حاکم شرع
حاكم شرع حاكم منصوب از جانب خدا به طور مستقيم يا با واسطه است، بيشترين كاربرد عنوان حاكم شرع در كلمات فقها، فقیه جامع شرایط است. از حدود ولایت حاکم شرع در باب تجارت سخن گفتهاند.
الف - لفظ دالّ بر توبه کفایت نمیکند و باید از قرائنی استفاده شود که توبه حقیقی انجام گردیده است. ب - در صورتی که توبه نزد حاکم ثابت شده، کفایت میکند گرچه احوط آن است که اظهار توبه نزد حاکم هم انجام گیرد. ج - به قاعده اوّلیه باید توبه احراز شود تا مسقط حدّ گردد و امّا در صورت شکّ باید اجراء حدّ به تأخیر بیفتد تا مشخّص شود توبه انجام شده یا نه.