تذکیه
تذکیه به شرایطی که برای پاک و حلال کردن گوشت حیوانات در اسلام قرار داده شده می گویند
آیا با شکار کردن، حیوان حرام گوشت، تذکیه میشود و میتوان از پوست آن استفاده کرد؟ خونی که در بدن حیوان باقی مانده، پاک است یا نجس؟
در غیر سگ و خوک، اگر حیوان حرام گوشتی را که مانند گرگ و پلنگ، درنده و گوشتخوار است، به دستوری که در احکامِ سربریدن ذکر شده، سر ببُرند یا با تیر و مانند آن شکار کنند، تمام بدن، حتی اجزای داخلی آن پاک است؛ ولی از خون باقی مانده، بنا بر احتیاط باید اجتناب شود. البته گوشت آن حلال نمیشود؛ اما سایر انتفاعات، جایز است، مگر به حسب مورد، منع خاصّی داشته باشد؛ ولی اگر با سگ شکاری آن را شکار کرده باشند، پاک شدن بدن هم محلّ اشکال است.
در غیر سگ و خوک، اگر حیوان حرام گوشتی را که مانند گرگ و پلنگ، درنده و گوشتخوار است، به دستوری که در احکامِ سربریدن ذکر شده، سر ببُرند یا با تیر و مانند آن شکار کنند، تمام بدن، حتی اجزای داخلی آن پاک است؛ ولی از خون باقی مانده، بنا بر احتیاط باید اجتناب شود. البته گوشت آن حلال نمیشود؛ اما سایر انتفاعات، جایز است، مگر به حسب مورد، منع خاصّی داشته باشد؛ ولی اگر با سگ شکاری آن را شکار کرده باشند، پاک شدن بدن هم محلّ اشکال است.
عنوان سوال:
آیا با شکار کردن، حیوان حرام گوشت، تذکیه میشود و میتوان از پوست آن استفاده کرد؟ خونی که در بدن حیوان باقی مانده، پاک است یا نجس؟
پاسخ:
در غیر سگ و خوک، اگر حیوان حرام گوشتی را که مانند گرگ و پلنگ، درنده و گوشتخوار است، به دستوری که در احکامِ سربریدن ذکر شده، سر ببُرند یا با تیر و مانند آن شکار کنند، تمام بدن، حتی اجزای داخلی آن پاک است؛ ولی از خون باقی مانده، بنا بر احتیاط باید اجتناب شود. البته گوشت آن حلال نمیشود؛ اما سایر انتفاعات، جایز است، مگر به حسب مورد، منع خاصّی داشته باشد؛ ولی اگر با سگ شکاری آن را شکار کرده باشند، پاک شدن بدن هم محلّ اشکال است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر حیوان حرام گوشت را ذبح شرعی کنیم و خون متعارف از بدن او خارج شود، آیا خون باقی مانده در بدن حیوان (مانند خون باقی مانده در بدن حیوان حلال گوشت)، پاک است؟
- اگر حیوان حلال گوشتی را با تیراندازی صید کنیم، آیا خونی که در بدن حیوان باقی مانده است، پاک است یا نجس؟
- بعد از ذبح حیوان حلال گوشت، شک میکنیم خونی که در بدن حیوان است، باقی مانده خون حیوان است یا خون هنگام ذبح است که به داخل بدن حیوان برگشته است. در این صورت، وظیفه چیست؟
- آیا میتوان گوشت یا پوست حیوان حلال گوشت را از شخصی که معلوم نیست کافر است یا مسلمان، خریداری نموده و مورد استفاده قرار داد؟
- آیا خاک یا گل نجس، با بارش باران پاک میشود یا نه؟ در صورت پاک نشدن، چگونه میتوان آن را پاک کرد؟
- آیا گوشت حیوان حلال گوشت که نجاستخوار شده است، پاک است یا نجس و خوردن آن چه حکمی دارد؟
- اگر حیوان حلال گوشتی را به خوردن نجاستی مانند شراب عادت دهند، آیا بول و غائط او پاک است و میتوان از گوشت او استفاده کرد یا خیر؟
