احتیاط لازم
احتیاط الزام‌آور را احتیاط واجب گویند.
اگر در بین نماز عصر یقین کند که نماز ظهر را نخوانده است و نیّت را به نماز ظهر برگرداند ، چنانچه یادش بیاید که نماز ظهر را خوانده بوده می‌تواند نیّت را به نماز عصر برگرداند و نماز را تمام کند ، در صورتی که بعضی از اجزاء نماز را به نیّت ظهر نیاورده باشد ، یا آنکه اگر آورده است به نیّت عصر تدارک کند ، ولی اگر آن جزء رکعت باشد نماز او در هر صورت باطل است ، و همچنین اگر رکوع یا دو سجده از یک رکعت باشد نمازش بنابر احتیاط لازم باطل است .
عنوان مسئله:
اگر در بین نماز عصر یقین کند که نماز ظهر را نخوانده است و نیّت را به نماز ظهر برگرداند ، چنانچه یادش بیاید که نماز ظهر را خوانده بوده می‌تواند نیّت را به نماز عصر برگرداند و نماز را تمام کند ، در صورتی که بعضی از اجزاء نماز را به نیّت ظهر نیاورده باشد ، یا آنکه اگر آورده است به نیّت عصر تدارک کند ، ولی اگر آن جزء رکعت باشد نماز او در هر صورت باطل است ، و همچنین اگر رکوع یا دو سجده از یک رکعت باشد نمازش بنابر احتیاط لازم باطل است .
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
سوال مرتبط یافت نشد
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] می دانیم که یک رکعت از نماز متشکل از نیت، تکبیرةالاحرام، حمد، سوره، رکوع و سجده است، و از طرف دیگر در نماز ظهر و عصر و رکعت سوم نماز مغرب و رکعت سوم و چهارم نماز عشا آهسته خواندن واجب است. ولی در نماز جماعتی که از رادیو و تلویزیون مستقیماً پخش می کنند، مشاهده می شود که امام جماعت ذکر رکوع و سجده رکعت سوم را بلند می خواند. با توجه به اینکه آن رکوع و سجده دو جزء رکعتی هستند که آهسته خواندن در آن واجب است، این مسأله چه حکمی دارد؟
- [آیت الله نوری همدانی] کسی بعد از گذشتن وقت نماز ظهر و عصر میداند چهار رکعت نماز خوانده ولی نمیداند به کدام نیّت خوانده وظیفهاش چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] امام جماعتی که یک بار نماز ظهر را خوانده است و میخواهد برای بار دوم (در مکان دیگر)، برای نماز ظهر امامت کند. اگر نماز دوم را با نیّت نماز قضای ظهر بخواند، در حالی که نمازهای قضای دیگر (مثل قضای صبح) را نخوانده، آیا نمازش نماز ظهر محسوب می‌شود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی به گمان اینکه وقت نمازظهر گذشته است، قصد نماز عصر کرد و بعد از نماز متوجه شد که برای نماز ظهر لااقل به مقدار یک رکعت وقت داشته است، آیا نیّت کند نمازی که خوانده ظهر باشد و مجدداً نماز عصر را بخواند، یا وظیفه ای دیگر دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] مسافر، در حالی که نماز ظهر و عصر را نخوانده است، وارد شهری می‌شود که میخواهد در آن جا قصد اقامه نماید. در صورتی که از وقت نماز، بیش از چهار رکعت باقی نمانده باشد، آیا می‌تواند قصد اقامه ده روز نماید، در حالی که با این قصد، نماز ظهرش قضا می‌شود و باید مشغول نماز عصر شود؟
- [آیت الله بهجت] بنابر علتی (مثلاً شک در نماز چهار رکعتی در رکعت سه و چهار) نماز احتیاط بر نمازگزار واجب شده است، پس از خواندن نماز احتیاط فهمید که نمازش صحیح بوده؛ آیا نماز احتیاط اضافی باعث باطل شدن نماز می شود؟
- [آیت الله اردبیلی] هنگامی که مأموم در نماز ظهر و عصر به نماز اول امام نمیرسد، آیا می‌تواند نماز اول را به امام اقتدا کرده و از رکعت دوم نیت فرادی کرده و نماز اول را به اتمام برساند و نماز دوم خود را نیز قبل از اتمام نماز امام اقتدا نماید؟ آیا در نماز مغرب و عشا که میتوان نماز مغرب را با سه رکعت اول نماز عشاء امام به پایان رسانند و در رکعت آخر، نماز عشاء را اقتدا کند، همین حکم صادق است؟
