چند نفر شبانه وارد منزل کسی شده و معلوم نشده که قصد دزدی داشته اند یا چیز دیگر و صاحب منزل یکی از آنها را در اثر زدن ناقص کرده، ولی فرار کرده و آن موقع شناسایی نشده اند. پس از مدتی مجدّداً در روز هجوم آورده و در حالی که زن و دختر او سر برهنه بوده اند ظاهراً قصد تجاوز به آنها را داشته اند، که وسیله مردم دستگیر و معلوم شده اینها همان افراد قبلی هستند. مستدعی است حکم مسأله را در این قبیل موارد و وظیفه انسان را نسبت به چنین افرادی بیان فرمایید، و آیا نقص وارد شده قبلی ضمان دارد؟

از قضیه مورد سؤال اطلاع ندارم، ولی بطور کلی اگر کسی به خود انسان، یا ناموس، یا خویشان و بستگان انسان، یا به مسلمانی دیگر به قصد کشتن یا تجاوز، هجوم آورد بر انسان واجب است به هر نحو که ممکن است دفاع کند هر چند منجر به کشتن مهاجم شود. ولی باید سعی کند تا وقتی که راه خفیفتر یا فرار میسر است دست به کار شدید و خشن نزند و اگر انسان نتواند به تنهایی از جان و ناموس خود دفاع کند واجب است از دیگران کمک بگیرد و هرگاه دزدی به قصد بردن مال انسان، یا بستگان او هجوم آورد انسان حق دارد دفاع کند، هرچند منجر به کشتن مهاجم شود، با رعایت مراتب دفاع، و چنانچه در موارد مذکور، با رعایت مراتب دفاع، به طرف، خسارت مالی یا نقص عضو وارد شود، یا کشته شود کسی ضامن نیست. ولی اگر درجات خفیفتر میسر بود و با این حال انسان به سراغ مراحل بالاتر و شدیدتر رفت، بنابر احتیاط، ضامن است و نیز اگر از طرف مهاجم، خسارت مالی، یا جانی، یا نقصِ عضو به انسان وارد شود شخصِ مهاجم ضامن است. ولی اگر انسان بر دزد یا شخص مهاجم پیروز شد، به نحوی که دیگر نمی تواند کاری انجام دهد، حق ندارد بی جهت او را بزند یا مجروح کند یا بکشد، بلکه تعزیر او با حاکم شرع است و نیز اگر انسان مرد اجنبی را با همسر خود، یا دختر یا خویشان خود بیابد در حالی که قصد تجاوز دارد باید به هر نحو شده دفاع کند هرچند منجر به کشتن او شود. بلکه واجب است انسان از ناموس مسلمانان دیگر هم دفاع کند، ولی در هر حال باید مراتب را رعایت کند و با رعایت مراتب، انسان ضامن خسارت او نیست. ولی اگر با امکان مرتبه خفیف تر دست به کار شدیدتر بزند، بنا بر احتیاط ضامن است. همچنین بنابر مشهور، اگر کسی ببیند مردی با همسر او زنا می کند و دانست که زن با رضایت خود تسلیم او شده می تواند هر دو را بکشد و بین خود و خدا نه گناه دارد و نه ضامن است. ولی باید بتواند نزد حاکم شرع ثابت کند وگرنه حاکم شرع حکم به قصاص می کند. ضمناً اگر کسی به منظور اطلاع بر ناموس و اسرار مردم، به طور عادی یا با دوربین به درون خانه آنان نگاه کند واجب است او را منع کنند، و اگر دست برنداشت به هر نحو شده جلوگیری کنند ولو منجر به کور شدن یا کشته شدن او بشود با رعایت مراتب و همچنین است اگر نگاه کننده از خویشان و ارحام صاحبخانه باشد، ولی منظورش نگاه کردن به چیزهایی است که بر او نگاه کردن به آنها حرام است مثل عورت. بلکه اگر انسان احتمال بدهد یا بداند که دفاع او از جان خود یا بستگان خود منجر به کشته شدن خودش خواهد شد باز هم دفاع جایز، بلکه گاهی واجب است. ولی نسبت به مال اگر می داند که دفاع او از مال منجر به کشته شدن خودش می شود دفاع واجب نیست، بلکه احوط ترک است. بلی اگر انسان خیال کرد که طرف، قصد هجوم به جان، یا ناموس، یا مال، او را دارد و در مقام دفاع، خسارت مالی یا جانی به او وارد کرد ولی بعد معلوم شد طرف چنین قصدی نداشته و انسان اشتباه کرده است، در این صورت انسان گناه ندارد ولی ضامن خسارت طرف است. نیز اگر حیوان درنده و خطرناک شخصی، به انسان حمله کند، انسان حق دارد به هر وسیله ممکن از خود دفاع کند و در صورت رعایت مراتب دفاع و عدم تجاوز، اگر به حیوان خسارت وارد شد، ضامن نیست.