- خونی که از بین دندانها بیرون میآید یا خونی که از خارج دهان وارد آن میشود و هر کدام با آب دهان مخلوط میشود و از بین میرود، آیا باعث نجس شدن دهان و آب دهان میشود و آیا میتوان آب دهان را فرو برد یا باید بیرون ریخت؟
- لباس و فرشی که گرد و خاک نجس بر آن نشسته و هر دو خشک هستند، چگونه پاک میشود و آیا با این لباس، میتوان نماز خواند؟
- استفاده از حنای نجس برای رنگ کردن موی سر و ریش چگونه است و رنگ باقی مانده، پاک است یا نجس؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] فردی از مقلدین یکی از مراجع، مدت زمانی نماز خود را با پوست حیوانی که تذکیه آن مشکوک بوده و نماز با آن صحیح نیست، می خوانده است. طبق نظر مرجع تقلید او، اگر جزئی از حیوان حرام گوشت همراه او باشد، احتیاط واجب اعاده نماز خوانده شده است، آیا حیوانی که تذکیه آن مشکوک است، حکم حیوان حرام گوشت را دارد؟
- [آیت الله مظاهری] آیا خونی که بعد از ذبح کردن حیوان در گوشت موجود است، پاک است یا نجس؟
- [آیت الله بهجت] اگر ظاهر حیوان حرام گوشت یا حلال گوشت نجس شوند چگونه تطهیر می شوند، آیا همین مقدار که عین نجاست برطرف شود پاک می گردند؟
- [آیت الله نوری همدانی] حیوانات حرام گوشت غیر از سگ و خوک اگر سر آنها را ببرند پوست آنها پاک است یا خیر؟ و میشود خرید و فروش کرد یا خیر؟
- [آیت الله بهجت] آیا گوشت حیوان حلال گوشت که ذبح شرعی شده ولی نجاست خوار بوده، پاک است یا نجس؟
- [آیت الله مظاهری] کسی که کمربندش از اجزای حیوان حرام گوشت مانند پوست مار و خرس است، آیا می‌تواند با آن نماز بخواند؟
- [آیت الله بروجردی] آیا بدن و سؤر حیوان موطوئه پاک است یا نجس؟
- [آیت الله بهجت] اگر انسان شک کند که خون موجود در گوشت از خون هایی است که بعد از ذبح شرعی در بدن حیوان مانده و در نتیجه پاک است یا از خون های هنگام تزکیه است، تکلیف چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا گوشت حیوان موطوئه علاوه بر حرام بودن نجس نیز هست ؟
- [آیت الله سیستانی] خونی که بعد از ذبح کردن جانور در گوشت موجود است آیا آن خون پاک است یا نجس ؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- سگ و خوک به واسطه سربریدن و شکار کردن پاک نمیشوند و خوردن گوشت آنها هم حرام است و اگر حیوان حرام گوشتی را که مانند گرگ و پلنگ درنده و گوشتخوار است، به دستوری که گفته میشود سر ببرند یا با تیر و مانند آن شکار کنند، پاک است ولی گوشت آن حلال نمیشود و اگر با سگ شکاری آن را شکار کنند، پاک شدن بدن آنها هم اشکال دارد.
- حیوان حلال گوشت وحشی مانند آهو، کبک، بُز کوهی و حیوان حلال گوشتی که اهلی بوده و بعد وحشی شده، مثل گاو و شتر اهلی که فرار کرده و وحشی شدهاند، اگر به دستوری که بعد گفته میشود آنها را شکار کنند، پاک و حلالند؛ ولی حیوان حلال گوشت اهلی مانند گوسفند و مرغ خانگی و حیوان حلال گوشت وحشی که تربیت و اهلی شده است، با شکار کردن پاک و حلال نمیشود.
