تشهد
تَشَهُد از اجزای نماز است که در رکعت دوم و رکعت آخر نماز پس از دو سجده خوانده می‌شود.
در رکعت اول و رکعت سومی که تشهد ندارد ، مثل رکعت سوم نماز و عصر و عشا ، بنابر احتیاط واجب باید بعد از سجدة دوم قدری بی حرکت بنشیند و بعد برخیزد .
چیزهائی که سجده بر آنها صحیح است
عنوان مسئله:
در رکعت اول و رکعت سومی که تشهد ندارد ، مثل رکعت سوم نماز و عصر و عشا ، بنابر احتیاط واجب باید بعد از سجدة دوم قدری بی حرکت بنشیند و بعد برخیزد .
چیزهائی که سجده بر آنها صحیح است
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله صافی گلپایگانی] با عرض سلام. در خصوص کسی که دیر به نماز جماعت میرسد و در رکعت دوم جماعت هنگام تشهد بصورت نیم خیز مینشیند آیا رکعت چهارم جماعت لازم است در تشهد و سلام نماز بصورت نیم خیز بشیند یا میتواند بلافاصله پس از سجده دوم برخیزد و نماز خودش را ادامه دهد. از شما کمال تشکر را دارم.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اشخاص مسافر، نماز ظهر یا عصر یا عشا رابه جماعت اقتدا می کنند و سر دو رکعت سلام می دهند و مجدداً به قصد نماز قضای احتیاطی به رکعت سوّم و چهارم امام اقتدا می کنند، آیا صحیح است؟
- [آیت الله خامنه ای] می دانیم که یک رکعت از نماز متشکل از نیت، تکبیرةالاحرام، حمد، سوره، رکوع و سجده است، و از طرف دیگر در نماز ظهر و عصر و رکعت سوم نماز مغرب و رکعت سوم و چهارم نماز عشا آهسته خواندن واجب است. ولی در نماز جماعتی که از رادیو و تلویزیون مستقیماً پخش می کنند، مشاهده می شود که امام جماعت ذکر رکوع و سجده رکعت سوم را بلند می خواند. با توجه به اینکه آن رکوع و سجده دو جزء رکعتی هستند که آهسته خواندن در آن واجب است، این مسأله چه حکمی دارد؟
- [آیت الله بهجت] بنابر علتی (مثلاً شک در نماز چهار رکعتی در رکعت سه و چهار) نماز احتیاط بر نمازگزار واجب شده است، پس از خواندن نماز احتیاط فهمید که نمازش صحیح بوده؛ آیا نماز احتیاط اضافی باعث باطل شدن نماز می شود؟
- [سایر] با توجه به اینکه ما شیعیان عادت داریم نماز ظهر و عصر و یا مغرب و عشا را بلافاصله پشت سرهم بخوانیم، اگر مثلاً بعد از اتمام نماز عصر یا عشا شک کنیم که نماز قبلش صحیح بوده یا نه (مثلاً در تعداد رکعت ظهر یا مغرب)، در این صورت باید نماز ظهر را خواند و بعد عصر را هم دوباره خواند. یا فقط نماز ظهر کافی است و یا اینکه نباید به شک اعتنا کرد؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر در نماز جماعت در رکعت دوم بعد از تشهد اشتباهاً سلام داده شود آیا سجده سهو لازم است؟
- [آیت الله خامنه ای] در نماز ظهر بین رکعت سوم و چهارم شک کردم و یک رکعت نماز احتیاط بر من واجب شد، اما فراموش کردم آن را بخوانم. در رکعت چهارم نماز عصر متوجه (آن یک رکعت نماز احتیاط فراموش شده) شدم. تکلیف من چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر هم نماز احتیاط و هم قضای سجده یا تشهد فراموش شده بر نمازگزار واجب شود، کدام یک از آنها را باید زودتر انجام دهد؟
- [آیت الله بهجت] اگر در نماز جمعه مأموم اشتباها در رکعت دوم، بعد از قنوت به رکوع رود، اما فورا برخیزد، آیا نمازش صحیح است یا خیر؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر کسی در رکعت چهارم نماز چهار رکعتی به امام اقتدا کرد، هنگامی که امام تشهد و سلام را میخواند آیا باید تا پایان نماز امام جماعت به صورت تجافی بنشیند یا این که میتوان قبل از خواندن تشهد از طرف امام بلند شده و رکعت دوم را شروع کند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- در رکعت دوم تمام نماز های واجب و رکعت سوم نماز مغرب و رکعت چهارم نماز ظهر و عصر و عشا باید انسان بعد از سجده دوم بنشیند ودر حال آرام بودن بدن تشهد بخواند ، یعنی بگوید : اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شریک له و اشهد ان محمداً عبده و رسوله اللهم صل علی محمد و آل محمد .
