افزایش
زیاده معنای اعمی دارد که هم به معنی نما در فقه وهم غیر آن استعمال شده است.
اگر چیزی را که قیمی است غصب نماید و از بین برود ، اگر در مدتی که پیش او بوده صفتی پیدا کرده که قیمتش بالا رفته است مثلاً چاق شده ، سپس تلف شده است ، اگر این چاقی در اثر رسیدگی بهتر غاصب نباشد ، باید قیمت وقتی را که چاق بوده بدهد ، ولی اگر در اثر رسیدگی او باشد ، لازم نیست این افزایش قیمت را بپردازد .
عنوان مسئله:
اگر چیزی را که قیمی است غصب نماید و از بین برود ، اگر در مدتی که پیش او بوده صفتی پیدا کرده که قیمتش بالا رفته است مثلاً چاق شده ، سپس تلف شده است ، اگر این چاقی در اثر رسیدگی بهتر غاصب نباشد ، باید قیمت وقتی را که چاق بوده بدهد ، ولی اگر در اثر رسیدگی او باشد ، لازم نیست این افزایش قیمت را بپردازد .
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
سوال مرتبط یافت نشد
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] مالی که غصب شده چنانچه در مدت غصب افزایش قیمت داشته باشد و پس از آن از بین برود وظیفه غاصب چیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر شخصی جنسی را از کسی غصب و تلف کند. بعد پشیمان شود و بخواهد عوض آن را بدهد، آیا قیمت زمان تلف را بپردازد یا زمان پرداخت؟
- [سایر] در داستانهای امامان(ع) می خوانیم که آنها بسیاری از اوقات خود را به کار سخت و بعضا معمولی مثلا کشاورزی و ... مشغول بوده اند آیا یک امام که باید به امور مسلمین رسیدگی کند و از فرصتها برای افزایش آگاهی و بیدار کردن آنها استفاده کند، لازم است که به کارهایی مشغول شود که یک کارگر معمولی هم می تواند آن کار را انجام دهد و آیا امام مسلمین با آن همه علم و آگاهی و توانایی در اداره کردن امور مسلمین و با توجه به آن همه نیاز مردم به وجود آنها، باز هم جایز است که به کارهای معمولی بپردازد؟
- [آیت الله بهجت] کسی قبل از رسیدن سال خمسی اش برای فرزندان زیر یازده ساله اش خانه ای تهیه کرده و به آن ها هدیه کرده است می فرمایند اگر شرایط شغلی و شأنی این فرد مناسب با تهیه خانه برای فرزندان زیر یازده سال نباشد، لازم است خمس قیمت فعلی ساختمان را بپردازد یا اگر نمی تواند دستگردان کرده و به تدریج بپردازد. حال سؤال بنده این است ملاک شأنیت چیست؟ مثالی بزنید برای کسی که شأنیت تهیه خانه برای فرزندان زیر یازده سال خود را دارد تا مسأله روشن شود؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر چیزی که غصب کرده از بین برود ، در صورتی که قیمی باشد مثل گاو و گوسفند باید قیمت آن را بدهد و قیمی به چیزی میگویند : که مثل آن از جهت خصوصیاتی که در جلب تقاضا دخالت دارد فراوان نیست ، و چنانچه قیمت بازار آن بواسطه اختلاف عرضه و تقاضا فرق کرده باشد ، باید قیمت وقتی را که تلف شده بدهد .
- اگر انسان چیزی را غصب کند ، باید به صاحبش برگرداند ، و اگر آن چیز از بین برود و قیمت داشته باشد ، باید عوض آن را به شرحی که در مسأله (2533) و (2534) خواهد آمد به او بدهد .
- اگر کسی چیزی را بخرد و از پول خمس نداده که سال بر آن گذشته قیمت آن را بپردازد و قیمت آن بالا رود ، چنانچه آن را برای آن نخریده که قیمتش بالا رود و بفروشد ، مثلاً زمینی را برای زراعت خریده است ، باید خمس قیمتی را که پرداخته است بدهد ، و اگر مثلاً پول خمس نداده را به فروشنده داده و به او گفته این ملک را با این پول میخرم ، باید خمس مقداری را که آن ملک فعلاً ارزش دارد بدهد .
- اگر چیزی را که غصب کرده به طوری تغییر دهد که از اولش بهتر شود ، و صاحب مال بگوید باید آن را به صورت اول در آوری ، اگر برای او هدفی در این درخواست باشد واجب است غاصب آن را به صورت اولش در آورد ، و چنانچه قیمت آن بواسطه تغییر دادن از اولش کمتر شود ، باید تفاوت آن را به صاحبش بدهد ، پس طلائی را که غصب کرده اگر گوشواره بسازد و صاحب آن بگوید باید به صورت اولش در آوری ، در صورتی که بعد از آب کردن ، قیمت آن از پیش از گوشواره ساختن کمتر شود ، باید تفاوت آن را بدهد .