- [آیت الله خامنه ای] امام جماعت در رکعت سوم و مأموم رکعت دوم نماز است. در صورتیکه مأموم بخواهد سوره حمد را تا آخر بخواند امام سر از رکوع برمیدارد و وارد سجده می‌شود. در این حال آیا مأموم می‌تواند سوره حمد را رها نموده و همراه امام رکوع را بهجا آورد؟ یا اینکه باید سوره حمد را تا آخر بخواند و اگر به رکوع امام نرسید، بعد از حمد سوره را نیز بخواند و نمازش را فرادا نماید؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا باید نمازهای نافله بلند خوانده شود یا آهسته؟ س: آیا جایز است نماز شب را که دو رکعت دو رکعت خوانده می شود، به صورت دو نماز چهار رکعتی و یک دو رکعتی و یک نماز وتر خواند؟ س: آیا هنگام خواندن نماز شب، واجب است که کسی متوجه نماز شب خواندن ما نشود؟ آیا واجب است که آن را در تاریکی بخوانیم؟ س: آیا خواندن نافله ظهر و عصر، پس از ادای نماز ظهر و عصر و در وقت نافله، باید به قصد قضا باشد و یا به قصد دیگری؟ س: خواهشمندیم کیفیت نماز شب را به تفصیل برای ما بیان فرمایید. س: نماز شب به چه صورتی باید خوانده شود؟ یعنی کیفیت آن از جهت سوره و استغفار و دعا چگونه است؟
- [سایر] با عرض سلام و تحیت به محضر شما 2- نمازهای نافله ظهر و عصر ، هر کدام 8 رکعت و قبل از نماز های واجب ظهر و عصر خوانده می شوند ، ما که در مسجد و نمازهایمان را به جماعت می خوانیم ، از خواندن نافله های ظهر و عصر در وقت خود محرومیم و بسیار علاقه مندیم که آنها را به صورت ادا بخوانیم ، با این تفاسیر ، آیا می توان مثلا نافله ی ظهر را مثلا 10 دقیقه قبل از اذان ظهر بخوانیم و آنرا متصل کنیم به نماز واجب ظهر ؟ 4- اگر در حین راه رفتن در مسیر مسجد ، کسی به ما سلام کند و یا سخن بگوید و ما در حال خواندن نماز مستحبی باشیم ، اگرجوابش را دهیم نمازمان باطل شده و باید از ابتدا آنرا بخوانیم یا خیر ؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر انسان نمازی را که خوانده ا حتیاطاً دوباره بخواند و در بین نماز یادش بیاید نمازی را که باید پیش از آن بخواند نخوانده است ، نمیتواند نیّت را به آن نماز برگرداند ، مثلاً موقعی که نماز عصر را احتیاطاً میخواند ، اگر یادش بیاید نماز ظهر را نخوانده است ، نمیتواند نیّت را به نماز ظهر برگرداند .
- اگر بعد از آنکه پیشانی به زمین رسید ، یادش بیاید که رکوع نکرده لازم است برگردد و رکوع را بعد از ایستادن بجا آورد ، و در صورتی که در سجده دوم یادش بیاید ، نمازش بنابر احتیاط لازم باطل است .
- اگر در بین نماز یادش بیاید که یک نماز یا بیشتر از همان روز از او قضا شده ، یا فقط یک نماز قضا از روزهای پیش دارد ، چنانچه وقت وسعت دارد و ممکن است نیّت را به نماز قضا برگرداند ، بهتر این است که نیّت نماز قضا کند اگر وقت فضیلت نماز آن روز فوت نمی‌شود ، مثلاً اگر در نماز ظهر پیش از رکوع رکعت سوم یادش بیاید که نماز صبح آن روز مثلاً قضا شده ، در صورتی که وقت فضیلت نماز ظهر تنگ نباشد ، نیّت را به نماز صبح برگرداند و آن را دو رکعتی تمام کند ، بعد ظهر را بخواند ، ولی اگر وقت فضیلت تنگ است یا نمیتواند نیّت را به نماز قضا برگرداند ، مثلاً در رکوع رکعت سوم نماز ظهر یادش بیاید که نماز صبح را نخوانده ، چون اگر بخواهد نیّت نماز صبح کند یک رکوع که رکن است زیاد می‌شود ، نباید نیّت را به قضای صبح برگرداند .
