تشهد
تَشَهُد از اجزای نماز است که در رکعت دوم و رکعت آخر نماز پس از دو سجده خوانده می‌شود.
اگر شک کند که یکی از رکنهای نماز را بجا آورده یا نه، چنانچه مشغول کاری که بعد از آن است نشده، باید آن را بجا آورد مثلاً اگر پیش از خواندن تشهد شک کند که دو سجده را بجا آورده یا نه، باید بجا آورد ولی چنانچه بعد یادش بیاید که آن رکن را بجا آورده، چون رکن زیاد شده نمازش باطل است.
عنوان مسئله:
اگر شک کند که یکی از رکنهای نماز را بجا آورده یا نه، چنانچه مشغول کاری که بعد از آن است نشده، باید آن را بجا آورد مثلاً اگر پیش از خواندن تشهد شک کند که دو سجده را بجا آورده یا نه، باید بجا آورد ولی چنانچه بعد یادش بیاید که آن رکن را بجا آورده، چون رکن زیاد شده نمازش باطل است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر نمازگزار در هنگام خواندن تشهد شک کند که سجده دوم را به جا آورده یانه، چه کار باید بکند؟
- بنابر علتی (مثلاً شک در نماز چهار رکعتی در رکعت سه و چهار) نماز احتیاط بر نمازگزار واجب شده است، پس از خواندن نماز احتیاط فهمید که نمازش صحیح بوده؛ آیا نماز احتیاط اضافی باعث باطل شدن نماز می شود؟
- آیا خواندن آیه ی سجده دار باعث باطل شدن نماز می شود؟
- زن مستحاضه با این که می توانسته خود را وارسی کند اگر پیش از آن که خود را وارسی کند، مشغول نماز شود آیا نمازش باطل است؟
- اگر امام جماعت برای خواندن رکعت سوم از حالت تشهّد بلند شد و در قیام متوجه شد که نمازش شکسته بوده، ولی به خواندن نماز ادامه داد تا این که چهار رکعت را کامل خواند، حکم نماز او و نماز مأمومین چیست؟ اگر عده ای از مأمومین می دانستند که نماز امام شکسته بود و عده ای نمی دانستند، تکلیفشان فرق می کند؟
- در بحارالانوار، باب مناقب النبی و العترة، در حالات امام ششم، ابوبصیر از حضرت صادق علیه السّلام نقل کرده که در تشهد بگویند "اشهد انّ ربّی نعم الرّبّ و انَّ محمدا نعم الرسول و انَّ علیا و اولاده نعم الائمة"، خواندن این تشهد در نماز چه صورت دارد؟
- کسی که در صحّت ذکرهای نماز، وسواس دارد یا زیاد شکّ می کند و تکرار می کند، آیا نمازش باطل می شود؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] شخصی ذکر یک سجده یا دو سجده را فراموش نمود و داخل در رکن بعد گردید و متذکّر شد، نمازش صحیح، یا باطل است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] امام در رکعت دوّم نماز جمعه پس از قنوت، اشتباهاً به رکوع رفت، آیا نمازش از جهت زیاد کردن رکن باطل است؟ و اگر باطل است وظیفه مأمومین چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] در هنگام ازدحام و یا تشکیل صفوف نماز صبح، مأمورین مسجدالحرام از خواندن نماز طواف در پشت مقام، به ویژه برای خانمها ممانعت میکنند. در چنین شرایطی، نماز خواندن در محدوده مقابل رکن حجر تا مقابل رکن عراقی کافی است یا خیر؟
- [آیت الله بروجردی] شخصی که تکلیفش نماز نشسته خواندن است، اگر شک کند بین سه و پنج در حالی که مشغول به خواندن تسبیحات است، تکلیف او چیست، آیا نماز او باطل است یا وجه تصحیح ی دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] مشغول نماز خواندن بودم می خواستم به سجده بروم که پسر کوچکی از اقوام مهر مرا برداشت و من از روی مجبوری وقتی به سجده رفتم دو تا از انگشتان خود را زیر سرم گذاشتم آیا نمازم درست است.
