افطار
افطار بازکردن روزه با خوردن غذا یا زمان بازکردن روزه است. به غذایی که هنگام افطار خورده می‌شود نیز افطاری گویند.
اینکه می‌فرمائید در باب روزه همین که قصد افطار کرد، روزه باطل است، حال شخصی مریض است چنان دانست که روزه برای او صدمه دارد تصمیم گرفت که افطار نماید یک مرتبه دلایلی برای او پیش‌آمد که روزه برای او صدمه ندارد آیا به همین تصمیم، روزه او باطل شد؟
در صورتی که قصد افطار مطلقاً داشته در فرض مزبور روزه نیست و لازم است آن را قضا کند و امساک آن روز لازم است.
در صورتی که قصد افطار مطلقاً داشته در فرض مزبور روزه نیست و لازم است آن را قضا کند و امساک آن روز لازم است.
عنوان سوال:
اینکه می‌فرمائید در باب روزه همین که قصد افطار کرد، روزه باطل است، حال شخصی مریض است چنان دانست که روزه برای او صدمه دارد تصمیم گرفت که افطار نماید یک مرتبه دلایلی برای او پیش‌آمد که روزه برای او صدمه ندارد آیا به همین تصمیم، روزه او باطل شد؟
پاسخ:
در صورتی که قصد افطار مطلقاً داشته در فرض مزبور روزه نیست و لازم است آن را قضا کند و امساک آن روز لازم است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- چه می‌فرمائید در باب حقوق کارمندان دولت، آنهایی که شغلهای حرام دارند که معلوم است، امّا آنهایی که شغلهای مباح یا مشکوک به حرام دارند چگونه است؟
- زنی که حائض در بین روز شد اگر قبلاً افطار کرده است کفاره بر او میآید و حرمتش از باب تجرّی است یا واقعاً حرام است؟
- شخصی که مُرد می‌فرمائید سالش منقضی می‌شود، آیا زراعتی که مثلاً در بیابان دارد ولی وقت درو نمودن آن نیست و یا میوه نارس در درخت، چگونه باید قیمت شود (از لحاظ خمس) به حساب علف در باب زراعت و یا به همین حال در زمین و یا درخت بماند قیمت نمایند و کذا اشجار اعم از مثمره و غیرها.
- کف زدن مطلق بدون تکلم به باطل یا به خصوص کف زدن در خواندن اشعار مولودی و مدح و فضایل ائمه جایز است یا نه به عنوان اظهار شادی؟ و همچنین در عروسیها دایره زدن یا کف زدن با اینکه اشعار غیر مهیج میخوانند یا اصلاً اشعار هم نمیخوانند، آیا جایز است یا نه و مرحوم آیة اللّه حکیم قدس سره در باب مکاسب محرمه منهاج مسئله 17 غناء النساء فی الاعراس را با شرایطی جایز دانستهاند، شما چه می‌فرمائید؟
- در باب وضو مسئله 267 که دست چپ را نباید ارتماسی شست، و در مسئله شماره 268 میفرمایید در وضوی ارتماسی باید صورت و دستها را از بالا به پائین شسته شود و دستها را از طرف آرنج در آب فرو برد، یا این که اشکال علی کل حال به نظر میرسد لطفاً در این باره توضیح بیشتری بفرمائید.
