تجسس
تجسّس از مباحثی است که در فقه و اخلاق و باب حکومت از آن بحث شده است.
چیزی است که احتمال نجس بودن آن را می دهم و شاید با تجسّس و سؤال، نجس بودن آن معلوم شود، آیا تجسّس و سؤال لازم است؟
اگر حالتِ سابق آن را از جهت پاکی و نجسی نمی دانید و طهارت یا نجاست آن مشکوک است، تجسّس وسؤال لازم نیست و محکوم به طهارت است.
اگر حالتِ سابق آن را از جهت پاکی و نجسی نمی دانید و طهارت یا نجاست آن مشکوک است، تجسّس وسؤال لازم نیست و محکوم به طهارت است.
عنوان سوال:
چیزی است که احتمال نجس بودن آن را می دهم و شاید با تجسّس و سؤال، نجس بودن آن معلوم شود، آیا تجسّس و سؤال لازم است؟
پاسخ:
اگر حالتِ سابق آن را از جهت پاکی و نجسی نمی دانید و طهارت یا نجاست آن مشکوک است، تجسّس وسؤال لازم نیست و محکوم به طهارت است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا بر اجیر لازم است سؤال کند که مستأجر مقلّد چه کسی است؟
- در صورتی که ملافه، لباس و یا وسایل پزشکی که همراه بیمار است، نجس و یا احتمال نجاست داده شود و تعویض آن برای بیمار غیر ممکن و یا مشکل باشد، نماز خواندن در آنها چه حکمی دارد؟
- آیا کفن کردن با کفنهایی که روی آن سوره هایی از قرآن مثل یس و غیره نوشته شده و احتمال نجس شدن هم دارد اشکال دارد؟
- شخصی دو لباس داشته که یکی پاک و دیگری نجس بوده و اشتباهاً لباس نجس را پوشیده، به اعتقادِ اینکه لباسِ پاک را پوشیده و نماز خوانده است، بعداً معلوم شده اشتباه کرده، نماز او چه حکمی دارد؟
- خانمی به شوهرش گفته است: پاک شده ام و پس از آمیزش مجدّداً خون دیده و معلوم شده پاک نشده، آیا کفّاره لازم است؟
- شخصی می خواهد با زنی ازدواج دائم یا موقت کند، آیا لازم است از او سؤال کند که شوهر دارد یا در عده است؟
- شخصی با دست نجس مرطوبی با کسی مصاحفه می کند، آیا لازم است به او اطلاع دهد؟
- زمین سنگفرش یا آجر فرش به بول و غیره نجس شده، آیا پس از آنکه آب شلنگ را به آن وصل کردیم و عین نجاست از بین رفت پاک می شود یا لازم است غساله آن را جمع کنیم؟
- الکل صنعتی و الکل طبی، شامل ماده اصلی سکرآور شراب یعنی الکل می باشد، و اگر کسی اینها را بخورد حالت مستی پیدا می کند، در فرض سؤال که الکل، مایع می باشد آیا نجس است؟
- اگر در اثناء غسل یا بعد از غسلها، بدن میت نجس شود یا خون یا بول و نجاستی از او خارج شود، آیا اعاده غسلها لازم است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] ج: در فرض سؤال معلوم نیست نجس کردن آن حرام باشد، گر چه احتیاط آن است که نجس نکنند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر انسان شک کند که چیزی نجس شده یا نه ولی با فکر کردن و تجسّس فیزیکی و مشاهده میتواند بفهمد که نجس شده، یا خیر؛ آیا لازم است که وارسی کند و فکرِ خود را مشغول سازد که آن چیز در آن لحظه نجس شد یا خیر مثلاً به عین نجاست خورد یا خیر یا تر بود یا خیر و...؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا تجسّس قبل از ازدواج در این که دو نفر میخواهند ازدواج کنند به این که برادر و خواهر رضاعی نباشند واجب است؟ بعد از ازدواج چطور؟ البتّه در صورتی که فقط احتمال میدهند؟
- [سایر] مذمت تحقیق و تجسس در قرآن را بفرمایید؟
- [آیت الله خامنه ای] ج: اگر احتمال برگشت آن به حالت اولیه ضعیف باشد، ترتّب آثار شرعی مسجد بر آن معلوم نیست.
- [آیت الله بهجت] متصدّیان لباسشویی های عمومی که با افراد بی مبالات و حتی بی دین سر و کار دارند، آیا لازم است که در مورد طهارت و نجاست لباس های مشتریان سؤال کنند؟
- [آیت الله خوئی] احتمال نجاست در مأکولات چه صورتی دارد؟ مثلاً این که مقداری گوشت از بازار به اسم گوشت سالم خریداری شود ولی احتمال یخ زدگی آن هم میرود؟
- [سایر] چگونه اطاعت از ولی فقیه غیر معصوم، با وجود احتمال اشتباهش، لازم است؟
- [آیت الله نوری همدانی] با توجّه به احتمال بودن لباسهای نجس آیا همه لباسشوئیهای تمام اتوماتیک از لحاظ طهارت، لباسها را پاک میکنند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] با توجّه به اینکه اخیرااز سگهای تربیت شده برای تجسّس مفقودین در حوادث استفاده میگردد حکم شرعی نفس سگ و برخورد با امدادگران چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- چیز نجسی که معلوم نیست استحاله شده یا نه نجس است.
