دیوانه
دیوانگی: نوعی بیماری روانی، که فرد مبتلا به آن، قادر به کنترل اعمال خود نیست. از آن در بسیاری از بابها؛ اعم از عبادات، عقود، ایقاعات و احکام سخن گفته‌اند.
اگر یکی از شریکها در شرکت اذنی بمیرد یا دیوانه ، یا بیهوش شود ، شریکهای دیگر نمی‌توانند در مال شرکت تصرف کنند ، و همچنین است اگر یکی از آنان سفیه شود ، یعنی مال خود را در کارهای بیهوده مصرف نماید .
عنوان مسئله:
اگر یکی از شریکها در شرکت اذنی بمیرد یا دیوانه ، یا بیهوش شود ، شریکهای دیگر نمی‌توانند در مال شرکت تصرف کنند ، و همچنین است اگر یکی از آنان سفیه شود ، یعنی مال خود را در کارهای بیهوده مصرف نماید .
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
سوال مرتبط یافت نشد
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] آیا شخص سفیه می تواند پسر خود را در دخل و تصرّف کارهای خود تصرف قراردهد؟ موارد وصیّت و هبه... از وی قبول است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] دو نفر از مؤمنین که کارهای روزمرّه و متداول مسجد و امامزاده اسماعیل جهرم را سر و سامان می دهند با پول خود اقدام به ساختن دو باب مغازه در گوشه ای از قبرستان متروکه امامزاده کرده اند، آن گاه آن دو مغازه را به عنوان اجاره به مدّت بیست سال در اختیار هیأت مدیره شرکت تعاونی محل قرار داده اند و مال الاجاره آن را برای مصارف مسجد و امامزاده در نظر گرفته اند اکنون با توجّه به این که مسجد و امامزاده متولّی شرعی ندارد و وقف نامه ای هم موجود نیست به پرسش‌های زیر پاسخ دهید: الف) آیا ساختن مغازه و به خصوص اجاره آن نیاز به اذن فقیه جامع الشرایط داشته است؟ ب) آیا اجاره انجام گرفته شرعاً معتبر است؟ ج) در صورت بطلان اجاره آیا تخلیّه آن مغازه توسط متصدّیان شرکت تعاونی و واگذاری آن به هیأت امنای مسجد جهت استفاده کارهای لازم از قبیل انبار، دفتر واجب است؟ د) آیا برای تخلیه آنها، متصدّیان شرکت تعاونی حقّ دریافت وجوهی اعمّ از مقدار پرداخت شده و یا اضافه بر آن و یا مبالغی که جهت گرفتن امتیاز آب و برق و یا تعمیر مصرف کرده اند را دارند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] این تعاونی در راستای اهداف خود، که کمک به اقشار آسیب پذیر و شرکت در کارهای عمرانی و اقتصادی است، اقدام به پرداخت وام جعاله جهت تعمیر یا خرید خانه، و وام فروش اقساطی جهت معاملات می نماید. در صورت آگاهی از تغییر مورد مصرف وام (به هر علّتی،) وظیفه این تعاونی چیست؟ آیا باید قرارداد قبلی فسخ و براساس موضوع جدید قرارداد منعقد شود، یا به دلیل گذشت زمان مسؤولیّتی متوجّه این تعاونی نبوده، و سود دریافتی از محلّ عقد قرارداد اوّلیّه بلا اشکال است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- در شرکت اذنی اگر تمام شریکها از اجازهای که به تصرف در مال یکدیگر دادهاند بر گردند ، هیچ کدام نمی‌توانند در مال شرکت تصرف کنند ، و اگر یکی از آنان از اجازه خود بر گردد ، شریکهای دیگر حقّ تصرف ندارند ، ولی کسی که از اجازه خود برگشته میتواند در مال شرکت تصرف کند ، و در هر حال اشتراک آنها در سرمایه به حال خود باقی است .
- کسانی که بواسطه عقد شرکت با هم شریک میشوند ، باید بالغ و عاقل باشند و از روی قصد و اختیار شرکت کنند ، و نیز باید بتوانند در مال خود تصرف نمایند ، پس سفیه کسی که مال خود را در کارهای بیهوده صرف میکند چون حق ندارد در مال خود تصرف نماید ، اگر شرکت کند صحیح نیست .
- وقف کننده باید بالغ و عاقل باشد، و با قصد و اختیار وقف کند و شرعاً بتواند در مال خود تصرف نماید، بنابراین سفیه یعنی: کسی که مال خود را در کارهای بیهوده مصرف میکند چون حق ندارد در مال خود تصرف نماید، اگر چیزی را وقف کند صحیح نیست.
- جاعل باید بالغ و عاقل باشد و از روی قصد و اختیار قرار داد کند و شرعاً بتواند در مال خود تصرف نماید ، بنابراین جعاله آدم سفیه کسی که مال خود را در کارهای بیهوده مصرف میکند صحیح نیست . و همچنین جعاله مفلّس در آن قسم از اموالش که حقّ تصرف در آنها را ندارد ، صحیح نمیباشد .
- شخص سفیه کسی که مال خود را در کارهای بیهوده مصرف میکند اگر مثلاً نذر کند چیزی به فقیر بدهد صحیح نیست ، و همچنین شخص مفلّس اگر نذر کند که مثلاً چیزی از اموالی که از تصرف در آنها منع شده به فقیر بدهد ، صحیح نیست .
