حج تمتع
حجّ تَمَتُّع، از اقسام سه‌گانه حج در اسلام. این نوع حج، بر کسی واجب است که فاصلۀ محلّ سکونتش تا مکه بیش از ۱۶ فرسخ یا ۴۸ میل است. حج تمتع از دو بخش تشکیل می‌شود: عمره تمتع و حج تمتع.
پولی که انسان از درآمد سال برای حساب حج تمتّع واریز کرده و پس از چند سال مشرف می شود، آیا خمس دارد؟
پولی که برای حج واجب واریز می کنند، چنانچه از درآمد همان سال باشد خمس ندارد; اما اگر متعلق خمس بوده مثل این که سال خمسی نداشته و از سرمایه برداشته یا بر آن پول سال گذشته است باید خمس آن را بدهند; همچنین اگر پول را سال بعد پس بگیرند باید خمس آن را بدهند. اما پولی را که برای حج مستحبی یا عمره مفرده واریز کرده و سال بعد می روند باید خمس آن را بدهند چون مؤونه نشده است.
پولی که برای حج واجب واریز می کنند، چنانچه از درآمد همان سال باشد خمس ندارد; اما اگر متعلق خمس بوده مثل این که سال خمسی نداشته و از سرمایه برداشته یا بر آن پول سال گذشته است باید خمس آن را بدهند; همچنین اگر پول را سال بعد پس بگیرند باید خمس آن را بدهند. اما پولی را که برای حج مستحبی یا عمره مفرده واریز کرده و سال بعد می روند باید خمس آن را بدهند چون مؤونه نشده است.
عنوان سوال:
پولی که انسان از درآمد سال برای حساب حج تمتّع واریز کرده و پس از چند سال مشرف می شود، آیا خمس دارد؟
پاسخ:
پولی که برای حج واجب واریز می کنند، چنانچه از درآمد همان سال باشد خمس ندارد; اما اگر متعلق خمس بوده مثل این که سال خمسی نداشته و از سرمایه برداشته یا بر آن پول سال گذشته است باید خمس آن را بدهند; همچنین اگر پول را سال بعد پس بگیرند باید خمس آن را بدهند. اما پولی را که برای حج مستحبی یا عمره مفرده واریز کرده و سال بعد می روند باید خمس آن را بدهند چون مؤونه نشده است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیابه ابزار کسبوکار انسان که از درآمد سال تهیه می کند، خمس تعلق می گیرد؟
- حجاجی که مبلغی از درآمد سال خمسی خود را همراه دارند و در اثنای حج، سال خمسی آنها فرا می رسد، آیا باید خمس آنرا بپردازند؟
- شخصی دارای دو نوع پول است، یکی پولی که خمس آن راقبلاپرداخته یا خمس به آن تعلّق نمی گیرد و دیگری پولی که از درآمد سال اوست، اگر این پولها با یکدیگر مخلوط باشند، آیا می تواند با نیّت، یکی از آنها را مشخص کند؟ مثلا از پولی که درآمد سال اوست در مؤونه صرف کند تا پول دیگر برای او باقی بماند. اگر پولهای مذکور در بانک باشد چطور؟
- پولی که برای ثبت نام سفر حج پرداخت شده و سال خمسی بر آن گذشته و هنوز قرعه به نام او اصابت نکرده، آیا مشمول خمس می باشد؟
- پولی که برای ثبت نام سفر حج پرداخت شده و سال خمسی بر آن گذشته و هنوز قرعه به نام او اصابت نکرده، آیا مشمول خمس می باشد؟
- اینجانب مقداری پول جهت خرید اتومبیل سواری مورد نیازم به حساب شرکت اتومبیل سازی واریز کردم و پس از دو سال به من اتومبیل دادند. آیا به این پول خمس تعلّق می گیرد؟
- آیا انسان می تواند قبل از فرارسیدن سال خمسی برای فرار از خمس، مازاد درآمد خود را برای خرید قالی، یخچال، تلویزیون و سایر لوازم زندگی مصرف کند؟
- اگر حقوق کارمند با تأخیر پرداخت شود و در این مدت سال خمسی او فرارسد، آیا این حقوق از درآمد سال قبل به حساب می آید یا از درآمد سال دریافت؟
- آیا به زمین زراعتی و باغ که از درآمد سال خریداری شوند، خمس تعلّق می گیرد؟