- [امام خمینی] کسی که به قصد نماز عصر مثلا مشغول نماز می‌شود، در بین نماز خیال میکند نماز ظهر میخواند، مقداری از نماز را با همین خیال میخواند و قبل از تمام شدن نماز یادش میآید که نمازش نماز عصر بوده و اول هم قصد نماز عصر کرده آیا نمازش صحیح است؟ و آیا اگر بعد از تمام شدن نماز یادش بیاید تکلیفش چیست؟
- [آیت الله بروجردی] نماز گزار حمد را فراموش کرد، سوره را خواند داخل رکن شد، بعد از نماز قضای حمد و سجده سهو لازم است یا خیر؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی بین قضای سجده یا تشهد فراموش شده و نماز، فاصله زیاد بیندازد و یا کاری که منافی نماز است، به جا آورد، وظیفهاش چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] در هنگام ازدحام و یا تشکیل صفوف نماز صبح، مأمورین مسجدالحرام از انجام نماز طواف در خلف مقام، به ویژه برای خانم ها ممانعت می کنند و افراد را مورد توهین و یا ضرب و شتم قرار می دهند. در چنین شرایطی آیا نماز خواندن در محدوده مقابل رکن حجر تا مقابل رکن عراقی کافی است؟
- [آیت الله سیستانی] اگر تشهد را در نماز فراموش کنم آیا اول باید قضای آن را بجا بیاورم یا اینکه دو سجده سهو یا اینکه قضا اصلا واجب نیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر شک کند رکنی را بجا آورده یا نه؛ مثلاً چنانچه مشغول تشهد است اگر شک کند که دو سجده را بجا آورده یا نه، باید به شک خود اعتنا نکند و اگر یادش بیاید آن رکن را بجا نیاورده، در صورتی که مشغول رکن بعد نشده، باید آن را بجا آورد و اگر مشغول رکن بعد شده نمازش باطل است، مثلاً اگر پیش از رکوع رکعت بعد یادش بیاید که دو سجده را بجا نیاورده، باید بجا آورد و اگر در رکوع یا بعد از آن یادش بیاید نمازش باطل است.
- اگر شک کند که یکی از رکنهای نماز را بهجا آورده یا نه، چنانچه مشغول کاری که بعد از آن است نشده، باید آن را بهجا آورد، مثلاً اگر پیش از خواندن تشهد شک کند که دو سجده را بهجا آورده یا نه، باید بهجا آورد، ولی چنانچه بعد یادش بیاید که آن رکن را بهجا آورده، چون رکن زیاد شده نمازش باطل است.
- اگر شک کند عملی را که رکن نیست بجا آورده یا نه، چنانچه مشغول کاری که بعد از آن است شده، باید به شک خود اعتنا نکند؛ مثلاً موقعی که مشغول خواندن سوره است، اگر شک کند که حمد را خوانده یا نه، باید به شک خود اعتنا نکند و اگر بعد یادش بیاید که آن را بجا نیاورده، در صورتی که مشغول رکن بعد شده، باید بجا آورد و اگر مشغول رکن بعد شده نمازش صحیح است؛ بنابر این اگر مثلاً در قنوت یادش بیاید که حمد را نخوانده، باید بخواند و اگر در رکوع یادش بیاید نماز او صحیح است.
- اگر شک کند رکنی را بهجا آورده یا نه؛ مثلاً چنانچه مشغول تشهد است اگر شک کند که دو سجده را بهجا آورده یا نه، باید به شک خود اعتنا نکند و اگر یادش بیاید آن رکن را بهجا نیاورده، در صورتی که مشغول رکن بعد نشده، باید آن را بهجا آورد و اگر مشغول رکن بعد شده نمازش باطل است؛ مثلاً اگر پیش از رکوع رکعت بعد یادش بیاید که دو سجده را بهجا نیاورده، باید بهجا آورد و اگر در رکوع یا بعد از آن یادش بیاید نمازش باطل است.
