من در انتخاب دوست اشتباه کردم و دوستانی دارم که ظاهری سالم اما باطنی فاسدی دارند.من جوانی سالم، پر انرژی و درس خوان بودم ولی همنشینی و رفت وآمد با آنها باعث شد من از نظر روحی و اخلاقی دچار مشکل بشم. دو سال قبل از لحاظ درس و قرآن و اخلاق زبان زد همه بودم و بسیار شاد و با انرژی زندگی می کردم، اما در طول این دو سال چنان عوض شدم که باورش سخته! الان دچار افسردگی و یاس شدیدی شدم و احساس ناامیدی می کنم، چون گذشته زیبا و شاد خودم رو به کلی نابود کردم. باید چکار کنم تا دوباره همون جوان سالم بشم؟ لطفا راهنماییم کنید.

من در انتخاب دوست اشتباه کردم و دوستانی دارم که ظاهری سالم اما باطنی فاسدی دارند.من جوانی سالم، پر انرژی و درس خوان بودم ولی همنشینی و رفت وآمد با آنها باعث شد من از نظر روحی و اخلاقی دچار مشکل بشم. دو سال قبل از لحاظ درس و قرآن و اخلاق زبان زد همه بودم و بسیار شاد و با انرژی زندگی می کردم، اما در طول این دو سال چنان عوض شدم که باورش سخته! الان دچار افسردگی و یاس شدیدی شدم و احساس ناامیدی می کنم، چون گذشته زیبا و شاد خودم رو به کلی نابود کردم. باید چکار کنم تا دوباره همون جوان سالم بشم؟ لطفا راهنماییم کنید.

با سلام و سپاس از اینکه مرکز ما را برای پاسخ و راهنمایی برگزیده اید. پرسشگر گرامی؛ درست است که شما در انتخاب دوست اشتباه کردید، اما این اشتباه نباید بر تمام گستره زندگی شما تاثیر سوء بگذارد. به عبارتی اگر می‌خواهید در زندگی جزو انسانهای موفق بوده و همواره در حال پیشرفت باشید نباید اجازه دهید اشتباهاتتان تاثیر سوء بر تمام زندگی شما بگذارند. آنچه که مسلم است همه اشتباه می کنند، اما انسانهای موفق اجازه نمی‌دهند اشتباه شان موجب آلوده شدن ساحت های دیگر زندگیشان شود. یعنی همانند جراحان عمل می‌کنند. مثلا وقتی عضوی از بدن شخص همانند انگشت پای وی قانقاریا می‌گیرد برای جلوگیری از پخش شدن مرض به سایر نقاط بدن و فاسد کردن سایر اعضاء، آنرا قطع می نمایند.
پس ابتدا شما باید اشتباه تان را بپذیرید و سپس باید سعی در برخورد فعالانه و نه منفعلانه با آن بکنید. برخورد منفعلانه آنست که گوشه عزلت بگیرید و اجازه دهید که اشتباهتان شما را خرد کند و حق حیات سالم را از شما سلب کند، ولی برخورد فعالانه آنست که با درس گرفتن از اشتباه خود، و بررسی تمام ابعاد اشتباهتان که شما را به این ورطه کشانده دیگر اجازه تکرار آن را ندهید و همانطور که علی علیه السلام فرمود مومن از یک ناحیه دوبار گزیده نمی شود، باشید. باید بپذیرید که این مشکل نمی تواند و نباید شما را از حرکت باز دارد و توانایی برگشت به زیبایی و شادابی گذشته را از شما بگیرد.
در این راستا شما باید اعتماد به نفس و جرات مندی تان را بالا ببرید. شما باید احساس ارزشمندی، دوست داشته شدن و پذیرفته شدن کنید و به این برسید که دیگران احساس خوبی نسبت به شما دارند. اگر شما بتوانید اعتماد به نفس تان را بالا ببرید ارزش خود را درک کرده و از توانایی ها، مهارت ها و دستاوردهای خود احساس غرور خواهید کرد. شما باید خودتان را بپذیرید و باور داشته باشید که میتوانید. وقتی این باور در شما بوجود آمد شما به اهدافتان می رسید و می توانید مشکلاتتان را حل کنید و در درس و تحصیل موفق تر عمل کنید.