- اگر حیوان حلال گوشت وحشی را با اسلحه شکار کنند، با پنج شرط حلال میشود و بدن آن پاک است: اوّل: آن که اسلحه شکار مثل کارد و شمشیر برنده باشد، یا مثل نیزه و تیر، تیز باشد که به واسطه تیز بودن، بدن حیوان را پاره کند و اگر به وسیله دام یا چوب و سنگ و مانند اینها حیوانی را شکار کنند، پاک نمیشود و خوردن آن هم حرام است و اگر حیوانی را با تفنگ شکار کنند، چنانچه گلوله آن تیز باشد که در بدن حیوان فرو رود و آن را پاره کند، پاک و حلال است و اگر گلوله تیز نباشد بلکه با فشار در بدن حیوان فرو رود و حیوان را بکشد یا به واسطه حرارتش بدن حیوان را بسوازند و در اثر سوزاندن، حیوان بمیرد، پاک و حلال بودن آن اشکال دارد.دوم: کسی که شکار میکند باید مسلمان یا بچّه مسلمان باشد که خوب و بد را بفهمد و اگر کافر یا کسی که اظهار دشمنی با اهل بیت پیامبر صلیاللهعلیهوآلهوسلم میکند حیوانی را شکار نماید، آن شکار حلال نیست.سوم: اسلحه را به قصد شکار کردن حیوان به کار برد و اگر مثلاً جای دیگری را نشانهگیری کند و اتّفافا حیوان را بکشد، آن حیوان پاک نیست و خوردن آن هم حرام است. چهارم: در وقت به کار بردن اسلحه، نام خدا را ببرد و چنانچه عمدا نام خدا را نبرد، شکار حلال نمیشود، ولی اگر فراموش کند، اشکال ندارد. پنجم: وقتی به نزد حیوان برسد، مرده باشد یا اگر زنده باشد، به اندازه سربریدن آن وقت نباشد و چنانچه به اندازه سربریدن وقت باشد و سر حیوان را نبرد تا بمیرد، حرام است.
- اگر چیزی را که روح دارد از بدن حیوان زنده جدا نمایند، مثلاً دنبه یا مقداری گوشت از گوسفند زنده ببُرند، نجس و حرام می‌باشد.
- اگر بدن حیوان با عین نجس مثل خون یا متنجس مثل آب نجس آلوده شود، چنانچه آنها برطرف شوند، بدن آن حیوان نیز پاک میشود.
- گوشت، شیر و تخم حیوان نجاستخوار نجس نیست، ولی خوردن آن حرام می‌باشد.
- اگر از بدن انسان یا حیوانی که خون جهنده دارد در حالی که زنده است، گوشت یا چیز دیگری را که روح دارد جدا کنند، نجس است، ولی گوشت، پوست یا عضوی که از انسان جدا و به قسمت دیگر بدن یا به انسان دیگری متصل میگردد، در صورتی که جزء بدن وی محسوب شود، پاک است.
- حیوان حلال گوشت وحشی در صورتی با شکار کردن پاک و حلال میشود که بتواند فرار کند یا پرواز نماید؛ بنابر این بچّه آهو که نمیتواند فرار کند و بچّه کبک که نمیتواند پرواز نماید، با شکار کردن پاک و حلال نمیشود و اگر آهو و بچّه آن را که نمیتواند فرار کند با یک تیر شکار نمایند، آهو حلال میشود و بچّه آن حرام است.
- کفن کردن با پارچهای که از پشم، پوست یا موی حیوان حرام گوشت تهیه شده، در حال اختیار جایز نیست، ولی اگر پوست حیوان حلال گوشت را به نحوی درست کنند که به آن جامه گفته شود، میتوان میّت را با آن کفن کرد و همچنین اگر کفن از مو و پشم حیوان حلال گوشت باشد، اشکال ندارد، اگرچه احتیاط آن است که با این دو نیز کفن نکنند.
- حرام است که پیش از بیرون آمدن روح، سرِ حیوان را از بدن آن جدا کنند، ولی با این عمل حیوان حرام نمیشود و بنابر احتیاط واجب پیش از بیرون آمدن روح، پوست حیوان را نکنند و مغز حرام را که در تیره پشت است نبرند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] سگ و خوک بواسطه سر بریدن و شکار کردن پاک نمی شوند و خوردن گوشت آنها هم حرام است. و حیوان حرام گوشتی را که درنده و گوشتخوار است مانند گرگ و پلنگ اگر به دستوری که گفته می شود سر ببرند، یا با تیر و مانند آن شکار کنند پاک است، ولی گوشت آن حلال نمی شود، و اگر با سگ شکاری آن را شکار کنند، پاک شدن بدنش هم اشکال دارد، و ظاهر این است که سایر حیوانات به جز سگ و خوک قابل تذکیه هستند مگر حشرات که در قابلیت آنها برای تذکیه اشکال است.
- [آیت الله سیستانی] حیوانات حرام گوشت بجز آنچه در مسأله پیش گفته شد با سربریدن ، یا شکار کردن با اسلحه ، گوشت و پوست آنها پاک میشود ، چه درنده باشند و چه غیر درنده ، حتی فیل و خرس و بوزینه (که از نظر فقهی محل اختلافاند) . ولی اگر حیوانات حرام گوشت را با سگ شکار کنند ، پاک بودنش محل اشکال است .
