با نام حق وبا سلام، میخواستم بدانم بر طبق حدیث ( ما منا الا مقتول او مسموم) آیا کلیه علمای متقدم بر کشته شدن و شهادت معصومین اتفاق نظر دارند؟ و اگر غیر از این است نسبت به کدام معصوم شبهه دارند و چرا؟ و اگر ممکن است نام آن عالم و یا علماء را نیز ذکر فرمایید . با تشکر

با نام حق وبا سلام، میخواستم بدانم بر طبق حدیث ( ما منا الا مقتول او مسموم) آیا کلیه علمای متقدم بر کشته شدن و شهادت معصومین اتفاق نظر دارند؟ و اگر غیر از این است نسبت به کدام معصوم شبهه دارند و چرا؟ و اگر ممکن است نام آن عالم و یا علماء را نیز ذکر فرمایید . با تشکر

پاسخ: بین علمای شیعه در اینکه آیا همه معصومین به شهادت رسیده اند یا اینکه برخی از آنان فقط به شهادت رسیده اند اختلاف نظر است هر چند اکثریت بزرگان شیعه قائلند که همه معصومین به شهادت رسیده اند به هرحال در اینباره باید گفت:
شیخ صدوق به این باور است ، همه معصومین ( علیهم السلام ) به اجل غیر طبیعی از دنیا رفته اند و اگر کسی چنین عقیده ای نداشته باشد از ما نیست.
در مقابل شیخ مفید در جواب شیخ صدوق می نویسد:
فاما ما ذکره ابوجعفر رضی الله عنه ، من مضی بنبینا و الائمه (ع) بالسم و القتل فمنه ثابت و منه مالم یثبت و المقوط به ان امیر المومنین (ع) الحسن (ع) و الحسین (ع) خرجوا من الدنیا بلاقتل و لم یمت احد هم حتف انفه و ممن مضی بعدهم مسموماً موسی بن جعفر (ع) و یقوی فی النفس امر الرضا (ع) و ان کان فیه شک ، فلا طریق الی الحکم فیمن عداهم بانهم سمعوااواغتیلوا او قتلوا صبراً فالخیربذالک یحدی مجری الارجاف و لیس لتتقنه بسیل.
آنچه را که شیخ صدوق در رابطه با درگذشت پیامبر (ص) و امامان معصوم (ع) به سم وقتل گفته برخی از آنها ثابت است و برخی مشکوک اما شهادت امیرالمومنین علی و امام حسن و امام حسین (ع) به قتل حتمی و قطعی است پس از ایشان مسمومیت و شهادت موسی بن جعفر (ع) قطعی است و مسلم است درباره امام رضا و نیز قول قوی مسمومیت و شهادت ایشان است گرچه جای تردید هست اما دیگر ائمه (ع)راهی برای اثبات اینکه آنان بوسیله سم و یا ترور و یا قتل صبر به شهادت رسیده اند ، در دست نیست آنچه از راه احساسات گفته می شود یقیین آور نخواهد بود.
علامه مجلسی پس از آن که روایات را زیر عنوان : ( انهم (ع) لایموتون الا بالشهاده ) می آورد، نظر شیخ مفید را مورد نقد و بررسی قرار می دهد و می نویسد : با توجه به اخبار فراوانی که مبنی بر شهادت ائمه (ع) در دست است و نیز نمونه هایی خاص که در برخی از آنان وجود دارد ، نمی توان آن را نفی کرد.
اما دلیل بر نفی هم نداریم و قرائن و شواهد تاریخی موید شهادت آنان نیز هست شاید مقصود شیخ مفید هم در نفی قطعی و تواتر است، نه در رد و نفی اصل مساله .( بحار الانوار ج 27 ، صص 213 و 216 و 251)
بزرگانی که به شهادت همه امامان معصوم (ع) به دست جنایتکاران قائل هستند دلایلی دارند از جمله امام رضا (ع) می فرمایند : ما منا الا المقتول (همان)
یا امام حسن مجتبی (ع) می فرماید
والله لقد عهد الینا رسول الله ان هذا الامرعلیکم اثنا عشرامامامن ولد علی وفاطمه ما منها الا الامسموم او مقتول (همان)
به خدا سوگند پیامبر (ص) به ما این عهد و وعده را داد که امر امامت را دوازده تن از فرزندان علی (ع) و فاطمه (ع) به دست خواهند گرفت هر یک از آنان مسموم یا مقتول خواهند شد.
قائلین به شهادت ائمه ، اصلی کلی را از این روایات استفاده کرده اند بر این نظر که ساختار بدنی پیامبر (ص) و امامان (ع) به گونه ای است که زمینه و ظرافت حیات و عمر طولانی را دارند ، مگر عارضه و حادثه ای از خارج بر آنان تحمیل شود ولی برخی از بزرگان کلیت این حدیث را ( ما منا الامسموم او مقتول ) نپذیرفته اند
طبرسی می نویسد :
بسیاری از اصحاب ما بر این باورند که امام حسن عسگری (ع) و سایر ائمه با شهادت از دنیا رفته اند و بر این معنی به روایتی از امام صادق (ع) استدلال کرده اند که ( ما منا الا مقتول او شهید و الله اعلم بحقیقه ذلک)
با توجه به نکات جمله اخیر ایشان گویای این معنی است که شهادت همه ی ائمه (ع) در نظرایشان قطعی و مسلم نبوده است.
به هر حال تعداد معدودی از علمای شیعه قائل به عدم شمول شهادت برای همه معصومین هستند که البته کلام آنان نیز به طور واضح و صریح این مطلب را نمی رساند بلکه قابل توجیه و تاویل است.