برخورد
برخورد و ملاقات جسمی با جسمی دیگر را تماس گویند و از آن در بابهای طهارت، نکاح، طلاق و ظهار سخن گفته شده است.
در بعضی از مساجد، بخصوص مساجد بزرگ یا توسعه یافته، نمیدانیم که بعضی از قسمت‌ها جزء مسجد است یا نه. آیا با این قسمت‌ها به عنوان مسجد برخورد کنیم؟ و آیا لازم است تحقیق کنیم تا بفهمیم که این قسمت‌ها جزء مسجد است یا خیر؟
اگر اماره‌ای (مانند ظاهر حال و یا معامله مسلمانان با آن به مانند معامله با مسجد) نباشد، حکم مسجد بر آن جاری نیست، اگر چه احتیاط این است که حکم مسجد را بر آن جاری کنند، مادامی که علم بر خلاف ندارند.
اگر اماره‌ای (مانند ظاهر حال و یا معامله مسلمانان با آن به مانند معامله با مسجد) نباشد، حکم مسجد بر آن جاری نیست، اگر چه احتیاط این است که حکم مسجد را بر آن جاری کنند، مادامی که علم بر خلاف ندارند.
عنوان سوال:
در بعضی از مساجد، بخصوص مساجد بزرگ یا توسعه یافته، نمیدانیم که بعضی از قسمت‌ها جزء مسجد است یا نه. آیا با این قسمت‌ها به عنوان مسجد برخورد کنیم؟ و آیا لازم است تحقیق کنیم تا بفهمیم که این قسمت‌ها جزء مسجد است یا خیر؟
پاسخ:
اگر اماره‌ای (مانند ظاهر حال و یا معامله مسلمانان با آن به مانند معامله با مسجد) نباشد، حکم مسجد بر آن جاری نیست، اگر چه احتیاط این است که حکم مسجد را بر آن جاری کنند، مادامی که علم بر خلاف ندارند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر کسی بعد از اتمام سوره، بدون هیچ مکث و فاصلهای به رکوع برود، آیا اشکالی دارد؟ به عبارت دیگر، آیا باید بین رکوع و جزء قبلی آن فاصله شود یا لازم نیست؟
- مسجدی که خراب شده و از بین رفته و حالا تبدیل به زمین و بیابان شده و یا جزء خیابان و پارک و امثال آن گشته، آیا باز هم حکم مسجد را دارد یا نه؟ اگر این گونه مسجدی در بلاد کفر واقع شده باشد، حکمش با بلاد اسلامی متفاوت است یا خیر؟
- قطعه زمینی در سال 1349 توسط کمیسیون مادة 56 قانون جنگلها و منابع طبیعی وقت جزء اراضی ملی شده است. بعد از انقلاب در اجرای همان رأی کمیسیون به سازمان مسکن و شهرسازی واگذار شده است که این سازمان نیز آن را در اختیار اهالی همان محل جهت ساخت مسجد قرار داده است و اکنون حدود 13سال است که بر روی زمین مذکور مسجد ساخته شده است. اکنون بعد از گذشت سالها به موجب حکم قطعی قضایی، رأی کمیسیون مذکور ابطال و مالکیت مالک زمین مزبور ابقا گردیده است. حکم مسجد مذکور از نظر غصبی بودن چیست؟ آیا میتوان قلع و قمع مسجد مذکور را خواست؟ حکم فقهی قضیه چیست؟
- 1 خانه من تهران است ولی خواهرم ساکن شهریار است. از خانه ما تا آنجا بیشتر از 24 کیلومتر است ولی بعضیها میگویند چون شهریار جزء استان تهران است، نماز شکسته نیست. وظیفه من در شهریار چیست؟2 آیا رعایت مسافت برای دو شهر به هم چسبیده جهت شکسته شدن نماز و انجام فریضه روزه لازم است؟
- شخصی مقداری پول جهت خرج سفر، خرید قربانی، سوغات و دیگر مخارج سفر حج به همراه خود برداشته است و در اثنای سفر، سال خمسی او فرامیرسد. آیا پرداخت خمس این پول لازم است یا این که جزء مؤونه سال قبل محسوب می‌شود؟
- مبلغی را که شرکتها و یا ادارات از حقوق کارکنان خود به عنوان حقّ بیمه کسر میکنند و به شرکت بیمه میپردازند تا در مقابل آن، شرکت بیمه متعهّد انجام خدماتی برای کارکنان شود، آیا لازم است تخمیس شود یا جزء مخارج محسوب می‌شود و خمس آن واجب نیست؟
