عقد موقت
ازدواج موقّت عقد زناشویی با تعیین مدت و مهر می‌باشد.
آیا شخص می تواند با همسری که در عقد موقت اوست، عقد دائم بخواند یا باید تا پایان مدت صبر کند؟
بدون اتمام مدت عقد موقت یا بخشیدن باقی مدت به زوجه، عقد دائم بنابراحتیاط باطل است.
بدون اتمام مدت عقد موقت یا بخشیدن باقی مدت به زوجه، عقد دائم بنابراحتیاط باطل است.
عنوان سوال:
آیا شخص می تواند با همسری که در عقد موقت اوست، عقد دائم بخواند یا باید تا پایان مدت صبر کند؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا شخص می تواند با همسری که در عقد موقت اوست، عقد دائم بخواند یا باید تا پایان مدت صبر کند؟
- آیا واجب است خمس مالی را که معلوم است تا پایان سال جزء مؤونه نمی شود، فوراً پرداخت کرد یا می توان تا سر سال خمسی صبر نمود؟
- زنی از شوهر دائمی خودطلاق گرفته است. در مورد زمان عده تحقیق کرده ولی به اشتباه به او گفته اند چون در دو سال آخر با شوهرت نزدیکی نداشته ای عده نداری، لذا وی در زمان عده با مرد دیگری عقد موقت نموده و نزدیکی داشته اند. تکلیف این عقد چیست؟
- در موردی که شخص احتمال نمی دهد امر به معروف تاثیر قوی و کامل داشته باشد اما احتمال می دهد موقتا باعث انجام معروف یا ترک منکر گردد، آیا در فرض احتمال اثر موقت نیز امر به معروف و نهی از منکر واجب خواهد بود؟
- در موردی که شخص احتمال نمی دهد امر به معروف تاثیر قوی و کامل داشته باشد اما احتمال می دهد موقتا باعث انجام معروف یا ترک منکر گردد، آیا در فرض احتمال اثر موقت نیز امر به معروف و نهی از منکر واجب خواهد بود؟
- در وضعیت فعلی که جمعیت حجاج خیلی زیاد است، عدهای از ضعفا نمیتوانند خلف مقام نماز بخوانند و یا مصادف با اذیت طواف کنندگان شده و اطمینان به اتمام نماز ندارند. در این صورت نماز خواندن در فاصله دورتر چه حکمی دارد؟ و آیا لازم است صبر کند و موقعی طواف کند که بتواند نمازش را خلف مقام بخواند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر زنی به عقد موقّت مردی درآید و مطمئن باشد که از آمیزش با او حامله نشده است (مثلا مرد خواجه باشد یا زن رحم خود را خارج کرده باشد) آیا باید پس از پایان مدّت عقد موقّت،عدّه نگهدارد؟
- [آیت الله سبحانی] اگر پس از پایان عقد موقّت، نتواند زن را پیدا کند تا مهریه را به وی پرداخت کند وظیفه او چیست؟
- [آیت الله بهجت] قصد انشا هنگام خواندن صیغه ی عقد به چه معناست؟ و آیا شخص عقد کننده، حتما باید فرق اخبار و انشا را بداند؟
- [آیت الله اردبیلی] کسی که نمیتواند صیغه عقد ازدواج را به زبان عربی بخواند، آیا میتواند خودش شخصاً صیغه را به زبان دیگری بخواند هر چند که وکیل او میتواند به زبان عربی صیغه را بخواند؟
- [آیت الله نوری همدانی] شخصی از کشور جمهوری اسلامی وارد کشوری اروپایی می‌شود و با زنی آشنا و علاقمند میشوند که با هم ازدواج کنند اما در آن کشور روحانی نیست که صیغه عقد را بخواند، دفترهایی مخصوص دارند که به آنجا مراجعه میکنند و مشخّص است که صیغه عقد خوانده نمیشود و به روش و رسومات خود عمل میکنند، آیا این شخص از نظر اسلام با آن زن عقد بسته است؟ و عقد آنها صحیح و درست است؟
