احتیاط مستحب
احتیاط غیر الزام‌آور را احتیاط مستحب گویند.
اگر موقع خواندن حمد و سوره ، یا خواندن تسبیحات ، بی اختیار بقدری حرکت کند که از حال آرام بودن بدن خارج شود ، احتیاط مستحب آن است که بعد از آرام گرفتن بدن ، آنچه را در حال حرکت خوانده دوباره بخواند .
عنوان مسئله:
اگر موقع خواندن حمد و سوره ، یا خواندن تسبیحات ، بی اختیار بقدری حرکت کند که از حال آرام بودن بدن خارج شود ، احتیاط مستحب آن است که بعد از آرام گرفتن بدن ، آنچه را در حال حرکت خوانده دوباره بخواند .
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] آیا خواندن حمد و سوره به جای تسبیحات اربعه در رکعت سوم و چهارم جایز است؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر کسی به جای تسبیحات اربعه حمد و سوره را بخواند آیا نمازش باطل می شود؟
- [آیت الله اردبیلی] در نماز، خواندن حمد یا سوره از روی قرآن، چه در حالاتی، مثل حفظ نبودن حمد یا سوره، نسیان و... و چه در حال اختیار، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله بهجت] اگر کسی قصد داشته باشد در نماز مغرب یا عشا به جای تسبیحات اربعه سوره ی حمد را بخواند، تکلیفش در بلند خواندن یا آهسته خواندن سوره حمد چیست؟
- [آیت الله بهجت] مأمومی که در بین حمد و یا سوره قصد فرادا کرده و نمی داند امام تا کجای حمد یا سوره را خوانده، اگر برگردد و از اوّل حمد بخواند جایز است؟
- [سایر] اگر در حال خواندن (حمد) و سوره، به انسان تنه بزنند و او بیاختیار قدری حرکت کند، نمازش چه حکمی دارد؟
- [سایر] باعرض سلام وخسته نباشید میخاستم بدونم در رکعت سوم یا چهارم نماز بجای تسبیحات اربعه اگر سوره حمد و توحید یا حمد تنها سهوا خوانده شود آیا نماز باطل است؟ با تشکر
- [آیت الله بهجت] کسی که در حال قیام بعد خواندن حمد و سوره یا در رکعت سوم و چهارم، بعد از تسبیحات اربعه، شک کند که آیا رکوع را به جا آورد یا نه، چه باید بکند؟
- [آیت الله بهجت] مأمومی که در رکعت سوم نماز مغرب و عشا به امام اقتدا می کند و تکلیفش خواندن حمد و سوره است، آیا باید بلند بخواند یا آهسته؟
- [آیت الله بهجت] در رساله ها آمده است در موقع تکبیرة الاحرام، باید بدن آرام باشد، با توجّه به این که موقع گفتن تکبیرة الاحرام مستحب است دست ها را تا مقابل گوش ها بالا ببریم، آیا حرکت دست ها موجب به هم خوردن حالت آرام بودن بدن نمی شود؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- حرکت دادن دست و انگشتان در موقع خواندن حمد اشکال ندارد ، اگر چه احتیاط مستحب آن است که آنها را هم حرکت ندهد .
- در رکعت سوم و چهارم مستحب است بعد از تسبیحات ، استغفار کند ، مثلاً بگوید : (اَسْتَغْفِرُ اللّهَ رَبّی وَاَتُوبُ اِلَیْهِ) یا بگوید : (اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِی) ، و اگر نمازگزار پیش از استغفار و خم شدن برای رکوع ، شک کند که حمد یا تسبیحات را خوانده یا نه ، باید حمد یا تسبیحات را بخواند . و اگر در حال گفتن استغفار یا بعد از آن شک کند ، باز هم بنابر احتیاط واجب باید حمد یا تسبیحات را بخواند .
- اگر موقعی که ذکر واجب رکوع را میگوید سهواً یا بی اختیار بقدری حرکت کند که از حال آرام بودن بدن خارج شود ، بهتر این است که بعد از آرام گرفتن بدن دوباره ذکر را بگوید . ولی اگر کمی حرکت کند که از حال آرام بودن بدن خارج نشود یا انگشتان را حرکت دهد ، ضرری ندارد .
- اگر در رکعت دوم اقتدا کند ، لازم نیست حمد و سوره بخواند ، ولی قنوت و تشهّد را با امام میخواند ، و احتیاط آن است که موقع خواندن تشهّد انگشتان دست و سینه پا را به زمین بگذارد و زانوها را بلند کند ، و باید بعد از تشهّد با امام برخیزد و حمد و سوره را بخواند ، و اگر برای سوره وقت ندارد ، حمد را تمام کند و در رکوع خود را به امام برساند ، و اگر برای تمام حمد وقت ندارد میتواند حمد را قطع کند و با امام به رکوع رود ، ولی احتیاط مستحب در این صورت آن است که نماز را به نیّت فرادی تمام کند .
- کسی که عادت دارد در رکعت سوم و چهارم تسبیحات بخواند ، اگر از عادت خود غفلت نماید و به قصد اداء وظیفه مشغول خواندن حمد شود ، کفایت میکند ، و لازم نیست دوباره حمد یا تسبیحات را بخواند .
