آیا شیعیان و منتظران ظهور، علاوه بر وظایف فردی و دینی، تکالیف سیاسی و اجتماعی نیز دارند؟ یعنی، باید در اجتماع و صحنه سیاست نیز اقداماتی انجام دهند که شایسته عنوان (منتظر واقعی) باشند؟
آیا شیعیان و منتظران ظهور، علاوه بر وظایف فردی و دینی، تکالیف سیاسی و اجتماعی نیز دارند؟ یعنی، باید در اجتماع و صحنه سیاست نیز اقداماتی انجام دهند که شایسته عنوان (منتظر واقعی) باشند؟ آری، عرصه سیاست و اجتماع، مهم‌ترین میدان بروز و ظهور بایسته‌های انتظار و مؤثرترین زمینه در جهت تحقق اهداف امام زمان(عج) در عصر غیبت و قبل از قیام ایشان است. بعضی از وظایف و بایسته‌های سیاسی و اجتماعی منتظران امام زمان(عج) عبارت است از: مبارزه و امر به معروف و نهی از منکر علاقه‌مندان و یاوران حضرت مهدی(عج)، هیچ گاه نباید سیره و روش پیامبر(ص) و اهل بیت او را فراموش کنند ؛ بلکه باید همواره آن را در نظر داشته و آماده پیوستن به قیام جهانی حضرت مهدی(عج) باشند و در عین حال خود علیه ظلم و ستم و فساد، مبارزه کنند. رسول گرامی اسلام فرمود: (لا یزالونَ قومٌ من امّتی یُقاتلون علی الحقّ ظاهرین الی یوم القیامة)؛ نهج الفصاحه، ج 2، ص 516 ؛ منتخب الاثر، ص 514. ؛ (همواره گروهی از امت من تا روز رستاخیز، پیروزمندانه در راه حق نبرد می‌کنند). در روایات به نمونه‌ای از منتظران و شیعیان واقعی امام(ع) در عصر غیبت اشاره شده که علیه ظلمت و فساد قیام می‌کنند و راه امامان خود را تداوم می‌بخشند و جانشین ولی‌عصر(عج) در روی زمین هستند. امام صادق(ع) می‌فرماید: (فیَجعَلُ اللّه قم و اهلَها قائمین مقام الحجّة)؛ منتخب الاثر، ص 443. ؛ (خدای تبارک و تعالی، قم و اهل قم را قائم مقام حجّت قرار می‌دهد) و نیز (قم به این جهت قم نامیده شده که اهل آن در محضر قائم آل محمّد(عج) گرد می‌آیند و با او قیام می‌کنند و از یاری او منحرف نمی‌شوند) همان، ص 485.. . حق خواهی و حق مداری‌ تاریخ، صحنه حضور و نزاع دو گروه حقّ و باطل و دو اندیشه طغیان‌گری و حق‌گرایی است ؛ راه حقّ و صلاح، راه پیامبران و صالحان و راه باطل و کفر، راه شیاطین و سردمداران زر و زور و تزویر است. این دو گروه و نبرد میان آنها، همیشه در جامعه بوده و همه منتظران واقعی امام زمان(عج)، باید پیرو و طرفدار حق و مخالف و دشمن باطل باشند. با ظهور حضرت مهدی(عج)، جهان شاهد مصاف نهایی حق و باطل و پیروزی و غلبه حق به رهبری آن حضرت خواهد بود و منتظران ظهور نیز در هر حال باید برای چنین مصافی آماده باشند و خود نیز باید حق و حق خواهی را محور و مدار برنامه‌ها و فعالیت‌هایشان قرار دهند. رسول خدا(ص) در این زمینه می‌فرماید: (لا تَزالُ طائفة مِن اُمّتی علی الحَقّ ظاهرین حتّی یأتی امرُ اللّه)؛ نهج الفصاحه، ج 2، ص 516 ؛ منتخب الاثر، ص 514 ؛ بحارالانوار، ج 51، ص 52. ؛ (گروهی از امت من همواره حق را آشکار می‌کنند تا فرمان خدا (امر ظهور) فرا رسد). حضرت علی(ع) نیز می‌فرماید: (واللّه ما یکونُ ما تأملون حتّی یهلِک المبطلون و یضمحلّ الجاهلون و یأمن المتّقون...)