- همانگونه که مستحضرید چند جزء از حیوانات حلال گوشت حرام است:1 خون 2 نری 3 فرج 4 بچّهدان 5 غدد که آن را دشول میگویند 6 بیضه که آن را دنبلان می گویند 7 دانه کوچکی که در مغز سر است و به شکل نخود می‌باشد 8 مغز حرام که در میان تیره پشت است 9 پی که در دو طرف گردن قرار دارد و تا تیره پشت کشیده شده 10 زهره دان یا کیسه صفرا 11 سپرز (طحال) 12 مثانه (محل اجتماع بول) 13 سیاهی چشم 14 چیزی که در میان سم است و عرب آن را ذاتالاشاجع می گوید و ... که این مسئله در حیوانات بزرگ است. حال در صنعت فراوردههای گوشتی مانند تولید سوسیس و کالباس، یکی از مواد اولیة مورد استفاده در این فراوردهها مرغ است که مرغ به صورت منجمد و کامل بدون جداسازی اجزای فوق الذکر که در حیوانات بزرگ حرام است در دستگاهی که مانند چرخ گوشت است و به آن دستگاه بادر یا لیما میگویند ریخته و به صورت خمیر در می‌آورند که به آن خمیر مرغ میگویند. لازم به ذکر است که در صنعت تولیدی امکان جدا کردن اجزای ذکر شده که حرام است وجود ندارد تا حدی که بعضی از اجزا مانند نخاع گردن مرغ را هرگز نمیتوان جداکرد. البته میتوان گوشت مرغ را جدا نمود و آن را تبدیل به خمیر نمود ولی به دلیل سودجویی اقتصادی این کار را انجام نمیدهند. حال این سؤال مطرح است که استفاده از این خمیر مرغ از نظر شرعی چه حکمی دارد؟
- همانگونه که مستحضرید چند جزء از حیوانات حلال گوشت حرام است:1 خون 2 نری 3 فرج 4 بچّهدان 5 غدد که آن را دشول میگویند 6 بیضه که آن را دنبلان می گویند 7 دانه کوچکی که در مغز سر است و به شکل نخود می‌باشد 8 مغز حرام که در میان تیره پشت است 9 پی که در دو طرف گردن قرار دارد و تا تیره پشت کشیده شده 10 زهره دان یا کیسه صفرا 11 سپرز (طحال) 12 مثانه (محل اجتماع بول) 13 سیاهی چشم 14 چیزی که در میان سم است و عرب آن را ذاتالاشاجع می گوید و ... که این مسئله در حیوانات بزرگ است. حال در صنعت فراوردههای گوشتی مانند تولید سوسیس و کالباس، یکی از مواد اولیة مورد استفاده در این فراوردهها مرغ است که مرغ به صورت منجمد و کامل بدون جداسازی اجزای فوق الذکر که در حیوانات بزرگ حرام است در دستگاهی که مانند چرخ گوشت است و به آن دستگاه بادر یا لیما میگویند ریخته و به صورت خمیر در می‌آورند که به آن خمیر مرغ میگویند. لازم به ذکر است که در صنعت تولیدی امکان جدا کردن اجزای ذکر شده که حرام است وجود ندارد تا حدی که بعضی از اجزا مانند نخاع گردن مرغ را هرگز نمیتوان جداکرد. البته میتوان گوشت مرغ را جدا نمود و آن را تبدیل به خمیر نمود ولی به دلیل سودجویی اقتصادی این کار را انجام نمیدهند. حال این سؤال مطرح است که استفاده از این خمیر مرغ از نظر شرعی چه حکمی دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] جایی را که انسان نداند جزء مسجد است یا از متعلقات آن، حکم مسجد را دارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مسجدی است محتاج به توسعه یک طرف آن کوچه عمومی است که کلیه اهل محل راضی هستند جزء مسجد شود طرف دیگر خانه مسکونی است که قبلا برای مسجد خریداری شده می خواهند مسیر کوچه عام را تغییر داده و آن خانه را مسیر عبور قرار دهند آیا جایز است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا هزینه لازم برای ازدواج پسر جزء نفقه محسوب شده و بر عهده پدر است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] قطعه ای از زمین مربوط به مسجدالرضا (علیه السلام) که قبلا جزء مسجد و جزء وضوخانه و حیاط مسجد بوده است در اثر مسامحه و غفلت به مغازه تبدیل شده است. بازگرداندن قسمت مذکور به وضع سابق و ملحق شدن این قطعه زمین به صحن مسجد، چه حکمی دارد؟
- [سایر] اعتکاف در مکان هایی که شک داریم جزء مسجد است (مانند بام، سرداب و مقداری که به مسجد افزوده می شود) چگونه است؟
- [سایر] ورود زن حائض به مکانهایی که شک دارد جزء مسجد است (مانند بام، سرداب و مقداری که به مسجد افزوده می‌شود)، چگونه است؟
- [آیت الله خامنه ای] ج: اگر زیر زمین عنوان مسجد را ندارد و جزء تأسیساتی نیست که مسجد به آن نیاز داشته باشد و وقف آن هم وقف انتفاع نباشد، اشکال ندارد.
