شخصی وصیت کرده که ثلث اموال او را بمصرف خاصی برسانند و ملکی را برای این منظور معین کرده و پس از مدتی از دنیا رفته است. اکنون ملکی را که معین کرده اگر نسبت به موقع وصیت سنجیده شود نصف ترکه بوده، و اگر نسبت به حین فوت حساب شود ثلث ترکه می باشد. مستدعی است بفرمایید وظیفه چیست؟

اگر وصیت به عین معین یا مقدار کلی از مال مثلا پنجاه هزار تومان باشد ثلث یا کمتر و بیشتر بودن نسبت به اموال حین وفات موصی سنجیده می شود. یعنی اگر ارزش آن عین در حین وصیت بمقدار نصف ترکه بود و بعد به جهت نقصان قیمت یا زیادی آن یا بدست آمدن مال دیگری برای موصی، ارزش آن در حین وفات موصی بقدر ثلث ترکه است، تمامی آن عین ثلث است. و اگر در حین وصیت ارزش آن به مقدار ثلث بود و بعد به جهت بالا رفتن قیمت یا پایین آمدن اموال دیگر موصی یا تلف بعضی از اموال او ارزش آن در حین وفات به مقدار نصف است، آن عین زاید بر ثلث است. و اگر وصیت به کسر مشاع باشد، مثل اینکه موصی بگوید ثلث مال من بعد از مرگم مال زید باشد و بعد اموال دیگری تحصیل کند، به حسب موارد، حکم آن مختلف می شود. پس اگر قرینه ای بود که معلوم شد مراد موصی ثلث حین الوصیة است یا مرادش ثلث حین الفوت است برطبق آن عمل می شود. و اگر قرینه ای که مراد او را معلوم کند نبود، باید به مقدار کمتر اکتفا کرد. و زاید بر آن ملک ورثه است.