فرق وسواس و تمیزی چیه؟ لطفا کامل توضیح بدید؛ مثلا اگه میشه مثال بزنید که من بفهمم وسواس دارم یا آدم تمیزی ام؟

فرق وسواس و تمیزی چیه؟ لطفا کامل توضیح بدید؛ مثلا اگه میشه مثال بزنید که من بفهمم وسواس دارم یا آدم تمیزی ام؟

پرسشگر ارجمند از این که با ما در ارتباط هستید خوشحالیم و امیدواریم این ارتباط تداوم داشته باشد. ما قدر ارتباط با شما را می دانیم. دانشجوی محترم برخی از جوانان نیز همچون شما این دغدغه را دارند که آیا حساسیت بیشتر به نظافت و پاکی نشانه بیماری وسواس است یا مرتب و منظم بودن انسان را میرساند ؟و اینکه اگر جوانی اهمیت بیشتری نسبت به دیگران به تمییزی دارد آیا او مبتلا به سواس شده است ؟
در پاسخ اجمالی به سؤالتان باید گفت :وسواس یکی از اختلالات و مشکلات روانی است که شخص بیمار بدون اختیار و از روی اجبار به تکرار افکار یا اعمالی دست میزند. به گونه ای که تکرار نکردن آن باعث اضطراب و نگرانی در درون وی خواهد شد، اما تمیزی و مرتب و منظم بودن امری اختیاری است و شخص از روی اجبار به دنبال تکرار امری نمی پردازد . مثلا با یک بار شستن دستها از تمیزی و پاکی آن مطمئن می شود و دیگر نگران کثیفی و آلودگی آن نیست اما در ذهن شخص وسواسی این نگرانی ایجاد می شود که نکند هنوز دستهایم تمیز نشده و آلوده باشند و به همین علت دوباره برای رفع این نگرانی دست به تکرار می زند و حتی گاهی بعد از چندین بار شستن هنوز احساس نا آرامی و نگرانی دارد .
پاسخ تفصیلی
گفتنی است که : وسواس از قدیمی ترین اختلالات شناخته شده روانی است که بین مردم از شیوع نسبتا بالایی(حدود دو درصد جامعه) برخوردار است. حتی برخی از افراد مشهور و نامدار نیز مبتلا به وسواس بوده اند، بنابراین می توانیم بگوئیم وسواس در میان تمام اقشار مردم دیده می شود. هوش ،ثروت ،موفقیت وحتی محبوبیت وشهرت هیچکدام نمی تواند عامل بازدارنده ابتلا به این بیماری باشد.
(وسواس) یک نوع اختلالی است که انسان، بدون اختیار و از روی اجبار، عملی را مکررا انجام می دهد و یا مطلب و موضوعی را در فکر و ذهن خود تکرار میکند. اولی را (وسواس عملی ) و دومی را (وسواس فکری ) گویند. در واقع در ذهن فرد وسواسی،اختلالی به وجود می آید که توقف قطعی آن فکر یا آن عمل حاصل نمی شود. اغلب مبتلایان به وسواس فکری نیز، افکار بیهوده و شرم آور یا وحشتناکی در ذهن خود به وجود می آورند که این افکار در چرخه ای بی پایان، مرتب تکرار می شود. نکته دیگر این که مبتلایان به این اختلال، قادرند پریشانی و مشکل و ناراحتی خود را، به عنوان یک مسائله خصوصی، پنهان نگه دارند و گاهی چندین ساعت دور از چشم دیگران صرف افکار یا کارهای مخفیانه خود کنند.
بنابراین وسواس یک بیماری عصبی و روانی است و روانشناسان و روانپزشکان امروزی آن را فکر و اندیشه مداوم و مکرری می‌دانند که فرد مبتلا به آن علی‌رغم کوشش فراوان خود قادر نیست آن را از ذهن خویش خارج سازد. این افکار مزاحم که بدون اختیار فرد به سراغ وی می‌روند گاهی او را به تکرار برخی کارها و اعمال بی فایده وا می دارد. هر چند وی به بیهودگی و عدم ضرورت و غیرمنطقی بودن آن عمل واقف است ولی نمی‌تواند از انجام آنها خودداری کند و زندگی عادی و عملکرد فرد را مختل میکند و بسیار وقت گیر است و گاهی بخاطر تمسخر یا مخالفت علنی یا ترحّم دیگران عمل تکراری خود را مخفی می کند.
نشانه ها وعلائم وسواس
با توجه به مطالب بالا افراد مبتلا به وسواس نیز دارای نشانه ها و علائم گوناگونی خواهند بود که در ذیل به برخی از آنها اشاره میکنیم:
1- نشانه عمده وسواس ، افکار و اعمال تکراری است . وسواس مثل سکسکه است ؛ ما دلمان می خواهد سکسکه را قطع کنیم ولی نمی توانیم . در وسواس نبز یک فکر دائم در ذهن بیمار تکرار می شود ، او می خواهد آن را قطع کند ولی نمی تواند ، یا کاری تکرار می کند ولی نمی تواند جلو آن را بگیرد . گویی نیرویی به اجبار او را به انجام دادن ان وا می دارد . معمولا افراد وسواسی می دانند که کارشان بی معنا است اما نمی توانند جلو آن را بگیرند .
2- نشانه دیگر افراد مبتلا به وسواس، اهمیت بیش از حد طبیعی و معمول به صحت و یا عدم صحت عبادات از جمله وضو ، نماز ، اذکار نماز و مواردی از این قبیل به طوری که شخص از حالت عرفی و شرعی دستورات دینی به حد افراط عمل کند و دائما اعمال را تکرار کند تا به حال رضایت دست یابد.
3- دیگر علامت عمده وسواس ، حساسیت بیش از حد به آلودگی و اهمیت اغراق آمیز به میکروب ها و کثیفی ها و متعاقب آن اقدام به شست‌وشوی مکرر برای رفع آلودگی و یا کسب طهارت است . دراین گونه موارد فرد درباره هر نوع آ لودگی یا میکروب و کثافت ناشی از آن به چیزهای معینی نظیر فضولات حیوانات ،ادرار ، منی و اشیای دیگری از این قبیل حساسیت دارد و برای فرار از چنگ آنها به شستشوها و تشریفات تمیز کردن وسواسی می پردازد . همچنین بیمار کوشش دارد از سرچشمه کثافات و آلودگی ها اجتناب کند و خود را دور نگه دارد. البته برخی از این بیماران اظهار می دارند علت اصلی انجام چنین اعمالی فقط این است که از ضطراب های شدید که درصورت انجام ندادن آن اعمال گرفتارش می شوند در امان باشند.
4- نشانه دیگر بروز این بیماری، تردید و شک زیاد نسبت به برخی از کارها و متعاقب آن اقدام جبری برای امتحان کردن است. کسانی که با این علامت وسواس در آنها بروز کرده به دفعات مکرر چیزهایی ازقبیل شیرگاز، اجاق گاز، وسایل برقی، کلیدهای برق، قفلها، کمد ها، کشوها را بررسی می کنند. درنظرآنها یکبار وارسی کافی نیست بلکه باید به دفعات مکرر اینکار راانجام دهند و تازه بعد از تکرارها هنوز هم احساس عدم اطینان می کنند. اکثریت این افراد کوشش دارند خاطر جمع شوند که علتی جهت آسیب به خود و دیگران برجا نگذاشته اند. ترس آنها این است که انجام ندادن اینکارها ممکن است بدبختی عظیمی را موجب شود .
5- پنجمین نشانه ، کندی و طولانی شدن کارهای شخصی و روزانه است. این افراد ساعتها وقت خود را صرف خوردن غذا یا اصلاح سر و صورت، مسواک یا آماده شدن برای خواب یا مرتب کردن لباسها می‌کنند.
6- داشتن افکار به خصوصی مانند اینکه اگر فلان کار را انجام دهم یا فلان جمله را بگویم حتما اتفاق خاصی برایم پیش خواهد آمد نیز یکی دیگر از نشانه های افراد وسواسی است البته در صورتی که این افکار بیش از حد در ذهن شما تکرار شوند .
حال با توجه به این نشانه ها : اگر شما دلتان می خواهد که بعضی از کارها را کمتر انجام دهید . مثلا کمتر بشوئید، کمتر شک کنید،کمتر چیزها را مرتب کنید یا افکار کمتری در مورد موضوعات پرخاشگرانه، جسمی یا عبادی داشته باشید و یا اینکه اینگونه افکار و اعمال در فعالیتهای روزمره زندگی و ارتباط شما با اطرافیان اختلال ایجاد کرده است، احتمالا شما دچار بیماری وسواس هستید، به خصوص اگر مجموع مدتی که صرف افکار و اعمال وسواسی می کنید بیشتر از یک ساعت در روز باشد .
البته ذکر این نکته ضروری است که تنها افراد متخصص و آموزش دیده می توانند به صورت صد در صدی بگویند که شما وسواس دارید یا خیر؟ اما پرسشنامه هایی نیز وجود دارند که شما می توانید با جواب دادن به آن وضعیت خود را ارزیابی کنید . نمونه هایی از سؤالات این پرسشنامه ها در زیر آورده شده است :
1- آیا شما بیش از اندازه اقدام به شستن و تمیزی می کنید؟
2-آیا شما بیش از اندازه اقدام به کنترل کردن چیزها و امور می کنید ؟
3- آیا افکاری دارید که به طور دائم باعث آزار و اذیت شما می شوند و شما می خواهید از شر آنها خلاص شوید ولی نمی توانید ؟
4- آیا برای تمام کردن کارها و فعالیتها یی که انجام می دهید،بیش از اندازه وقت تلف می کنید ؟
5- آیا در مورد نظم ،ترتیب وآراستگی بیش از اندازه نگران هستید ؟
اگر شما به یکی و یا بیشتر از یکی از این سؤالات جواب مثبت بدهید و احساس کنید که اضطراب بیش از اندازه دارید ویا اینکه این امر باعث اختلال در کار و شغل، مطالعه، کارهای عادی روزانه، روابط اجتماعی، روابط خانوادگی و یا روابط دیگر شود، به نظر می رسد که شما بیماری وسواس داشته باشید.
بنابراین در مورد تشخیص بیماری وسواس به صورت کلی که یک اختلال روانی است شما می توانید با استفاده از مطالب ذکر شده و البته به کمک یک روانشناس و مشاوره حضوری به این تشخیص دست یابید .
انشاءالله که در زندگی تان همیشه پیروز و سربلند باشید . منتظر مکاتبه بعدی شما نیز هستیم .
نویسنده:حسین رضائیان