- پولی که انسان به عنوان دیه یا ارش دریافت می کند، آیا خمس دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله جوادی آملی] بنده امسال به حج تمتّع مشرّف میشوم، به این منظور، حدود سه سال پیش ثبتنام کرده و مبلغ یک میلیون تومان به حساب سازمان حج و زیارت واریز کردم، با توجه به اینکه هیچگونه اختیاری وجود نداشته و برای تشرّف، ملزم به مقررات دولت بودهام، آیا به پول واریز شده خمس تعلق میگیرد؟
- [آیت الله جوادی آملی] بنده امسال به حج تمتّع مشرّف میشوم، به این منظور، حدود سه سال پیش ثبت نام کرده و مبلغ یک میلیون تومان به حساب سازمان حج و زیارت واریز کردم، با توجه به اینکه هیچ گونه اختیاری وجود نداشته و برای تشرّف، ملزم به مقررات دولت بودهام، آیا به پول واریز شده خمس تعلق میگیرد؟
- [آیت الله نوری همدانی] پولی که فرد در سال 63 جهت ثبت نام حج تمتع به بانک داده ولی امسال مشرف می‌شود، آیا آن پول خمس دارد؟
- [آیت الله جوادی آملی] بنده امسال به حج تمتّع مشرّف میشوم؛ به این منظور، حدود سه سال پیش ثبتنام کرده و مبلغ یک میلیون تومان به حساب سازمان حج و زیارت واریز کردم، با توجه به اینکه هیچگونه اختیاری وجود نداشته و برای تشرّف، ملزم به مقررات دولت بودهام، آیا به پول واریز شده خمس تعلق میگیرد؟
- [آیت الله جوادی آملی] بنده امسال به حج تمتّع مشرّف میشوم، به این منظور، حدود سه سال پیش ثبت نام کرده و مبلغ یک میلیون تومان به حساب سازمان حج و زیارت واریز کردم، با توجه به اینکه هیچ گونه اختیاری وجود نداشته و برای تشرّف، ملزم به مقررات دولت بودهام، آیا به پول واریز شده خمس تعلق میگیرد؟
- [سایر] آیا به پولی که برای ثبت نام حج واجب، به حساب ریخته می‌شود (از درآمد همان سال) و سال هم بر آن میگذرد، خمس تعلق میگیرد؟
- [آیت الله بهجت] شخصی در سال های گذشته از درآمد همان سال برای حج یا عمره ثبت نام کرده است. چنان چه بخواهد خودش مشرف شود یا فیش حج را به دیگری واگذار کند، خمس آن را چگونه حساب کند؟
- [آیت الله مظاهری] کسی که خمس می دهد،اگر در وسط سال خمسی بخواهد به حج تمتع مشرف شود،آیا باید خمس پول حج را بدهد؟دراین خصوص آیا تفاوتی می کند که پول حج را از درآمد آن سالی که در وسط آن است وهنوز نوبت محاسبه خمس آن نشده پرداخت کند یا از در آمد سالهای پیش که خمس آن را پرداخت کرده است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] کسانی که برای حج پول واریز میکنند و بعد از چند سال مشرّف میشوند، آیا به پول آنها خمس تعلّق میگیرد یا خیر؟
- [آیت الله بهجت] پولی که جهت حج و عمره و یا زیارت مشاهد مشرفه واریز شده است، پس از رسیدن سال خمسی، جزو مؤونه حساب می شود؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر کافر یا کسی که به خمس اعتقادی ندارد چیزی را به انسان هدیه بدهد انسان مالک آن می شود و لازم نیست خمس آن را بدهد. بلی اگر آنچه را که گرفته در طول سال صرف مؤونه او نشود و از درآمد سال او زیاد بیاید باید خمس آن را بپردازد.
- اگر مالی به ارث به انسان برسد و انسان بداند که مورث خمس بدهکار است مثلاً با حاکم شرع دستگردان کرده و نپرداخته یا مالی را که خمس به آن تعلق گرفته مصرف کرده بدون این که خمس آن را بدهد، این شخص باید بدهی خمسی او را بدهد. اگر آن مال از درآمد همان سال فوت بوده و خمس آن را نداده باید خمس آن را بدهد و اگر از درآمد سال های قبل بوده و خمس آن را به علت این که به خمس اعتقادی نداشته نپرداخته است بر او واجب نیست خمس آن را بدهد هرچند بهتر است خمس آن را بدهد تا متوفی عذاب اخروی نداشته باشد.
