آیا در قرآن کریم و یا احادیث حکمت یا علت مستحب بودن ازدواج بیان شده است یا خیر؟ با توجه به اینکه خداوند دانا و حکیم میباشد و امروزه که نیاز ازدواج مخصوصا برای جوانان به شدت احساس میشود (اگرچه امری سخت و گاهی محال شده است) پس چرا خدای متعال ازدواج را واجب نکرد مانند نماز و یا روزه و ... . خدا در قرآن فرموده که از فقر (یا به قول خودمان از لحاظ پول و مادیات) نترسید زیرا خودش از فضل خودش عطا میکند (آیه 32 سوره نور). پس شاید علت استحباب ازدواج مادیات نباشد؛ پس علت و یا حکمت آن چیست؟ آیا میتوان گفت که ازدواج مسولیت آور است و انسان باید تعقل و تفکر کند که آیا برای انجام مسولیت هایی که ازدواج به دوش او میگذارد آماده است یا نه؟ (مسولیت هایی مانند همسر داری یا تربیت فرزند یا کسب درآمد حلال برای خانواده و ... .) و به همین دلیل ازدواج مستحب است؟

آیا در قرآن کریم و یا احادیث حکمت یا علت مستحب بودن ازدواج بیان شده است یا خیر؟ با توجه به اینکه خداوند دانا و حکیم میباشد و امروزه که نیاز ازدواج مخصوصا برای جوانان به شدت احساس میشود (اگرچه امری سخت و گاهی محال شده است) پس چرا خدای متعال ازدواج را واجب نکرد مانند نماز و یا روزه و ... . خدا در قرآن فرموده که از فقر (یا به قول خودمان از لحاظ پول و مادیات) نترسید زیرا خودش از فضل خودش عطا میکند (آیه 32 سوره نور). پس شاید علت استحباب ازدواج مادیات نباشد؛ پس علت و یا حکمت آن چیست؟ آیا میتوان گفت که ازدواج مسولیت آور است و انسان باید تعقل و تفکر کند که آیا برای انجام مسولیت هایی که ازدواج به دوش او میگذارد آماده است یا نه؟ (مسولیت هایی مانند همسر داری یا تربیت فرزند یا کسب درآمد حلال برای خانواده و ... .) و به همین دلیل ازدواج مستحب است؟

گویا جواب سؤال مشابهتان به دستتان نرسیده لذا جواب را تکرار میکنیم. وجود هرگونه ابهام یا سؤال جدید، بهانه مناسبی برای ارتباط دوباره خواهد بود:
اولا در قرآن کریم و روایات معصومین علیهم السلام به صورت مسقیم و غیر مستقیم به آثار و برکات ازدواج اشاره شده است و ثانیا اینکه اگرچه ازدواج مستحب موکد است ولی اگر چنانچه فردی به دلیل نداشتن همسر به گناه بیفتد ،ازدواج بر او واجب است .ولی اگر واقعا احساس نیاز نکند بر او واجب نیست و لذا این فرد گناهی نیز به دلیل نداشتن همسر انجام نخواهد داد چون یا ظرفیت بالایی دارد و یا مریض است و نیاز جنسی ندارد و یا تقوای بالایی دارد، البته این چنین افرادی نادر هستند.ثالثا چون خداوند حکیم و رحیم است به نوعی انسان را به طرف ازدواج راهنمایی کرده و با تشویق هایی که نموده و مصالحی که در آن قرار داده معمولا افراد سالم و دیندار به طرف آن رغبت دارند و برای حفظ دینشان و تکامل مادی و معنوی و اجتماعی ،ازدواج را انجام می دهند .در اینجا به نمونه هایی از آثار ازدواج و فرمایشات خداوند و معصومین که نماینده خدا هستند اشاره می کنیم و قضاوت را به شما واگذار می کنیم.