- اگر عمداً سوره را پیش از حمد بخواند ، نمازش باطل است و اگر اشتباهاً سوره را پیش از حمد بخواند و در بین آن یادش بیاید ، باید سوره را رها کند و بعد از خواندن حمد ، سوره را از اول بخواند .
- اگر در رکعت سوم یا چهارم میخواست حمد بخواند تسبیحات به زبانش آمد ، یا میخواست تسبیحات بخواند حمد به زبانش آمد ، چنانچه به کلی خالی از قصد نماز بوده حتی در ضمیر ناخود آگاه باید آن را رها کند و دوباره حمد ، یا تسبیحات را بخواند ، ولی اگر خالی از قصد نبوده مثل آنکه عادتش خواندن چیزی بوده که به زبانش آمده ، میتواند همان را تمام کند ، و نمازش صحیح است .
- اگر مأموم بعد از حمد و سوره امام ، بواسطه عذری نیّت فرادی کند ، لازم نیست حمد و سوره را بخواند ، ولی اگر بدون عذر باشد یا پیش از تمام شدن حمد و سوره نیّت فرادی نماید بنابر احتیاط لازم است همه حمد و سوره را بخواند .
- در حال سجود باید بدن نمازگزار آرام باشد ، و نباید بدن خود را به اختیار طوری حرکت دهد که از حال آرام بودن خارج شود حتی بنابر احتیاط واجب در زمانی که مشغول به ذکر واجب نیست .
- در نماز جمعه و در نماز صبح و ظهر و عصر روز جمعه ، و عشای شب جمعه ، مستحب است در رکعت اول بعد از حمد سوره جمعه ، و در رکعت دوم بعد از حمد سوره منافقون را بخواند ، و اگر مشغول یکی از اینها در نمازهای روز جمعه شود بنابر احتیاط واجب نمیتواند آن را رها کند و سوره دیگر بخواند .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر موقع خواندن حمد و سوره یا خواندن تسبیحات؛ بی اختیار به قدری حرکت کند که از حال آرام بودن خارج شود؛ احتیاط مستحب آن است که بعد از آرام گرفتن بدن؛ آنچه را در حال حرکت خوانده دوباره بخواند.
- [آیت الله خوئی] اگر موقع خواندن حمد و سوره، یا خواندن تسبیحات بیاختیار به قدری حرکت کند که از حال آرام بودن بدن خارج شود، احتیاط مستحب آن است که بعد از آرام گرفتن بدن، آنچه را در حال حرکت خوانده دوباره بخواند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر موقع خواندن حمد و سوره یا خواندن تسبیحات ، بی اختیار به قدری حرکت کند که از حال آرام بودن بدن خارج شود ، احتیاط واجب آن است که بعد از آرام گرفتن بدن ، آنچه را در حال خوانده ، دوباره بخواند .
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر موقع خواندن حمد و سوره یا خواندن تسبیحات بیاختیار به قدری حرکت کند که از حال آرام بودن بدن خارج شود، احتیاط واجب آن است که بعد از آرام گرفتن بدن، آنچه را در حال حرکت خوانده دوباره بخواند.
- [آیت الله بروجردی] اگر موقع خواندن حمد و سوره، یا خواندن تسبیحات بیاختیار به قدری حرکت کند که از حال آرام بودن بدن خارج شود، احتیاط واجب آن است که بعد از آرام گرفتن بدن، آنچه را در حال حرکت خوانده دوباره بخواند.
- [امام خمینی] اگر موقع خواندن حمد و سوره، یا خواندن تسبیحات بیاختیار به قدری حرکت کند که از حال آرام بودن خارج شود، احتیاط واجب آن است که بعد از آرام گرفتن بدن، آنچه را در حال حرکت خوانده دوباره بخواند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه در موقع قرائت حمد و سوره یا تسبیحات بی اختیار بقدری حرکت کند که از حال آرام بودن بدن خارج شود و یا مثلاً در میان جمعیت باشد و به او تنه بزنند و او را حرکت دهند احتیاط واجب آن است که بعد از آرام گرفتن بدن آنچه را در حال حرکت خوانده دوباره بخواند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر در موقع خواندن حمد وسوره، یا خواندن تسبیحات بیاختیار به قدری حرکت کند که از حال آرام بودن بدن خارج شود، احتیاط واجب آن است که بعد از آرام گرفتن بدن آنچه را در حال حرکت خوانده، دوباره بخواند.
- [آیت الله سبحانی] اگر موقع خواندن حمد و سوره، یا خواندن تسبیحات، بی اختیار، به قدری حرکت کند که از حال آرام بودن بدن خارج شود، مثلا کسی به او تنه بزند و او را حرکت دهد، احتیاط واجب آن است که بعد از آرام گرفتن بدن، آنچه را در حال حرکت خوانده دوباره بخواند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر موقع خواندن حمد و سوره، یا خواندن تسبیحات بی اختیار به قدری حرکت کند که از حال آرام بودن بدن خارج شود، احتیاط واجب آن است که بعد از آرام گرفتن بدن، آنچه را در حال حرکت خوانده دوباره بخواند.