- اگر شخصی قطعه طلای ساخته شدهای را مانند گوشواره غصب کند و آن را آب نماید ، باید آن را با تفاوت قیمتش پیش از آب کردن و پس از آن به صاحبش بدهد ، و چنانچه برای اینکه تفاوت قیمت را ندهد بگوید آن را مثل اولش میسازم ، مالک مجبور نیست قبول نماید ، و نیز مالک نمیتواند او را مجبور کند که آن را مثل اولش بسازد .
- اگر در زمینی که غصب کرده زراعت کند ، یا درخت بنشاند ، زراعت و درخت و میوه آن مال خود اوست ، و چنانچه صاحب زمین راضی نباشد که زراعت و درخت در زمین او بماند ، کسی که غصب کرده باید فوراً زراعت ، یا درخت خود را اگر چه ضرر نماید از زمین بکند ، و نیز باید اجاره زمین را در مدتی که زراعت و درخت در آن بوده به صاحب زمین بدهد ، و خرابیهائی را که در زمین پیدا شده ، درست کند ، مثلاً جای درختها را پر نماید ، و اگر بواسطه اینها قیمت زمین از اولش کمتر شود ، باید تفاوت آن را هم بدهد ، و نمی تواند صاحب زمین را مجبور کند که زمین را به او بفروشد یا اجاره بدهد ، و نیز صاحب زمین نمیتواند او را مجبور کند که درخت یا زراعت را به او بفروشد .
- اگر مالی به ارث به او برسد و بداند کسی که این مال از او به ارث رسیده خمس آن را نداده ، باید خمس آن را بدهد ، و همچنین اگر در خود آن مال خمس نباشد و وارث بداند کسی که آن مال از او به ارث رسیده ، خمس بدهکار است ، باید خمس را از مال او بدهد ، ولی در هر دو صورت اگر کسی که مال از او به ارث رسیده به دادن خمس عقیده نداشته ، یا آنکه خمس نمیداده ، لازم نیست وارث خمس واجب بر او را بپردازد .
- خوردن گوشت اسب ، و قاطر ، و الاغ ، مکروه است ، و اگر کسی با آنها نزدیکی کند ، گوشت آنها حرام میشود ، و همچنین شیر آنها و نسل بعد از وطی آنها بنابر احتیاط واجب ، و بول و سرگین آنها نجس میشود ، و باید آنها را از شهر بیرون ببرند و در جای دیگر بفروشند ، و بر واطی اگر صاحبش نباشد لازم است قیمتش را به صاحبش بدهد ، و پولی که از فروشش بدست میآید برای واطی است ، و اگر با حیوانی که گوشتش معمولاً مورد استفاده است ، مانند گاو و گوسفند و شتر نزدیکی کند ، بول و سرگین آنها نجس میشود و خوردن گوشت آنها حرام است ، و همچنین است بنابر احتیاط واجب آشامیدن شیر آنها ، و نسل بعد از وطی آنها ، و باید آن حیوان را بکشند و بسوزانند ، و کسی که با آن وطی کرده ، اگر صاحبش نباشد پول آن را به صاحبش بدهد .
- اگر مالی که در دست انسان است مجهول المالک باشد یعنی صاحب آن معلوم نباشد و گمشده بر آن مال صدق نکند ، در صورتی که اطمینان داشته باشد که مالک آن راضی به تصرف او در آن میباشد ، جایزاست به هر طوری که میداند او راضی است در آن تصرف کند ، و گرنه لازم است از صاحب آن تا زمانی که احتمال یافتنش را میدهد ، جستجو نماید ، و پس از یأس از پیدا شدن صاحبش باید آن مال را به فقیر صدقه بدهد ، و احتیاط واجب آن است که با اجازه حاکم شرع باشد ، و همچنین میتواند با اجازه او قیمتش را صدقه بدهد ، و اگر بعداً صاحبش پیدا شود ، چنانچه راضی به صدقه دادن نشود ، بنابر احتیاط واجب باید عوض آن را به او بدهد .
- اگر میّت قرض داشته باشد ، چنانچه قرضش به اندازه مال او یا زیادتر باشد ، باید پسر بزرگتر چیزهائی هم که مال اوست و در مسأله پیش گفته شد ، به قرض او بدهد ، و یا به مقدار قیمت آنها از مال خود بدهد ؛ و اگر قرض میّت کمتر از مال او باشد ، چنانچه بقیه اموالش غیر از آن چند چیزی که به پسر بزرگتر میرسد کافی برای اداء قرضش نباشد ، باید پسر بزرگتر از آن چیزها یا از مال خود به نسبت به قرض او بدهد ، واگر بقیه اموالش کافی به قرض باشد ، باز هم احتیاط لازم آن است که پسر بزرگتر به کیفیت گذشته در ادای قرض میّت شرکت کند ، مثلاً اگر همه دارائی میّت شصت تومان است و به مقدار بیست تومان آن از چیزهائی است که مال پسر بزرگتر است و سی تومان قرض دارد ، پسر بزرگ باید به مقدار ده تومان از آن چیزها را بابت قرض میّت بدهد .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] اگر چیزی را که مثل گوسفند قیمت اجزای آن با هم فرق دارد غصب نماید و از بین برود، چنانچه قیمت بازار آن فرق نکرده باشد ولی در مدتی که پیش او بوده مثلاً چاق شده باشد، و حتی اگر چاقی به سبب رسیدگی غاصب به آن حیوان بوده، باید قیمت وقتی را که چاق بوده بدهد، اگر چه بعد از آن، حیوان خود به خود لاغر شده باشد.
