اسراف کردن
زیاده‌روی و تجاوز از حدّ اعتدال را اسراف گویند. مباحث مربوط به آن در فقه در ضمن دیگر مباحث فقهی در باب‌های گوناگون عبادات، عقود، ایقاعات و احکام، به مناسبت مطرح شده است.
آیا اسراف کردن آب و برق و غیر آنها حرام است یا تنها از نظر اخلاقی مذموم به شمار می رود؟
اسرافی که عقلاء آن را قبیح بدانند حرام است.
اسرافی که عقلاء آن را قبیح بدانند حرام است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا حقوق مانند حق امتیاز تلفن، حق انشعاب آب و برق، حق سرقفلی، حق تألیف و حق تحجیر را میتوان ثمن یا مثمن معامله قرار داد؟ آیا در این صورت، این حقوق به ملکیت طرف مقابل در میآید؟
- آیا نصب پمپ فشار بر سر انشعاب ورودی منزل جهت استفاده از آب بیشتر، از نظر شرعی جایز است؟ و در صورت عدم جواز، وضو و غسل با آن آب چه حکمی دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] آب غسل تا چه اندازه اسراف نیست؟
- [آیت الله خامنه ای] گفته می شود که استفاده از نیروی برق برای روشنایی بیشتر از مقدار نیاز، اسراف محسوب نمی شود، آیا این سخن صحیح است؟
- [سایر] با سلام، 1. در برخی گفتار فقها میخوانیم که اسراف در مصرف برق و آب موجب ضمان می‌شود، این سخن به چه معناست و کسی که هزینه برق و آب مصرفی خود را میدهد، ضامن چه چیزی خواهد بود؟ 2. آیا همینکه مراکز مربوطه هزینه مصرف را به صورت تصاعدی محاسبه میکنند، موجب رفع ضمان می‌شود؟ آیا اگر در این موضوع مبلغی را به فقرا و یا مؤسسات خیریه بپردازد، کافیست؟
- [سایر] آیا اسراف آب در وضو باعث بطلان می‌شود؟
- [سایر] ماجرای حدیث منزلت که یکی از فضایل حضرت علی (ع) به شمار می رود چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا معاونت در قتل عمد، از موانع ارث به شمار می رود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا معاونت در قتل عمد، از موانع ارث به شمار می رود؟
- [آیت الله بهجت] آیا مس میّت حدث اصغر محسوب می شود، یا حدث اکبر به شمار می رود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا معاونت در قتل عمد، از موانع ارث به شمار می رود؟
- [سایر] آیا اسراف در آب، غسل را باطل میکند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر غیر از آب چیز دیگری را در دهان ببرد و بیاختیار فرو رود، یا آب داخل بینی کند و بیاختیار فرو رود، قضا بر او واجب نیست.
- چند چیز در غذا خوردن مذموم است: اوّل: در حال سیری غذا خوردن. دوم: پر خوردن و در حدیثی وارد شده که خداوند عالم بیشتر از هر چیز از شکم پر بدش میآید. سوم: نگاهکردن به صورت دیگران در موقع غذا خوردن. چهارم: خوردن غذای داغ. پنجم: فوت کردن چیزی که میخورد یا میآشامد. ششم: بعد از گذاشتن نان در سفره، منتظر چیز دیگر شدن. هفتم: خوردن با دست چپ مگر در مورد انگور و انار که با دست چپ خوردن آنها مذموم نیست. هشتم: غذا خوردن با دو انگشت. نهم: پاره کردن نان با کارد. دهم: گذاشتن نان زیر ظرف غذا. یازدهم: پاک کردن گوشتی که به استخوان چسبیده به طوری که چیزی در آن نماند. دوازدهم: بیپوست خوردن میوههایی که با پوست خورده می‌شود. سیزدهم: دور انداختن میوه پیش از آن که کاملاً آن را بخورد، البتّه اگر مقدار قابل توجّهی از میوه باقی مانده باشد اسراف است و حرام. آداب آشامیدن
- اگر ماهی فلسدار را زنده از آب بگیرند و بیرون آب جان دهد، پاک و خوردن آن حلال است و چنانچه در آب بمیرد پاک است ولی خوردن آن حرام می‌باشد، مگر این که در تور ماهیگیر در آب بمیرد که در این صورت خوردنش نیز حلال است. ماهی بیفلس را اگر چه زنده از آب بگیرند و بیرون آب جان دهد حرام است.
- در غسل ارتماسی باید آب در یک آن، تمام بدن را فرا بگیرد، پس اگر به نیت غسل ارتماسی در آب فرو رود، چنانچه پای او روی زمین است باید از زمین بلند کند.
- کوزهای را که از گل نجس ساخته شده و یا آب نجس در آن فرو رفته اگر در آب غیر قلیل بگذارند، به هر جای آن که آب برسد پاک می‌شود و اگر بخواهند باطن آن هم پاک شود، باید به قدری در آب غیر قلیل بماند که آب به تمام آن فرو رود.
- اگر غیر از آب یا ظرفی که استعمال آن حرام است، آب یا ظرف دیگری ندارد؛ مثلاً آب یا ظرفش غصبیست و غیر از آن، آب و ظرف دیگری ندارد، باید به جای وضو یا غسل، تیمم کند.