- اگر شک کند عملی را که رکن نیست بجا آورده یانه، چنانچه مشغول کاری که بعد از آن است نشده، باید آن را بجا آورد، مثلاً اگر پیش از خواندن سوره شک کند که حمد را خوانده یا نه، باید حمد را بخواند و اگر بعد از انجام آن یادش بیاید که آن را بجا آورده بوده چون رکن زیاد نشده نماز صحیح است.
- اگر شک کند عملی را که رکن نیست بهجا آورده یا نه، چنانچه مشغول کاری که بعد از آن است شده، باید به شک خود اعتنا نکند؛ مثلاً موقعی که مشغول خواندن سوره است، اگر شک کند که حمد را خوانده یا نه، باید به شک خود اعتنا نکند و اگر بعد یادش بیاید که آن را بهجا نیاورده، در صورتی که مشغول رکن بعد نشده، باید بهجا آورد و اگر مشغول رکن بعد شده نمازش صحیح است؛ بنابراین اگر مثلاً در قنوت یادش بیاید که حمد را نخوانده، باید بخواند و اگر در رکوع یادش بیاید نماز او صحیح است.
- هرگاه بعد از سلام عملی انجام دهد که اگر در نماز عمدا یا سهوا اتفاق بیفتد نماز را باطل می کند، مثلاً پشت به قبله نماید و بعد یادش بیاید ، که دو سجده آخر را بجا نیاورده نمازش باطل است بلکه اگر پیش از انجام کاری هم که نماز را باطل می کند، یادش بیاید، دو سجده ای را که فراموش کرده بجا می آورد و دوباره تشهد می خواند و نماز را سلام می دهد و برای سلامی که اول گفته است دو سجده سهو بجا می آورد و بنا بر احتیاط واجب باید نماز را اعاده کند .
- اگر شک کند عملی را که رکن نیست بهجا آورده یا نه، چنانچه مشغول کاری که بعد از آن است نشده، باید آن را بهجا آورد، مثلاً اگر پیش از خواندن سوره شک کند که حمد را خوانده یا نه، باید حمد را بخواند و اگر بعد از انجام آن یادش بیاید که آن را بهجا آورده بوده چون رکن زیاد نشده نماز صحیح است.
- اگر در نماز نافله کاری کند که برای آن سجده سهو واجب می شود و یا یک سجده یا تشهد را فراموش نماید، لازم نیست بعد از نماز، سجده سهو یا قضای سجده و تشهد را بجا آورد.
- کسی که نشسته یا خوابیده نماز می خواند ، اگر موقعی که حمد یا تسبیحات می خواند ، شک کند که سجده یا تشهد را بجا آورده یا نه ، باید به شک خود اعتنا نکند و اگر پیش از آن که مشغول حمد یا تسبیحات شود ، شک کند که سجده یا تشهد را بجا آورده یا نه ، باید بجا آورد .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر شک کند که یکی از رکنهای نماز را بجا آورده یا نه، چنانچه مشغول کاری که بعد از آن است نشده، باید آن را بجا آورد، لکن مثلاً اگر پیش از خواندن تشهّد، شک کند که دو سجده را بجا آورده یا نه، باید بجا آورد. چنانچه بعد یادش بیاید که آن رکن را بجا آورده، چون رکن زیاد شده، نمازش باطل است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر شک کند که یکی از رکنهای نماز را بجا آورده یا نه چنانچه مشغول کاری که بعد از آن است نشده باید آن را بجا آورد مثلاً اگر پیش از خواندن تشهد شک کند که دو سجده را بجا آورده یا نه باید بجا آورد و چنانچه بعد یادش بیاید که آن را بجا آورده بوده چون رکن زیاد شده نمازش باطل است.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر شک کند که یکی از رکنهای نماز را بجا آورده یانه ، چنانچه مشغول کاری بعد از آن است نشده ، باید آن را بجا آورد ، مثلاً اگر پیش از خواندن تشهد شک کند که دوسجده را بجا آورده یا نه ، باید بجا آورد و چنانچه بعد یادش بیاید که آن رکن را بجا آورده بوده ، چون زیاد شده ، نمازش باطل است .
