می خواستم بدانم برای قبل از ازدواج چه دانستنی هایی ضروری است؟ این دانستنی ها را چگونه و از کجا به دست بیاوریم؟ یکی از چیزهایی که شنیده ام خودشناسی قبل از ازدواج است؟ یعنی خودشناسی به سوالات خواستگاری وابستگی زیادی دارد؟ برای این خودشناسی دنبال منبع خوب می گردم. شما چه راهکارها و چه منابعی را پیشنهاد می کنید؟

می خواستم بدانم برای قبل از ازدواج چه دانستنی هایی ضروری است؟ این دانستنی ها را چگونه و از کجا به دست بیاوریم؟ یکی از چیزهایی که شنیده ام خودشناسی قبل از ازدواج است؟ یعنی خودشناسی به سوالات خواستگاری وابستگی زیادی دارد؟ برای این خودشناسی دنبال منبع خوب می گردم. شما چه راهکارها و چه منابعی را پیشنهاد می کنید؟

بی شک هیچ بنیانی مقدس تر از بنای رفیع ازدواج نیست. رسول خدا (ص) می فرمایند : هیچ بنایی در اسلام محبوب‌تر از ازدواج نزد خداوند بنا نشده است. (وسائل الشیعه، ج 14، ص 3). هر ملتی در دین و آیین خود به نوعی از آن بهره مند است و دین اسلام بیش از همه بر آن تأکید دارد و برای آن آثار و فواید مهمی برشمرده است. در قرآن مجید سه آیه در اهمیت اصل ازدواج آمده و همگان را به آن تشویق و دعوت کرده است (آیه 32 سوره مبارکه نور، آیه 21 سوره مبارکه روم، آیه 3 سوره مبارکه نساء). علاوه بر آیات، روایات بسیاری نیز در این زمینه وجود دارد، چنان که از پیامبر اکرم (ص) نقل شده است که فرمودند : هر کس ازدواج کند، به درستی که از نصف دینش پاسداری کرده است. (وسائل الشیعه، ج 14، ص5). (پرسش ها و پاسخ های دانشجویی، احکام ازدواج، حسینی، انتشارات نشر معارف، چاپ هفتم، بهار 1389).
امر ازدواج و انتخاب همسر برای نسل جوان از اهمیت بالایی برخوردار است. موفقیت یا عدم موفقیت در این امر مقدس و درعین حال حساس، تعیین کننده سرنوشت جوانان است و سلامت جسم و روان و پیشرفت های مادی و معنوی آنان در عرصه های اجتماعی، ارتباطی تنگاتنگ با درستی یا نادرستی انتخاب همسر و پایداری یا ناپایداری ازدواج دارد.
دانستنی های قبل از ازدواج مبحث بسیار وسیعی است و اینکه کدام ضروری است و کدام در مرتبه پایین تر قرار دارد، بسته به نوع نگاه و نگرش هر شخصی متفاوت است. ما در اینجا به برخی از موارد مهم آن ها که از نگاه ما آشنایی با آنها قبل از ازدواج برای هر کسی ضروری است اشاره می کنیم :
1. فلسفه ، اهداف و ضرورت ازدواج ، 2. روابط دختر و پسر و حدود ارتباط بین آن ها قبل از ازدواج ، 3. روانشناسی زن و مرد ، 4. حقوق و تکالیف زن و شوهر در اسلام ، 5. خود شناسی و دیگر شناسی، 6.ویژگی های همسر مناسب و معیارهای انتخاب همسر ، 7. شیوه های همسر یابی ، 8. آداب خواستگاری ، 9. مسائل مربوط به امور جنسی ، 10. مشاوره ژنتیکی پیش از ازدواج و جلوگیری از تولد فرزندان معلول ، 11. مسائل مربوط به تربیت و پرورش فرزندان، 12. آسیب شناسی ازدواج و روش های پیشگیری از آن و ... ؛ که هر کدام از این موارد نیز دارای مباحث مختلف و شاخه های فراوانی است.