؛ نهج البلاغه، ج 1، ص 198 ؛ الغیبة طوسی، ص 279. ؛ (به خدا سوگند! آنچه آرزو می‌کنید، تحقّق نمی‌یابد، مگر هنگامی که باطل از بین رود و نادان‌ها نابود شوند و پرهیزگاران، آرامش خود را باز یابند...). استقامت و ایستادگی در سختی‌ها (انتظار ظهور)، یکی از بزرگ‌ترین عوامل پایداری، استقامت و مقاومت در برابر سختی‌ها و مشکلات عصر غیبت است. انتظار مسلمانان - به ویژه شیعیان - را در برابر ظلم‌ها، فسادها، زورگویی‌ها و انواع بلاها و سختی‌ها، ثابت و پا برجا نگه می‌دارد و به آنان دل و جرأت می‌دهد تا در برابر تهدیدها، تطمیع‌ها و سخت‌گیری‌های دشمنان اسلام، خود را نبازند و از هیچ چیز و هیچ کس نهراسند. پیامبر اکرم(ص) به مسلمانان صدر اسلام فرمود: (بعد از شما قومی خواهد آمد که پاداش هر یک از آنها برابر پاداش پنجاه نفر از شما است). گفتند: ای رسول خدا! مگر نه این است که ما در حضور شما، در بدر و احد و حنین شرکت کردیم و قرآن در میان ما نازل شد؟! فرمود: (اگر آنچه بر آنها روی خواهد داد، بر شما روی می‌داد ؛ شما نمی‌توانستید چون آنها صبر و شکیبایی را پیشه خود سازید) منتخب الاثر، ص 515 ؛ الغیبة طوسی، ص 275.. و نیز فرمود: (... برادران من کسانی‌اند که در آخرالزمان می‌آیند و ندیده، به من ایمان می‌آورند... استقامت هر یک از آنها در دین خود، از کندن خارهای گَوَن در شب تاریک و به دست گرفتن آتش گداخته، سخت‌تر است. آنها مشعل‌های هدایت‌اند که خداوند آنان را از فتنه‌های تیره و تار، نجات می‌بخشد) بحارالانوار، ج 52، ص 124.. امام حسین(ع) نیز در این باره می‌فرماید: (... امّا الصابر فی غیبته علی الاذی و التکذیب، بمنزلة المجاهد بالسیف بین یدی رسول اللّه)؛ همان، ج 51، ص 133. ؛ (... کسانی که در زمان غیبت او در مقابل آزار و تکذیب، استقامت می‌کنند، مانند کسانی‌اند که در حضور رسول خدا شمشیر زده‌اند). کسب آمادگی برای ظهور امام صادق(ع) نیز فرموده است: (هر یک از شما باید برای خروج حضرت قائم (سلاحی‌) مهیّا کند - هر چند یک تیر باشد - خدای تعالی هرگاه بداند کسی چنین نیتی دارد، امید آن است که عمرش را طولانی کند تا آن حضرت را درک کند (و از یاران و همراهانش قرار گیرد الغیبة النعمانی، ص 321، ح 10)) پس برای ظهور حضرت مهدی(عج) و یاری آن حضرت، باید در هر لحظه‌ای آماده بود و خود را مهیّا نگه داشت و این شامل آمادگی نظامی، جسمانی و... می‌شود ؛ اما مهم‌تر از همه آمادگی فکری، علمی و سیاسی در عصر غیبت است. اتحاد و همدلی‌ مهم‌ترین چیزی که در عصر غیبت واجب است، یکپارچگی و اتحاد شیعیان و پای بندی به عهدشان با امام زمان(عج) است. هرگونه اخلال در صفوف متحد منتظران، منافی با وظایف دینی آنان و