نظر مقام معظم رهبری این است:"کسی که فاصله بین محل کار و محل سکونت او بیش از مسافت شرعی (5/22 کیلومتر رفت و 5/22 کیلومتر برگشت یا 45 کیلومتر رفتن تنها ) باشد و حداقل یک بار در کمتر از ده روز برای شغل خود بین این دو محل رفت آمد می کند نمازش تمام و روزه اش صحیح است و فرقی نمی کند که محل کار همیشه در یک شهر باشد یا در شهر های متفاوت [1] ، اما اگر به شهر دیگر برای کار دیگری غیر شغل خود مسافرت کند نمازش شکسته و باید روزهاش را بعدا قضا نماید. امادر قسمت دوم این نظر مقام معظم رهبری این است:"اگر مسافرت به خاطر کاری که هر روز برای آن سفر می کنید نباشد حکم سفر شغلی را ندارد،ولی اگر سفر به خاطر شغلی باشد که در محل کار دارید،باشد ...باعث تغییر حکم سفر شغلی نمی شود ونماز تمام و روزه صحیح است.[2] همچنین نظر حضرت آیت الله بهجت این است که اگر به قصد غیر کار به تهران سفر کنید حکم نماز و روزه ی شما مثل سایر مسافرین است، یعنی نماز شکسته است و روزه صحیح نیست.[3] [1] آیت ا...خامنه ای، أجوبة الاستفتاءات (بالعربیة)، ج‏1، ص: ،114 س 668: [2] آیت ا...خامنه ای ،رساله اجوبة الاستفتائات ،ص139،سؤال645 :من کارمند یکی از ادارات دولتی شهر هستم. فاصله بین محل کار و محل سکونتم حدود سی و پنج کیلومتر است که هر روز این مسیر را برای رسیدن به محل کارم طی می‏کنم. اگر برای کار خاصی قصد کنم چند شب در شهر بمانم، نمازم چه حکمی دارد، آیا واجب است نماز را تمام بخوانم یا خیر؟ به عنوان مثال هنگامی که در روز جمعه برای زیارت اقوام به شهر سمنان مسافرت می‏کنم، آیا واجب است نمازم را تمام بخوانم یا خیر؟ ج: اگر مسافرت به خاطر کاری که هر روز برای آن سفر می‏کنید، نباشد، حکم سفر شغلی را ندارد، ولی اگر سفر بخاطر شغلی که در محل کار دارید، باشد و در ضمنِ آن، اعمال خاصی از قبیل دیدن اقوام و دوستان را هم انجام می‏دهید و گاهی یک یا چند شب هم در آنجا می‏مانید، باعث تغییر حکم سفر شغلی نمی‏شود و نماز تمام و روزه صحیح‏است. [3] سؤال و پاسخ حضوری از دفتر معظم له.
با سلام، من ساکن کرج هستم و محل کارم در تهران است و کثیرالسفر محسوب می شوم.. می خواستم بدانم که اگر من به شهر دیگری غیر از تهران سفر کنم حکم نماز و روزه ام چیست و همچنین اگر به تهران به قصد غیرکاری سفر کنم چطور؟
نظر مقام معظم رهبری این است:"کسی که فاصله بین محل کار و محل سکونت او بیش از مسافت شرعی (5/22 کیلومتر رفت و 5/22 کیلومتر برگشت یا 45 کیلومتر رفتن تنها ) باشد و حداقل یک بار در کمتر از ده روز برای شغل خود بین این دو محل رفت آمد می کند نمازش تمام و روزه اش صحیح است و فرقی نمی کند که محل کار همیشه در یک شهر باشد یا در شهر های متفاوت [1] ، اما اگر به شهر دیگر برای کار دیگری غیر شغل خود مسافرت کند نمازش شکسته و باید روزهاش را بعدا قضا نماید.