یکی از نکاتی که همواره باید مد نظرتان باشد این است که هر شکستی همانند یک لیوان نیمه پر می باشد که افراد زیرک نیمه پر آن را می بینند و افراد ناجرات مند نیمه خالی آن را، پس اگر می خواهید جزو افراد پیروز در صحنه زندگی باشید باید علاوه بر دین نیمه خالی لیوان، نیمه پر آن را نیز ببینید و نیمه پر لیوان شکست، فرصت هایی است که این شکست برای شما ایجاد کرده است. بیاد داشته باشید که هرشکستی دو رو دارد، یک روی آن تهدید و روی دیگر آن فرصت است و کسی که از هنر زندگی کردن بهره مند است سعی می کند با تحلیل و آنالیز کردن اشتباه خود، به فرصتهایی که این شکست در اختیارش گذاشته برسد و لذا شما باید بدانید با شکست در انتخاب دوستانتان، شانسی دیگر برای شروع مجدد پیدا کرده اید و این باعث میشود شما دوباره برنامه ریزی کنید و در انتخاب دوستان بعدی خود کوتاهی نکنید و از شکست قبلی تان عبرت بگیرید و آن را دوباره تکرار نکنید.
توجه داشته باشید که سرزنش بیش از حد خودتان که از عدم اعتماد بنفس و ناجرات مندی شما سرچشمه می گیرد باعث افسردگی شدیدتان شده و مشکلات شما را بیشتر و پیچیده تر می‌کند. سعی کنید از تجربیات و راهنمایی های خانواده و افراد باتجربه دیگر مثل مشاورین مجرب استفاده کنید.
دوست گرامی پشیمانی شما از دوستی با افراد ناباب، اولین قدم مثبت در راه اصلاح است، زیرا بسیاری از افراد هرگز متوجه خطای خود نمی شوند و تا قعر ظلمات فرو می روند؛ اما خوشبختانه خداوند به خاطر نورانیتی که تلاوت قرآن در قلب شما ایجاد کرده بوده، زنگ خطر را برای شما بصدا درآورده و شما را متوجه این اشتباه تان کرده است. ولی باید بدانید که شیطان هیچ گاه دست از سر مومنین برنمی دارد و هر لحظه امکان دارد که شما را دوباره دچار خطا بگرداند، اما شما باید به همان فرموده حضرت علی علیه السلام عمل نمایید و از یک ناحیه دو بار گزیده نشوید. لذا ممکن است دوباره دوستانتان به سمت شما بیایند یا شما به خاطر کششهای نفسانی خود به سمت آنها بروید، بنابراین شما باید رفتار جرات مندانه خود را بالا ببرید.
در زیر راهکارهایی برای افزایش اعتماد به نفس و رفتار جرات مندانه مخصوصا در نه گفتن به شما ارائه می شود :
راهکارهای افزایش اعتماد به نفس
- دست از افکار منفی درمورد خودتان بردارید؛ اگر عادت دارید فقط به کمبودهای خود فکر کنید، سعی کنید از این به بعد روی جوانب مثبت خودتان تمرکز کنید.
- هر زمان که احساس کردید بیش از اندازه نسبت به خودتان انتقادی نگاه می‌کنید، یک نکته مثبت در مورد خودتان پیدا کنید و با خود گویی هایی که دارید آن را برای خودتان برجسته سازید؛ مثلا وقتی با خود می گویید که من آدمی هستم که دائم در زندگی شکست می خورد، فورا با خود تکرار کنید که البته کاملا هم اینطور نیست زیرا من فلان موفقیت ها را هم داشته ام.
- هر روز سه ویژگی مثبت از خودتان که شادتان می‌کند را یادداشت کنید و در پایان روز و هنگام محاسبه اعمال خود به آنها فکر کنید، تا ابرهای تیره نااعتمادی به نفس‌تان پراکنده گردد.
- به دنبال موفقیت باشید نه کمال؛ به این فکر کنید که در چه کارهایی خوب هستید و از چه چیزهایی لذت می‌برید و به سراغ آنها بروید. از انجام کارهایی که چشم انداز خوبی در آنها برای موفقیت دیده نمی شود پرهیز کنید، چرا که با شکست در این کارها طرحواره من بی کفایت در شما تقویت می گردد.