- لازم نیست یقین کند که آب برای او ضرر دارد بلکه اگر احتمال ضرر بدهد، چنانچه احتمال او در نظر مردم بجا باشد و از آن احتمال ترس برای او پیدا شود باید تیمم کند.
- آبی که معلوم نیست مطلق است یا مضاف، و معلوم نیست که قبلاً مطلق یا مضاف بوده، نجاست را پاک نمی کند، وضو و غسل هم با آن باطل است. ولی اگر به اندازه کر یا بیشتر باشد و نجاست به آن برسد، حکم به نجس بودن آن نمی شود.
- اگر انسان احتمال بدهد که روزه برایش ضرر دارد و از آن احتمال ترس برای او پیدا شود چنانچه احتمال او در نظر مردم بجا باشد نباید روزه بگیرد و اگر روزه بگیرد صحیح نیست، مگر آنکه بقصد قربت بگیرد، و بعد معلوم شود ضرر نداشته است.
- اگر بدن یا لباس مسلمان یا چیز دیگری مانند ظرف و فرشی که در اختیار او است نجس شود و آن مسلمان غائب گردد اگر انسان احتمال بدهد که آن چیز را آب کشیده اجتناب از آن لازم نیست به شرط این که عالم به نجاست آن باشد و آن را در چیزی که می داند طهارت در آن شرط است استعمال کند و نیز بنا بر احتیاط واجب بالغ باشد و بی مبالات به طهارت و نجاست نباشد.
- آبی که مطلق بوده و معلوم نیست مضاف شده یا نه، مثل آب مطلق است یعنی چیز نجس را پاک می کند، وضو و غسل هم با آن صحیح است، و آبی که مضاف بوده و معلوم نیست مطلق شده یا نه مثل آب مضاف است، یعنی چیز نجس را پاک نمی کند، وضو و غسل هم با آن باطل است.
- خوردن و آشامیدن چیز نجس حرام است و نیز خورانیدن عین نجس به اطفال حرام می باشد، ولی اگر خود طفل غذای نجس را بخورد یا با دست نجس غذا را نجس کند و بخورد جلوگیری از او لازم نیست.
- اگر بخواهند دو چیزی که از یک جنس هستند و وزن آنها معلوم است به یکدیگر صلح کنند، در صورتی صحیح است که وزن یکی بیشتر از دیگری نباشد، ولی اگر وزن آنها معلوم نباشد، اگر چه احتمال دهند که وزن یکی بیشتر از دیگری است صلح صحیح است.
- اگر روی سقف ساختمان عین نجاست باشد، تا وقتی باران بر بام می بارد آبی که به چیز نجس رسیده و از سقف یا ناودان می ریزد پاک است. و بعد از قطع شدن باران اگر معلوم باشد آبی که می ریزد به چیز نجس رسیده است، نجس می باشد.
- تقلید فقط در واجبات و محرمات لازم است اما تقلید در مستحبات واجب نیست، مگر اینکه مستحبی باشد که در آن احتمال وجوب باشد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] اگر بدن یا لباس مسلمان یا چیز دیگری که مانند ظرف و فرش در اختیار اوست نجس شود و بعد احتمال دهیم آن مسلمان چیزی را که نجس شده آب کشیده پاک است و اجتناب از آن لازم نیست.
- [آیت الله سیستانی] آبی که پاک بوده و معلوم نیست نجس شده یا نه ، پاک است ، و آبی که نجس بوده و معلوم نیست پاک شده یا نه ، نجس است .
- [آیت الله اردبیلی] آبی که پاک بوده و معلوم نیست نجس شده یا نه، پاک است و آبی که نجس بوده و معلوم نیست پاک شده یا نه، نجس است.
- [آیت الله خوئی] آبی که پاک بوده و معلوم نیست نجس شده یا نه پاک است، و آبی که نجس بوده و معلوم نیست پاک شده یا نه، نجس است.
- [آیت الله وحید خراسانی] ابی که پاک بوده و معلوم نیست نجس شده یا نه پاک است و ابی که نجس بوده و معلوم نیست پاک شده یا نه نجس است
- [آیت الله وحید خراسانی] ابی که پاک بوده و معلوم نیست نجس شده یا نه پاک است و ابی که نجس بوده و معلوم نیست پاک شده یا نه نجس است
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] آبی که پاک بوده و معلوم نیست نجس شده یا نه پاک است. و آبی که نجس بوده و معلوم نیست پاک شده یا نه نجس است.
- [آیت الله نوری همدانی] آبی که پاک بوده و معلوم نیست نجس شده یا نه پاک است . و آبی که نجس بوده و معلوم نیست پاک شده یا نه ، نجس است .
- [آیت الله بروجردی] آبی که پاک بوده و معلوم نیست نجس شده یا نه، پاک است و آبی که نجس بوده و معلوم نیست پاک شده یا نه نجس است.
- [امام خمینی] آبی که پاک بوده و معلوم نیست نجس شده یا نه پاک است. و آبی که نجس بوده و معلوم نیست پاک شده یا نه، نجس است.