امادر قسمت دوم این نظر مقام معظم رهبری این است:"اگر مسافرت به خاطر کاری که هر روز برای آن سفر می کنید نباشد حکم سفر شغلی را ندارد،ولی اگر سفر به خاطر شغلی باشد که در محل کار دارید،باشد ...باعث تغییر حکم سفر شغلی نمی شود ونماز تمام و روزه صحیح است.[2]
همچنین نظر حضرت آیت الله بهجت این است که اگر به قصد غیر کار به تهران سفر کنید حکم نماز و روزه ی شما مثل سایر مسافرین است، یعنی نماز شکسته است و روزه صحیح نیست.[3]
[1] آیت ا...خامنه ای، أجوبة الاستفتاءات (بالعربیة)، ج1، ص: ،114 س 668:
[2] آیت ا...خامنه ای ،رساله اجوبة الاستفتائات ،ص139،سؤال645 :من کارمند یکی از ادارات دولتی شهر هستم. فاصله بین محل کار و محل سکونتم حدود سی و پنج کیلومتر است که هر روز این مسیر را برای رسیدن به محل کارم طی میکنم. اگر برای کار خاصی قصد کنم چند شب در شهر بمانم، نمازم چه حکمی دارد، آیا واجب است نماز را تمام بخوانم یا خیر؟ به عنوان مثال هنگامی که در روز جمعه برای زیارت اقوام به شهر سمنان مسافرت میکنم، آیا واجب است نمازم را تمام بخوانم یا خیر؟
ج: اگر مسافرت به خاطر کاری که هر روز برای آن سفر میکنید، نباشد، حکم سفر شغلی را ندارد، ولی اگر سفر بخاطر شغلی که در محل کار دارید، باشد و در ضمنِ آن، اعمال خاصی از قبیل دیدن اقوام و دوستان را هم انجام میدهید و گاهی یک یا چند شب هم در آنجا میمانید، باعث تغییر حکم سفر شغلی نمیشود و نماز تمام و روزه صحیحاست.
[3] سؤال و پاسخ حضوری از دفتر معظم له.
- [سایر] من در کرج ساکن هستم و هر 5 روز هفته، به قصد محل کار به تهران مسافرت می کنم و می دانم که کثیرالسفر می باشم و نمازم را باید کامل بخوانم، سئوالم این است که حال که کثیرالسفر هستم اگر به جای دیگری غیر از تهران نیز سفر کنم نمازم را باید کامل بخوانم یا شکسته؟ لطفا سریع تر جوابم را بدهید، خیلی متشکرم.
- [سایر] با سلام، عارضم که موطن بنده کرج می باشد و با اینکه در تهران متولد شده ام اما چون اعراض نموده ام در ایام ماه مبارک رمضان در سفر به تهران روزه هایم را شکسته می گیرم . با این فرض می خواستم بدانم در محل کارم که کیلومتر 18 جاده قدیم می باشد آیا اگر از تهران به محل کار بروم روزه ام کامل باید باشد یا شکسته؟ بعبارتی چون در سفر از کرج که وطنم می باشد به محل کار بدلیل پیوستگی سفر روزانه روزه ام را کامل می گیرم، آیا از تهران هم همین حکم را دارد یا نه؟
- [آیت الله بهجت] آیا حکم کثیر السّفر و دایم السّفر یکی است، مثلاً افرادی که برای تحصیل از شهری به شهر دیگر می روند با کسی که شغل او سفر است در تمام خواندن نماز و گرفتن روزه برابرند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا حکم کثیر السفر و دائم السفر یکی است، یعنی مثلا افرادی که برای تحصیل از شهری به شهر دیگری می روند با کسی که شغل او سفر است در تمام خواندن نماز و گرفتن روزه برابرند؟
- [آیت الله بهجت] آیا کسی که برای شغل و کار، زیاد سفر می کند، کثیر السّفر است یا هر کسی که زیاد سفر می کند، مثل جهانگردان یا برای تفریح و سیاحت سفر می کند نیز کثیر السّفر محسوب می شوند؟
- [آیت الله اردبیلی] 1 بنده ساکن تهران هستم ولی محلی را در دماوند خریده و معمولاً هر هفته یکی دو روز به آنجا رفته و اقامت مینمایم. آیا محل جدید را میتوانم بعنوان وطن جدید خود محسوب نموده و نماز را تمام بخوانم و روزه بگیرم؟ وضعیت خانوادهام را به تبع نیز بیان فرمایید؟2 اگر کاینجانب محل زندگی و کار خودم در تهران است و از یکی از توابع استان همدان ازدواج نمودهام و ماهی حداقل دو بار به آنجا میروم، وضعیت نماز و روزه بنده چه حکمی پیدا میکند؟3 اینجانب کارمند شرکت گاز هستم. محل کارم شهر تبریز میباشد ولی به صورت موردی جهت انجام وظایف به سایر شهرهای منطقه از قبیل سراب، اردبیل، آستارا به مأموریت میروم. با توجه به این که مأموریت اینجانب به صورت موردی بوده و در اختیار خودم نیست، لطفاً در خصوص کثیرالسفر بودن اینجانب و روزه آن اظهار نظر فرمائید.