- [سایر] در مورد عقد موقت گفته شده که با زنان غیر مسلمان اهل کتاب می توان ازدواج موقت انجام داد و حتما صیغه عقد باید به صورت عربی خوانده شود . اگر زنی بود که با عربی آشنا نیست چگونه می تواند صیغه عقد موقت را بخواند؟ یا فقط رضایت طرفین کافیست؟
- [آیت الله بهجت] آیا انسان بدون وجود شاهدی می تواند صیغه عقد موقت را بخواند؟ در صورت مواجه شدن با نیروهای انتظمی چگونه باید جواب دهد؟
- [آیت الله مظاهری] زنی متعه شده، و مدّت عقد و عدّه وی سپری شده است، ولی از همان مرد حامله شده، و فرزندی در شکم دارد. آیا همان شخص تا قبل از وضع حمل، می تواند دوباره او را صیغه نماید؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] زنی متعه شده، و مدّت عقد و عدّه وی سپری شده است، ولی از همان مرد حامله شده، و فرزندی در شکم دارد. آیا همان شخص تا قبل از وضع حمل، می تواند دوباره او را صیغه نماید؟
- [سایر] اگر دختر و پسری بخواهند خودشان صیغه عقد موقت بخوانند، کیفیت آن به چه شکل است؟- خواندن صیغه - صیغه عقد موقت -
مسائل مرتبط از این مرجع
- در زناشویی چه دائم و چه موقّت باید صیغه خوانده شود و تنها راضی بودن زن و مرد یا معاطات و کتابت کافی نیست، مگر درباره شخص لال که اگر میتواند بنویسد، با نوشته و اگر نمیتواند، با اشاره، انشاء عقد ازدواج مینماید و احتیاط مستحبّ آن است که اگر بتواند، کسی را که قادر به خواندن عقد است وکیل کند. صیغه عقد ازدواج را یا خود زن و مرد میخوانند یا دیگری را وکیل میکنند که از طرف آنان بخواند، یا ولیّ کسی صیغه عقد را برای او میخواند یا دیگری را وکیل میکند.
- زنی که به جهتی - مانند طلاق یا فسخ عقد یا انفساخ آن یا پایان یافتن یا بخشیدن مدت در عقد موقّت - از زوجیت شوهرش خارج شده، چنانچه بعد از مدتی شوهر کند و بعد شک کند که موقع عقد شوهر دوم، عدّه شوهر اوّل تمام بوده یا نه، باید به شک خود اعتنا نکند.
- کاری را که انسان نمیتواند انجام دهد، یا شرعاً نباید انجام دهد، نمیتواند برای انجام آن از طرف دیگری وکیل شود، مثلاً کسی که در احرام حجّ است، چون نباید صیغه عقد زناشویی را بخواند، نمیتواند برای این که صیغه را در حال احرام بخواند از طرف دیگری وکیل شود.
- یک نفر میتواند برای خواندن صیغه عقد دائم یا موقّت از طرف دو نفر وکیل شود، هر چند احتیاط مستحبّ آن است که عقد را دو نفر بخوانند، ولی عقد شوهر به وکالت از طرف زن و عقد زن به وکالت از طرف شوهر به احتیاط واجب صحیح نیست، خواه وکالت در ایجاب باشد یا در قبول، حتّی اگر عقد را دو نفر بخوانند، مثل این که مرد وکیل زن باشد و زن وکیل مرد باشد یا شخص دیگری را برای خود وکیل نماید.
- کسی که دستور زبان عربی را نمیداند، اگر قرائتش صحیح باشد و معنای هر کلمه از عقد را جداگانه بداند و از هر لفظی معنای آن را قصد نماید، میتواند عقد را بخواند، بلکه اگر معنای مجموع صیغه عقد را بداند و از کلّ عبارت، معنای آن را قصد کند، کفایت میکند.
- اگر صیغه عقد دائم را خود زن و مرد بخوانند و اوّل زن بگوید: (زَوَّجْتُکَ نَفْسی عَلَی الصّداقِ المَعْلُوم) (یعنی خود را زن تو نمودم به مهری که معیّن شده)، پس از آن بدون فاصله قابل توجّه مرد بگوید: (قَبِلْتُ التَّزْویْجَ عَلَی الصِّداق المعلُوم) (یعنی ازدواج را با مهری که معیّن شده قبول کردم) عقد صحیح است. جمله دوم میتواند با اشاره به مهر مذکور باشد، مانند: (قَبِلْتُ التَّزْویْجَ هکذا) بلکه اگر در جواب تنها بگوید: (قَبِلْتُ) یا (قَبِلْتُ التَّزْویْجَ) و مقصود او قبول تزویج با مهر معیّن شده باشد کفایت میکند. در عقد ازدواج دائم اگر دیگری را وکیل کنند که از طرف آنها صیغه عقد را بخواند، چنانچه مثلاً اسم مرد احمد و اسم زن فاطمه باشد و وکیل زن بگوید: (زَوَّجْتُ مُوَکِّلَتی فاطِمَةَ مُوَکِّلَکَ أَحْمَدَ علی الصّداقِ المعلُومِ) و پس از آن بدون فاصله قابل توجهی مرد بگوید: (قَبِلْتُ التَزْویج لمُوکّلی عَلَی الصّداقِ المعلُومِ) صحیح می‌باشد، همین طور به شکلهای دیگری که اشاره شد. گفتنیست که لازم نیست صیغه ایجاب را زن بخواند و صیغه قبول را مرد، بلکه بر عکس، میتواند صیغه ایجاب را مرد و صیغه قبول را زن بخواند. در هر حال باید صیغهای که مرد و زن میخوانند معنای یکسانی را برساند، هر چند با یک لفظ نباشد، مثلاً اگر زن با لفظ (زوّجتک) صیغه ایجاب را بخواند و مرد با لفظ (قبلت النّکاح) آن را قبول کند اشکالی ندارد.
- وکیل لازم نیست مرد باشد، زن هم میتواند برای خواندن صیغه عقد از طرف دیگری وکیل شود؛ بلکه بچه ممیّز نیز میتواند برای خواندن صیغه وکیل شود.
- مرد نمیتواند زنی را که در ازدواج موقت ویست به عقد دائم درآورد مگر آن که بقیه مدت ازدواج موقّت را ببخشد و بعد از تمام شدن یا بخشیدن مدّت متعه میتواند او را به عقد دائم خود درآورد هر چند هنوز عدهاش تمام نشده باشد.
- اگر با زنی که برای خود عقد کرده نزدیکی هم نکرده باشد، تا وقتی که آن زن در عقد اوست، نمیتواند بإ دختر و نوهی دختری و پسری آن زن هرچه پایین روند ازدواج کند.
- اگر خانهای را مثلاً یک ساله اجاره دهند و ابتدای آن را یک ماه بعد از خواندن صیغه قرار دهند اجاره صحیح است؛ اگر چه موقعی که صیغه میخوانند خانه در اجاره شخص دیگری باشد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] اگر زنی را برای خود عقد کند، دائمه باشد، یا صیغه، تا وقتی که آن زن در عقد اوست، نمی تواند با خواهر آن زن ازدواج نماید. و در ازدواج موقت اگر مدت زن تمام بشود یا به وی بخشند تا عده او به پایان نرسد، نمی تواند با خواهر او ازدواج کند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] انسان نمی تواند دو مرتبه با زنی که در عقد اوست ازدواج کند لذا اگر زنی در عقد موقت اوست مادامی که مدت عقد موقت تمام نشده یا مرد آن را نبخشیده است نمی تواند او را عقد دائم یا عقد موقت دیگر کند و اگر عقد کند عقد دوم لغو است و بعد از تمام شدن مدت عقد اول به یکدیگر نامحرم می شوند و می توانند مجدداً با یکدیگر ازدواج کنند. احکام نگاه کردن
- [آیت الله سیستانی] اگر زنی را برای خود عقد کند ، دائمه باشد یا صیغه ، تا وقتی که آن زن در عقد اوست نمیتواند با خواهر آن زن ازدواج نماید .
- [آیت الله مکارم شیرازی] مرد می تواند زنی را که صیغه اوست به عقد دائمی درآورد، ولی باید نخست باقیمانده مدت را ببخشد، سپس او را عقد کند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر زنی را برای خود عقد کند، دائم باشد یا موقّت، تا وقتی که آن زن در عقد اوست، نمیتواند با خواهر آن زن ازدواج نماید.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر زنی را برای خود عقد کند، دائمه باشد یا صیغه، تا وقتی که آن زن در عقد اوست نمیتواند با خواهر آن زن ازدواج نماید بلکه همچنین است اگر در عدّه متعه باشد.