- [آیت الله نوری همدانی] حیوان حلال گوشت وحشی مانند آهو و کبک و بز کوهی و حیوان حلال گوشتی که اهلی بوده و بعداً وحشی شده مثل گاو شتر اهلی که فرار کرده و وحشش شده است ، اگر به دستوری که بعداًگفته میشود آنها را شکار کنند پاک و حلال است ولی حیوان حلال گوشت اهلی مانند گوسفند و مرغ خانگی و حیوان حلال گوشت وحشی که به واسطة تربیت کردن اهلی شده است ؛ با شکار کردن پاک و حلال نمی شود .
- [آیت الله مکارم شیرازی] سگ و خوک به واسطه سر بریدن و شکار کردن پاک نمی شود و گوشت آنها نیز حرام است و حیوان حرام گوشتی که درنده و گوشتخوار است مانند گرگ و پلنگ اگر به دستوری که گفته می شود سرببرند یا با اسلحه شکار کنند پاک است، ولی گوشت آن حلال نمی شود، همچنین اگر با سگ شکاری آن را شکار کنند.
- [آیت الله سیستانی] کفن کردن با پوست مردار نجس در حال اختیار ، جایز نیست ، بلکه کفن کردن با پوست مردار پاک ، و همچنین با پارچهای که از پشم یا موی حیوان حرام گوشت تهیه شده بنابر احتیاط واجب در حال اختیار جایز نیست ، ولی اگر کفن از مو و پشم حیوان حلال گوشت باشد اشکال ندارد ، اگر چه احتیاط مستحب آن است که با این دو هم کفن ننمایند .
- [آیت الله وحید خراسانی] سگ و خوک به سر بریدن و شکار کردن پاک نمی شوند و خوردن گوشت انها هم حرام است و حیوان حرام گوشتی را که مانند گرگ و پلنگ درنده و گوشت خوار است اگر به دستوری که خواهد امد سر ببرند یا با تیر و مانند ان شکار کنند پاک است ولی گوشت ان حلال نمی شود و اگر با سگ شکاری ان را شکار کنند پاک شدن ان محل اشکال است
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر حیوان حلالگوشت را به دستوری که در شرع معیّن شده بکشند و خون آن به مقدار معمول بیرون آید، خونی که در بدنش میماند پاک است، ولی اگر به علت نفس کشیدن خون به بدن حیوان برگردد، یا به واسطه اینکه سر حیوان، در جای بلندی بوده خون به مقدار متعارف بیرون نیاید، آن خون نجس است و بنا بر احتیاط مستحب از خونی که در اجزاء حرام از حیوان حلالگوشت مانده، اجتناب کنند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] سگ و خوک به واسطه سر بریدن و شکار کردن پاک نمی شوند و خوردن گوشت آنها هم حرام است. و حیوان حرام گوشتی را که مانند گرگ و پلنگ درنده و گوشت خوار است اگر به دستوری که گفته می شود سر ببرند یا با تیر و مانند آن شکار کنند؛ پاک است ولی گوشت آن حلال نمی شود و اگر با سگ شکاری آن را شکار کنند؛ پاک شدن بدنش هم اشکال دارد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر حیوان حلال گوشت را به دستوری که در شرع معین شده بکشند و خون آن به مقدار معمول بیرون آید خونی که در بدنش می ماند پاک است، ولی اگر به علت نفس کشیدن یا به واسطه این که سر حیوان در جای بلندی بوده، خون به بدن حیوان برگردد، آن خون نجس است و احتیاط لازم اجتناب از خون باقیمانده در اجزای حرام حلال گوشت است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] سگ و خوک به واسطه سر بریدن و شکار کردن پاک نمیشوند و در نتیجه خوردن گوشت آنها هم حرام است و حیوان حرام گوشتی را که درنده و گوشتخوار است، مانند گرگ و پلنگ، اگر به دستوری که گفته شده سر ببرند، یا با تیر و مانند آن شکار کنند پاک است ولی گوشت آن حلال نمیشود و اگر با سگ شکاری آن را شکار کنند پاک شدن بدنش هم اشکال دارد.