مولی علیه
كسی كه ديگری ولايت او را بر عهده دارد.
آیا به فتوای حضرتعالی دایره ولیّ قهری بر مولی علیه صرفاً ناظر بر حقوق مالی است و یا اطلاق داد؟ به عبارت دیگر آیا ولی قهری در حق قصاصِ نفس و عضو، از باب ولایت می تواند قاتل و جانی را عفو کند؟ و یا این که لزوماً غبطه صغیر در اخذ دیه است و بدون اخذ آن مجاز به عفو نیست؟ در صورتی که غبطه صغیر و مولی علیه در اخذ دیه نفس و عضو باشد. با اخذ آن از جانی، آیا او به اعتبار ولایت، می تواند هرگونه دخل و تصرفی را در سهم مالی مولی علیه گرچه به نفع خود، انجام دهد؟
ولایت در مثل حق قصاص یا عفو یا بخشش دیه ای که حق صغیر است، ثابت نشده و مشکل است. بلی، اگر ولی مصلحت صغیر را اخذ دیه بداند، بعید نیست که در این صورت بتواند دیه بگیرد. و دخل و تصرف ولی که اب و جدّ باشند در مالی مولّی علیه نباید مفسده داشته باشد. بلکه احتیاط آن است که مصلحت داشته باشد. و اگر تصرف به نفع ولی باشد، اما برای مولّی علیه مفسده داشته باشد; مسلّماً جایز نیست. و با عدم مصلحت خلافِ احتیاط است. و در خصوص قیّمِ منصوب از طرف اب و جدّ ظاهراً رعایت مصلحت معتبر است. و عدم مفسده، کفایت نمی کند.
ولایت در مثل حق قصاص یا عفو یا بخشش دیه ای که حق صغیر است، ثابت نشده و مشکل است. بلی، اگر ولی مصلحت صغیر را اخذ دیه بداند، بعید نیست که در این صورت بتواند دیه بگیرد. و دخل و تصرف ولی که اب و جدّ باشند در مالی مولّی علیه نباید مفسده داشته باشد. بلکه احتیاط آن است که مصلحت داشته باشد. و اگر تصرف به نفع ولی باشد، اما برای مولّی علیه مفسده داشته باشد; مسلّماً جایز نیست. و با عدم مصلحت خلافِ احتیاط است. و در خصوص قیّمِ منصوب از طرف اب و جدّ ظاهراً رعایت مصلحت معتبر است. و عدم مفسده، کفایت نمی کند.
عنوان سوال:
آیا به فتوای حضرتعالی دایره ولیّ قهری بر مولی علیه صرفاً ناظر بر حقوق مالی است و یا اطلاق داد؟ به عبارت دیگر آیا ولی قهری در حق قصاصِ نفس و عضو، از باب ولایت می تواند قاتل و جانی را عفو کند؟ و یا این که لزوماً غبطه صغیر در اخذ دیه است و بدون اخذ آن مجاز به عفو نیست؟ در صورتی که غبطه صغیر و مولی علیه در اخذ دیه نفس و عضو باشد. با اخذ آن از جانی، آیا او به اعتبار ولایت، می تواند هرگونه دخل و تصرفی را در سهم مالی مولی علیه گرچه به نفع خود، انجام دهد؟
پاسخ:
ولایت در مثل حق قصاص یا عفو یا بخشش دیه ای که حق صغیر است، ثابت نشده و مشکل است. بلی، اگر ولی مصلحت صغیر را اخذ دیه بداند، بعید نیست که در این صورت بتواند دیه بگیرد. و دخل و تصرف ولی که اب و جدّ باشند در مالی مولّی علیه نباید مفسده داشته باشد. بلکه احتیاط آن است که مصلحت داشته باشد. و اگر تصرف به نفع ولی باشد، اما برای مولّی علیه مفسده داشته باشد; مسلّماً جایز نیست. و با عدم مصلحت خلافِ احتیاط است. و در خصوص قیّمِ منصوب از طرف اب و جدّ ظاهراً رعایت مصلحت معتبر است. و عدم مفسده، کفایت نمی کند.