- [آیت الله سبحانی] اگر چیزی مثل گوسفند غصب نماید و از مدتی که پیش او بوده مثلاً چاق شود سپس تلف گردد باید علاوه بر قیمت گوسفند، قیمت چاقی را نیز بدهد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر چیزی را که مثل گوسفند است غصب نماید واز بین برود ، چنانچه قیمت بازار آن فرق نکرده باشد ولی در مدّتی که پیش او بوده مثلاً چاق شده باشد ؛ باید قیمت چاقی را که از بین رفته بدهد .
- [آیت الله شبیری زنجانی] اشیاء بر دو گونهاند: قیمی و مثلی: مراد از (قیمی) چیزیست که تهیّه مثل آن از هر جهت، برای معمول افراد آسان نیست. مراد از (مثلی) چیزیست که تهیّه مثل آن از هر جهت، برای معمول افراد آسان است. اگر کسی یکی از اشیاء قیمی همچون گاو و گوسفند را غصب کند و آن چیز از بین برود، باید قیمت آن را بدهد ولی اگر غاصب، مثل چیزی را که تلف شده، از هر جهت، مالک باشد - مثلاً گوسفندی با مشخّصات گوسفند تلف شده را از کسی طلب داشته باشد - یا تهیّه مثل چیز تلف شده برای شخص غاصب آسان باشد، مالک میتواند غاصب را مجبور کند که مثل را به وی تحویل دهد، ولی اگر تهیّه مثل برای غاصب دشوار باشد یا باید برای تهیّه آن بیش از قیمت آن بپردازد، لازم نیست مثل را تحویل دهد بلکه میتواند قیمت آن را به مالک بپردازد و چنانچه قیمت بازار آن فرق کرده باشد، باید قیمت زمان تلف شدن را بدهد هر چند احتیاط مستحب آن است که بالاترین قیمتی را که از زمان غصب کردن تا زمانی که میخواهد قیمت را بدهد، پیدا کرده بدهد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر چیزی که غصب کرده از بین برود در صورتی که قیمی باشد یعنی خصوصیات افراد صنف ان از جهت ارزش و رغبت عقلاء معمولا تفاوت داشته باشد مانند حیوانات باید قیمت ان را بدهد و چنانچه قیمت بازار ان از زمان غصب تا زمان ادای قیمت اختلاف داشته باشد بنابر احتیاط واجب بالاترین قیمتی را که از زمان غصب تا زمان تلف داشته بدهد و احتیاط مستحب ان است که بالاترین قیمت از زمان غصب تا زمان ادای قیمت را بدهد
- [امام خمینی] اگر چیزی را که مثل گوسفند قیمت اجزای آن با هم فرق دارد غصب نماید و از بین برود، چنانچه قیمت بازار آن فرق نکرده باشد ولی در مدتی که پیش او بوده مثلًا چاق شده باشد، باید قیمت چاقی را که از بین رفته بدهد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر چیزی را که مثل گوسفند است غصب نماید و از بین برود چنانچه قیمت بازار ان فرق نکرده ولی در مدتی که پیش او بوده چاق شده باشد باید قیمت گوسفند چاق را بدهد
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر چیزی را که مثل گوسفند است غصب نماید و از بین برود؛ چنانچه قیمت بازار آن فرق نکرده باشد ولی در مدتی که پیش او بوده مثلا چاق شده باشد؛ باید قیمت وقتی را که چاق بوده بدهد.
- [آیت الله خوئی] اگر چیزی را که مثل گوسفند است غصب نماید و از بین برود چنانچه قیمت بازار آن فرق نکرده باشد ولی در مدتی که پیش او بوده مثلًا چاق شده باشد باید قیمت وقتی را که چاق بوده بدهد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر چیزی را که غصب کرده (قیمی) باشد (همچون گوسفند) و از بین برود، چنانچه قیمت بازار آن فرق نکرده باشد، ولی در مدّتی که پیش او بوده به جهتی؛ همچون چاق شدن یا بهبود گوشت آن، گرانتر شده باشد، باید بالاترین قیمت وقتی را که در نزد وی بوده بدهد.