در عصر حاضر و با توجه به پیشرفت هایی که در زمینه اطلاع رسانی رخ داده و به تعبیری انفجار اطلاعات به وجود آمده است و با وجود رسانه های مختلف (تصویری، شنیداری، مکتوب و ...) برای انتقال اطلاعات، و فراگیر بودن این رسانه ها (تلویزیون، رادیو، کامپیوتر و اینترنت، کتب و مجلات و ...) دستیابی به این اطلاعات کار بسیار آسانی شده است. از آنجایی که تشریح هر کدام از این موارد به صورت کامل و مفید بسیار زمان بر است و در چند صفحه نمی توان به تشریح کامل دانستنی های قبل از ازدواج پرداخت، بهترین کار ارجاع شما به منابعی است که این اطلاعات در آن ها به صورت کامل، مبسوط و دقیق آورده شده است. شما می توانید با مراجعه به منابع معتبری که به آن ها اشاره خواهد شد این اطلاعات را به دست آورید؛ از آنجایی که در سوالتان مبحث خود شناسی قبل از ازدواج را مطرح کرده بودید، در ادامه توضیحاتی در این زمینه ارائه خواهد شد.

شایان ذکر است که برای دستیابی به این دانستنی ها یا دستیابی به هر نوع از اطلاعات در عصر حاضر می توان دو راه مشخص کرد :
1. از تجربیات کسانی که در این زمینه ها اطلاع دارند و صاحبنظر هستند می توانید استفاده کنید و اطلاعات مربوطه را مستقیماً از کانال آن ها به دست بیاورید.
2. خودتان شخصاً دست به تحقیق و تفحص و تفکر بزنید و از طریق رسانه های مختلف (تصویری ، شنیداری، مکتوب و ...) و معتبر این اطلاعات را به دست بیاورید.
به جرأت می توان گفت یکی از بهترین کتبی که در زمینه مسائل مربوط به قبل از ازدواج منتشر شده است کتاب ( مطلع مهر : راهکارهای جامع و کاربردی برای انتخاب همسر ) امیرحسین بانکی پورفرد است که انتشارات حدیث راه عشق آن را منتشر کرده است و از اکثر کتابفروشی های معتبر در سراسر کشور قابل تهیه است. این کتاب به طور جامع به این گونه مسائل پرداخته است. مطالعه این کتاب را اکیدا به شما توصیه می کنیم. با مطالعه این کتاب به بسیاری از سوالاتتان در این حوزه پاسخ داده می شود. به علاوه کتب زیر در آگاهی دادن به شما در این زمینه بسیار موثر و مفید خواهد بود :
1. مجموعه بهتر از آیینه و شمعدان، ویژه مجردین، 6 جلد. پژوهشگران مرکز حیات طیبه و امیرحسین بانکی پور فرد.
2. گلبرگ زندگی، حسین دهنوی (مجموعه گفت و گوهای تلویزیونی مربوط به ازدواج در برنامه گلبرگ شبکه سه سیما).
3. دانستنی های ازدواج در هفت جلسه، مریم ادیب .
4. ازدواج مکتب انسان سازی، شهید پاک ‌نژاد.
5. انتخاب همسر، ابراهیم امینی.
6. جوانان و انتخاب همسر، علی اکبر مظاهری.
7. ازدواج آسان و شیوه همسرداری، محمد محمدی اشتهاردی.
8. ازدواج آسمانی، علی اکبر مظاهری.
9. ازدواج پایدار، کاظمی حقیقی.
10. بررسی ابعاد تربیتی و روانشناختی دوران عقد، محسن ایمانی.
11. ازدواج در اسلام، مصطفی کاشفی خوانساری.
12. ازدواج و روابط زن و مرد، نجفی یزدی.
13. پیوند دو قلب یا راهنمای ازدواج، مهدی پاکزاد.
14. جوانان و ازدواج - زندگی بهتر، سید احمد واحدی.
15. جوانان، ازدواج و مسایل جنسی، روح اللّه‌ خالقی.