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورتی که مردی زوجه اش را عمداً به قتل برساند و ورّاث مقتوله منحصر به مادر و یک دختر باشد و با عنایت به عدم امکان قصاص پدر توسط دختر و تقاضای قصاص قاتل توسّط مادر مقتوله: الف) با عنایت به لزوم پرداخت نصف دیه توسط متقاضیّه قصاص به قاتل، آیا نسبت به سهم دختر باید دیه پرداخت کند یا خیر و با توجّه به این که قاتل دارای پدر می باشد که جدّ صغیره محسوب می شود، آیا رعایت غبطه صغیر، و تقاضای دیه یا عفو به عهده جد می باشد یا خیر؟ ب) در صورت امتناع و یا عدم توانایی مالی متقاضی قصاص نسبت به پرداخت دیات متعلّقه، آیا حقّ قصاص ساقط یا تبدیل به دیه می گردد یا اجرای آن به تأخیر می افتد و در صورت اخیر، آیا محکوم از زندان آزاد می گردد یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورتی که مردی زوجه اش را عمداً به قتل برساند و ورّاث مقتوله منحصر به مادر و یک دختر باشد و با عنایت به عدم امکان قصاص پدر توسط دختر و تقاضای قصاص قاتل توسّط مادر مقتوله: الف) با عنایت به لزوم پرداخت نصف دیه توسط متقاضیّه قصاص به قاتل، آیا نسبت به سهم دختر باید دیه پرداخت کند یا خیر و با توجّه به این که قاتل دارای پدر می باشد که جدّ صغیره محسوب می شود، آیا رعایت غبطه صغیر، و تقاضای دیه یا عفو به عهده جد می باشد یا خیر؟ ب) در صورت امتناع و یا عدم توانایی مالی متقاضی قصاص نسبت به پرداخت دیات متعلّقه، آیا حقّ قصاص ساقط یا تبدیل به دیه می گردد یا اجرای آن به تأخیر می افتد و در صورت اخیر، آیا محکوم از زندان آزاد می گردد یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] 1. چنانچه به ادله ذیل حکم قصاص در مورد شخص محکوم اجرا نشده باشد آیا میتوان وی را تا زمان اجرای حکم -هر چند در مدت زمان طولانی- در حبس نگه داشت؟ الف. اولیای دم به دلیل فقر مالی یا دلایل دیگر از پرداخت فاضل دیه خودداری میکنند. (لازم به ذکر است در مواردی از این بند، اجرای حکم از نظر اجتماعی و سیاسی ضروری می‌باشد). ب. عدم تأمین سهم اولیای صغیر مقتول از طرف اولیای خواهان قصاص. ج. عفو برخی از اولیای دم و عدم پرداخت سهم آنان به محکوم علیه از سوی اولیای خواهان قصاص. د. عدم شناسایی اولیای دم یا عدم دسترسی به آنان و دستور حاکم شرع مبنی بر اخذ دیه از قاتل و ناتوانی وی از پرداخت دیه. ه. مصالحه به دیه و عدم توانایی پرداخت دیه توسط محکوم علیه. و. عدم مراجعه اولیای دم به دادگاه برای تعیین تکلیف نهایی. ز. فقدان ابزار لازم برای اجرای دقیق حکم قصاص و استنکاف مجنی علیه و اولیای دم یا افراد خبره از اجرای حکم. ح. مورد بند (ز) در صورتی که محکوم علیه استطاعت پرداخت یا جلب رضایت شاکی را ندارد. 2. در صورت منفی بودن جواب آیا دادگاه ها میتوانند شخص محکوم را بدون قید و شرط آزاد نمایند یا آزادی وی باید با اخذ وثیقه یا به قید ضمانت باشد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] چنانچه به ادّله ذیل حکم قصاص در مورد شخص محکوم اجراء نشده باشد،آیا میتوان وی را تا زمان اجراء حکم (هر چند در مدّت زمان طولانی) در حبس نگه داشت؟ الف - اولیاء دم به دلیل فقر مالی یا دلایل دیگر از پرداخت فاضل دیه خودداری میکنند (لازم به ذکر است در مواردی از این بند، اجرای حکم از نظر اجتماعی و سیاسی ضروری می‌باشد) ب - عدم تأمین سهم اولیاء صغیر مقتول، از طرف اولیاء خواهان قصاص. د - عدم شناسایی اولیاء دم یا عدم دسترسی به آنان و دستور حاکم شرع مبنی بر أخذ دیه از قاتل و ناتوانی وی از پرداخت دیه. ه - مصالحه به دیه و عدم توانایی پرداخت دیه توسط محکوم علیه. و - عدم مراجعه اولیاء دم به دادگاه برای تعیین تکلیف نهایی. ز - فقدان ابزار لازم برای اجرای دقیق حکم قصاص و استنکاف مجنی علیه و اولیاء دم با افراد خبره از اجرای حکم. ح - مورد بند )ز( در صورتی که محکوم علیه استطاعت پرداخت یا جلب رضایت شاکی را ندارد. در صورت منفی بودن جواب، آیا دادگاهها میتوانند شخص محکوم را بدون قید و شرط آزاد نمایند یا آزادی وی باید با أخذ وثیقه یا به قید ضمانت باشد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
مسئله مرتبط یافت نشد
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
مسئله مرتبط یافت نشد