- در باب خمس، درخت میوهدار که می‌فرمائید نموّ آن را بدهند، دو جور درخت میوهدار قیمت می‌شود، یک وقتی است به عنوان درخت بودن قیمت می‌شود که باید به همین زمین ثابت بماند، یک وقتی به عنوان کُنده و چوب بودن قیمت می‌شود که در این دو فرض قیمت تفاوت میکند منظور کدام قیمت است؟
- در باب قضای نماز پدر بر پسر بزرگتر چنانچه پسر بزرگتر فاسق است و قضایی بجا نمیآورد امّا میّت سال داشته، آیا بر وارث واجب است که نماز و روزه میت را از مال او بدهند یا واجب نیست؟
- بعضی از اهل ایمان به داعی (دعاگوی شما) مراجعه میکنند که وضع زندگی اینها فقیرانه است چون خانه سکونتی ندارند و با شغل ضعیفی که دارند با قناعت زندگی میکنند، اما زمینی برای ساختن خانه فراهم میکنند و همین طور به مرور وسایل ساختمانی از قبیل آجر و چوب و سایر مایحتاج ساختمان را فراهم میکنند خلاصه این خانه را به مرور سالها روی قناعت و مشقت و صرفهجویی از درآمد بین سال فراهم میکنند آنگاه بخواهند خمس چنین خانه را با این درآمد ضعیف بدهند ملاحظه می‌فرمائید که چه می‌شود، با این کیفیت که عرض شد در باب خمس چنین خانه، چه می‌فرمائید؟
- شخصی در ماه رمضان غسل جنابت کرده و روزه گرفته بعد از چند روز قطع کرده که غسلش باطل بوده است، حکم روزه و نمازهایش را بیان فرمائید.
- اگر شخصی تصمیم گرفت بدون عذر، فقط برای راحتی خود در مسجد شجره محرم بشود، مجدداً به مدینه منوره مراجعت نماید بوسیله هواپیما عازم جده شده و از آنجا به مکه مشرف شود، در صورتی که این قصد را دارد در میقات آیا احرامش صحیح است یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] آیا کفّاره افطار عمدی روزه، با کفّاره مریض تفاوت دارد؟
- [آیت الله سبحانی] آیا مریض می تواند به نظر طبیب برای افطار روزه عمل کند؟
- [آیت الله مظاهری] شخصی برای مسافرت به شهری که فکر میکرده فاصله آن بیش از چهار فرسخ است رفته و در آنجا روزه خود را افطار کرده است. ولی بعداً فهمیده فاصله آن به اندازه شرعی نبوده و باید روزه خود را میگرفته. وظیفه او در باب قضا و یا کفاره روزه آن روز چیست؟
- [آیت الله مظاهری] شخصی در ماه رمضان تصمیم میگیرد که روزة خود را باطل کند، ولی قبل از اینکه کاری که مبطل روزه باشد انجام دهد، از تصمیم خود منصرف می‌شود. روزة او چه حکمی پیدا میکند؟
- [آیت الله مظاهری] شخصی در ماه رمضان تصمیم میگیرد که روزه خود را باطل کند، ولی قبل از اینکه کاری که مبطل روزه باشد انجام دهد، از تصمیم خود منصرف می‌شود. روزه او چه حکمی پیدا میکند؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] تکلیف شخصی که روزه های زیادی را افطار کرده چیست؟
- [آیت الله مظاهری] کسی که نمیداند روزه ماه رمضان مسافر باطل است، اگر روزه گرفت و سفر کرد و تا افطار، کاری که روزه را باطل میکند، انجام نداد، روزة او صحیح است یا باید قضا کند؟ آیا فرقی میکند که قبل از افطار بفهمد که روزهاش باطل است یا بعد از افطار؟
- [آیت الله بروجردی] حقیر و عدّهای دیگر متجاوز از یک سال است که مقیم کاظمین شدهایم و مشغول کار میباشیم و هر چند روز یک مرتبه به بغداد رفته بر میگردیم، تکلیف ما در باب نماز و روزه چیست؟
- [آیت الله بروجردی] کاسبی که در دهات که وطن اوست مشغول کسب و هفته یک مرتبه برای خرید اجناس به شهر میرود که از دِه او تا به شهر به قدر مسافت است، تکلیف او در باب نماز و روزه چیست؟
- [آیت الله بهجت] مراد از مسایلی که عمل شده در باب تقلید میّت چیست؟ آیا خصوص هر مسأله را باید عمل کرده باشد یا اگر از هر بابی به چند مسأله عمل کرده است، می تواند در تمام آن باب مثلاً باب نماز و باب روزه و... به فتوای میّت باقی بماند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که عمداً روزه خود را باطل کرده، اگر بعد از ظهر مسافرت کند، یا پیش از ظهر برای فرار از کفاره سفر نماید، کفاره از او ساقط نمیشود، بلکه اگر قبل از ظهر مسافرتی برای او پیش‌آمد کند نیز کفاره بر او واجب است.