- به طور کلی قرض داشتن مانع تعلق خمس نمی شود. 1 مثلاً کسی که یک میلیون تومان قرض دارد اگر سر سال خمسی یک میلیون تومان درآمد مازاد داشته باشد باید خمس آن را بدهد و نمی تواند آن را بابت بدهی خود کسر کند. 2 اگر عین پولی که قرض کرده موجود باشد یا آن را تبدیل به چیز دیگری کرده باشد لازم نیست خمس آن را بدهد. 3 اگر عین پولی که قرض کرده موجود باشد یا آن را تبدیل به چیز دیگری کرده باشد که مؤونه او نیست چنانچه مقداری از قرض خود یا تمام آن را از درآمد خود باز پرداخت کرده باشد باید به میزان باز پرداخت خمس آن را بپردازد. 4 اگر مبلغی را که خرج کرده صرف مؤونه خود کرده باشد یا تلف شده باشد می تواند از درآمد سال بدون پرداخت خمس قرض خود ادا کند.
- انسان می تواند در بین سال هر وقت منفعتی بدستش آید خمس آن را بدهد و جایز است دادن خمس را تا آخر سال تأخیر بیندازد و اگر برای دادن خمس سال شمسی را ملاک شروع قرار دهد مانعی نیست.
- اگر بواسطه قناعت کردن چیزی از مخارج سال انسان زیاد بیاید باید خمس آن را بدهد.
- مالی را که خرج سفر حج و زیارتهای دیگر می کند اگر مانند مرکب سواری باشد که عین آن باقی است و از منفعت آن استفاده شده، از مخارج سالی حساب می شود که در آن سال شروع به مسافرت کرده اگر چه سفر او تا مقداری از سال بعد طول بکشد، ولی اگر مثل خوراکی ها از بین رفتنی باشد باید خمس مقداری را که سر سال خمسی باقی مانده بدهد.
- اگر از درآمد سال و منفعت کسب (بدون پرداخت خمس) وسیله ای که مورد نیاز اوست بخرد و استفاده کند و در همان سال احتیاجش برطرف شود و تا آخر سال خمسی بماند واجب است خمس آن را بدهد. و اگر احتیاجش به این وسیله در سال های برطرف شود (یعنی در طول سال خرید به آن احتیاج داشته) لازم نیست خمس آن را بدهد. زیور آلات زنانه هم همین حکم را دارد یعنی اگر سال پس از خرید دیگر به آن نیاز نداشته باشد یا وقت زینت آنها گذشته باشد لازم نیست خمس آن را بدهد.
- اگر برای زیاد کردن مال یا خریدن ملکی که به آن احتیاج ندارد قرض کند دادن آن قرض از مخارج زندگی که خمس به آن تعلق نمی گیرد حساب نمی شود، ولی اگر مالی را که قرض کرده و چیزی را که از قرض خریده از بین برود ادای قرض جزو مخارج سال حساب می شود و خمس ندارد.
- کسی که حساب سال نداشته و تا به حال خمس نداده است اگر فردی حقوق بگیر، کارمند یا کارگر است و با دستمزد خود اشیایی فراهم کرده که مطابق شأن و مورد نیاز است خمس ندارد و اگر چیزی تهیه کرده که زائد بر شأن اوست یا جزء مؤونه او محسوب نمی شود باید خمس آن را بدهد. و همچنین اگر چیزی تهیه کرده که می داند پول آن را قبل از خرید یک سال داشته است باید خمس آن را بدهد. واگر درآمد اواز سرمایه ای تهیه می شده که به آن خمس تعلق گرفته و پرداخت نشده مثلاً کارخانه ای داشته و خمس آن را نداده است باید خمس تمام اموال خود را بدهد. 2 معدن
- کسی که از کسب و تجارت فایده ای برده اگر مال دیگری هم دارد که خمس آن واجب نیست می تواند مخارج سال خود را فقط از فایده کسب حساب کند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] پولی را که انسان جهت ثبت نام حجّ یا عمره و مانند اینها میپردازد، اگر در همان سال برود و سال خمسی هم داشته باشد، خمس ندارد. ولی اگر در همان سال نرود و یا سال خمسی نداشته باشد باید خمس آن را بدهد مگر آن پول خمس نداشته باشد نظیر مهریه یا ارث و مانند اینها.