- [آیت الله نوری همدانی] شخصی تهران را وطن خود قرار داده ولی به علّت مشکل مسکن تصمیم دارد که برای مدّت غیر معیّنی در کرج اقامت نماید، چنانچه قصد اقامت دائمی در کرج را نداشته باشد نماز و روزه او در کرج چگونه است؟ ضمناً این شخص چنانچه محلّ کارش تهران باشد نماز و روزهاش در تهران چگونه است؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] در گذشته در شهر کرج زندگی می کردم و اکنون چند سالی است که ساکن قم هستم و در طول سال 2 یا3 ماه در کرج اقامت دارم و قصد اعراض نیز نکرده ام. حکم نماز و روزه ام چیست؟
- [آیت الله مظاهری] کسی که بخشی از سال به واسطه شغل و کار در شهر دیگری کثیر السفر می شود، مثل استادی که از مهر تا خرداد به شهر دیگر رفت و آمد دارد یا رانندهای که فقط در تابستان کثیرالسفر است، در موارد زیر چه وظیفهای در مورد قصر و اتمام نماز و روزه دارد:
- [آیت الله بروجردی] فدوی محل سکونتم در کرج میباشد و در تهران شغلی دارم، مدّت یک سال است که همه روزه صبح ساعت هفت از کرج به تهران میآیم و مجدّداً ساعت دو بعد از ظهر به کرج مراجعت مینمایم، چون مسافت بین کرج و تهران سی و نه کیلومتر میباشد، آیا باید روزهام را بگیرم یا خیر؟ و نمازم را باید تمام بخوانم یا قصر؟
- [آیت الله مظاهری] کسی که برای معصیت سفر نکرده، اگر در بین راه قصد کند که بقیه راه را برای معصیت برود، باید نماز را تمام بخواند ولی نمازهایی را که شکسته خوانده صحیح است. شرط سوّم: کثیر السفر نباشد (کثیر السفر به کسی گفته میشود که ده روز در یک محل نماند) بنابراین کسانی که شغلشان مسافرت است مانند راننده، یا شغلشان در مسافرت است مانند معلم که ساکن جایی است و هر روز برای انجام کار خود چهار فرسخ یا بیشتر میرود و برمیگردد، یا کسی که به علّت دیگری مسافرتهای پی در پی میکند مثلاً همه هفته به زیارتی میرود یا در شهری جنسی دارد که برای حمل آن مسافرتهای پی در پی میکند باید نماز را تمام بخواند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که شغلش مسافرت نیست، اگر مثلاً در شهری یا در دهی جنسی دارد که برای حمل آن مسافرت های پی درپی می کند، باید نماز را شکسته بخواند. ولی کسی که کارش این است که هفته ای یکبار یا بیشتر برای انجام شغلی در محلی سفر می کند، مثلاً همه روزه از تهران به کرج برای تدریس یا درس خواندن می رود، یا آن که برای کاری مثل خرید و فروش از تهران به قم یا بالعکس سفر می نماید همین که به مقداری سفر کند که عرفاً این کار را شغل او بگویند، باید نماز را تمام بخواند.
- [آیت الله سیستانی] حملهدار یعنی کسی که برای رساندن حاجیها به مکه مسافرت میکند چنانچه شغلش مسافرت باشد باید نماز را تمام بخواند ، و اگر شغلش مسافرت نباشد و فقط در ایام حج برای حملهداری سفر میکند ، چنانچه مدت سفر او کم باشد مثلاً دو سه هفته ، نماز او شکسته است ، و اگر زیاد باشد مانند سه ماه ، نماز او تمام است ، و اگر شک داشته باشد که کثیر السفر بر او صدق میکند ، یا نه ، احتیاطاً جمع کند بین قصر و تمام .
- [آیت الله مظاهری] کسی که کثیر السفر است گرچه ده روز یا بیشتر در جایی بماند چه از اوّل قصد ماندن ده روز را داشته باشد چه بدون قصد بماند باید در سفر اوّلی که بعد از ده روز میرود نماز را تمام بخواند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که فقط در مقداری از سال شغلش مسافرت است؛ مانند رانندهای که فقط در تابستان یا زمستان مسافران را جابجا میکند، باید در آن سفر نماز را تمام بخواند و احتیاط مستحب آن است که شکسته نیز بخواند، ولی اگر مدت سفر او کم باشد به قدری که عرفاً به او کثیر السفر نگویند؛ مانند حملهداری که سالی یک بار حجّاج را به مکه میبرد، باید نماز را شکسته بخواند.
