پدری صلح نامه‌ای تنظیم کرده و همه مایملک خود را به ورثه ذکور مصالحه نموده و حقّ فسخ را برای خود در صلح نامه محفوظ داشته است سپس وصیّت نامه‌ای نوشت و بیش از ثلث اموال خود را برای ورثه ذکور در غیاب ورثه مؤنث وقف خاصّ نمود، اکنون ورثه اناث به بیشتر از ثلث اعتراض دارند، بفرمائید آیا صلح نامه به قوّت خود باقی است یا خیر و آیا وصیّتی که بعد از صلح نوشته آن را به هم می‌زند و تصرّف ورثه ذکور بر ثلث بدون رضایت اناث جایز است یا خیر؟

مسئله دو صورت دارد اوّل این که عمل به هر دو (صلح و وصیّت) ممکن باشد مثل آن که مال صلح شده قبلی برابر 10 هزار تومان باشد و مال بدست آمده از غیر آن مال در طیّ مدّت ده سال سی هزار تومان است که در این حال باید به هر دو عمل شود یعنی ده هزار تومان مال اولاد ذکور است و دخترها در آن حقّی ندارند. دوّم آن که از زمان صلح تا زمان وصیّت مالی اضافه نشده است که در این صورت وصیّت عرفاقرینه بر فسخ صلح است، پس مقداری که وصیّت شده اگر بیشتر از ثلث باشد، رضایت ورثه و دخترها لازم است (گرچه در هر صورت تصالح بین طرفین در مازاد از ثلث مطابق با احتیاط است) و این توهّم که مورد از قبیل هبه به ذی رحم است پس نمی‌شود آن را پس گرفت صحیح نیست زیرا این قاعده در صلح جاری نمی‌باشد، گرچه صلح در اینجا فایده هبه را دارد و تفصیل آن در جای خود آمده است.