16. راهنمایی ازدواج، بهزاد رحمتی.
17. همسران برتر، غلامعلی افروز.
18. کتاب های پرسش ها و پاسخ های دانشجویی (کتب مرتبط با ازدواج) ، نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه ها.
همچنین مراجعه به سایت های مربوط در این زمینه (مانند سایت پرسمان) و استفاده از سخنرانی ها (از جمله سخنرانی های حاج آقای دهنوی و ... ) و نرم افزارهای معتبری که در این زمینه تهیه شده است (از جمله نرم افزار جامع مطلع عشق، که توصیه می شود این نرم افزار را حتما تهیه کنید) می تواند اطلاعات ذی قیمتی در زمینه دانستنی های قبل از ازدواج در اختیارتان قرار دهد.

در رابطه با خود شناسی قبل از ازدواج که پرسیده بودید، اگر خود شناسی را مصداق حدیث معروف مَن عَرَفَ نَفْسَه فَقَدْ عَرَفَ رَبَّه بگیریم که حقیقت خودشناسی هم همین است و جز این نیست، جهت بحث تغییر می کند و شکل و شمایلی عرفانی به خود می گیرد. وقتی این حدیث گرانسنگ و شریف را کنار این آیات شریفه از قرآن کریم می گذاریم که خداوند می فرماید : نَحْنُ أَقْرَبُ إِلَیْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِید. ما از رگ گردن هم به شما نزدیکتریم (آیه 16 سوره مبارکه قاف). إنّ الله یَحوُلُ َبیْنَ الْمَرءِ وَ قَلبِه. همانا خداوند میان آدمی و قلبش حایل می شود (آیه 24 سوره مبارکه انفال). کم و بیش متوجه خواهیم شد که شناخت حقیقی خویشتن (که از آن به روح و نفس و قلب نیز یاد می شود) و معرفت یافتن به آن چیزی جز شناخت خداوند نخواهد بود. زیرا خداوند از هر چیزی به هر پدیده ای نزدیکتر است. انسان اگر حقیقتاً به خود شناسی برسد لاجرم خدا را نیز در خود می بیند و می شناسد. نه تنها خدا را در وجود خود می بیند و می شناسد بلکه کنار هر پدیده دیگری نیز خدا را می بیند. چون با توجه به این آیات قرآن، خدا از هر چیزی به هر پدیده ای نزدیکتر است. فهم حقیقت این سخنان جز از عهده انسان های مهذب و اولیای الهی بر نمی آید. درخت را که می بیند ابتدا تجلی خدا را در کنار درخت می بیند و بعد خود درخت را می بیند و هر پدیده دیگری که در عالم وجود دارد را نیز به این شکل می بیند و درک می کند. اما اینگونه خود شناسی نیاز به تلاش و تهذیب نفس فراوان و عنایات حق تعالی دارد. این نوع خودشناسی ارزشمندترین شناخت ها و راهی به سوی خداشناسی است. در روایتی از امیرالمومنین(ع) آمده است که فرمودند: مَعرِفَهُ النَّفسِ أنفَعُ المَعارِفِ. خودشناسی سودمندترین دانش هاست. البته توجه داشته باشید که گستره نیازهای اساسی انسان در روابط چهارگانه با (خدا ، مردم ، طبیعت و خویشتن) قابل تعریف و بررسی و رتبه بندی است و آنچه در بالا به اختصار گفته شد تنها درباره رابطه خود و خداست ؛ با این حال پر واضح است که اگر کسی به شناخت حقیقی خود دست پیدا کند و خدا را همانگونه که شایسته شناخته شدن است بشناسد و عبادت کند، سایر این روابط هم در جهت صحیح و خداگونه هدایت می شود. بحث در مورد این نوع خود شناسی بسیار فراوان است. بهترین سخنان در این رابطه را در قرآن مجید و سپس در کلمات و احادیث پیشوایان مکتب تشیع می توان یافت. کتب اخلاقی موثق و معتبر نیز می تواند راهنمای خوبی برای درک این نوع خودشناسی باشد. برای آگاهی بیشتر و شناخت عمیق تر در این زمینه ها همچنین می توانید به کتب زیر مراجعه کنید :
1. انسان و ایمان.شهید مطهری(ره) ،2. انسان در قرآن.شهید مطهری(ره) ،3. خودشناسی برای خودسازی. محمد تقی مصباح یزدی ،4. جامع السعادات. مولی مهدی نراقی(ره) ،5. محاسبه النفس سید بن طاووس(ره) ،6. چهل حدیث امام خمینی(ره) ، 7. پرواز در ملکوت. امام خمینی (ره) ، 8. المراقبات. میرزا جواد ملکی تبریزی (ره).

