اشتباه اساسی در اشکال به بحث برده داری در اسلام عدم درک صحیح آن و اشتباه گرفتن آن با سایر برده گیری هاست در حالی که برده گیری در اسلام ممنوع است و به جز اسیران جنگی که اگر مغلوب نمی شدند حتما مسلمانان را می کشتند، کس دیگری به بردگی کشیده نمی شود. اما مسلمانان به آنها رحم نموده و بعد از اسارت، آنها را نمی کشد.
و مقایسه قوانین برده داری با قوانین امروز بشر درباره اسرای جنگی، مایه مباهات مسلمانان است. در حالی که طبق کنواسیون ژنو اسرای جنگی باید حق داشته باشند در روز مقداری از هوای آزاد استفاده کنند، در اسلام برده در جامعه زندگی طبیعی دارد. ازدواج و خرید و فروش و ... همه از حقوق بردگان است.
و اصولا اسلام چنان با برده شدن انسان ها مخالف است که اگر بخواهد پیام خود را در چند کلمه خلاصه کند، این گونه می گوید که یکی از محوری ترین مسائل آزادی انسان ها از یوغ طاغوتیان است:
(قُلْ یا أَهْلَ الْکِتابِ تَعالَوْا إِلی کَلِمَةٍ سَواءٍ بَیْنَنا وَ بَیْنَکُمْ أَلاَّ نَعْبُدَ إِلاَّ اللَّهَ وَ لا نُشْرِکَ بِهِ شَیْئاً وَ لا یَتَّخِذَ بَعْضُنا بَعْضاً أَرْباباً مِنْ دُونِ اللَّهِ؛[آل عمران/64] بگو: ای اهل کتاب! بیایید به سوی سخنی که میان ما و شما یکسان است [و همه کتاب‌های آسمانی و پیامبران آن را ابلاغ کردند] که: جز خدای یگانه را نپرستیم، و چیزی را شریک او قرار ندهیم، و بعضی از ما بعضی را اربابانی به جای خدا نگیرد.)
زوایای احکام فقهی و اخلاقی برده داری در اسلام، برای هر بیننده منصفی اعجاب آور است. از همسان بودن مولا با برده در خوراک و پوشاک تا بهانه های مختلف برای آزاد سازی برده ها و ترویج آزاد کردن آن ها به عنوان یکی از بزرگترین فضائل که به تدریج سبب آزادی بردگان می شود. در ذیل به سه دستور قرآنی نسبت به بردگان اشاره می کنیم:
1– لزوم احسان به بردگان
(و اعبدوا الله ولا تشرکوا به شیئاً و بالوالدین احساناً و بذی القربی والیتامی و المساکین و الجارذی القربی و الجار الجنب و الصاحب بالجنب و ابن السبیل و ما ملکت ایمانکم؛[نساء/36] و خداوند را بپرستید و چیزی را برای او شریک نیاورید و به پدر و مادر و به خویشاوندان و یتیمان و بینوایان و همسایه خویش و همسایه بیگانه و همنشین و در راه مانده و برده خود نیکی کنید.)
2– مساله ازدواج بردگان
(ولا تنکحوا المشرکات حتی یؤمن و لامه مؤمنه خیرما من مشرکه ولو اعحبتکم ولا تنکحوا المشرکین حتی یؤمنوا و لعبد مؤمن خیر من مشرک ولو اعجبکم؛[بقره/221] و زنان مشرک را به همسری خود درنیاورید، مگر آنکه ایمان آورند و کنیزی مؤمن بهتر است از زن آزاد مشرک، هر چند شما را از او خوش آید و (زنان مسلمان را) به همسری مشرکان درنیاورید، مگر آنکه ایمان آورند و برده ای مؤمن بهتر از مرد آزاد مشرک است، هر چند شما را از او خوش آید.)
قرآن کریم به طور کلی به ازدواج جوانان و افراد بی همسر اعم از آزاد و برده تشویق فراوان کرده است:( وانکحوا الایامی منکم و الصالحین من عبادکم و امائکم ان یکونوا فقراء یغنهم الله من فضله و الله واسع علیم؛[نور/32] و بی همسران خویش و بردگان و کنیزان صالح خود را به همسری (دیگران) دهید و اگر تهیدست باشند، خداوند از بخشش خویش آنان را توانگر می گرداند و خداوند گشایشگر داناست.)
3– نهی از واداشتن کنیزان به فحشا:
(و لاتکرهوا فتیاتکم علی البغاء ان اردن تحصناً لتبتغوا عرض الحیوه الدنیا و من یکرههن فان الله من بعد اکراههن غفور رحیم؛[نور/33] و کنیزانتان را (به ویژه) اگر عزم پاکدامنی دارند، به فحشا وادار نکنید که مال دنیا به دست آورید و هر کس ایشان را اجبار کند، بداند که خداوند با توجه به اکراهشان، آمرزگار مهربان است.)