- اگر وقت نماز اداء وسعت داشته باشد ، انسان می‌تواند در بین نماز چنانچه یادش بیاید که نماز قضا بر ذمّه دارد نیّت را به نماز قضا برگرداند ، ولی باید برگرداندن نیّت به نماز قضا ممکن باشد ، مثلاً اگر مشغول نماز ظهر است در صورتی می‌تواند نیّت را به قضای صبح بر گرداند که داخل رکوع رکعت سوم نشده باشد .
- اگر شک کند که رکنی را بجا آورده یا نه ، مثلاً مشغول تشهّد است اگر شک کند که دو سجده را بجا آورده یا نه ، و به شک خود اعتنا نکند ، و بعداً یادش بیاید که آن رکن را بجا نیاورده ، در صورتی که مشغول رکن بعد نشده باید آن را بجا آورد ، واگر مشغول رکن بعد شده نمازش بنابر احتیاط لازم باطل است ، مثلاً اگر پیش از رکوع رکعت بعد یادش بیاید که دو سجده را بجا نیاورده ، باید بجا آورد ، و اگر در رکوع یا بعد از آن یادش بیاید ، نمازش چنانکه گفته شد باطل است .
- اگر بعد از گذشتن وقت نماز ظهر و عصر بداند چهار رکعت نماز خوانده ، ولی نداند به نیّت ظهر خوانده یا به نیّت عصر ، باید چهار رکعت نماز قضاء به نیّت نمازی که بر او واجب است بخواند .
- اگر بین سه و چهار شک کند ، و موقعی که یک رکعت نماز احتیاط ایستاده را میخواند یادش بیاید که نماز را سه رکعت خوانده ، باید نماز احتیاط را رها کند ، و چنانچه پیش از داخل شدن در رکوع یادش آمده باشد ، یک رکعت بطور متصل بخواند و نمازش صحیح است . و برای سلام زیادی بنابر احتیاط لازم دو سجده سهو بنماید . و امّا اگر پس از داخل شدن در رکوع یادش آمده باشد ، باید نماز را دوباره بخواند وبنابر احتیاط نمیتواند اکتفا به ضمیمه کردن رکعت باقیمانده نماید .
- بعضی از واجبات نماز رکن است ، یعنی اگر انسان آنها را بجا نیاورد عمداً باشد یا اشتباهاً نماز باطل می‌شود . و بعضی دیگر رکن نیست ، یعنی اگر اشتباهاً کم گردد نماز باطل نمی‌شود . و رکن نماز پنج چیز است : اول : نیّت . دوم : تکبیرة الاحرام . سوم : قیام متّصل به رکوع ، یعنی ایستادن پیش از رکوع . چهارم : رکوع . پنجم : دو سجده از یک رکعت . و اما نسبت به زیادی در صورتی که عمدی باشد ، مطلقاً نماز باطل می‌شود ، و در صورتی که از روی اشتباه باشد اگر زیادی در رکوع یا در دو سجده از یک رکعت باشد ، نماز بنابر احتیاط لازم باطل است ، و الاّ باطل نیست . نیّت
- اگر بعد از رسیدن به رکوع یادش بیاید که دو سجده از رکعت پیش فراموش کرده ، نمازش بنابر احتیاط واجب باطل است . و اگر پیش از رسیدن به رکوع یادش بیاید ، باید برگردد و دو سجده را بجا آورد ، و برخیزد و حمد و سوره ، یا تسبیحات را بخواند و نماز را تمام کند ، و بعد از نماز بنابر احتیاط مستحب برای ایستادن بیجا دو سجده سهو بنماید .