اما آن گونه که از سوال شما بر می آید، منظورتان این مرتبه از خود شناسی نیست که البته همانطور که گفته شد کمال خودشناسی همین است و کسی که به این درجه برسد به دایره اولیاء الله وارد می شود. این خودشناسی که در زمینه ازدواج مطرح می شود بیشتر معطوف به شناخت خصوصیات شخصیتی، رفتاری، اعتقادی، اخلاقی، فکری و شناخت نقاط قوت و ضعف آن ها و نوع نگاه و نگرش فرد به زندگی و زندگی مشترک می باشد که البته این نوع خود شناسی نیز زیرمجموعه خودشناسی به معنای حقیقی اش است و از آن جدا نیست. مسلم است که این نوع از خود شناسی در امر ازدواج بسیار مهم و حیاتی است. کسی که نداند از زندگی مشترکش چه می خواهد و قرار است در آن زندگی چه اهدافی را دنبال کند احتمال اینکه زندگی مشترکش در آینده آسیب ببیند بسیار زیاد است. هر فردی قبل از شناخت دیگران باید نسبت به خودش و خصوصیاتی که دارد شناخت پیدا کند، تا بر اساس درک و شناختی که از خود پیدا کرده است به سراغ شناخت کسی که قرار است همسر آینده اش بشود برود. شما باید شناختی که از خود و خواسته های خود دارید را در کنار شناختی که از همسر آینده و خواسته های او به دست آورده اید قرار دهید تا بتوانید دست به تطبیق و مقایسه بزنید و در نتیجه تصمیم بگیرید. پر واضح است که اگر از خصوصیات و خواسته های خود یا از خصوصیات همسر آینده و خواسته های او اطلاعی نداشته باشید هیچ گاه نمی توانید دست به مقایسه بزنید و درست تصمیم گیری کنید، زیرا در هر مقایسه ای حداقل دو عنصر باید حضور داشته باشد و اگر در اینجا مقایسه ای صورت نگیرد ولی یک زندگی شکل بگیرد، به این معنی است که شما با چشمانی بسته وارد مکانی جدید شده اید و معلوم نیست در آینده چه اتفاقاتی برای شما و زندگی تان رقم بخورد.