- اگر برای لهو و خوشگذرانی به شکار رود، حرام و نمازش تمام است و باید روزهاش را بگیرد و چنانچه برای امرار معاش به شکار رود، سفرش حلال و نمازش شکسته است و اگر برای کسب درآمد بیشتر و زیاد کردن مال برود، احتیاط واجب آن است که نماز را هم شکسته و هم تمام بخواند؛ ولی باید روزه را نگیرد.
- موقعی که زلزله و رعد و برق و مانند اینها اتفاق میافتد، مکلف باید فوراً نماز آیات را بخواند، به نحوی که در نظر مردم تأخیر محسوب نشود و اگر بدون عذر تأخیر کرد، معصیت کرده و باید هر چه زودتر بخواند و بنا بر احتیاط در وقت خواندن، نیت ادا و قضا نکند.
- مراد از استظهار در مسأله گذشته و مسائل آینده این است که زن خود را حائض به شمار آورده، به احکام حائض رفتار نموده، عبادات را ترک و از محرّمات حائض اجتناب کند. استظهار درباره زنی که عادتش مستقیم باشد و هیچ از نظر عدد تخلّف نداشته باشد، مشروع نیست؛ در غیر این شخص استظهار تا ده روز مستحب است؛ خواه در زمان استظهار خون به نشانه حیض باشد یا نباشد، خون از ده روز بگذرد یا نگذرد، از آغاز بداند که از ده روز میگذرد یا نداند. ایام استظهار همانند ایام حیض است و قضای نمازهای روزانهای که زن در آن موقع ترک میکند، واجب نیست.
- نجس کردن خط و ورق قرآن در صورتی که مستلزم بیاحترامی به قرآن باشد، بیاشکال حرام است و اگر نجس شود باید فوراً آن را آب کشید، بلکه بنا بر احتیاط در غیر صورت بیاحترامی نیز، نجس کردن آن حرام و آب کشیدن واجب است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] زیاد آشامیدن آب ، و آشامیدن آن بعد از غذای چرب ، و در شب به حال ایستاده مذموم شمرده شده است ، و نیز آشامیدن آب با دست چپ ، و همچنین از جای شکسته کوزه و جائی که دسته آن است مذموم شمرده شده است .
- [آیت الله مکارم شیرازی] مسافرت به قصد تفریح و گردش و استفاده از آب و هوا و مانند آن تا آنجا که موجب اسراف و کار حرام دیگری نباشد جایز است و نماز را باید شکسته بخواند.
- [آیت الله مظاهری] مسافرتهای تجمّلی که مصداق اسراف و تبذیر باشد و همچنین سوغاتهای تجمّلی که مصداق اسراف و تبذیر باشد، خمس دارد. نظیر ریخت و پاشها و اسرافها و تبذیرها و میهمانیهای آنچنانی که در شأن او نیست و اگر هم در شأن او باشد، مصداق اسراف و تبذیر است و علاوه بر اینکه حرام است، خمس دارد.
- [امام خمینی] در غسل ارتماسی اگر به نیت غسل ارتماسی به تدریج در آب فرو رود تا تمام بدن زیر آب رود غسل او صحیح است، و احتیاط آن است که یک دفعه زیر آب رود.
- [آیت الله مظاهری] اگر غیر آب چیز دیگری را در دهان ببرد و بیاختیار فرو رود یا آب داخل بینی کند و بی اختیار فرو رود قضا بر او واجب نیست.
- [آیت الله بروجردی] اگر غیر آب چیز دیگری در دهان ببرد و بیاختیار فرو رود، یا آب را داخل بینی کند و بیاختیار فرو رود، قضا بر او واجب نیست.
- [آیت الله نوری همدانی] در غسل ارتماسی اگر به نیت غسل ارتماسی به تدریج در آب فرورود تا تمام بدن زیر آب رود ، غسل صحیح است و احتیاط آن است که یک دفعه زیر آب رود .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در غسل ارتماسی باید آب در یک آن، تمام بدن را بگیرد، پس اگر به نیت غسل ارتماسی یکباره یا به تدریج در آب فرو رود تا تمام بدن زیر آب رود غسل او صحیح است.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] آداب آشامیدن چند چیز است: اول آب را به طور مکیدن بیاشامد. دوم در روز ایستاده آب بخورد. سوم پیش از آشامیدن آب بسم اللّه و بعد از آن الحمد للّه بگوید. چهارم به سه نفس آب بیاشامد. پنجم از روی میل آب بیاشامد. ششم بعد از آشامیدن آب حضرت ابی عبداللّه (ع) و اهل بیت ایشان را یاد کند و قاتلان آن حضرت را لعنت نماید. چیزهائی که در آشامیدن مذموم است
- [آیت الله سیستانی] چند چیز از آداب آشامیدن شمرده شده است : اول : آب را به طور مکیدن بیاشامد . دوم : در روز ایستاده آب را بیاشامد . سوم : پیش از آشامیدن آب (بسم اللّه) ، و بعد از آن (الحمد للّه) بگوید . چهارم : به سه نفس آب را بیاشامد . پنجم : از روی میل آب را بیاشامد . ششم : بعد از آشامیدن آب ، حضرت أبی عبداللّه علیهالسلام و اهل بیت ایشان را یاد کند و قاتلان آن حضرت را لعنت نماید . چیزهائی که در آشامیدن مذموم است