- کسی که زیاد شک میکند ، اگر شک کند ، رکنی را بجا آورده یا نه ، واعتنا نکند بعد یادش بیاید که آن را بجا نیاورده ، چنانچه مشغول رکن بعد نشده باید آن رکن را و آن چه بعد از آن است بجا آورد ، و اگر مشغول رکن بعد شده نمازش بنابر احتیاط باطل است ، مثلاً اگر شک کند رکوع کرده یا نه و اعتنا نکند ، چنانچه پیش از سجده دوم یادش بیاید که رکوع نکرده است باید برگردد و رکوع کند ، و اگر در سجده دوم یادش بیاید ، نمازش بنابر احتیاط باطل است .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [امام خمینی] اگر در بین نماز عصر یقین کند که نماز ظهر را نخوانده است و نیت را به نماز ظهر برگرداند و داخل رکن شود و بعد یادش بیاید که نماز ظهر را خوانده بوده، نمازش باطل است و باید نماز عصر را بخواند. ولی اگر پیش از داخل شدن در رکن یادش بیاید، باید نیت را به نماز عصر برگرداند و آنچه به نیت ظهر خوانده، دوباره به نیت عصر بخواند، و نمازش صحیح است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر در بین نماز عصر یقین کند که نماز ظهر را نخوانده است و نیت را به نماز ظهر برگرداند چنان چه یادش بیاید که نماز ظهر را خوانده بوده، بنابر احتیاط واجب باید نیت را به نماز عصر برگرداند و بعد از تمام کردن نماز، دوباره نماز عصر را بخواند مگر آن که پیش از به جا آوردن جزئی از اجزا به قصد ظهر یادش بیاید، که در این صورت نماز را به نیت عصر تمام می کند و اعاده لازم نیست.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر در بین نماز عصر اطمینان پیدا کند که نماز ظهر را نخوانده است، باید نیت را به نماز ظهر برگرداند و نماز را تمام نماید و چنانچه پس از برگرداندن نیت به نماز ظهر یادش بیاید که نماز ظهر را خوانده بوده در صورتی که هیچ یک از اجزاء واجب را به نیت ظهر بجا نیاورده باشد، باید نیت را به نماز عصر برگرداند و نماز را تمام کند و اگر برخی از اجزاء واجب را که از قبیل ذکر خدا و قرآن باشد خوانده، بنا بر احتیاط آن اجزاء را دوباره به قصد قربت؛ بدون نیت خصوص وجوب یا استحباب، به جا آورد و نمازش را تمام کند و در غیر این دو صورت نماز را رجاءً به نیت عصر تمام کند و دوباره آن را اعاده کند.
- [آیت الله بروجردی] اگر در بین نماز عصر یقین کند که نماز ظهر را نخوانده است و نیت را به نماز ظهر برگرداند، چنانچه یادش بیاید که نماز ظهر را خوانده بوده، بنا بر احتیاط واجب باید نیت را به نماز عصر برگرداند و بعد از تمام کردن نماز دوباره نماز عصر را بخواند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر در بین نماز عصر یقین کند که نماز ظهر را نخوانده است و نیت را به نماز ظهر برگرداند؛ چنانچه یادش بیاید که نماز ظهر را خوانده بوده؛ باید نیت را به نماز عصر برگرداند و نمازش را تمام کند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر در بین نماز عصر یقین کند که نماز ظهر را نخوانده است ونیّت را به نماز ظهر برگرداند، چنانچه یادش بیاید که نماز ظهر را خوانده بود، بنابر احتیاط مستحبّ نیّت را به نماز عصر برگرداند و بعد ازتمام کردن نماز، دوباره نماز عصر را بخواند، اگر بعد از برگرداندن نیّت عملی انجام نداده باشد، و اگر بعد ازنیّت عملیانجام داده احتیاط واجب می‌شود.
- [آیت الله مظاهری] اگر انسان نمازی را که خوانده احتیاطاً دوباره بخواند و در بین نماز یادش بیاید نمازی را که باید پیش از آن بخواند نخوانده است می‌تواند نیّت را به آن نماز برگرداند، مثلاً موقعی که نماز عصر را احتیاطاً میخواند اگر یادش بیاید نماز ظهر را نخوانده است می‌تواند نیّت را به نماز ظهر برگرداند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر در بین نماز عصر یقین کند که نماز ظهر را نخوانده است و نیّت را به نماز ظهر برگرداند و بعد به خاطر آورد که نماز ظهر را خوانده بوده، بنابر احتیاط واجب باید نیّت را به نماز عصر برگرداند و پس از اتمام نماز آن را دوباره بجا آورد.
- [آیت الله خوئی] اگر در بین نماز عصر یقین کند که نماز ظهر را نخوانده است و نیت را به نماز ظهر برگرداند، چنانچه یادش بیاید که نماز ظهر را خوانده بوده، باید نیت را به نماز عصر برگرداند و نماز را تمام کند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر انسان نمازی را که خوانده احتیاطاً دوباره بخواند و در بین نماز یادش بیاید نمازی را که باید پیش از آن بخواند نخوانده است، نمیتواند نیت را به آن نماز برگرداند؛ مثلاً موقعی که نماز عصر را احتیاطاً میخواند، اگر یادش بیاید نماز ظهر را نخوانده است، نمیتواند نیت را به نماز ظهر برگرداند.