وقتی شما به خصوصیات شخصیتی، اخلاقی و رفتاری خود آشنا و آگاه باشید، در جلسه خواستگاری می دانید که به دنبال چه چیزی هستید و باید چه چیزهایی بپرسید و چه جواب هایی مورد پسند و تأیید شماست و با نگاه شما هماهنگ است. به عنوان مثال (به درست یا اشتباه بودن این مثال کاری نداریم) رفاه مادی برای شما در درجه اول اهمیت قرار دارد و خودتان می دانید که رفاه مادی برایتان بسیار بسیار مهم است و اگر همسر آینده تان ذره ای کمبود در این زمینه ایجاد کند تحمل زندگی برایتان غیر ممکن می شود. حال در جلسه خواستگاری این شناخت را از خود دارید و می دانید چه چیزی در زندگی برایتان در درجه اول اولویت است. اگر با خود و خواستگارتان صادق و رو راست نباشید و به دروغ مسائل دیگری را مطرح کنید، چه اتفاقی در آینده می افتد؟ برای مثال شما برای جلب نظر طرف مقابل بحث ایمان و اخلاق و تحصیلات را پیش می کشید و می گویید مسائل مادی برای من مهم نیست. ولی پس از شروع زندگی مشترک خواسته اصلی دلتان مشخص می شود. زندگی تان به چه سمتی می رود؟ نه تنها برای همسرتان عرصه زندگی کردن تنگ می شود بلکه خودتان هم نمی توانید زندگی کنید. در حالی که اگر در همان جلسه خواستگاری حقایق را می گفتید شاید این ازدواج صورت نمی گرفت و اگر می گرفت و آن طور که می خواستید نمی شد پیش همسرتان حجتی داشتید و متهم به پنهان کاری و دروغ گفتن نمی شدید. شما در اینجا نه تنها شناختی که از خود داشتید را ارائه نکردید بلکه روی به فریب و دروغ آوردید؛ یا مثلا شما با کسی که وسواس عملی یا فکری حاد داشته باشد به هیچ وجه نمی توانید زندگی کنید. خودتان به این شناخت از خود رسیده اید. حال این را اگر در جلسه خواستگاری مطرح نکنید و بعد از ازدواج مشخص شود که طرف مقابلتان اینگونه است. مقصر کیست؟ اگر بخواهیم در یک جمله این نوع خود شناسی را تعریف کنیم می توانیم بگوییم : خود شناسی در ازدواج به این معنی است که تمام خواسته ها و توقعاتی که از زندگی مشترک دارید و همچنین خصوصیات اخلاقی و رفتاری و شخصیتی خود را بشناسید و برای خودتان صادقانه تحلیل کنید و آن ها را با کسی که قرار است شریک زندگیتان در آینده بشود در میان بگذارید.
بطور کلی می توان گفت در روانشناسی ازدواج دو دسته مبحث کلی مورد توجه است. یک دسته مباحثی که به شرایط قبل از ازدواج و در واقع به مرحله تصمیم گیری برای ازدواج مربوط می شود، و دسته دیگر مطالبی را شامل می شود که به مراحل حین ازدواج و بعد از ازدواج مربوط هستند؛ که پرسش شما مربوط به مباحثی است که قبل از ازدواج مطرح است.
در این مرحله تلاش می شود سؤالاتی از این قبیل پاسخ داده شود که یک فرد چگونه می تواند زوج مناسبی برای خود انتخاب کند؟ در انتخاب زوج چه اولویت هایی را مد نظر قرار دهد؟ آیا شرایط مادی مهم تر هستند یا شرایط اعتقادی و خانوادگی و فرهنگی و تحصیلی؟ عوامل شخصیتی تا چه اندازه می تواند ازدواج موفقی را پیش بینی کند؟ آیا تناسب و همانندی در صفات شخصیتی مهمتر است یا مکمل بودن این خصوصیات؟ چگونه میتوان فهمید دو نفر از لحاظ شخصیتی چقدر با یکدیگر تناسب دارند؟ اشتراک علایق تا چه اندازه مهم است؟ و ....
خودشناسی به مفهومی که در بالا تعریف شد دقیقا نقشه راهی خواهد بود که فرد را در انتخاب درست همسر راهنمایی خواهد کرد. وقتی این سوالات برای شما مطرح می گردد اگر به طور قطعی برای آن ها پاسخی داشته باشید مشخص است که به خودشناسی رسیده اید واگر مردد باشید و ندانید که چه تصمیمی باید بگیرید معلوم است که به این خودشناسی نرسیدید و تا به این نوع خودشناسی نرسیده باشید اقدام به ازدواج معقول به نظر نمی رسد.
راهکاری که بسیار برای شما مفید خواهد بود این است که اطلاعات جامعی در رابطه با مسائل مربوط به قبل از ازدواج توسط منابعی که به شما معرفی گردید به دست آورید و سعی کنید پاسخ های مناسب برای هر سوالی که مربوط به زندگی مشترک و آینده تان است پیدا کنید. کتاب مطلع مهر که در بالا معرفی شد حقیقتا کتاب مفیدی برای شما خواهد بود.