- مالک و کسی که تربیت درختها را به عهده میگیرد ، باید بالغ و عاقل باشند ، و کسی آنها را مجبور نکرده باشد ، و نیز باید سفیه نباشند ، یعنی مال خود را در کارهای بیهوده مصرف نکنند . و همچنین مالک نباید مفلّس باشد ، ولی اگر با غبان مفلّس باشد در صورتی که مساقات مستلزم تصرف او در اموالی که از تصرف در آنها منع شده نباشد ، اشکال ندارد .
- اگر وکیل یا موکِّل بمیرد ، وکالت باطل میشود ، و نیز اگر چیزی که برای تصرف در آن وکیل شده است از بین برود ، مثلاً گوسفندی که برای فروش آن وکیل شده بمیرد ، وکالت باطل میشود . و همچنین اگر یکی از آنها برای همیشه دیوانه یا بیهوش شود ، وکالت باطل میشود ، ولی اگر گاهگاهی دیوانه ، یا بیهوش میشود ، بطلان وکالت در زمان دیوانگی ، یا بیهوشی چه رسد به زمان بر طرف شدن آن ، محل اشکال است .
- اگر عاریه دهنده طوری شود که شرعاً نتواند در مال خود تصرف کند مثلاً دیوانه ، یا بیهوش شود ، گیرنده باید به همان ترتیبی که در مسأله (2310) در مورد ودیعه در نظیر این صورت گذشت ، عمل نماید .
- برای فروشنده و خریدار شش چیز شرط است : اول : آنکه بالغ باشند . دوم : آنکه عاقل باشند . سوم : آنکه سفیه نباشند ، یعنی مال خود را در کارهای بیهوده مصرف نکنند . چهارم : آنکه قصد خرید و فروش داشته باشند ، پس اگر مثلاً به شوخی بگوید مال خود را فروختم ، معامله باطل است . پنجم : آنکه کسی آنها را مجبور نکرده باشد . ششم : آنکه جنس و عوضی را که میدهند مالک باشند . و احکام اینها در مسائل آینده گفته خواهد شد :
- بدهکار و طلبکار و کسی که بر او حواله میشود باید بالغ ، و عاقل باشند ، و کسی آنها را مجبور نکرده باشد ، و نیز باید سفیه نباشند ، یعنی مال خود را در کارهای بیهوده مصرف نکنند ، و نیز معتبر است بدهکار و طلبکار مفلّس نباشند ، مگر در حواله بر کسی که بدهکار حواله دهنده نیست ، که در این صورت اگر حواله دهنده مفلّس باشد ، اشکال ندارد .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر یکی از شریکها بمیرد یا دیوانه یا بیهوش شود؛ شریکهای دیگر نمی توانند در مال شرکت تصرف کنند و همچنین است اگر یکی از آنان سفیه شود؛ یعنی مال خود را در کارهای بیهوده مصرف نماید.
- [آیت الله مظاهری] اگر یکی از شریکها بمیرد یا دیوانه یا بیهوش استمراری یا سفیه یا مفلس شود، شریکهای دیگر نمی‌توانند در مال شرکت تصرّف کنند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر یکی از شریکها بمیرد، یا دیوانه یا بیهوش شود، شریکها دیگر نمی‌توانند در مال شرکت تصرّف کنند، و همچنین است اگر یکی از آنان سفیه شود یعنی مال خود را بیهوده مصرف نماید.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر یکی از شریکها بمیرد، یا دیوانه یا بیهوش شود شریکهای دیگر نمی‌توانند در مال شرکت تصرّف کنند، همچنین است اگر یکی از آنان سفیه یا مفلّس گردند. توضیح این دو اصطلاح در مسأله 2153 گذشت.
- [آیت الله بروجردی] اگر یکی از شریکها بمیرد، یا دیوانه، یا بیهوش شود، شریکهای دیگر نمی‌توانند در مال شرکت تصرف کنند و همچنین است اگر یکی از آنان سفیه شود؛ یعنی مال خود را در کارهای بیهوده مصرف نماید.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر یکی از شریکها بمیرد یا دیوانه یا بیهوش شود یا سفیه شود یعنی مال خود را در کارهای بیهوده مصرف کند یا مجتهد جامع الشرائط او را از تصرّف در اموالش جلوگیری کند، شریکهای دیگر نمی توانند در مال شرکت تصرّف کنند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر یکی از شریکها بمیرد ، یا دیوانه، یا بیهوش شود یا سفیه شود و حاکم شرع او را از تصّرف در اموالش جلوگیری کند شریکهای دیگر نمی توانند در مال شرکت تصّرف کنند .
- [آیت الله بروجردی] دیوانه و سفیه یعنی کسی که مال خود را در کارهای بیهوده مصرف میکند، نمی‌توانند در مال خود تصرف نمایند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر یکی از شریکها بمیرد یا دیوانه یا بی هوش شود شریکهای دیگر نمی توانند در مال شرکت تصرف کنند و همچنین است اگر یکی از انان سفیه شود یعنی مال خود را در کارهای بیهوده مصرف نماید و یا از طرف حاکم شرع به واسطه افلاس ممنوع از تصرف شود
- [امام خمینی] اگر یکی از شریکها بمیرد یا دیوانه یا بیهوش شود یا سفیه شود و حاکم شرع او را از تصرف در اموالش جلوگیری کند، شریکهای دیگر نمی توانند در مال شریک تصرف کنند.