درمان
مداواي بیماری را درمان مي گويند.
لمس بیمار برای معاینه و درمان، چه حکمی دارد؟
لمس بیمار برای معاینه و درمان، چه حکمی دارد؟ همه مراجع (به جز تبریزی و سیستانی ): اگر پزشک هم‌جنس در دسترس نباشد، لمس بیمار برای معاینه و درمان اشکال ندارد ؛ ولی باید به مقدار ضرورت اکتفا کند. مکارم، نوری، فاضل و امام، تعلیقات علی‌العروة، النکاح، ج35 و 48 ؛ صافی، هدایة العباد، ج2، النکاح، م22 ؛ توضیح‌المسائل مراجع، م2441 ؛ وحید، توضیح‌المسائل، م2450. آیات عظام تبریزی و سیستانی: اگر پزشک هم جنس در دسترس نباشد و یا مهارت مرد بیشتر باشد، لمس بیمار برای معاینه و درمان اشکال ندارد ؛ ولی باید به مقدار ضرورت اکتفا کند. سیستانی، منهاج‌الصالحین، ج3، النکاح، م20 و 21 ؛ تبریزی، صراطالنجاة، ج5، س1039 و 1024. تبصره 1. اگر معاینه از روی لباس ممکن باشد، باید به این راه بسنده کند. تبصره 2. جواز لمس بیمار به منظور معاینه، باعث نمی‌شود که نگاه به بدن نیز جایز باشد ؛ مگر آنکه نگاه به آن لازم باشد. (رساله دانشجویی، سید مجتبی حسینی، کد: 435/500016)
لمس بیمار برای معاینه و درمان، چه حکمی دارد؟ همه مراجع (به جز تبریزی و سیستانی ): اگر پزشک هم‌جنس در دسترس نباشد، لمس بیمار برای معاینه و درمان اشکال ندارد ؛ ولی باید به مقدار ضرورت اکتفا کند. مکارم، نوری، فاضل و امام، تعلیقات علی‌العروة، النکاح، ج35 و 48 ؛ صافی، هدایة العباد، ج2، النکاح، م22 ؛ توضیح‌المسائل مراجع، م2441 ؛ وحید، توضیح‌المسائل، م2450. آیات عظام تبریزی و سیستانی: اگر پزشک هم جنس در دسترس نباشد و یا مهارت مرد بیشتر باشد، لمس بیمار برای معاینه و درمان اشکال ندارد ؛ ولی باید به مقدار ضرورت اکتفا کند. سیستانی، منهاج‌الصالحین، ج3، النکاح، م20 و 21 ؛ تبریزی، صراطالنجاة، ج5، س1039 و 1024. تبصره 1. اگر معاینه از روی لباس ممکن باشد، باید به این راه بسنده کند. تبصره 2. جواز لمس بیمار به منظور معاینه، باعث نمی‌شود که نگاه به بدن نیز جایز باشد ؛ مگر آنکه نگاه به آن لازم باشد. (رساله دانشجویی، سید مجتبی حسینی، کد: 435/500016)
پاسخ:
لمس بیمار برای معاینه و درمان، چه حکمی دارد؟
همه مراجع (به جز تبریزی و سیستانی ): اگر پزشک هم‌جنس در دسترس نباشد، لمس بیمار برای معاینه و درمان اشکال ندارد ؛ ولی باید به مقدار ضرورت اکتفا کند. مکارم، نوری، فاضل و امام، تعلیقات علی‌العروة، النکاح، ج35 و 48 ؛ صافی، هدایة العباد، ج2، النکاح، م22 ؛ توضیح‌المسائل مراجع، م2441 ؛ وحید، توضیح‌المسائل، م2450.
آیات عظام تبریزی و سیستانی: اگر پزشک هم جنس در دسترس نباشد و یا مهارت مرد بیشتر باشد، لمس بیمار برای معاینه و درمان اشکال ندارد ؛ ولی باید به مقدار ضرورت اکتفا کند. سیستانی، منهاج‌الصالحین، ج3، النکاح، م20 و 21 ؛ تبریزی، صراطالنجاة، ج5، س1039 و 1024.
تبصره 1. اگر معاینه از روی لباس ممکن باشد، باید به این راه بسنده کند.
تبصره 2. جواز لمس بیمار به منظور معاینه، باعث نمی‌شود که نگاه به بدن نیز جایز باشد ؛ مگر آنکه نگاه به آن لازم باشد. (رساله دانشجویی، سید مجتبی حسینی، کد: 435/500016)
- [آیت الله نوری همدانی] لمس اعضای بدن بیمار توسط پزشک غیر هم‌جنس در صورتی که با مماثل از نظر معاینه و درمان تفاوتی نکند . آیا پزشک را ملزم به رعایت می کند یا بلا اشکال است ؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورت لزوم، مشاهده و لمس موهای خانم بیمار، جهت معاینه توسط پزشک مرد چه صورتی دارد؟
- [آیت الله بهجت] در صورت لزوم مشاهده و لمس موهای خانم بیمار، جهت معاینه توسط پزشک مرد، حکم شرعی چیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در صورت لزوم، مشاهده و لمس موهای خانم بیمار، جهت معاینه، توسط پزشک مرد چه صورتی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا معاینه و لمس افراد غیر بیمار در مقام آموزش پزشکی جهت کنترل سلامتی و استخدام و سربازی و... در صورتی که هم‌جنس نباشد جایز است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] چنانچه بنابر ضرورت در آموزش پزشکی لازم شود دانشجو یا پزشک نامحرم، بیمار را معاینه یا درمانی کند که ملازم لمس و نظر می باشد، آیا اجازه بیمار یا بستگان وی لازم است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] با توجه به انیکه جهت معاینه ساده پروستات، حتماً باید از طریق مقعد، بیمار را مورد بررسی قرار داد، تا تشخیص قطعی بیماریهای پروستات داده شود، همچنین در بسیاری از بیماریهای ادراری تناسلی، مشاهده و گاهی لمس عورت ضروری است، آیا در چنین مواردی پزشک مرد، می تواند بیمار مرد را بدون اشکال شرعی معاینه کند؟ اگر با عدم انجام این معاینه، متوجه بیماری نشود و بیماری (مثلا سرطان) پیشرفت کند; آیا پزشک مسؤول است؟ (با توجه به اینکه استفاده از آینه، همیشه امکان پذیر نیست و در ضمن عمل لمس را نیز باید با دید کامل و با دست انجام داد).
- [آیت الله خامنه ای] ج: اگر معاینه و درمان منوط به نظر و لمسِ حرام باشد، جایز نیست به پزشک مرد مراجعه کنند، مگر در صورتی که مراجعه به پزشک زن حاذق و متخصّص غیرممکن و یا خیلی سخت باشد.
- [آیت الله سیستانی] شغل اینجانب پرستاری است و در بیمارستان کار می کنم آیا معاینه و لمس بدن نامحرم اشکال شرعی دارد؟
- [آیت الله سیستانی] شغل اینجانب پرستاری است و در بیمارستان کار می کنم آیا معاینه و لمس بدن نامحرم اشکال شرعی دارد؟
- [آیت الله جوادی آملی] .هرگاه طبیب, درمان بیمار را به صورتی سرپرستی کند مثلاً به او دارو دهد یا وی را تزریق کند یا دستور خوردن دارو یا انجام دادن کاری را به او بدهد و در این طبابت اشتباه نماید و به بیمار زیان برسد یا بمیرد, ضامن است و اگر به هیچوجه دستور ندهد, بلکه فقط راه درمان بیماری را در مقالهای بنویسد یا در تدریس بیان کند و بیمار شخصاً به درمان خود اقدام نماید و آسیب ببیند، طبیب ضامن نیست.
- [آیت الله جوادی آملی] .طبیب یا جرّاح, اگر پیش از درمان، از بیمار یا سرپرست او تعهّد بگیرد که در صورت آسیب دیدن یا مُردن مریض، ضامن نباشد و آنها قبول کنند و او کمال دقت را کرده باشد و در این حال, به بیمار زیانی برسد یا بمیرد، وی ضامن نیست.
- [آیت الله اردبیلی] ضامن نبودن پزشک به وسیله نصب اطّلاعیه در محلّ درمان یا اعلان در رسانهها ثابت نمی‌شود، بلکه باید خود بیمار یا ولیّ او پس از آگاهی از کیفیّت درمان شرط عدم ضمان را به صورت کتبی یا شفاهی قبول کند و چنانچه قبول شرط از روی اضطرار و ناچاری باشد، اشکال ندارد؛ ولی اگر اجبار و اکراه در بین باشد، پزشک ضامن است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر پزشک دارویی را تعریف کند یا بگوید: (درمان فلان درد با فلان داروست) و بیمار با اختیار و فهم خود دارو را با بیماری خود منطبق نموده و مصرف کند، پزشک در برابر عوارض آن ضامن نیست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] 11 تغییر جنسیت و ظاهر ساختن جنسیت واقعی ذاتاً خلاف شرع نیست; ولی باید از مقدمات مشروع استفاده شود یعنی نظر و لمس حرام در آن نباشد، مگر اینکه به حد ضرورت همچون ضرورت مراجعه بیمار به طبیب، رسیده باشد که جایز است.
- [آیت الله اردبیلی] بازداشتن بچّه و دیوانه از لمس خط قرآن واجب نیست، ولی اگر لمس نمودن آنان بیاحترامی به قرآن باشد، باید از آن جلوگیری کنند.
- [آیت الله اردبیلی] لمس خط قرآن با هر قسمت از بدن برای کسی که وضو ندارد، حرام است، ولی اگر قرآن را به زبان فارسی یا به زبان دیگری ترجمه کنند، لمس آن اشکال ندارد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] هر گاه طبیب نسخهای برای بیمار بنویسد یا دستوری به او بدهد و بیمار به آن عمل کند، یا شخصاً دارویی را به او بخوراند یا تزریق کند یا عملی روی بیمار انجام دهد و در اثر این کارها آسیبی به بیمار برسد یا بمیرد، چنانچه طبیب بر طبق قواعد شناخته شده پزشکی رفتار کرده و این کار با اجازه بیمار یا ولیّ او انجام شده باشد، ضامن نیست مگر شرط ضمان شده باشد.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که وضو ندارد، بنابر احتیاط واجب نباید اسم خداوند متعال و صفات خاصه او را به هر زبانی نوشته شده باشد لمس نماید و همچنین بنابر احتیاط مستحب، نباید اسم مبارک پیامبر صلیاللهعلیهوآلهوسلم و امامان علیهمالسلام و حضرت زهرا علیهاالسلام را بدون وضو لمس کند، ولی اگر اسامی معصومین علیهمالسلام در نامگذاری اشخاص دیگر به کار رفته باشند، لمس آنها بدون وضو اشکال ندارد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] طبیب و جرّاح برای این که در مقابل خطا و اشتباهی هم که ممکن است برای آنها پیش بیاید ضامن نباشند میتوانند از بیمار یا ولیّ شرعی او برائت بگیرند، پس اگر بیمار یا ولیّ او پذیرفته باشند که اگر بر اثر غفلت دکتر ضرری به بیمار برسد پزشک ضامن نباشد، چنانچه پزشک دقت لازم را بکند و در اثر غفلت او ضرری به بیمار برسد، ضامن نیست؛ ولی اگر در اثر مسامحه و سهلانگاری ضرری بزند، ضامن است.