*** برای رسیدن به این نوع خود شناسی که مد نظر شماست می توان راه های زیر را پیشنهاد داد :
1. بهره گیری از نظرات افراد صادق و صاحب نظر و آشنا به خصوصیات شخصیتی، اخلاقی و رفتاری شما : صحبت کردن با افراد خانواده و همچنین دوستان صمیمی و صادقی که به خصوصیات رفتاری و اخلاقی شما آشنا هستند در این زمینه کمک شایانی به شما خواهد کرد. از این گونه افراد بخواهید که بی پرده و شفاف نقاط مثبت و منفی رفتار شما را در خلوتی که بین خودتان هست به شما گوشزد کنند. می توانید در این باره با یکدیگر بحث کنید و به تبادل نظر بپردازید تا نقاط تاریک رفتارهایتان برایتان روشن شود و شناخت بیشتری نسبت به آن ها کسب کنید تا بتوانید در جهت اصلاح آن ها گام برداریدو نقاط روشن اخلاقی و رفتاری تان را نیز هر چه بیشتر تقویت کنید؛ همچنین می توانید به شکل پرسش و پاسخ، از آن ها درباره خصوصیات رفتاریتان سوال کنید و آنها به سوال های شما صادقانه جواب دهند.
2. تفکر و تدقیق در رفتارهایتان توسط خودتان : هر انسانی می تواند بهترین تحلیل گر رفتارهای خویش باشد. اکثر انسان ها خصوصیات مثبت و منفی رفتاری خود را می دانند، ولی با توجیهات فراوان و با استفاده از مکانیسم های دفاعی (دلیل تراشی، انکار، فرافکنی و ...) واقعیت را برای خود تحریف می کنند و خصوصیات منفی شان را برای خود موجه و زیبا جلوه می دهند. اگر آدمی بخواهد و بتواند این پرده را کنار بزند و منصفانه اعمال و رفتار خود را به بوته نقد بکشاند در بیشتر موارد خصوصیات منفی خود را میتواند کشف کند و با این شناخت درست، گام بلندی برای اصلاح آن بردارد. عارف فرزانه آیت الله بهجت (ره) جمله ای حکیمانه دارد ، کسی از ایشان درباره عرفان پرسیده بود و ایشان فرموده بودند: (به آنچه می دانید عمل کنید، این تمام عرفان است). حقیقتا اکثر ما می دانیم چه اعمالی زشت و ناپسند هستند و چه اعمالی نیکو و پسندیده؛ ما می دانیم که راستی خوب است و دروغگویی زشت؛ می دانیم ظلم به دیگران ناپسند است و محبت به دیگران امری پسندیده؛ می دانیم احترام به دیگران امری نیکو و بی احترامی امری مذموم است؛ ولی تا چه اندازه به دانسته هایمان عمل می کنیم؟ حقیقتا اکثر انسان ها خاصه افرادی که در فضای اسلامی کشور ما ایران پرورش یافته اند رفتارهای خوب و بد را تشخیص می دهند، ولی برخی اوقات با اینکه کار درست را می دانند، به آن ها عمل نمی کنند. کسی نیست در کشور ما که نداند که گناه غیبت جزو گناهان بسیار بزرگ و کبیره است. ولی خیلی اوقات افراد غیبت می کنند و با توجیهات مختلف و به سادگی از این گناه عبور می کنند. کسی که به عنوان مثال می داند تندخو و بد اخلاق است ولی با توجیهات مختلف نمی خواهد این رفتار منفی که در وجودش رخنه کرده را قبول کند، هیچ گاه برای حذف و از بین بردن آن تلاش نخواهد کرد. اگر کسی منصفانه بنشیند و رفتارهای خود را به بوته نقد بکشاند بسیاری از رفتارهای صحیح و اشتباه خود را می تواند دریابد و این نوع شناخت و دریافت مرتبه ای از خودشناسی می تواند باشد. همچنین اگر خصوصیات منفی در اعمال و رفتارتان یافتید، می توانید برای از بین بردن آن ها از دستور العمل اخلاقی معروف مشارطه، مراقبه، محاسبه، معاتبه و معاقبه استفاده کنید. وقتی