- اگر روز رمضان را عمداً نگیرد و در روز مکرر جماع یا استمناء کند، کفاره هم مکرر می‌شود. ولی اگر چند مرتبه کار دیگری که روزه را باطل میکند انجام دهد مثلًا چند مرتبه غذا بخورد یک کفاره کافی است.
- اگر برای روزه واجب غیر معینی مثل روزه کفاره، عمداً تا نزدیک ظهر نیت نکند، اشکال ندارد. بلکه اگر پیش از نیت تصمیم داشته باشد که روزه نگیرد، یا تردید داشته باشد که بگیرد یا نه، چنانچه کاری که روزه را باطل میکند انجام نداده باشد، و پیش از ظهر نیت کند، روزه او صحیح است.
- میتوان قرارداد بیمه را با تمام اقسام آن از باب عقد هبة معوضه تصحیح کرد به این معنی که بیمهکننده مبلغی را به طور ماهیانه یا سالیانه یا یک جا به بیمهگر هبه میکند و در ضمن عقد هبه به بیمهگر شرط میکند که در صورت پیش‌آمد و رخداد هر نوع خسارتی که در بیمهنامه ذکر شده، باید بیمهگر آن را جبران کند و بر بیمهگر نیز واجب است به این شرط وفا کند و خسارت بیمهکننده را جبران کند، بنابراین عقد بیمه به تمام اقسام آن یک نوع هبه معوضه است، جایز و صحیح است.
- اگر روزهدار در یک روز ماه رمضان چند مرتبه غیر جماع و استمناء کار دیگری که روزه را باطل میکند انجام دهد، برای همة آنها یک کفاره کافی است.
- در چند صورت فقط قضای روزه بر انسان واجب است، و کفاره واجب نیست: (اول): آن که در شب ماه رمضان جنب باشد و به تفصیلی که در مسأل (1639) گفته شد تا اذان صبح از خواب دوم بیدار نشود. (دوم): عملی که روزه را باطل میکند بهجا نیاورد، ولی نیت روزه نکند یا ریا کند، یا قصد کند که روزه نباشد، یا قصد کند کاری که روزه را باطل میکند انجام دهد. (سوم): آن که در ماه رمضان غسل جنابت را فراموش کند، و با حال جنابت یک روز یا چند روز روزه بگیرد. (چهارم): آن که در ماه رمضان بدون این که تحقیق کند صبح شده یا نه، کاری که روزه را باطل میکند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح بوده و نیز اگر بعد از تحقیق با این که گمان دارد صبح شده، کاری که روزه را باطل میکند انجام دهد بعد معلوم شود صبح بوده قضای آن روزه بر او واجب است. بلکه اگر بعد از تحقیق شک کند که صبح شده یا نه و کاری که روزه را باطل میکند انجام دهد بعد معلوم شود صبح بوده باید قضای روز آن روز را بهجا آورد. (پنجم): آن که کسی بگوید صبح نشده و انسان به گفته او کاری که روزه را باطل میکند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح بوده است. (ششم): آن که کسی بگوید صبح شده و انسان به گفت او یقین نکند، یا خیال کند شوخی میکند و کاری که روزه را باطل میکند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح بوده است. (هفتم): آن که کور یا مانند آن به گفت کسی دیگر افطار کند، بعد معلوم شود مغرب نبوده است. (هشتم): آن که در هوای صاف به واسط تاریکی یقین کند که مغرب شده و افطار کند، بعد معلوم شود مغرب نبوده است. ولی اگر در هوای ابر به گمان این که مغرب شده افطار کند، بعد معلوم شود مغرب نبوده، قضا لازم نیست. (نهم): آن که برای خنک شدن، یا بیجهت مضمضه کند، یعنی آب در دهان بگرداند و بیاختیار فرو رود، و همچنین بنابر احتیاط واجب، اگر مضمضه برای وضوی غیر نماز واجب باشد ولی اگر فراموش کند که روزه است و آب را فرو دهد، یا برای وضوی نماز واجب مضمضه کند و بیاختیار فرو رود، قضا بر او واجب نیست. (دهم) کسی از جهت اکراه یا اضطرار یا تقیه افطار کند لازم است قضا نماید و کفاره واجب نیست.