کمک به دشمنان آن حضرت است. امام(ره) در توقیع معروف خود به شیخ مفید(ره) می‌نویسد: (ولو انّ اشیاعنا - وفقهم الله لطاعة - علی اجتماع من القلوب فی الوفاء بالعهد علیهم لما تأخّر عنهم الیمن بلقائنا و لتعجلت لهم السعادة بمشاهدتنا علی حق المعرفة منهم بنا)؛ بحارالانوار، ج 53، ص 177، ح 8. ؛ (اگر شیعیان ما - که خداوند به اطاعت خویش موفقشان بدارد - در وفا به پیمانی که با ما دارند، یکپارچه می‌شدند و هرگز از میمنت ملاقات ما محروم نشده و ظهور ما به تأخیر نمی‌افتاد و البته سعادت حضور در محضر ما، با معرفتی حقیقی هر چه زودتر نصیبشان می‌شد). رعایت حقوق دیگران‌ از مهم‌ترین امور در زندگی محبّان و منتظران قائم(عج) رعایت حقوق برادران و مسلمانان و کمک به آنان است. انسان منتظر، نمی‌تواند به گونه‌ای زندگی کند که حقوق دیگران بر عهده‌اش باشد و در عین حال خود را دوستدار و منتظر مهدی موعود بداند؟! امام باقر(ع) به جابر جعفی فرمود: (ای جابر! آیا کسی که ادعای تشیّع می‌کند، برای او این قول که دوست اهل بیت هستم، کافی است؟! سوگند به خدا، شیعه ما نیست، مگر کسی که پرهیزگار بوده و اطاعت از خداوند کند. شیعیان ما را به این صفات بشناسید: تواضع، خشوع، امانت‌داری، بسیار در یاد خدا بودن... ای جابر! به ولایت و دوستی ما، جز از راه عمل و پرهیزگاری نمی‌توانی برسی کافی، ج 3، ص 74.). به همین جهت امام صادق(ع) وظایف شیعیان را در رابطه با برادران مسلمان خود، چنین معرّفی می‌کند: آنچه را برای برادر مسلمانت دوست بداری که برای خودت دوست می‌داری ؛ از خشمگین کردن برادر مسلمان دوری کنی و آنچه را که مورد رضایتش است، انجام دهی و اوامرش را اطاعت کنی ؛ چشم و راهنما و آیینه او باشی و... وقتی چنین کردی، دوستی خود را، به دوستی او و دوستی او را به دوستی خود پیوند داده‌ای کافی، ج 2، ص 169.). نتیجه اینکه علاقه‌مندان و یاران امام مهدی(عج)، باید کاملاً خود را وظیفه‌شناس و پایبند به اسلام و متعهّد و مسئول بدانند و همواره مراقب احوال و کارهای خود باشند و از انحرافات دوری جسته و پناه به خدا ببرند و مو به مو احکام اسلام را عمل نمایند تا شایستگی سربازی آن حضرت را پیدا کنند ر.ک: محمد مهدی اشتهاردی، حضرت مهدی(عج) فروغ تابان ولایت، ص 259 و 260.. اطاعت از نایبان امام(ع) عصر غیبت، دوران پنهان زیستی امام و عدم دسترسی به او است ؛ در این صورت برای اخذ احکام و تعالیم دینی و عمل به وظایف و تکالیف سیاسی، اجتماعی و عقیدتی، باید به نایبان عام آن حضرت مراجعه کرد و به ولایت و رهبری آنان گردن نهاد. فقها و علما، به عنوان جانشینان امام معصوم(ع)، راهبران جامعه و هادیان امت و محل رجوع مردم هستند و احکام دینی را با اجتهاد و تفقه خود، به آنان ابلاغ می‌کنند. (مهدویت1، رحیم کارگر، کد: 31/500027)
عنوان سوال:

آیا شیعیان و منتظران ظهور، علاوه بر وظایف فردی و دینی، تکالیف سیاسی و اجتماعی نیز دارند؟ یعنی، باید در اجتماع و صحنه سیاست نیز اقداماتی انجام دهند که شایسته عنوان (منتظر واقعی) باشند؟


پاسخ:

آیا شیعیان و منتظران ظهور، علاوه بر وظایف فردی و دینی، تکالیف سیاسی و اجتماعی نیز دارند؟ یعنی، باید در اجتماع و صحنه سیاست نیز اقداماتی انجام دهند که شایسته عنوان (منتظر واقعی) باشند؟

آری، عرصه سیاست و اجتماع، مهم‌ترین میدان بروز و ظهور بایسته‌های انتظار و مؤثرترین زمینه در جهت تحقق اهداف امام زمان(عج) در عصر غیبت و قبل از قیام ایشان است. بعضی از وظایف و بایسته‌های سیاسی و اجتماعی منتظران امام زمان(عج) عبارت است از:

مبارزه و امر به معروف و نهی از منکر
علاقه‌مندان و یاوران حضرت مهدی(عج)، هیچ گاه نباید سیره و روش پیامبر(ص) و اهل بیت او را فراموش کنند ؛ بلکه باید همواره آن را در نظر داشته و آماده پیوستن به قیام جهانی حضرت مهدی(عج) باشند و در عین حال خود علیه ظلم و ستم و فساد، مبارزه کنند.
رسول گرامی اسلام فرمود: (لا یزالونَ قومٌ من امّتی یُقاتلون علی الحقّ ظاهرین الی یوم القیامة)؛ نهج الفصاحه، ج 2، ص 516 ؛ منتخب الاثر، ص 514. ؛ (همواره گروهی از امت من تا روز رستاخیز، پیروزمندانه در راه حق نبرد می‌کنند).
در روایات به نمونه‌ای از منتظران و شیعیان واقعی امام(ع) در عصر غیبت اشاره شده که علیه ظلمت و فساد قیام می‌کنند و راه امامان خود را تداوم می‌بخشند و جانشین ولی‌عصر(عج) در روی زمین هستند.
امام صادق(ع) می‌فرماید: (فیَجعَلُ اللّه قم و اهلَها قائمین مقام الحجّة)؛ منتخب الاثر، ص 443. ؛ (خدای تبارک و تعالی، قم و اهل قم را قائم مقام حجّت قرار می‌دهد) و نیز (قم به این جهت قم نامیده شده که اهل آن در محضر قائم آل محمّد(عج) گرد می‌آیند و با او قیام می‌کنند و از یاری او منحرف نمی‌شوند) همان، ص 485..
. حق خواهی و حق مداری‌
تاریخ، صحنه حضور و نزاع دو گروه حقّ و باطل و دو اندیشه طغیان‌گری و حق‌گرایی است ؛ راه حقّ و صلاح، راه پیامبران و صالحان و راه باطل و کفر، راه شیاطین و سردمداران زر و زور و تزویر است. این دو گروه و نبرد میان آنها، همیشه در جامعه بوده و همه منتظران واقعی امام زمان(عج)، باید پیرو و طرفدار حق و مخالف و دشمن باطل باشند. با ظهور حضرت مهدی(عج)، جهان شاهد مصاف نهایی حق و باطل و پیروزی و غلبه حق به رهبری آن حضرت خواهد بود و منتظران ظهور نیز در هر حال باید برای چنین مصافی آماده باشند و خود نیز باید حق و حق خواهی را محور و مدار برنامه‌ها و فعالیت‌هایشان قرار دهند.
رسول خدا(ص) در این زمینه می‌فرماید: (لا تَزالُ طائفة مِن اُمّتی علی الحَقّ ظاهرین حتّی یأتی امرُ اللّه)؛ نهج الفصاحه، ج 2، ص 516 ؛ منتخب الاثر، ص 514 ؛ بحارالانوار، ج 51، ص 52. ؛ (گروهی از امت من همواره حق را آشکار می‌کنند تا فرمان خدا (امر ظهور) فرا رسد).