- [آیت الله اردبیلی] با عقد ازدواج، زن به مرد و مرد به زن حلال میشوند. عقد ازدواج بر دو قسم است: =============================================================================== 1 وسائل الشیعة، چاپ آل البیت، باب 1 از (أبواب مقدّمات النکاح)،ج20،ص13 و ما بعد آن. 2 نور(24):32. 3 وسائل الشیعة، چاپ آل البیت، باب 3 از (أبواب مقدّمات النکاح)،ح4 و 5،ج20،ص22 و 23. 4 همان، باب 8،ح8،ص40. 5 همان، باب 27،ح2 و 3،ص72 و 73. اوّل: (عقد دائم) و آن عقدی است که مدّت ندارد و به واسطه آن زن و مرد تا پایان زندگی به هم حلال میشوند و همسری را که به این صورت عقد می‌شود، (همسر دائم) میگویند. دوم:(عقد موقّت) و یا (مُتْعه) و آن عقدی است که با آن زن و مرد به طور موقّت و تا زمان محدودی به هم حلال میشوند و زنی را که به این صورت عقد می‌شود، (همسر موقّت) میگویند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] در طلاق رجعی مرد می تواند به زن خود رجوع کند، بدون آن که صیغه عقد تازه ای بخواند و رجوع کردن بر دو قسم است: 1 سخنی بگوید که معنایش این باشد که آن زن را دوباره به همسری خود پذیرفته است. 2 کاری انجام دهد که همین معنی را برساند.
- [آیت الله مظاهری] اگر صیغه دائم را خود زن و مرد بخوانند و اوّل زن بگوید: (زَوَّجْتُکَ نَفْسی عَلَی الصَّداقِ الْمَعْلُومِ). (یعنی خود را به همسری تو درآوردم با مهریه معیّن) پس از آن مرد بگوید: (قَبِلْتُ التَّزْویجَ). (یعنی قبول کردم این ازدواج را) عقد صحیح است، و اگر دیگری را وکیل کنند که از طرف آنها صیغه عقد را بخواند، چنانچه وکیل زن بگوید: (زَوَّجْتُ مَوکِّلَتی مُوَکِّلَکَ عَلَی الصَّداقِ الْمَعْلُومِ). (یعنی وکیل خودم را به ازدواج وکیل تو درآوردم با مهریه معین) و وکیل مرد بگوید: (قَبِلْتُ لِمُوَکِّلی عَلَی الصَّداقِ). (یعنی قبول نمودم این ازدواج را برای وکیل خودم با مهریه معین) صحیح می‌باشد. دستور خواندن عقد غیر دائم:
- [آیت الله مکارم شیرازی] عقد ازدواج شرایطی دارد از جمله: 1 احتیاط آن است که صیغه آن به عربی صحیح خوانده شود، ولی در صورتی که مرد و زن نتوانند صیغه را به عربی بخوانند می توانند به زبان خود بخوانند و گرفتن وکیل برای خواندن صیغه به زبان عربی واجب نیست، ولی باید لفظی بگویند که معنی همان صیغه عربی را بفهماند. 2 کسی که صیغه را می خواند بایدقصد انشاء داشته باشد یعنی قصدشان این باشد که با گفتن این الفاظ همسری در میان آن دو برقرار گردد، زن خود را همسر مرد قرار دهد و مرد این معنی را قبول کند، وکیل نیز باید چنین قصدی را داشته باشد. 3 کسی که صیغه عقد را می خواند باید عاقل و احتیاطاً بالغ باشد هر چند از طرف دیگری وکیل باشد. 4 ولی یا وکیل در اجرای صیغه عقد باید زن و شوهر را معین کند، بنابراین اگر کسی چند دختر دارد نمی تواند به مردی بگوید : (زوجْتک احْدی بناتی) (یکی از دخترانم را به همسری تو درآوردم). 5 زن و مرد باید از روی اختیار به ازدواج راضی باشند ولی اگر یکی از آن دو ظاهراً با کراهت اجازه می دهد، اما می دانیم قلباً راضی است عقد صحیح است. 6 صیغه عقد باید صحیح خوانده شود و اگر طوری غلط بخوانند که معنی آن را عوض کند عقد باطل است، اما اگر معنی عوض نشود اشکالی ندارد.