- اگر موقعی که امام در رکعت دوم نماز چهار رکعتی است اقتدا کند ، باید در رکعت دوم نمازش که رکعت سوم امام است بعد از دو سجده بنشیند و تشهد را به مقدار وا جب بخواند و برخیزد و چنانچه برای گفتن سه مرتبه تسبیحات وقت ندارد ، یک مرتبه بگوید و در رکوع با سجده خود را به امام برساند .
- کسی که نماز احتیاط بر او واجب است بعد از سلام نماز باید فوراً نیت نماز احتیاط کند و تکبیر بگوید و حمد را بخواند و به رکوع رود و دو سجده نماید ، پس اگر یک رکعت نماز احتیاط بر او واجب است ، بعد از دو سجده تشهد بخواند و سلام دهد و اگر دو رکعت نماز احتیاط بر او واجب است بعد از دو سجده ، یک رکعت دیگر مثل رکعت اول بجا آورد و بعد از تشهد سلام دهد .
- اگر تشهد را فراموش کند و بایستد و پیش از رکوع یادش بیاید که تشهد را نخوانده ، باید بنشیند و تشهد را بخواند و دوباره بایستد و آنچه باید در آن رکعت خوانده ، باید بنشیند و تشهد را بخواند و دوباره بایستد و آنچه باید در آن رکعت خوانده شود بخواند و نماز را تمام کند و اگر در رکوع یا بعد از آن یادش بیاید ، باید نماز را تمام کند و بعد از سلام نماز ، تشهد را قضا کند و بنابر احتیاط واجب برای تشهد فراموش شده دو سجده سهو به جا آورد.
- نمکاز های مستحبی زیاد است و آنها را نافله گویند و بین نماز های مستحبی ، به خواندن نافله های شبانه روز بیشتر سفارش شده و آنها در غیر روز جمعه سی و چهار رکعتند، که هشت رکعت آن نافله ظهر و هشت رکعت نافله عصر و چهار رکعت نافله مغرب و دو رکعت نافلة عشا و یازده رکعت نافلة شب و دو رکعت نافلة صبح می باشد . و چون دو رکعت نافلة عشا را بنابر احتیاط واجب باید نشسته خواند ، یبک رکعت حساب می شود . ولی در روز جمعه بر شانزده رکعت نافله ظهر و عصر ، چهار رکعت اضافه می شود .
- برای سه چیز بعد از سلام نماز ، انسان باید دو سجدة سهو به دستوری که بعداً گفته می شود بجا آورد : اول : آنکه در بین نماز ، سهواً حرف بزند . دوم: انکه یک سجده را فراموش کند . سوم : آنکه در نماز چهار رکعتی بعد از سجدة دوم شک کند که چهار رکعت خوانده یا پنج رکعت و در سه مورد دیگر هم احتیاط واجب آن است که سجده سهو بنماید : اول : در جائی که نباید نماز را سللام دهد مثلاً در رکعت اول سهواً سلام بدهد . دوم: آنکه تشهد را فراموش کند . سوم : در جائی که باید بایستد اشتباهاً بنشیند یا در جائی که باید بنشیند اشتباهاً بایستد .
- در نه صورت ، اگر در شمارة رکعتهای نماز چهار رکعتی شک کند باید فوراً فکر نماید ، پس اگر یقین یا گمان به یک طرف شک پیدا کرد ، همان طرف را بگیرد و نماز را تمام کند و گرنه به دستورهائی که گفته می شود عمل نماید و آن نه صورت از این قرار است : اول : آنکه بعد از سر برداشتن از سجدة دوم ، شک کند دو رکعت خوانده یا سه رکعت ، که باید بنا بگذارد سه رکعت خوانده و یک رکعت دیگر بخواند و نماز را تمام کند و بعد از نماز یک رکعت نماز احتیاط ایستاده به دستوری که بعداً گفته می شود . بجا آورد . دوم:شک بین دوو چهار بعد از سر برداشتن از سجدة دوم ، که باید بنا بگذارد چهار رکعت خوانده و نماز را تمام کند و بعد از نماز دو رکعت نماز احتیاط ایستاده بخواند . سوم : شک بین دو و سه و چهار بعد از سر برداشتن از سجدة دوم ، که باید بنابر چهار بگذارد و بعد از نماز دو رکعت نماز احتیاط ایستاده و بعد دو رکعت نشسته بجا آورد . ولی اگر بعد از سجدة اول یا پیش از سر برداشتن از سجدة دوم یکی از این سه شک برایش پیش آید ، نماز را رها کند و دوباره بخواند . چهارم : شک بین چهار و پنج بعد از سر برداشتن از سجدة دوم که باید بنابر چهار بگذار د و نماز را تمام کند و بعد از نماز دو سجدة ، این شک برای او پیش آید ، نماز باطل است . پنجم : شک بین سه و چهار ، که در هر جای نماز باشد ، باید بنابر چهار بگذارد و نماز را تمام کند و بعد از نماز یک رکعت نماز احتیاط ایستاده یا دو رکعت نشسته بجا آورد . ششم : شک بین چهار و پنج در حال ایستاده که باید بنشیند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد و یک رکعت نماز احتیاط ایستاده یا دو رکعت نشسته بجا آورد . هفتم :شک بین سه و پنج در حال ایستاده ، که باید بنشیند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد و دو رکعت نماز احتیاط ایستاده بجا آورد هشتم :شک بین سه و چهار و پنج در حال ایستاده ، که باید بنشیند و تشهد بخواند و بعد از سلام نماز احتیاط ایستاده و بعد دو رکعت نشسته بجا آورد . نهم : شک بین پنج و شش در حال ایستاده که باید بنشیند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد و دو سجدة سهو بجا آورد .