حضرت علی(ع) نیز می‌فرماید: (واللّه ما یکونُ ما تأملون حتّی یهلِک المبطلون و یضمحلّ الجاهلون و یأمن المتّقون...)؛ نهج البلاغه، ج 1، ص 198 ؛ الغیبة طوسی، ص 279. ؛ (به خدا سوگند! آنچه آرزو می‌کنید، تحقّق نمی‌یابد، مگر هنگامی که باطل از بین رود و نادان‌ها نابود شوند و پرهیزگاران، آرامش خود را باز یابند...).
استقامت و ایستادگی در سختی‌ها
(انتظار ظهور)، یکی از بزرگ‌ترین عوامل پایداری، استقامت و مقاومت در برابر سختی‌ها و مشکلات عصر غیبت است. انتظار مسلمانان - به ویژه شیعیان - را در برابر ظلم‌ها، فسادها، زورگویی‌ها و انواع بلاها و سختی‌ها، ثابت و پا برجا نگه می‌دارد و به آنان دل و جرأت می‌دهد تا در برابر تهدیدها، تطمیع‌ها و سخت‌گیری‌های دشمنان اسلام، خود را نبازند و از هیچ چیز و هیچ کس نهراسند.
پیامبر اکرم(ص) به مسلمانان صدر اسلام فرمود: (بعد از شما قومی خواهد آمد که پاداش هر یک از آنها برابر پاداش پنجاه نفر از شما است). گفتند: ای رسول خدا! مگر نه این است که ما در حضور شما، در بدر و احد و حنین شرکت کردیم و قرآن در میان ما نازل شد؟! فرمود: (اگر آنچه بر آنها روی خواهد داد، بر شما روی می‌داد ؛ شما نمی‌توانستید چون آنها صبر و شکیبایی را پیشه خود سازید) منتخب الاثر، ص 515 ؛ الغیبة طوسی، ص 275..
و نیز فرمود: (... برادران من کسانی‌اند که در آخرالزمان می‌آیند و ندیده، به من ایمان می‌آورند... استقامت هر یک از آنها در دین خود، از کندن خارهای گَوَن در شب تاریک و به دست گرفتن آتش گداخته، سخت‌تر است. آنها مشعل‌های هدایت‌اند که خداوند آنان را از فتنه‌های تیره و تار، نجات می‌بخشد) بحارالانوار، ج 52، ص 124..
امام حسین(ع) نیز در این باره می‌فرماید:
(... امّا الصابر فی غیبته علی الاذی و التکذیب، بمنزلة المجاهد بالسیف بین یدی رسول اللّه)؛ همان، ج 51، ص 133. ؛ (... کسانی که در زمان غیبت او در مقابل آزار و تکذیب، استقامت می‌کنند، مانند کسانی‌اند که در حضور رسول خدا شمشیر زده‌اند).

کسب آمادگی برای ظهور
امام صادق(ع) نیز فرموده است: (هر یک از شما باید برای خروج حضرت قائم (سلاحی‌) مهیّا کند - هر چند یک تیر باشد - خدای تعالی هرگاه بداند کسی چنین نیتی دارد، امید آن است که عمرش را طولانی کند تا آن حضرت را درک کند (و از یاران و همراهانش قرار گیرد الغیبة النعمانی، ص 321، ح 10))
پس برای ظهور حضرت مهدی(عج) و یاری آن حضرت، باید در هر لحظه‌ای آماده بود و خود را مهیّا نگه داشت و این شامل آمادگی نظامی، جسمانی و... می‌شود ؛ اما مهم‌تر از همه آمادگی فکری، علمی و سیاسی در عصر غیبت است.
اتحاد و همدلی‌
مهم‌ترین چیزی که در عصر غیبت واجب است، یکپارچگی و اتحاد شیعیان و پای بندی به عهدشان با امام زمان(عج) است. هرگونه اخلال در صفوف متحد منتظران، منافی با وظایف دینی آنان و کمک به دشمنان آن حضرت است.