ازدواج و تشکیل خانواده آثار و برکات زیادی در زندگی مادی، معنوی، تربیتی و روان شناختی انسان دارد که به نمونه‌هایی از آنها اشاره میکنیم :
:1.زمینه ساز کمالات معنوی
علامه محمدتقی جعفری در پاسخ این سؤال راسل که چرا اسلام این قدر به ازدواج بها داده و برای آن قانون قرار داده، گفته است: (اسلام با ازدواج می‌خواهد انسان واقعی به وجود آورد، و مسئله انسان و انسانیت مطرح است.ازدواج در فرهنگ اسلامی، پیوندی مقدس است که موجب حفظ دین افزایش ثواب عبادات، و به وجود آورنده مودت و رحمت است. ازدواج همچنین عاملی مؤثر در حفظ پاک‌دامنی و طهارت دل‌هاست. رسول گرامی اسلام (صل الله و علیه و آله) می‌فرماید: (هرکس می‌خواهد خدا را در حال پاکیزگی و طهارت ملاقات کند به وسیله ازدواج عفّت پیشه سازد). همچنین حضرت فرمودند: کسی که همسری برگزیده است و ازدواج کرده است، خواب و استراحتش نزد خداوند، از روزه‌داری و شب‌زنده‌داری افراد مجرد (بدون همسر) با فضیلت‌تر است.
2.باعث عفت و دوری از گناه
در اثر ازدواج، غریزة جنسی که یکی از قوی‌ترین غرایز انسانی است، در مسیر طبیعی خود قرار می‌گیرد و این پدیده به نوبه خود، موجب می‌گردد تا انسان از گناهانی که به خاطر میل جنسی انجام می‌دهد تا حد زیادی مصون بماند و هیچ‌گاه دامن خود را به روابط جنسی نامشروع، که از نظر دین جزو گناهان کبیره است، آلوده نسازد. همچنین ازدواج موجب می‌گردد تا انسان در مسیر کمال و خودسازی معنوی بیشتر قدم بگذارد و خود را از گناه دور سازد. پیامبر اکرم(صل الله و علیه و آله) می‌فرماید: هرکس در آغاز جوانی ازدواج کند شیطانی که مأمور اوست فریاد می‌زند: ای وای! او دو ثلث دینش را از دسترس من حفظ کرد، و ثلث دیگر را هم می‌تواند با تقوا حفظ کند.
حضرت رسول (صل الله و علیه و آله) همچنین درباره حفظ عفّت به واسطه ازدواج می‌فرماید: ای گروه جوانان! هر یک از شما که می‌تواند ازدواج کند، اقدام نماید؛ زیرا ازدواج موجب می‌گردد تا چشم و دامن انسان از گناه باز داشته شود و عفت انسان حفظ گردد و در جای دیگر فرمودند: (دختران جوان مانند میوه‌های درختان هستند که در زمان رسیدن باید آنان را چید، وگرنه حرارت خورشید فاسد می‌کند. دختران نیز هرگاه آنچه را که زنها درمی‌یابند (نیازهای عاطفی جنسی)، یافتند و نیاز به شوهر داشتند، اگر ازدواج نکنند، احتمال فساد و تباهی آنان وجود دارد زیرا آنها هم بشر هستند) از این حدیث شریف، به خوبی استفاده می‌شود که تأخیر در ازدواج از سنین جوانی، که سن نیاز به همسر است، موجب مشکلات دینی و عاطفی در فرد می‌گردد؛ زیرا در این مقطع زندگی که نیازهای عاطفی و جنسی در هر کس فعال است و انرژی کافی جنسی در او وجود دارد، اگر این نیاز به طور صحیح ارضا نشود، یا باید سرکوب گردد و یا به شیوه‌های نامناسب و ناهنجار تأمین شود که در هر صورت، موجب احساس گناه شده، به عزت نفس فرد آسیب می‌رساند.