خصوصیت اخلاقی منفی در خود پیدا کردید، می توانید با این دستور العمل و با تلاش مستمر و استعانت از خدا آن خصوصیت اخلاقی منفی را از بین ببرید؛ به اینگونه که ابتدا با خود و خدای خود شرط می کنید و عهد می بندید ( مشارطه) که تمام تلاشتان را می کنید تا این خصوصیت اخلاقی منفی را امروز کنار بگذارم. سپس در طول روز مراقبت می کنید (مراقبه) که به آن شرطتان عمل کنید و در پایان روز شروع به محاسبه می کنید (محاسبه) تا ببینید که آیا موفق شدید به شرطی که با خود و خدایتان گذاشته بودید عمل کنید یا نه. اگر نتوانسته بودید یا مقداری لغزیده بودید خود را مورد عتاب و سرزنش (معاتبه) قرار می دهید و در نهایت مجازاتی (معاقبه) برای خود در نظر می گیرید،زیرا اگر انسان دست به محاسبه بزند و ببیند نتوانسته به شرطی که گذاشته عمل کند و واکنشی نشان ندهد و خود را مجازات نکند نتیجه مطلوب را نخواهد گرفت، و باید این دستور العمل را هر روز و هر روز تکرار کنید تا بتوانید خصوصیات منفی اخلاقی را از خود دور کنید.
3. روش پرسش و پاسخ از خود : هر کسی برای ازدواج باید معیارهایی داشته باشد؛ وقتی معیارهای ازدواج را برای خود مشخص کردید (کتاب مطلع مهر معیارهایی که امکان دارد از دید شما مخفی مانده باشد را به زیبایی در اختیارتان خواهد گذاشت) می توانید با پرسش از خود و پاسخ دادن به آن ها تا حد زیادی به خواسته های درونی خودتان برای ازدواج واقف شوید. به عنوان مثال درباره اعتقادات از خود سوال می کنید که خدا و دین و عمل به واجبات و پرهیز از محرمات تا چه حدی در زندگی مشترکی که خواهم داشت برای من مهم است؟ پاسخ صادقانه به این پرسش و پرسش های دیگری که مربوط به اعتقاداتتان می باشد تکلیف شما را در بعد اعتقادی برای خودتان مشخص خواهد کرد، که این نوعی خود شناسی در این زمینه برای شما محسوب می شود. همین کار را می توانید در ابعاد مختلف از جمله بعد اخلاقی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و .... انجام دهید. کتاب مطلع مهر به طور مبسوط به این مسائل پرداخته است و آن ها را به طور کامل تشریح و تبیین کرده است.
4. مطالعه زندگی انسان های بزرگ و الهی : مطالعه زندگی انسان های بزرگ و الهی نیز می تواند به ما در خودشناسی و شناخت خصوصیات مثبت و منفی رفتاری مان کمک کند. وقتی زندگی این گونه افراد را می خوانیم و رفتارهای آن ها را مرور می کنیم و آن ها را با رفتارهای خودمان تطبیق می دهیم و مقایسه می کنیم، اگر منصف باشیم و نخواهیم برای رفتارهای اشتباهمان توجیهات نامربوط بیاوریم، حقیقتا بسیاری از خصوصیات منفی رفتارمان برایمان روشن می شود. به عنوان مثال وقتی زندگی بزرگ ناشر توحید حضرت محمد (ص) را می خوانیم و می بینیم ایشان با کودکان چگونه رفتار می کردند و چقدر با آن ها مهربان بودند و تکریمشان می کردند و سفارش می کردند که با کودکان مهربان باشید، و خود را می بینیم که با کودکان نامهربان هستیم. به راحتی باید متوجه شویم که این یک خصیصه منفی اخلاقی است که در وجودمان است و باید آن را کنار بگذاریم. با مطالعه زندگی این گونه افراد بسیاری از خصوصیات مثبت و منفی رفتارمان برای ما عیان و نمایان می شود و گامی دیگر ما را به سود خودشناسی نزدیکتر می کند.