- برای پنج نفر مستحب است در ماه رمضان- اگرچه روزه نیستند- از کاری که روزه را باطل میکند خودداری نمایند: (اول): مسافری که در سفر، کاری که روزه را باطل میکند انجام داده باشد و پیش از ظهر به وطنش یا بهجایی که میخواهد ده روز بماند، برسد. (دوم): مسافری که بعد از ظهر به وطنش یا بهجایی که میخواهد ده روز در آنجا بماند برسد و همچنین است اگر پیش از ظهر برسد درصورتی که قبلًا در سفر افطار کرده باشد. (سوم): مریضی که پیش از ظهر خوب شود و همچنین است اگر پیش از ظهر خوب شود اگرچه کاری که روزه را باطل میکند انجام داده باشد. (چهارم): زنی که در بین روز از خون حیض یا نفاس پاک شود.
- کسی که نشانههای مرگ را در خود میبیند، اگر نماز و روزه قضا دارد، باید وصیت کند که از مال خودش برای آنها اجیر بگیرند، بلکه اگر مال نداشته باشد ولی احتمال بدهد کسی بدون آن که چیزی بگیرد آنها را انجام میدهد، باز هم واجب است وصیت نماید، و اگر قضای نماز و روز او به تفصیلی که در باب نماز قضاء گفته شد، بر پسر بزرگترش واجب باشد، باید به او اطلاع دهد یا وصیت کند که برای او بهجا آورند.
- اگر جنب در شب ماه رمضان بخوابد و بیدار شود و یقین کند یا احتمال دهد که اگر دوباره بخوابد پیش از اذان صبح بیدار می‌شود و تصمیم هم داشته باشد که بعد از بیدار شدن غسل کند، چنانچه دوباره بخوابد و تا اذان بیدار نشود، باید روزه آن روز را قضا کند، و اگر از خواب دوم بیدار شود و برای مرتبه سوم بخوابد و تا اذان صبح بیدار نشود باید روزة آن روز را قضا کند و بنابر احتیاط استحبابی کفاره نیز بدهد.
- اجناسی که مورد معامله و یا قرض واقع میشوند دو قسمند: 1. مکیل و موزون (پیمانهای و کشیمنی) 2. غیر مکیل و موزون. قسم اوّل: آن است که قیمت و ارزشش روی پیمانه یا کشش قرار گرفته مثل برنج، گندم؛ جو، طلا و نقره و مانند اینها. قسم دوّم: آن است که قیمتش فقط به شماره: مانند تخم مرغ، یا به ذراع است مانند پارچه و فرش. حال چنانکه در باب قرض هر جنسی را به دیگری قرض بدهیم به شرط زیاده ربا بوده و آن قرض حرام می‌شود خواه مکیل و موزون باشد یا غیر آن، در باب معامله هم اگر مکیل و موزون را با همجنس خود خرید و فروش نمائیم با زیاده معامله باطل و حرام خواهد بود و امّا اگر غیر مکیل و موزون را با همجنس خود به زیاده معامله کنیم ربا نخواهد بود، و در نتیجه این مسأله به میان میآید که هرگاه کسی صد عدد تخم مرغ را به دیگری قرض دهد تا مدت دو ماه مثلًا به صد و ده عدد، ربا می‌شود، ولی اگر صد عدد تخم مرغ را به صد و ده تا به مدت دو ماه بفروشد چنانچه فرق بین ثمن و مثمن باشد ربا نشده و معامله صحیح است، درصورتی که نتیجه یکی است ولی عنوان فرق کرده، اگر عنوان قرض باشد ربا است، و اگر خرید و فروش باشد ربا نیست و در اینجا باید معلوم باشد که واقع قرض غیر از واقع فروش است، به این معنی که قرض عبارت است از انسان مالی را به دیگری بدهد به این قصد که آن مال در ذمة گیرنده باشد، و فروش آن است که مالی را در عوض مال دیگر به کسی بدهد، پس در فروش لازم است مال فروخته شده غیر از عوض او باشد، و از اینجا