3. مشمول رحمت الهی شدن
خداوند متعال به برخی کارها و رفتارهای انسان‌ها عنایت ویژه و قابل توجهی دارد. به عنوان مثال؛ خداوند، جوانمردی و مروّت را دوست می‌دارد و ارزشمند تلقی می‌کند و فحشا و بی‌عفتی و هرزه‌گی را خیلی زشت و ناپسند می‌داند و لذا تنبیه شدیدی برای آن لحاظ کرده است. از جمله کارهایی که و افرادی که مشمول رحمت ویژه حضرت پروردگار قرار دارند، همسران و ازدواج کرده‌ها هستند. خداوند متعال در قرآن کریم بعد از توصیه به ازدواج و تشکیل خانواده، روزی و رزق آنان را تضمین کرده است و وعدة رهایی از فقر به آنان داده است. امام صادق( علیه السلام) نیز فرمودند: رزق و روزی به خاطر بچه‌ها و زنان داده می‌شود و افزایش می‌یابد. پیامبر گرامی اسلام(صل الله و علیه و آله) همچنین دربارة نزول رحمت الهی به همسرداران فرمودند: درهای رحمت الهی در چهار زمان به طور ویژه گشوده می‌شود؛ در موقع بارش باران، در موقع نگاه کردن فرزند به چهره والدین و موقع باز شدن درب خانه کعبه و موقع نکاح و وصلت زناشویی.
در آموزه‌های دینی همچنین مجرد ماندن و همسر انتخاب نکردن مورد نکوهش و لعن قرار گرفته و از یاران شیطان به شمار رفته‌اند. در این زمینه پیامبر گرامی اسلام (صل الله و علیه و آله) می‌فرمایند: ازدواج کنید و الا از یاران شیطان خواهید شد. و در روایتی همچنین فرمودند:‌ خداوند لعنت کرد و ملائکه آمین گفتند بر مردی که زن‌نمایی کند (شبیه زنان شود) و زنی که مردنمایی (شبیه مردان شود) و کسی که مجرد بماند.
از مجموع این روایت‌ها و روایات دیگر به این نتیجه می‌رسیم که خداوند متعال به افراد خانواده‌دار و همسردار عنایت خاصی دارند و از افراد مجرد و بدون همسر، راضی نیستند. حکمت این امر این است که از طریق ازدواج، گناه و بی‌عفتی، کنترل می‌شود و از طرف دیگر، تعداد بندگان خدا افزایش یافته و خداپرستی توسعه پیدا می‌کند و در نهایت انسان‌های زیادی به کمال و سعادت حقیقی که هدف خلقت است، نیل پیدا می‌کنند.
4. آرامش و امنیت خاطر
همسر موجب آرامش خاطر و امنیت دل است، و جوان را که در اوایل جوانی با احساس تنهایی، بیهودگی و نداشتن پناهگاه عاطفی، دست به گریبان است، به جایگاه امن رهنمون می‌شود و موجب می‌گردد تا همسران با اتکا به همدیگر در مقابل امواج و گرفتاری‌های زندگی مقاومت کنند و با امیدبخشیدن به همدیگر، به زندگی محبّت‌آمیز خود ادامه دهند.
امام رضا ( علیه السلام) درباره فواید همسر شایسته می‌فرماید: (هیچ منفعتی بهتر از همسر شایسته نیست؛ همسری که وقتی انسان او را می‌بیند شادمانش گرداند و در موقع نبودن او، نگهدار ناموس و مالش باشد(یعنی در حضور او، به نوعی او را شادمان می‌کند و در غیبت او هم کاری می‌کند که اگر شوهر متوجه عمل او گردد شادمان شود)
نبی مکرم اسلام حضرت محمد(صل الله و علیه و آله) نیز فرمودند: خداوند متعال می‌فرماید وقتی اراده کردم تا به بنده‌ام خیر دنیا و آخرت را عطا کنم، برای بنده‌ام زبانی ذکر‌گو (ذکر خدا)، قلبی خاشع، بدنی صبر کننده در بلاها و همسری (زنی) مؤمن که وقتی به او نگاه می‌کند شادمان می‌شود و در موقع غیبت شوهر حافظ ناموس و اموال شوهر است.