- [آیت الله مظاهری] پولی را که انسان جهت خرید خانه یا تلفن یا ماشین و مانند اینها پرداخت میکند اگر از درآمد همان سال باشد و به آن نیاز متعارف داشته باشد، و سال خمسی هم داشته باشد، خمس ندارد. ولی اگر از درآمد همان سال نباشد، یا سال خمسی نداشته باشد، یا اگر سال خمسی دارد تا سَرِ سال خمسی به او تحویل ندهند و سال بعد تحویل دهند، باید خمس آن را بدهد، مگر آن پول خمس نداشته باشد نظیر مهریه، یا ارث و مانند اینها.
- [آیت الله بهجت] اگر در سال سود عایدش گردید و وقت پرداخت خمس هم قبل از ماههای حج باشد، باید خمس آن سود را بدهد، و اگر وقت پرداخت بعد از ماه حج باشد و در همان سال مستطیع شد، میتواند این سود را در مخارج حج مصرف کند، و اما اگر سود مربوط به سالهای قبل باشد، باید خمس آن را بدهد، جز آن مقدار از درآمد این سال که استطاعت او را تکمیل کرده، که از مئونه حساب می‌شود، و اگر از روی معصیت در سال استطاعت حج بهجا نیاورد، بنابر اظهر باید خمس مالی را که اختصاص به حج داده شده بپردازد، و اگر تخمیس مال موجب بهجا نیاوردن حجّی شود که بر او مستقر شده، بعید نیست از مئونه سالی حساب شود که در آن میتواند حج بهجا آورد.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی درآمد چند سال را برای سفر حج فراهم کرد و به مکه رفت، همه آن اموال جزء هزینه سال های او شمرده می شود و هیچ کدام خمس ندارد , هرچند احتیاط مستحب آن است که خمس سال های قبل از حج را بپردازد. استثنای اقساط وام و خسارتها
- [آیت الله مکارم شیرازی] ماهی و حیوانات دیگری را که از دریا می گیرند خمس ندارد، ولی جزء درآمد کسب حساب می شود که اگر در آخر سال چیزی از آن یا قیمت آن اضافه بماند خمس دارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] آغاز سال برای حساب خمس هر کسی اولین درآمد اوست، یعنی اگر کسی شروع به تجارت و کسب و صنعت و زراعت و غیر اینها کند، اولین زمانی که درآمد برای او حاصل می شود اول سال خمس اوست و نمی توان با قصد و نیت آن را جلو یا عقب انداخت و اگر بخواهد اول سال را جلو بیندازد راهش این است که حساب سال خود را زودتر از موعد معین برسد و خمس خود را بپردازد، همان وقت اول سال او خواهد شد.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی از درآمد سال , استطاعت مالی برای حج پیدا کرد؛ ولی راه آن بسته بود یا نوبت به او نرسید که به حج برود، در این صورت , خمس آن مال را باید بپردازد ; ولی اگر راه برای او باز است؛ لیکن معصیت کرد و عمل واجب حج را انجام نداد، بنا بر احتیاط واجب، باید خمس آن مال را بپردازد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] همان گونه که اشاره شد هزینه سفر حج یا زیارتهای مستحبی اگر از درآمد همان سال باشد خمس ندارد و اگر ناچار باشد از چند سال قبل اسم نویسی کند و هزینه را بدهد، جزء مخارج همان سالش محسوب می شود و خمس ندارد، نه در آن سال و نه در سالهای بعد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسی که دارای چند رشته کسب و کار است، مثلاً هم زراعت دارد و هم صنعت و هم درآمد کارگری، باید منافع همه را در آخر سال یکجا حساب کند، چنانچه چیزی زاید بر مخارج داشت خمس آن را بدهد.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی هزینه های سفر حج یا زیارتهای مستحبی یا عروسی فرزند خود را در روزهای پایانی سال خمسی انجام داد که بخشی از این هزینه ها در پایان سال خمسی و بخش دیگر آن در سال جدید انجام شد، آن مقداری که در سال خمسی جاری هزینه می شود، جزء مؤونه همان سال شمرده می‌شود و خمس ندارد . مقداری که در سال جدید هزینه می شود، مربوط به محاسبات سال جدید است. خمس مطلق درآمد