- اگر شک دارد که بعد از نماز ، قضای سجده یا تشهد فراموش شده رابجا آورده یا نه ، چنانچه وقت نماز نگذشته ، باید سجده یا تشهد را قضا نماید و اگر وقت نماز هم گذشته ، بنابر احتیاط واجب باید سجده یا تشهد را قضا نماید . کم یا زیاد کردن اجزاء و شرائط نماز
- اگر بین دو و سه و چهار شک کند و موقعی که دو رکعت نما ز احتیاط ایستاده را می خواند پیش از رکوع رکعت دوم یادش بیاید که نماز را سه رکعت خواند ه ، باید بنشیند و نماز احتیاط را یک رکعتی تمام کند و بنابر احتیاط واجب نماز را دوباره بخواند .
- موقعی که انسان قضای سجدة فراموش شده یا تشهد فراموش شده را بجا می آورد ، بلکه بنابر احتیاط واجب در موقع سجدة سهو هم ، باید خود را مثل موقع نماز بپوشاند .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [امام خمینی] در رکعت اول و رکعت سومی که تشهد ندارد مثل رکعت سوم نماز ظهر و عصر و عشا اگر بعد از سجده دوم بدون آنکه مقداری بنشیند برای رکعت بعد برخیزد نمازش صحیح است، ولی بنابر احتیاط واجب باید بعد از سجده دوم قدری بی حرکت بنشیند و بعد برخیزد.
- [آیت الله سیستانی] در رکعت اول و رکعت سومی که تشهّد ندارد ، مثل رکعت سوم نماز ظهر و عصر و عشا ، احتیاط واجب آن است که بعد از سجده دوم قدری بی حرکت بنشیند و بعد برخیزد . چیزهائی که سجده بر آنها صحیح است :
- [آیت الله بروجردی] در رکعت اوّل و رکعت سومی که تشهّد ندارد مثل رکعت سوم نماز ظهر و عصر و عشا، بنا بر احتیاط واجب باید بعد از سجدهی دوم قدری بی حرکت بنشیند و بعد برخیزد.
- [آیت الله وحید خراسانی] در رکعت اول و رکعت سومی که تشهد ندارد مثل رکعت سوم نماز ظهر و عصر و عشاء بنابر احتیاط مستحب بعد از سجده دوم قدری بی حرکت بنشیند و بعد برخیزد
- [آیت الله سبحانی] در رکعت اول و رکعت سومی که تشهد ندارد، مثل رکعت سوم نماز ظهر و عصر و عشا باید بعد از سجده دوم قدری بی حرکت بنشیند و بعد برخیزد.
- [آیت الله علوی گرگانی] در رکعت اوّل ورکعت سومی که تشهّد ندارد، مثل رکعت سوم نماز ظهر وعصر وعشا بنابر احتیاط واجب، باید بعد از سجده دوم قدری بیحرکت بنشیند و بعد برخیزد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . در رکعت اول و رکعت سوم که تشهد ندارد، مثل رکعت سوم نماز ظهر و عصر و عشا بنابر احتیاط واجب، باید بعد از سجده دوم قدری بی حرکت بنشیند و بعد برخیزد، و این عمل را جلسه استراحت می گویند.
- [آیت الله اردبیلی] در رکعت اوّل و رکعت سومی که تشهّد ندارد مثل رکعت سوم نماز ظهر، عصر و عشاء بهتر است بعد از سجده دوم مقداری بنشیند و سپس برای رکعت بعد برخیزد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] بعد از سجده دوّم در جائی که تشهّد واجب نیست مثل رکعت سوّم نماز ظهر و عصر و عشا بهتر است لحظه ای بنشیند سپس برای رکعت بعد برخیزد و این عمل را جلسه استراحت می گویند.
- [آیت الله بهجت] در رکعت اول و سوم که تشهد ندارد، مثل رکعت سوم نماز ظهر و عصر و عشاء، اگر بعد از سجده دوم بدون آنکه مقداری بنشیند برای رکعت بعد برخیزد، بنابر اظهر نمازش صحیح است، ولی بنابر احتیاط مستحب بعد از سجده دوم باید قدری بیحرکت نشسته و بعد برخیزد.