- [آیت الله نوری همدانی] اعتکاف در مکانهایی که شک داریم جزء مسجد است (مثل بام، سرداب، حیاط و مقداری که به مسجد افزوده شده) چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مظاهری] اگر مسجد سهله عرفاً جزء شهر کوفه محسوب شود، نماز مسافر در آن قصر است یا تمام؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مسجد و حسینیه ای کنار هم قرار داشته و با تجدید بنای مسجد یک سالن حسینیه داخل مسجد قرار گرفته است آیا این عمل شرعاً جایز است؟ و آیا سالن جزء مسجد محسوب می شود و حکم مسجد را دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- نجس کردن زمین، سقف، بام و طرف داخل دیوار مسجد حرام است و هر کس بفهمد که این مکانها نجس شده است، باید فورا نجاست آن را برطرف کند و احتیاط واجب آن است که طرف بیرون دیوار مسجد را نیز نجس نکنند و اگر نجس شود، نجاست آن را برطرف نمایند، مگر آن که واقف، آن را جزء مسجد قرار نداده باشد.
- مسافر میتواند در مسجدالحرام و مسجد پیامبر صلیاللهعلیهوآلهوسلم و مسجد کوفه نماز خود را تمام بخواند، ولی اگر بخواهد در جایی که اوّل جزء این مساجد نبوده و بعد به این مساجد اضافه شده نماز بخواند، احتیاط مستحب آن است که نماز را شکسته بخواند، اگرچه اقوی صحّت تمام است و نیز مسافر میتواند در حرم و رواق حضرت سیدالشهداء علیهالسلام بلکه در مسجد متّصل به حرم نیز نماز را تمام بخواند. این حکم برای هر نماز چهار رکعتی جاری است؛ بنابر این میتواند مثلاً نماز ظهر را تمام و نماز عصر را شکسته بخواند.
- افرادی که در ادارات دولتی یا مؤسّسات خصوصی کار میکنند و معمولاً اداره، مقداری از حقوق آنان را پسانداز میکند تا هنگام بازنشستگی به تدریج به آنان پرداخت نماید، پس از بازنشستگی هر مقدار که در هر سال به آنان بدهند، جزء درآمد آن سال حساب می‌شود و لازم نیست خُمس آن را فورا پرداخت نمایند.
- اگر جایی که انسان نمیداند ظاهر بدن است یا باطن آن با نجاست تماس پیدا کند، بنابر احتیاط واجب باید آن را آب بکشد؛ ولی اگر نداند قسمتی که جزء باطن بدن است، از قسمتهایی است که معمولاً دیده نمیشود یا نه، آب کشیدن آن لازم نیست.
- کاسبی که در طول سال به مردم نسیه داده است، اگر در آخر سال وقت وصول آن رسیده و قابل وصول بوده و مانند نقد باشد، باید خُمس سود آن را پرداخت نماید و چنانچه وقت وصول آن رسیده ولی قابل دریافت نیست، به محض دریافت باید خمس سود آن را بدهد، مگر آن که آن را در مؤونه لازم و فوری خود مصرف نماید و در صورتی که وقت وصول آن در سال بعد باشد، سود آن جزء درآمد سال بعد است.
- همانگونه که در احکام انفال گفته شد، هر مالی که عرفا مالیّت داشته ولی مالک نداشته باشد و منفعت آن متعلّق به عموم مردم باشد، جزء انفال است و برای تصرّف در انفال در عصر غیبت امام معصوم علیهالسلام ، بنابر احتیاط باید از حاکم شرعی اجازه گرفته شود؛ ولی برای تصرّفاتی که معمولاً مردم بدون اجازه انجام میدهند و سیره در مورد آنان وجود دارد مثل ماهیگیری برای رفع نیازهای شخصی و یا چراندن دام در مراتع اجازه گرفتن لازم نیست و این گونه موارد در حکم مباحات میباشند.