5. مطالعه کتاب های مربوط به این زمینه : مطالعه کتاب های مربوط به این زمینه می تواند افق های جدیدی را برای شما در این حوزه باز کند و راه های مختلف خودشناسی را به شما نشان داده و سطح آگاهی و شناخت شما را در این مسائل بالا ببرد. کتبی که در بالا به آن ها اشاره شد منابع خوب و معتبر و قابل اعتمادی هستند. یکی از جلدهای مجموعه 6 جلدی بهتر از آیینه و شمعدان، ویژه مجردها. با این عنوان چقدر خودت را می شناسی (شناخت بیشتر خود و انتخاب همسر) نیز از منابع خوبی است که می توانید به آن مراجعه کنید. همچنین کتاب مطلع مهر که بارها توصیه شد و کتب دیگری که در بخش های بالا معرفی گردید.
6. مراجعه به مشاور خانواده و ازدواج یا روانشناس : مراجعه حضوری شما پیش یک مشاور یا روانشناس حاذق نیز می تواند ابعاد رفتاری و شخصیتی شما را برایتان بیشتر نمایان کند. مشاور و روانشناس با اطلاعاتی که از شما و زندگی تان می گیرد و با توجه به آن اطلاعات و تجربیاتی که در این زمینه دارد و همچنین تکنیک های خاص مشاوره و روانشناسی، کمک فراوانی برای خود شناسی قبل از ازدواج به شما ارائه خواهد کرد.
به عنوان مطلب آخر، این نکته را فراموش نکنید که به همان اندازه که خودشناسی در ازدواج اهمیت دارد دیگر شناسی و شناخت همسر نیز دارای اهمیت است. روان شناسان بر این باور هستند که هر قدر زن و مرد پیش از ازدواج دقیقتر، بهتر و بیشتر خود را بشناسند و سپس تلاش کنند همسر خود را بشناسند، ازدواج با موفقیت بیشتری روبرو خواهد شد. پسر و دختری که تصور و شناخت غیر واقعی از خود و یکدیگر دارند و به بلوغ فکری و عاطفی نرسیده اند، امکان شکست در زندگی مشترکشان بسیار زیاد است. اکثر اوقات افراد تمایل دارند همسرانی مشابه خود را انتخاب کنند، زیرا که در چنین شرایطی زن و شوهر زندگی را مشابه هم تعریف می کنند، مشابه هم به دنیا نگاه می کنند، هدف های مشابه و مشترک دارند و ویژگی های مشابه و مشترک دارند. از این رو هر زنی باید تلاش کند هم خود را بشناسد و هم مرد شناس باشد و هر مردی باید سعی کند هم خود را بشناسد و هم زن شناس باشد. شاخص های تناسب و کفویت میان زن و شوهر عبارتند از : تناسب های ایمانی و اعتقادی و اخلاقی، تحصیلی، سنی، فرهنگی، خانوادگی، اقتصادی، اجتماعی، هوشی، علایق و رغبت ها، عاطفی، جسمی و نظایر آن. شایان ذکر است که مجموعه این عوامل و تناسب ها به شکل یک نظام در هم تنیده با یکدیگر در تعامل هستند و موجبات موفقیت یک ازدواج را فراهم می کنند. نکته دیگر این است که هیچ گاه زن مانند شوهر و شوهر مثل زن نخواهد بود و در هر حال تفاوت های فردی وجود دارد. لذا زن و شوهر باید یاد بگیرند که به این تفاوت ها توجه کنند و احترام بگذارند و با این تفاوت ها زندگی کنند و بدانند که تفاهم در زندگی مشترک یعنی (توانایی تحمل تفاوت ها).
موفق باشید و سربلند.
نویسنده : علی حسینعلی پور