- [آیت الله سیستانی] اگر شک کند که یکی از رکنهای نماز را بجا آورده یا نه ، چنانچه مشغول کاری که بعد از آن است نشده ، باید آن را بجا آورد ، مثلاً اگر پیش از خواندن تشهّد شک کند که دو سجده را بجا آورده یا نه باید بجا آورد ، و چنانچه بعد یادش بیاید که آن رکن را بجا آورده ، چون رکن زیاد شده نمازش بنابر احتیاط لازم باطل است .
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر شک کند که رکنی را بجا آورده یا نه، چنانچه مشغول کاری که بعد از آن است شده، باید به شک خود اعتنا نکند، مثلاً موقعی که مشغول خواندن تشهّد است اگر شک کند که دو سجده را بجا آورده یا نه، باید به شکّ خود اعتنا نکند و اگر یادش بیاید که آن رکن را بجا نیاورده، در صورتی که مشغول رکن بعد نشده، باید آن را بجا آورد و اگر مشغول رکن بعد شده نمازش باطل است، مثلاً اگر پیش از رکوع رکعت بعد یادش بیاید که دو سجده را بجا نیاورده، باید بجا آورد و اگر در رکوع یا بعد از آن یادش بیاید، نمازش باطل است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر شک کند که رکنی را بجا آورده یا نه چنانچه مشغول کاری که بعد از آن است شده نباید به شک خود اعتنا کند مثلاً اگر مشغول تشهد است و شک کند که دو سجده را بجا آورده یا نه، باید به شک خود اعتنا نکند و اگر یادش بیاید که آن رکن را بجا نیاورده در صورتی که مشغول رکن بعد نشده باید آن را بجا آورد و اگر مشغول رکن بعد شده نمازش باطل است; مثلاً اگر پیش از رکوع رکعت بعد یادش بیاید که دو سجده را بجا نیاورده باید بجا آورد و اگر در رکوع یا بعد از آن یادش بیاید نمازش باطل است.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر شک کند که یکی از رکنهای نماز را به جا اورده یا نه چنانچه مشغول کاری که بعد از ان است نشده باید ان را به جا اورد مثلا اگر پیش از خواندن تشهد شک کند که دو سجده را به جا اورده یا نه باید به جا اورد و چنانچه بعد یادش بیاید که ان رکن را به جا اورده در صورتی که ان رکن رکوع یا دو سجده باشد نمازش باطل است
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر شک کند که یکی از رکنهای نماز را به جا آورده یا نه؛ چنانچه مشغول کاری که بعد از آن است نشده باید آن را به جا آورد؛ مثلا اگر پیش از خواندن تشهد شک کند که دو سجده را به جا آورده یا نه باید به جا آورد و چنانچه بعد یادش بیاید که آن رکن را به جا آورده بود؛ چون رکن زیاد شده نمازش باطل است.
- [آیت الله سیستانی] اگر شک کند که رکنی را بجا آورده یا نه ، مثلاً مشغول تشهّد است اگر شک کند که دو سجده را بجا آورده یا نه ، و به شک خود اعتنا نکند ، و بعداً یادش بیاید که آن رکن را بجا نیاورده ، در صورتی که مشغول رکن بعد نشده باید آن را بجا آورد ، واگر مشغول رکن بعد شده نمازش بنابر احتیاط لازم باطل است ، مثلاً اگر پیش از رکوع رکعت بعد یادش بیاید که دو سجده را بجا نیاورده ، باید بجا آورد ، و اگر در رکوع یا بعد از آن یادش بیاید ، نمازش چنانکه گفته شد باطل است .
- [آیت الله نوری همدانی] اگر شک کند که رکنی را بجا آورده یا نه ، چنانچه مشغول تشهد است اگر شک کند که دو سجده را بجا آورده یا نه ، باید به شک خود اعتنا نکند و اگر یادش بیاید که آن رکن را بجا نیاورده ، در صورتی که مشغول رکن بعد نشده ، باید آن را بجا آورد و اگر مشغول رکن بعد شده نمازش باطل است ، مثلاً اگر پیش از رکوع رکعت بعد یادش بیاید که دو سجده را بجا نیاورده ، باید بجا آورد و اگر در رکوع یا بعد از آمن یادش بیاید ، نمازش باطل است .