در این دو روایت شریف به نکته‌ای روان‌شناختی و خانوادگی زیبایی اشاره شده است و آن اینکه همسر شایسته باعث نشاط و شادمانی و آرامش قلبی شوهر می‌شود و وقتی نگاه شوهر به او می‌افتد شادمان می‌شود. البته دربارة شوهر نیز باید این‌گونه باشد یعنی وقتی زن به شوهرش نگاه می‌کند احساس نشاط و آرامش کند.
5. تولید نسل
یکی از ثمرات بزرگ ازدواج، بقای نسل بشریت است که مطابق هدف آفرینش است. همسران جوان از طریق فرزنددار شدن موجب پیوند بین نسل‌ها می‌گردند و با پرورش فرزندان صالح و مؤمن، در اصلاح جامعه انسانی شریک می‌شوند و روح بندگی خالق متعال را، که هدف اساسی خلقت انسان است، در عرصه گیتی گسترش می‌دهند. پیامبر اکرم (صل الله و علیه و آله) می‌فرماید: (ازدواج کنید تا صاحب فرزند شوید. قطعاً من به زیادی شما در روز قیامت بر امت‌های دیگر مباهات می‌کنم( این نکته بسی واضح و روشن است که پیامبر گرامی ) صل الله و علیه و آله) به صرف زیادی جمعیت مباهات نمی‌کند، بلکه مباهات پیامبر اعظم (صل الله و علیه و آله) به خاطر جمعیتی است که مسلمان بوده و بندگی خدا کرده باشند و از طریق انجام وظایف، موجب آبادانی جهان گردند.
6. سلامت و امنیت اجتماعی
ازدواج و تأسیس کانون خانواده، برای سلامت و امنیت جامعه مفید است و زمینه ارتکاب جرم و بزه‌کاری را کم می‌کند. آماری که توسط محققان علوم اجتماعی ارائه می‌گردد مؤید این مطلب است. در یک تحقیق میدانی که بر 500 تن از جوانان انگلستان انجام گرفت، این نتیجه به دست آمد که جوانان پس از ازدواج و تشکیل خانواده، کمتر به انجام اعمال مجرمانه روی می‌آورند و خلاف کاری و جرم در آنان کاهش می‌یابد، و در مقابل، افرادی که مجردند به اعمال خلاف و بزه‌کاری اجتماعی بیشتری روی می‌آورند و زمینة کارهای ناهنجار در آنان بیشتر است.
پیامبر گرامی (صل الله و علیه و آله) می‌فرماید: (بیشتر اهل جهنم مجردها هستند( این حدیث شریف به روشنی دلالت می‌کند بر اینکه گناه و ناهنجاری در میان مجردها بیشتر است و به همین دلیل، گرفتار آتش شده‌اند و وقتی گناه و ناهنجاری از طریق مجردها بیشتر شود، امنیت اجتماعی و سلامت روانی اجتماع به مخاطره می‌افتد.
ویل دورانت، دانشمند معروف، درباره ترغیب به ازدواج و فواید آن می‌گوید: (اگر راهی پیدا شود که ازدواج درسال‌های طبیعی انجام گیرد، فحشا، امراض روانی، تنهایی بی‌ثمر، عزلت ناپسند و انحرافات جنسی، که زندگی را لکه‌دار کرده است، تا نصف تقلیل خواهد یافت... عشق جنسی جوانان، زودتر از توانایی اقتصادی‌شان فرا می‌رسد، ما نباید از این پیشامد رم کنیم و بگذاریم آن عشق افسرده شود و بمیرد. ازدواجی که بر پایه عشق تازه و نمرده دختر و پسر انجام می‌شود، در طی سال‌های درازی، زندگی آنها را معطر و خوش‌بو می‌کند، و گرنه عمیق و طبیعی و آرمانی نخواهد بود)
7. رشد و شکوفایی استعدادها
ازدواج زمینة بروز خلاقیت‌ها و موفقیت‌ها را در همسران افزایش داده، همچنین موجب می‌شود تا فضایل اخلاقی و انسانی در آنان به فعلیت برسد. وقتی از مرد خانواده انتظار می‌رود تا هنگام ضرورت برای حمایت از خانوادة خویش، ایستادگی کند؛ این انتظار روحیه دفاع و جوان مردی را در او تقویت خواهد کرد. همچنین به وجود آمدن شرایط مادری برای زنان، موجب می‌شود تا با تحمل مشکلات فرزندپروری و شوهر داری، به کمال روحی بیشتری برسند و روح خود را در اثر شکیبایی و ایثار بالنده کنند و از طریق مسئولیتی که در خانه و خانواده دارند، به تلاش بیشتر روی آورند و استعدادهای خود را برای اداره مناسب خانواده به کار گیرند و در نتیجه، به موفقیت بیشتری نایل آیند.