- اشتباهات را فرصت‌هایی برای یادگیری ببینید؛ قبول کنید که اشتباه می‌کنید، چون همه انسان‌ها اشتباه می‌کنند. اشتباهات بخشی از یادگیری هستند. به خودتان یادآور شوید که استعدادهای هر فرد مدام در حال تغییر و رشد است و همه آدم ها در کارهای مختلف، استعداد و توانایی دارند و همین آدمها را جالب می‌کند.
- چیزهای جدید را امتحان کنید؛ فعالیت های مختلف را امتحان کنید تا استعدادهای خود را بهتر بشناسید. بعد به توانایی‌ها و مهارت‌های جدیدی که به دست می‌آورید افتخار کنید.
- تشخیص دهید چه چیزهایی را می‌توانید و چه چیزهایی را نمی‌توانید تغییر دهید؛ اگر تشخیص دهید که بخاطر یک مسئله در مورد خودتان ناراحت هستید که می‌توانید آن را تغییر دهید، از همین امروز شروع کنید. اگر چیزی است که قادر به تغییر آن نیستید ، سعی کنید خودتان را همان طور که هستید قبول کرده و دوست بدارید.
- هدف تعیین کنید؛ فکر کنید دوست دارید چه کاری انجام دهید و بعد برای انجام آن برنامه‌ریزی کنید. برنامه‌تان را به دقت و با تعهد دنبال کنید و روند پیشرفتتان را بررسی کنید.
- به ایده‌ها و نظرات خود افتخار کنید؛ برای ابراز عقاید خود خجالت نکشید.
- به دیگران کمک کنید؛ به یکی از همکلاسی‌هایتان که مشکل دارد در درس‌ها کمک کنید. به مادرتان برای مرتب کردن خانه کمک کنید یا برای هر کار مثبت دیگر پیش قدم شوید. وقتی احساس کنید که در زندگی دیگران تغییر ایجاد می‌کنید و کمک شما ارزشمند است، اعتماد به ‌نفستان بالا خواهد رفت.
- ورزش کنید؛ با ورزش کردن می‌توانید استرس تان را خالی کرده، سالم‌تر و شادتر شوید.
- منتقد درونیتان را تعلیم دهید؛ چون این منتقد، درون شماست، می‌توانید کنترل آن را به دست بیاورید و اجازه ندهید که تحقیرتان کند یا چون فکر می‌کند شکست می‌خورید نگذارد کاری را انجام دهید. تصمیم بگیرید که از این به بعد این ندای درونیتان فقط توصیه‌ها و پیشنهادات مثبت برایتان داشته باشد.
- مراقب ایده آل‌گرایی باشید؛ آیا انتظار غیرممکن‌ها را دارید؟ بد نیست که توقعات بالا داشته باشید اما اهدافی که برای خودتان تعیین می‌کنید باید قابل دستیابی و در حد توانایی هایتان باشند.
و اما رفتار جرات مندانه چیست؟
جرأت ورزی یعنی توانایی بیان افکار، احساسات و عقاید خود به شکل مستقیم، صادقانه و متناسب، به نحوی که به حقوق خود و دیگران صدمه ای نرسد. رفتار جرأتمندانه به شما کمک می کند تا بتوانید به خود اطمینان داشته باشید، اعتماد به نفس خود را افزایش دهید، احترام دیگران را نیز جلب کنید و توانایی تصمیم گیری خود را بهبود بخشید.

انواع رفتار جرات مندانه
1 – رد جرأت مندانه : زمانی که با درخواست های نادرست و نامعقول دیگران مواجه می شوید، می توانید با روش رد قاطعانه و در عین حال مودبانه ( جرأت مندانه) به درخواست آنان پاسخ منفی بدهید.
مثال :‌اگر به میهمانی دعوت شدیم که اعضای شرکت کننده در آن را نمی شناسیم و نمی خواهیم در آن میهمانی شرکت کنیم، می گوییم : متأسفم من در میهمانی ای که اعضای آن را نمی شناسم، شرکت نمی کنم؛ و یا اگر خواستند که مثلا فیلمی که مغایر با ارزشهای اسلامی است را ببینند، به آنها بگویید متاسفم من نمی توانم به چنین فیلمهای مسمومی نگاه کنم.