- (أشْهَدُ أنَّ عَلِیّا أمیرَالْمُؤْمِنینَ وَلِیُّ اللّهِ)(9) جزء اذان و اقامه نیست، ولی خوبست بعد از (أَشْهَدُ أنَّ مُحَمَّدا رَسُولُ اللّهِ) به قصد قربت مطلقه گفته شود. =============================================================================== 1 یعنی: (خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند). 2 یعنی: (شهادت میدهم که معبودی جز خداوند یکتا و بیهمتا، نیست). 3 یعنی: (شهادت میدهم که حضرت محمد بن عبداللّه صلیاللهعلیهوآلهوسلم پیامبر و فرستاده خدا است). 4 یعنی: (بشتاب برای نماز). 5 یعنی: (بشتاب برای رستگاری). 6 یعنی: (بشتاب برای بهترین کارها که نماز است). 7 یعنی: (معبودی جز خدای یکتا و بیهمتا، نیست). 8 یعنی: (به تحقیق نماز بر پاشد). 9 یعنی: (شهادت میدهم که حضرت علی علیهالسلام امیرالمؤمنین، ولیّ خدا بر خلق است).
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] هرگاه شک کند که نقطه ای از نقاط مربوط به مسجد، جزء مسجد هست یا نه اعتکاف در آن جایز نیست.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] فروختن در و پنجره و چیزهای دیگر مسجد چه جزء بنا حساب بشود یا نه باطل است و اگر مسجد خراب شود؛ باید اینها را صرف تعمیر همان مسجد کنند و چنانچه به درد آن مسجد نخورد؛ باید در مسجد دیگر مصرف شود؛ ولی اگر به درد مسجدهای دیگر هم نخورد چنانچه جزء بنا حساب نشود می توانند آن را بفروشند و پول آن را اگر ممکن است صرف تعمیر همان مسجد و گرنه صرف تعمیر مسجد دیگر نمایند.
- [آیت الله جوادی آملی] .هرگاه شک کند که آیه یا ذکری از اذکار نماز را گفته یا نه , یا آن را صحیح ادا کرده یا نه , تا وارد جزء بعدی نماز نشده باشد، باید آن را به صورت صحیح بگوید و اگر وارد جزء بعدی شد , لازم نیست به شک خود اعتنا کند, هرچند آن جزء بعدی رکن نباشد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که بدون گاو و چیزهای دیگری که برای زراعت لازم است نمی تواند زراعت کند، اگر آن‌ها را بخرد و به واسطه زراعت به کلی از بین برود، می تواند تمام قیمت آن‌ها را جزء مخارج حساب نماید و اگر مقداری از قیمت آن‌ها کم شود، می تواند آن مقدار را جزء مخارج حساب کند ولی اگر بعد از زراعت چیزی از قیمت آن‌ها کم نشود، نباید چیزی از قیمت آن‌ها را جزء مخارج حساب نماید.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که بدون گاو و چیزهای دیگری که برای زراعت لازم است نمیتواند زراعت کند، اگر آن‌ها را بخرد و به واسطه زراعت به کلی از بین برود، میتواند تمام قیمت آن‌ها را جزء مخارج حساب نماید، و اگر مقداری از قیمت آن‌ها کم شود، میتواند آن مقدار را جزء مخارج حساب کند، ولی اگر بعد از زراعت، چیزی از قیمت آن‌ها کم نشود، نباید چیزی از قیمت آن‌ها را جزء مخارج حساب نماید.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در غسل باید موهای کوتاهی را که جزء بدن حساب می شود، بشوید و بنابر احتیاط شستن موهای بلند هم لازم می باشد.
- [آیت الله سبحانی] در غسل باید موهای کوتاه را که جزء بدن حساب می شود، بشوید و بنابر احتیاط، شستن موهای بلند هم لازم می باشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] موهای کوتاه را که جزء بدن حساب می شود باید بشوید، بنابر احتیاط واجب شستن موهای بلند و زیر آن‌ها هر دو لازم است.
- [آیت الله سبحانی] اگر تراکتور و دیگر لوازمی که برای زراعت لازم است بخرد و به واسطه زراعت به کلی از بین بروند، می تواند تمام قیمت آن‌ها را جزء مخارج حساب کند،و همچنین است اگر مقداری از قیمت آن‌ها کم شود می تواند آن مقدار را جزء مخارج حساب کند، ولی اگر بعد از زراعت چیزی از قیمتشان کم نشود نباید چیزی از قیمت آن‌ها را، جزء مخارج حساب نماید.
- [آیت الله بروجردی] کسی که بدون گاو و چیزهای دیگری که برای زراعت لازم است نمیتواند زراعت کند، اگر آن‌ها را بخرد و به واسطهی زراعت به کلی از بین بروند، میتواند تمام قیمت آن‌ها را جزء مخارج حساب نماید و اگر مقداری از قیمت آن‌ها کم شود، میتواند آن مقدار را جزء مخارج حساب کند، ولی اگر بعد از زراعت چیزی از قیمتشان کم نشود، نباید چیزی از قیمت آن‌ها را جزء مخارج حساب نماید.