پیامبر گرامی اسلام ( صل الله و علیه و آله) فرمودند: به جوانان خود، همسر دهید، به درستی که خداوند در سایة همسر اخلاقشان را نیکو می‌کند، رزقشان را زیاد می‌کند و جوانمردی آنان را زیاد می‌کند.
8- رشد اقتصادی
همسران جوان به دلیل احساس مسئولیت بیشتر و به دلیل اینکه خود را مدیر خانواده می‌دانند بعد از ازدواج تلاش بیشتری در راستای رشد اقتصادی خویش و تأمین مایحتاج زندگی و تهیه مسکن و غیره می‌نمایند. انسان‌ها به طور ذاتی به‌گونه‌ای هستند که تا فشار اجتماعی و نیازهای زندگی وجود نداشته باشد، کمتر به تلاش و کوشش مبادرت می‌کنند و لذا پسر و دختر تا زمانی که خانة پدرشان هستند و از جیب پدر، هزینه می‌کنند، کمتر به فکر مسایل اقتصادی و پس‌انداز و توسعة زندگی هستند.
وقتی ازدواج می‌کنند و مسئولیت خانواده و فرزندان را به دوش می‌گیرند، زمینه تلاش و فعالیت در آنان بیشتر شده و به صورت طبیعی امکانات زندگی نیز در سایة تلاش و کوشش، توسعه پیدا می‌کند. علاوه بر اینها، افراد دارای همسر، مورد عنایت افراد جامعه بوده و به طور معمول در مراکز اقتصادی و کاری، به اینها اعتماد بیشتری دارند و کار را به اینها واگذار می‌کنند تا افراد مجرد و بدون همسر. همچنین از عوامل بسیار مهم در رشد اقتصادی افراد دارای همسر و خانواده، عنایت ویژه خداوند به اینها می‌باشد. خداوند متعال رزق و روزی این افراد را تضمین نموده است و در تعهّدات خداوند خطا و اشتباه، ممکن نیست.
خداوند متعال در قران کریم می‌فرماید: مردان و زنان بی‌همسر خود را همسر دهید، همچنین غلامان و کنیزان صالح و درستکارتان را؛ اگر فقیر و تنگدست باشند، خداوند از فضل خود، آنان را بی‌نیاز می‌سازد بدرستی که خداوند، گشایش دهنده و آگاه است. امام صادق( علیه السلام) نیز فرمودند: رزق و روزی به خاطر بچّه‌ها و خانواده داده می‌شود. همچنین پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد(صل الله و علیه و آله) دربارة آثار اقتصادی ازدواج فرمودند: پسر و دخترهای مجرد خود را همسر دهید که خداوند اخلاق آنها را نیکو می‌گرداند و روزیشان را افزایش داده و بر مروت و جوانمردی آنان می‌افزاید.
البته همانطور که بیان شد اگر کسی نیاز جدی به همسر داشته باشد به طوری که به گناه جنسی(مثل خودارضایی ،فحشا و....) بیفتد ازدواج بر او واجب است.
زهرا محمدی