معلوم می‌شود که اگر مثل صد عدد تخم مرغ را به صد و ده عدد در ذمه بفروشد بایستی بین آنها امتیاز باشد، مثل صد عدد تخم مرغ بزرگ را با صد و ده عدد تخم مرغ متوسط در ذمه بفروشد زیرا اگر امتیاز بین آنها به وجهی نباشد بیع محقق نشده بلکه واقع قرض بوده و به صورت بیع است و از این جهت معامله حرام خواهد شد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله شبیری زنجانی] انسان نمیتواند برخی از مسائل را از یک مجتهد و برخی دیگر را از مجتهد دیگر تقلید کند، ولی اگر یکی از مجتهدین در یک باب از احکام - مثلاً در باب نماز - از دیگران اعلم باشد و مجتهد دیگر در باب دیگر - مثلاً روزه - اعلم باشد، باید در احکام نماز از مجتهد اول و در احکام روزه از مجتهد دوم تقلید کند.
- [آیت الله سیستانی] اگر در روزه واجب معینی مثل روزه رمضان مردّد شود که روزه خود را باطل کند یا نه، یا قصد کند که روزه را باطل کند، اگر دو مرتبه نیت روزه نکند، روزهاش باطل می‌شود، و اگر دو مرتبه نیت روزه کند، احتیاط واجب آن است که روزه آن روز را تمام کند، و بعداً قضاء آن را بجا آورد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر بداند که روزه است و عمدا برای غسل سر را در آب فرو برد؛ چنانچه روزه او مثل روزه رمضان واجب معین باشد؛ روزه و غسل او هر دو باطل است و اگر روزه مستحب باشد یا روزه واجبی باشد که مثل روزه کفاره وقت معینی ندارد و افطار آن جایز است غسل او صحیح و روزه اش باطل می باشد.
- [آیت الله بهجت] اگر کسی مریض باشد، بهطوریکه بداند یا گمان کند روزه گرفتن برای او ضرر دارد، نباید روزه بگیرد، و اگر روزه بگیرد، روزهاش صحیح نیست، و در صورت خوف ضرر در صورتی که خوف او عقلایی باشد، میتواند روزهاش را افطار کند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر روزة رمضان را عمداً نگیرد و در روز مکرر جماع کند کفاره هم مکرر می شود ولی اگر چند مرتبه کار دیگری که روزه را باطل می کند انجام دهد مثلاً چند مرتبه غذا بخورد یک کفاره کافی است .
- [آیت الله سیستانی] اگر روزه رمضان را عمداً نگیرد و در روز مکرّر جماع یا استمناء کند ، کفاره مکرّر نمیشود ؛ و همچنین اگر چند مرتبه کار دیگری که روزه را باطل میکند انجام دهد ، مثلاً چند مرتبه غذا بخورد یک کفاره کافی است .
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر روزه دار در یک روز ماه رمضان چند مرتبه غیر جماع کار دیگری که روزه را باطل میکند انجام دهد، برای همه آنها یک کفّاره کافیاست.
- [امام خمینی] اگر روزه رمضان را عمدا نگیرد و در روز کاری که روزه را باطل می کند انجام دهد، مثلا چند مرتبه جماع کند، یک کفاره کافی است.
- [آیت الله سبحانی] اگر روزه دار در یک روز ماه رمضان چند مرتبه غیرجماع کار دیگری که روزه را باطل می کند انجام دهد، برای همه آنها یک کفّاره کافی است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر مریض پیش از ظهر ماه رمضان خوب شود واجب نیست بر او که نیت روزه کند اگر چه از اذان صبح تا آن وقت کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد.