در موارد زیر نمازگزار نباید به شک خود اعتنا کند و نماز وی صحیح است: 1. شک بعد از محل؛ مثل این‌که در سجده، شک در صحت رکوع پیدا کند. 2. شک بعد از سلام نماز؛ 3. شک بعد از گذشتن وقت نماز؛ 4. شک کثیرالشک؛ یعنی کسی که زیاد شک می‌کند. 5. شک امام و ماموم؛ مثلاً اگر در تعداد رکعات نماز برای مأموم شک ایجاد شد، به آن اعتنا نکرده و به آنچه امام انجام می‌دهد عمل کند. 6. شک در نمازهای مستحبی. پس اگر بعد از نماز عصر، شک در صحت نماز ظهر پیدا ‌شود، نباید به شک خود اعتنا کرد و نماز ظهر و عصر صحیح است. ضمائم: پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1] حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): نباید به شک اعتنا کرد. حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): اگر بعد از سلام نماز شک کند که نمازش صحیح بوده یا نه، مثلاً شک کند رکوع کرده یا نه، یا بعد از سلام نماز چهار رکعتی شک کند که چهار رکعت خوانده یا پنج رکعت، به شک خود اعتنا نکند، ولی اگر هر دو طرف شک او باطل باشد، مثلاً بعد از سلام نماز چهار رکعتی شک کند که سه رکعت خوانده یا پنج رکعت، نمازش باطل است. حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): به شک مذکور اعتناء نشود. حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): در چند مورد نباید به شک اعتنا کرد و نماز صحیح می‌باشد: 1. شک بعد از محل 2. شک بعد از سلام 3. شک بعد از گذشتن وقت نماز 4. شک کثیرالشک یعنی کسی که زیاد شک می‌کند. 5. شک امام و ماموم 6. شک در نمازهای مستحبی. حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی): در فرض سؤال که شک در صحت عمل است بعد از آن اعاده لازم نیست. [1] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
با توجه به اینکه ما شیعیان عادت داریم نماز ظهر و عصر و یا مغرب و عشا را بلافاصله پشت سرهم بخوانیم، اگر مثلاً بعد از اتمام نماز عصر یا عشا شک کنیم که نماز قبلش صحیح بوده یا نه (مثلاً در تعداد رکعت ظهر یا مغرب)، در این صورت باید نماز ظهر را خواند و بعد عصر را هم دوباره خواند. یا فقط نماز ظهر کافی است و یا اینکه نباید به شک اعتنا کرد؟
در موارد زیر نمازگزار نباید به شک خود اعتنا کند و نماز وی صحیح است:
1. شک بعد از محل؛ مثل اینکه در سجده، شک در صحت رکوع پیدا کند.
2. شک بعد از سلام نماز؛
3. شک بعد از گذشتن وقت نماز؛
4. شک کثیرالشک؛ یعنی کسی که زیاد شک میکند.
5. شک امام و ماموم؛ مثلاً اگر در تعداد رکعات نماز برای مأموم شک ایجاد شد، به آن اعتنا نکرده و به آنچه امام انجام میدهد عمل کند.
6. شک در نمازهای مستحبی.
پس اگر بعد از نماز عصر، شک در صحت نماز ظهر پیدا شود، نباید به شک خود اعتنا کرد و نماز ظهر و عصر صحیح است.
ضمائم:
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1]
حضرت آیت الله العظمی خامنهای (مد ظله العالی):
نباید به شک اعتنا کرد.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
اگر بعد از سلام نماز شک کند که نمازش صحیح بوده یا نه، مثلاً شک کند رکوع کرده یا نه، یا بعد از سلام نماز چهار رکعتی شک کند که چهار رکعت خوانده یا پنج رکعت، به شک خود اعتنا نکند، ولی اگر هر دو طرف شک او باطل باشد، مثلاً بعد از سلام نماز چهار رکعتی شک کند که سه رکعت خوانده یا پنج رکعت، نمازش باطل است.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
به شک مذکور اعتناء نشود.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
در چند مورد نباید به شک اعتنا کرد و نماز صحیح میباشد:
1. شک بعد از محل
2. شک بعد از سلام
3. شک بعد از گذشتن وقت نماز
4. شک کثیرالشک یعنی کسی که زیاد شک میکند.
5. شک امام و ماموم
6. شک در نمازهای مستحبی.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
در فرض سؤال که شک در صحت عمل است بعد از آن اعاده لازم نیست. [1] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنهای، سیستانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
- [آیت الله بهجت] اگر کسی در حال نماز شکّ کند نمازی که می خواند نماز ظهر است یا عصر، و یا مغرب است یا عشا؛ تکلیفش چیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر کسی در حال نماز شک کند، نمازی که می خواند، نماز ظهر است یا عصر و یا مغرب است یا عشا، تکلیف چیست؟
- [آیت الله سیستانی] آیا می توان قضای نماز مغرب را بعد نماز ظهر و عصر خواند و قضای نماز عشارا شب با نماز مغرب و عشا خواند ؟
- [آیت الله اردبیلی] هنگامی که مأموم در نماز ظهر و عصر به نماز اول امام نمیرسد، آیا میتواند نماز اول را به امام اقتدا کرده و از رکعت دوم نیت فرادی کرده و نماز اول را به اتمام برساند و نماز دوم خود را نیز قبل از اتمام نماز امام اقتدا نماید؟ آیا در نماز مغرب و عشا که میتوان نماز مغرب را با سه رکعت اول نماز عشاء امام به پایان رسانند و در رکعت آخر، نماز عشاء را اقتدا کند، همین حکم صادق است؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا با تیمّمی که برای نماز ظهر و عصر انجام شده، میتوان نماز مغرب و عشا را هم خواند یا تیمّم جدید لازم است؟
- [آیت الله خامنه ای] در دوران جوانی نمازهای ظهر و عصر من بیشتر از نمازهای مغرب و عشا و صبح قضا شده اند که پشت سر هم بودن و تعداد و ترتیب آنها را نمی دانم. آیا در این مورد باید نماز دوره ای خوانده شود؟ و نماز دوره ای چیست؟ امیدواریم توضیح فرمایید.
- [آیت الله خامنه ای] دلیل مذهب شیعه در مورد وقت نمازهای روزانه چیست؟ همانگونه که می دانید اهل سنت، با داخل شدن وقت نماز عشا، نماز مغرب را قضا می دانند و همچنین در مورد نماز ظهر و عصر هم به همین ترتیب است. لذا معتقدند که وقتی وقت نماز عشا داخل شد و امام جماعت برای خواندن آن بپاخاست، مأموم نمی تواند همراه او، نماز مغرب را بخواند و نماز مغرب و عشا را در یک زمان بجا آورد.
- [آیت الله بهجت] کسی که در نماز جماعت شکی برایش پیش نمی آید ولی در فرادا شک می کند، اگر معمولاً نماز ظهر و عصر و مغرب و عشا را به جماعت بخواند؛ برای محاسبه کثیر الشّک شدن باید چه کار کند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اشخاص مسافر، نماز ظهر یا عصر یا عشا رابه جماعت اقتدا می کنند و سر دو رکعت سلام می دهند و مجدداً به قصد نماز قضای احتیاطی به رکعت سوّم و چهارم امام اقتدا می کنند، آیا صحیح است؟
- [آیت الله خامنه ای] در نماز استیجاری اگر مثلاً شش ماه فقط نماز صبح و شش ماه نماز ظهر و عصر و شش ماه نماز مغرب و عشا خوانده شود صحیح است یا باید به ترتیب روزانه باشد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه بعد از گذشتن وقت نمازظهر و عصر بداند فقط چهار رکعت نماز خوانده، ولی نداند به نیت ظهر بوده یا عصر باید چهار رکعت نماز قضا به نیت ما فی الذمه (یعنی نمازی که بر او واجب است) خواه ظهر یا عصر به جا آورد، اما اگر بعد از گذشتن وقت نماز مغرب و عشا بداند یکی از آن دو نماز را به جا آورده ولی نداند مغرب بوده یا عشا بایدهم نماز مغرب را قضا کند و هم عشا را.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] کسی که پنج نماز پشت سر هم از او قضا شده و نمی داند اولی آنها کدام است؛ چنانچه نه نماز به ترتیب بخواند مثلا از نماز صبح شروع کند و بعد از آنکه ظهر و عصر و مغرب و عشا را خواند دو مرتبه نماز صبح و ظهر و عصر و مغرب را بخواند؛ یقین به ترتیب حاصل نموده است.
- [آیت الله خوئی] .-. کسی که پنج نماز پشت سر هم از او قضا شده و نمیداند اولی آنها کدام است، چنانچه نه نماز به ترتیب بخواند مثلًا از نماز صبح شروع کند و بعد از آنکه ظهر و عصر و مغرب و عشا را خواند دو مرتبه نماز صبح و ظهر و عصر و مغرب را بخواند یقین به ترتیب حاصل نموده است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر به واسطه ندانستن مسأله، چیزی از واجبات نماز را کم یا زیاد کند، نماز باطل است. ولی چنان چه به واسطه ندانستن مسأله، حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشا را آهسته بخواند، یا حمد و سوره نماز ظهر و عصر را بلند بخواند، یا در مسافرت نماز ظهر و عصر و عشا را چهار رکعت بخواند، نمازش صحیح است.
- [آیت الله بهجت] کسی که مسافر نیست، اگر تا مغرب به اندازه خواندن پنج رکعت نماز وقت دارد، باید نماز ظهر و عصر هر دو را بخواند و اگر کمتر وقت دارد باید فقط نماز عصر را بخواند و بعداً نماز ظهر را قضا کند؛ و اگر تا نصف شب به اندازه خواندن پنج رکعت نماز وقت دارد، باید نماز مغرب و عشا را بخواند و اگر کمتر وقت دارد، باید فقط عشا را بخواند و بعداً باید نماز مغرب را به قصد مافیالذمه بخواند.
- [آیت الله جوادی آملی] .نماز عصر باید پس از نماز ظهر و نماز عشا ء بعد از نماز مغرب اقامه شود و اگر با آگاهی و اختیار, نماز عصر را پیش از نماز ظهر و نماز عشاء را پیش از نماز مغرب بخواند، نماز عصر و عشای او باطل است و باید آنها را دوباره پس از نماز ظهر و نماز مغرب بهجا آورد و اگر نماز عصر و عشاء را بعداً نخواند، فقط نماز ظهر و مغرب او صحیح است.
- [آیت الله بروجردی] کسی که مسافر نیست، اگر تا مغرب به اندازهی خواندن پنج رکعت نماز وقت دارد، باید نماز ظهر و عصر هر دو را بخواند و اگر کمتر وقت دارد، باید فقط نماز عصر را بخواند و بعداً نماز ظهر را قضا کند و همچنین اگر تا نصف شب به اندازهی خواندن پنج رکعت نماز وقت دارد، باید نماز مغرب و عشا را بخواند و اگر کمتر وقت دارد، باید فقط عشا را بخواند و بعداً مغرب را قضا نماید.
- [آیت الله بهجت] کسی که مسافر است اگر تا مغرب به اندازه خواندن سه رکعت نماز وقت دارد، باید نماز ظهر و عصر را بخواند و اگر کمتر وقت دارد، باید فقط عصر را بخواند و بعداً نماز ظهر را قضا کند. و اگر تا نصف شب به اندازه خواندن چهار رکعت نماز وقت دارد باید نماز مغرب و عشا را بخواند و اگر کمتر وقت دارد باید فقط عشا را بخواند و بلافاصله مغرب را احتیاطاً به قصد مافیالذمه بهجا آورد.
- [آیت الله بروجردی] کسی که مسافر است، اگر تا مغرب به اندازهی خواندن سه رکعت نماز وقت دارد، باید نماز ظهر و عصر را بخواند و اگر کمتر وقت دارد باید فقط عصر را بخواند و بعداً نماز ظهر را قضا کند و اگر تا نصف شب به اندازهی خواندن چهار رکعت نماز وقت دارد، باید نماز مغرب و عشا را بخواند و اگر کمتر وقت دارد، باید فقط عشا را بخواند و بعداً مغرب را قضا نماید و چنانچه بعد از خواندن عشا، معلوم شود که به مقدار یک رکعت یا بیشتر وقت به نصف شب مانده است، باید فوراً نماز مغرب را به نیت ادا به جا آورد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که مسافر است اگر تا مغرب به اندازه خواندن سه رکعت نماز وقت دارد باید نماز ظهر و عصر را بخواند، ولی اگر کمتر وقت دارد باید فقط عصر را بخواند و بعداً نماز ظهر را قضا کند، و اگر تا نصف شب به اندازه خواندن چهار رکعت نماز وقت دارد باید نماز مغرب و عشا را بخواند ولی اگر کمتر وقت دارد باید فقط عشا را بخواند و بعداً مغرب را بدون نیّت اداء و قضا بجا آورد، و چنانچه بعد از خواندن عشا معلوم شود که به مقدار یک رکعت یا بیشتر وقت به نصف شب مانده است باید فوراً نماز مغرب را به نیّت ادا به جا آورد.