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که شغلش مسافرت نیست ، اگر مثلاً در شهری یا در دهی جنسی دارد که برای حمل آن مسافرتهای پی در پی می کند ، باید نماز را شکسته بخواند .ولی کسی که کارش این است که هفته ای یک مرتبه مثلاً از تهران به کرج برای تدریس یا انجام اداری یا برای کسب و تجارت می رود همین که به مقداری سفر کند که عرفاً این کار توام با سفر را شغل او بگویند نماز را تمام بخواند .
- [آیت الله مکارم شیرازی] 19 فرقی میان بلاد کبیره و غیرکبیره نیست. بلاد کبیره شهرهایی است که هر محله آن برای خود شهر مستقلی باشد، اما مثل تهران و مانند آن جزء بلاد کبیره نیست و تمام آن از نظر قصد اقامه یا وطن بودن یک محل محسوب می شود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] الف. کسانی که بهر علتی معمولا در هر کمتر از ده روز حداقل یک سفر بیش از 45 کیلومتر دارند در تمام سفرها و تمام مکانها نمازشان تمام است و روزه آنها صحیح می باشد. ب. این افراد لازم نیست حداقل سه ماه یا چهار ماه مسافرت کنند. بلکه همین که در طول یک ماه حداقل چهار سفر پی در پی بدون فاصله ده روز داشته باشند نمازشان تمام است. ج. بطور کلی کسانی که نمازشان تمام است اگر ده روز در وطن یا در جایی با قصد اقامه بمانند در سفر اول بعد از ده روز نمازشان شکسته و در سفر بعد نمازشان تمام است. د. محل تحصیل و محل کار در حکم وطن نیست. بلکه وطن جایی است که انسان به قصد سکونت همیشگی و مادام العمر در آنجا ساکن شده باشد. پس کسانی که بصورت مأموریت در شهر دیگری برای مدتی معین و لو طولانی سکونت می کنند آنجا وطن آنها محسوب نمی شود. و. این حکم مربوط به افرادی است که حداقل در کمتر از ده روز یک سفر داشته باشند. اما دانشجویان و کارمندان و طلاب و کسانی که در محل تحصیل یا محل کار بیش از ده روز می مانند یا هنگام مرخصی در وطن بیش از ده روز می مانند شامل این حکم نمی شوند. و نماز آنها در سفر شکسته است مگر اینکه قصد اقامت ده روز کنند.
- [آیت الله اردبیلی] بازرگانان و پیشهوران سیّار، فرماندهان نیروهای نظامی و انتظامی یا معلّمانی که محلّ کار آنها ثابت نیست، مأموران گشت مانند سیمبانان و راهبانان، مهمانداران هواپیما وقطار و کشتی و نیز کسانی که محلّ کار آنها در چند شهر است و همواره در بین آن شهرها رفت و آمد میکنند، باید نماز خود را تمام خوانده و روزه بگیرند، بلکه همه افرادی که بیشتر اوقات در حال سفر هستند و تعداد روزهایی که در وطن هستند، کمتر از تعداد روزهایی است که در حال سفر هستند، باید نماز خود را در حال سفر تمام بخوانند و روزه نیز بگیرند و همچنین کسانی که در هر سه روز حداقل یک بار و یا هر شش روز دو بار و یا در هر نه روز سه بار و مانند آن مسافرت میکنند، باید در سفر نماز را کامل بخوانند و روزه نیز بگیرند. بنابر این اساتید و یا دانشجویانی که محل تدریس یا تحصیل آنها به اندازه مسافت شرعی از وطنشان فاصله دارد، چنانچه در هر سه روز یک بار یا هر شش روز دو بار و مانند آن از وطن خود به محل تدریس یا تحصیل خود بروند و یا این که بیشتر روزهای هفته را در محل تحصیل یا تدریس باشند، باید در سفری که برای تحصیل یا تدریس به آن شهر انجام میدهند، نمازشان را تمام بخوانند و روزه نیز بگیرند.
- [آیت الله سیستانی] اگر صحرانشین مثلاً برای زیارت یا حج ، یا تجارت و مانند اینها مسافرت کند ، اگر صدق عنوان خانه به دوش بر آن در این سفر نکند باید نماز را شکسته بخواند ، و اگر صدق کند ، نمازش تمام است . شرط هفتم : آنکه (کثیر السفر) نباشد ، و اما کسی که کارش متوقف بر سفر است مانند راننده و کشتیبان ، و پستچی و چوپان ، یا کسی که زیاد سفر میکند هر چند کار او متوقف بر آن نباشد ، مانند کسی که سه روز در هفته در مسافرت باشد هر چند برای تفریح یا سیاحت باشد ، این گونه افراد باید نماز را تمام بخوانند .