2- درخواست جرأت مندانه : از این روش در مواقعی که نیازمند کمک گرفتن از دیگران هستید، استفاده کنید.
مثال : اگر برای حل یک مشکل بخواهیم از والدین یا دوستی کمک بگیریم، می گوییم‌: من برای حل مشکلم نیازمند کمک و همفکری شما می باشم،آیا می توانید به من کمک کنید؟
3 – بیان جرأت مندانه : از این روش برای بیان احساس و افکار خود در تقدیر و تشکر از دیگران استفاده کنید.
مثال از دعوت شما سپاسگزارم.

هدف های جرأت مندی
در مهارت جرأت مندی، هدف تغییر در خود ماست، نه تغییر در دیگران، تا بتوانید نیازها و احساسات و افکار خود را ابراز کنید و از آسیب های احتمالی در امان بمانید.
در بعضی مواقع که از رفتارهای جرأت مندانه استفاده می کنید، ممکن است به هدفی که می خواهید دست نیابید ولی از این که توانسته اید اصول رفتار جرأت مندانه را اجرا کنید، نشاط و اعتماد به نفس شما تقویت می شود.
مثال : در درخواست جرأت مندانه ممکن است بگویید : من به همفکری شما در حل مشکلم نیازمندم. ولی فرد مقابل پاسخ منفی دهد. در این جا هدف درخواست جرأت مندانه بوده است که شما انجام داده اید، حتی اگر به هدف نهایی نرسید؛، در این صورت درخواست جرأت مندانه را از شخص دیگری می نمایید تا به حل مشکل دست یابید.
یکی از رفتارهای جرات مندانه، نه گفتن است. گفتن نه و یا بله در مقابل درخواست دیگران زمانی که به اختیار خود انسان باشد، جرأت مندی است. هر گاه در مقابل درخواست غیرموجه و نا به جای دیگران به دلیل رودربایستی یا ترس و یا هر دلیل غیرمنطقی دیگری نتوانید با جرات از کلمه (نه) استفاده کنید، خودتان را مورد هجوم بسیاری از آسیب ها و فشارها قرار خواهید داد.

از جمله مواردی که ضروری است از کلمه (نه) استفاده کنید، موقعیت های زیر می باشد :
1 – زمانی که از سوی دیگران خواسته ای نامعقول مطرح می شود.
2 – زمانی که مشغول کار مهمی هستید، شخصی کاری با اولویت کمتر را به ما پیشنهاد می دهد.
3 – زمانی که برای (کار پیشنهادی) مهارت و دانش کافی را ندارید.
4 – زمانی که خیلی عصبانی و ناراحت هستید.
5 – زمانی که کار پیشنهادی را کس دیگری می تواند به خوبی انجام دهد.
6 - زمانی که پیشنهاد دهنده، به هویت و حریم شخصی شما قصد تجاوز داشته باشد.
7 – زمانی که از شما بر خلاف علائق، معیارها یا اعتقادات دینی و ارزشی شما ، چیزی را طلب نمایند.

مهارت هایی برای ابراز جرأت مندی :
1 – نه گفتن
2 – تغییر دادن موضوع
3 – دلیل آوردن
4 – ایجاد احساس شخصیت مهم تر در طرف مقابل
5 – ارائه پیشنهاد بهتر
6 – نشان دادن شأن بالای خانوادگی خود
7 – بیان موضوع در قالب شوخی
8 – پافشاری و اصرار در رد درخواست
9 – دور شدن از موقعیت (مثلا در مواقعی که می بینیم شخص خیلی اصرار می کند، بهتر است از آن محل و موقعیت دور شویم)
10 – ابراز همدلی
11 – پیدا کردن راه حل مناسب با نظر خواستن از طرف مقابل
12 – معذرت خواهی
13 – تشکر و قدردانی
موفق باشید. باز هم با ما سخن بگویید.
نویسنده : غلامرضا مهرانفر