امام(ره) در توقیع معروف خود به شیخ مفید(ره) می‌نویسد: (ولو انّ اشیاعنا - وفقهم الله لطاعة - علی اجتماع من القلوب فی الوفاء بالعهد علیهم لما تأخّر عنهم الیمن بلقائنا و لتعجلت لهم السعادة بمشاهدتنا علی حق المعرفة منهم بنا)؛ بحارالانوار، ج 53، ص 177، ح 8. ؛ (اگر شیعیان ما - که خداوند به اطاعت خویش موفقشان بدارد - در وفا به پیمانی که با ما دارند، یکپارچه می‌شدند و هرگز از میمنت ملاقات ما محروم نشده و ظهور ما به تأخیر نمی‌افتاد و البته سعادت حضور در محضر ما، با معرفتی حقیقی هر چه زودتر نصیبشان می‌شد).

رعایت حقوق دیگران‌
از مهم‌ترین امور در زندگی محبّان و منتظران قائم(عج) رعایت حقوق برادران و مسلمانان و کمک به آنان است. انسان منتظر، نمی‌تواند به گونه‌ای زندگی کند که حقوق دیگران بر عهده‌اش باشد و در عین حال خود را دوستدار و منتظر مهدی موعود بداند؟!
امام باقر(ع) به جابر جعفی فرمود: (ای جابر! آیا کسی که ادعای تشیّع می‌کند، برای او این قول که دوست اهل بیت هستم، کافی است؟! سوگند به خدا، شیعه ما نیست، مگر کسی که پرهیزگار بوده و اطاعت از خداوند کند. شیعیان ما را به این صفات بشناسید: تواضع، خشوع، امانت‌داری، بسیار در یاد خدا بودن... ای جابر! به ولایت و دوستی ما، جز از راه عمل و پرهیزگاری نمی‌توانی برسی کافی، ج 3، ص 74.).
به همین جهت امام صادق(ع) وظایف شیعیان را در رابطه با برادران مسلمان خود، چنین معرّفی می‌کند: آنچه را برای برادر مسلمانت دوست بداری که برای خودت دوست می‌داری ؛ از خشمگین کردن برادر مسلمان دوری کنی و آنچه را که مورد رضایتش است، انجام دهی و اوامرش را اطاعت کنی ؛ چشم و راهنما و آیینه او باشی و... وقتی چنین کردی، دوستی خود را، به دوستی او و دوستی او را به دوستی خود پیوند داده‌ای کافی، ج 2، ص 169.).
نتیجه اینکه علاقه‌مندان و یاران امام مهدی(عج)، باید کاملاً خود را وظیفه‌شناس و پایبند به اسلام و متعهّد و مسئول بدانند و همواره مراقب احوال و کارهای خود باشند و از انحرافات دوری جسته و پناه به خدا ببرند و مو به مو احکام اسلام را عمل نمایند تا شایستگی سربازی آن حضرت را پیدا کنند ر.ک: محمد مهدی اشتهاردی، حضرت مهدی(عج) فروغ تابان ولایت، ص 259 و 260..
اطاعت از نایبان امام(ع)
عصر غیبت، دوران پنهان زیستی امام و عدم دسترسی به او است ؛ در این صورت برای اخذ احکام و تعالیم دینی و عمل به وظایف و تکالیف سیاسی، اجتماعی و عقیدتی، باید به نایبان عام آن حضرت مراجعه کرد و به ولایت و رهبری آنان گردن نهاد. فقها و علما، به عنوان جانشینان امام معصوم(ع)، راهبران جامعه و هادیان امت و محل رجوع مردم هستند و احکام دینی را با اجتهاد و تفقه خود، به آنان ابلاغ می‌کنند. (مهدویت1، رحیم کارگر، کد: 31/500027)





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین