احتیاج
حاجت در نیاز و احتیاج استعمال شده است.از اين عنوان در بسياری ابواب فقهی از قبيل طهارت، صلات، حج، امر به معروف و نهی از منکر، تجارت، دین و نکاح سخن رفته است.
اگر ملکی را برای تعمیر مسجدی وقف نمایند ، چنانچه آن مسجد احتیاج به تعمیر ندارد و احتمال هم نمی رود که تا مدّتی احتیاج به تعمیر پیدا کند . می توانند عایدات آن ملک را به مصرف مسجدی که احتیاج به تعمیر دارد برسانند .
عنوان مسئله:
اگر ملکی را برای تعمیر مسجدی وقف نمایند ، چنانچه آن مسجد احتیاج به تعمیر ندارد و احتمال هم نمی رود که تا مدّتی احتیاج به تعمیر پیدا کند . می توانند عایدات آن ملک را به مصرف مسجدی که احتیاج به تعمیر دارد برسانند .
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- مسجدی دارای موقوفه است آیا میتوان وقفیات آن مسجد را در اموری غیر از مورد وقف در همان مسجد خرج نمود؟
- آیا مبلغی را که فرد مثلاً جهت تعمیرات مسجد وقف میکند میتوان در جای دیگر مثلاً خرید فرش برای مسجد خرج کرد یا اینکه فقط برای موردی که وقف شده باید مصرف شود؟
- در جنب مسجدی قدیمی ساختمانی وجود داشت که صاحبش وقف مسجد نموده بود و اکنون آن ساختمان را جزء مسجد نمودهایم پیش از تخریب ساختمان آب فاضلاب ساختمان همسایه از حیاط آن ساختمان وقف شده ردّ میشد الان که جلوی فاضلاب همسایه مسدود شده آیا میتوانیم از زیر شبستان مسجد فاضلاب را هدایت کنیم؟
- در یک دهستانی که قریب 100 خانواده جمعیت دارد مسجدی غیر از مسجد قدیمی بنا شده به این منظور که جوابگوی برنامههای جدید باشد و لذا عدهای در این بنا کمک و همکاری کردهاند و عدهای همکاری نکردهاند، آیا آن تعداد که همکاری نکردهاند میتوانند در این مسجد جدید اقامه نماز نمایند یا خیر؟
- شخصی زمینی را وقف مسجد نموده است و اهالی محل آن زمین را بنا نموده و از درآمد آن بنا مخارج مسجد از قبیل خادم و امام جماعت و... را اداره مینمایند، بیان فرمائید آیا از درآمد این بنا برای امورات فرهنگی و اعیاد و وفیات و اردوهای زیارتی، کلاسهای تابستانی که در مسجد برگزار میشود میتوان مصرف نمود؟
- با توجه به تشخیص مهندسان راه و جاده مالک مسجدی که از حیز انتفاع افتاده و در آن مسجد نماز نمیخوانند و امکانات آن به مسجد دیگر که نزدیک است انتقال داده شده و آن محله هم خالی از سکنه شده است، آیا به تشخیص و نیاز مسئولین امر و داشتن جاده بر حسب نیاز به آن در جامعه آیا ملک مسجد را تبدیل به جاده میشود کرد یا خیر؟
- در زمان مالکین قبل از تقسیم اراضی مقداری زمین به مساحت 50 متر عرض و در حدود 3 کیلومتر طول جهت (معبر حیوانات به چراگاه) منظور شده بود، تدریجاً یک نفر از کشاورزان آن زمین را کم کم ضمیمه زمین خود کرده است، الحال عدهای از اهالی روستا اعتراض کردهاند، حالا شخص غاصب حاضر شده قیمت زمین غصب کرده را به قیمت نرخ روز پرداخت نماید تا امنای مسجد به مصرف مسجد برسانند، مستدعیست در این باره بفرمایید از نظر شرع غصب این زمین و مصرف قیمت آن به مسجد چه صورت شرعی دارد؟
- در دهه اول ماه محرم در روستای ما حسینیهای هست جوانان در آنجا عزاداری و نوحه خوانی میکنند و از آنجا دسته عزاداری را به مسجد جامع میآورند و هر سال مبلغ بالائی پول بعنوان نذری برای حسینیه و برای راه اندازی دسته سینه زنی جمع میشود که یک دهم پولها صرف حسینه نمیشود به نظر حضرتعالی آیا میشود همان پولها را صرف در امور مسجد مثل بلندگو و تعمیر و مرمت ساختمان و دیگر مایحتاج مسجد نمائیم چون اگر در این امور صرف نشود حیف و میل میشود. و آیا میشود از بلندگوهای مسجد در حسینیه و از بلندگوهای حسینیه در مسجد استفاده کنیم لازم به ذکر است عمده عزاداری و سینه زنی ماه محرم در مسجد واقع میشود. ضمناً مسجد نوسازی است احتیاج به پول دارد، صرف پولها در مسجد چگونه است؟
- قطعه زمینی حدود صد سال پیش جهت دفن اموات مسلمین تعیین شد، ولی الان بیش از پنجاه سال است که دیگر میت در آن دفن نمیشود و طبق شیاع اهالی محل و فتاوای بعضی از مراجع تقلید قبرستان مورد نظر وقف معاطات میباشد و واقف آن هم شخص معین نمیباشد و در قسمتی از قبرستان در سنوات گذشته مدرسه احداث گردیده حال از محضر عالی استعلام میشود جایز است در گورستان مذکور مسجد احداث نمایند یا خیر؟ در صورت عدم امکان آیا اهالی میتوانند با پرداخت بهاء متناسب به عرصه گورستان احداث مسجد نمایند ضمناً هیچگونه نبش قبر به عمل نخواهد آمد.
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا می توان از منافع ملکی که برای مسجدی وقف شده و آن مسجد احتیاج ندارد و احتمال هم نمیرود که تا مدّتی احتیاج پیدا کند برای مسجد دیگری استفاده کرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر ملکی را وقف مسجدی کنند که از منافع آن به مصرف مسجد و امام جماعت و اذان گو بکنند در این صورت چگونه باید عمل کرد؟
- [آیت الله مظاهری] فرشهای مسجدی که وقف مسجد بوده فرسوده شده و در صورت عدم تعویض از بین می رود، آیا جایز است آنها را فروخته یا تبدیل به احسن کنیم؟
- [آیت الله بروجردی] شخصی ملکی وقف میکند بر امام زمان (عج) و قرار میدهد که عایدات هر ساله آن تا زمانی که اولاد ذکور دارد جهت اولاد ذکور خود واقف باشد و بعد از انقراض اولاد ذکور عایدات آن ملک راجع به امام زمان (عج) باشد، آیا چنین وقفی صحیح است یا خیر؟ و بر فرض صحّت پس از انقراض اولاد ذکور عایدات آن را به فقرای شیعه میتوان داد یا خیر؟
- [آیت الله بروجردی] شخصی ملک معیّنی را وقف مینماید که مادام العمر تولیت آن با خودش باشد و خمس عایدات آن را خود در مصارف در وقف نامه عمل کرده و ما بقی را در مخارج عیالاتش صرف نماید و بعد از وفاتش تمامی عایدات مورد وقف را متولّی در مصارف معیّنه خرج نموده، آیا چنین وقف صحیح و لازم است یا نه؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا جایز است پارچه و دستمالهایی را که ایام محرم بر روی علم می بندند، بفروش برسانند. و در عزاداری و تعمیر حسینیه مصرف کنند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا جایز است لقطه و مجهول المالک را در امور خیریه و تعمیر مسجد مصرف کرد؟
- [آیت الله بهجت] مصالح اضافی مسجدی را برای مسجد دیگری قرض می دهند تا در ضروریات آن مسجد مصرف گردد، آیا جایز است؟
- [آیت الله خامنه ای] فردی که مالک مقداری زمین زراعتی است، وصیّت کرده که آن را برای تعمیر مسجد مصرف کنند، ولی ورثه او آن را فروخته اند، آیا وصیّت متوفّی نافذ است؟ و آیا ورثه حق فروش آن ملک را دارند؟
- [آیت الله خوئی] شخصی ملکی وقف را از متولی اجاره میکند ولی میداند متولی اجاره را به مصرف معین نمیرساند، تکلیف مستأجر چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- ساختن مسجد و تعمیر مسجدی که نزدیک به خرابی می باشد مستحب است و اگر مسجد طوری خراب شود که تعمیر آن ممکن نباشد ، می توانند آن را خراب کنند و دوباره بسازند ، بلکه می تواننند مسجدی ر ا که خراب نشده ، برای احتیاج مردم خراب کنند و بزرگتر بسازند .
- اگر ملکی را وقف کنند که عیدی آن را خرج تعمیر مسجد نمایند و به امام جماعت و به کسی که در آن مسجد اذان می گوید بدهند در صورتی که بدانند که برای هر یک چه مقدار معیّن کرده ، باید همانطور مصرف کنند . و اگر یقین نداشته باشند ، باید اوّل مسجد را تعمیر کنند و اگر چیزی زیاد آمد بین امام جماعت و کسی که اذان می گوید بطور مساوی قسمت نمایند و بهتر آن است که این دو نفر در تقسیم با یکدیگر صلح کنند .
- اگر ملکی را مثلاً بر فقرا یا سادات وقف کند یا وقف کند که منافع آن به مصرف خیرات برسد ، در صورتی که برای آن ملک متولّی معیّن نکرده باشد اختیار آن با حاکم شرع است .
- فروختن در و پنجره و چیزهای دیگر مسجد حرام است و اگر مسجد خراب شود ، باد اینها را صرف تعمیر همان مسجد کنند ، و چنانچه به درد آن مسجد نخورد ، باید در مسجد دیگر مصرف شود ، ولی اگر به درد مسجدهای دیگر هم نخورد ، می توانند آن را بفروشند و پول آن را ، اگر ممکن است صرف تعمیر همان مسجد و گرنه صرف تعمیر مسجد دیگر نمایند .
- اگر ملک وقف خراب شود ، از وقف بودن بیرون نمی رود .
- اگر مسجد خراب هم شود نمی توانند آن را بفروشند ، یا داخل ملک و جاده نمایند . مگر اینکه ولی فقیه بر اساس مصالح مهمتری اجازه بدهد .
- نماز خواندن در ملکی که منفعت آن مال دیگری است ، بدون اجازة کسی که منفعت ملک او می باشد ، باطل است ، مثلاً در خانه اجاره ای اگر صاحب خانه یا دیگری بدون اجازه کسی که آن خانه را اجاره کرده نماز بخواند ، نمازش باطل است و همچنین است اگر در ملکی که دیگری در آن حقی دارد نماز بخواند ، مثلاً اگر میت وصیت کرده باشد که ثلث مال او را به مصرفی برسانند ، تا وقتی ثلث را جدا نکنند ، نمی شود در ملک او نماز خواند .
- اگر ملکی را بر افراد مخصوصی مثلاً بر اولاد خود وقف کند که هر طبقه ای بعد از طبقة دیگر از آن استفاده کنند ، چنانچه متولّی ملک آن را اجاره دهد و بمیرد در صورتی که مراعات مصلحت وقف یامصلحت طبقة بعد را کرده باشد اجاره باطل نمی شود . ولی اگر متولّی نداشته باشد و یک طبقه از کسانی که ملک بر آنها وقف شده آن را اجاره دهند و در بین مدّت اجاره بمیرد در صورتی که طبقته بعد اجازه نکنند ، اجاره باطل می شود و در صورتی که مستأجر مال الاجارة تمام مدّت را داده باشد مال الاجارة از زمان مردنشان تا آخر مدّت اجاره را از مال آنان می گیرد
- اگر اجیر پیش از تمام کردن نمازهای میت بمیرد و خودش هم نماز قضا داشته باشد ، باید از مال او برای نماازهائی که اجیر بوده دیگری را اجیر نمایند واگر چیزی زیاد آمد ، در صورتی که وصیت کرده باشد و ورثه اجازه بدهند برای تمام نمازهای او اجیر بگیرند . و اگر اجازه ندهند ثلث آن را به مصرف نماز خودش برسانند.
- اگر ملکی را بر افراد معیّنی مثلاً براولاد خود وقف نماید ، چنانچه در آن ملک زراعت و درختکاری کنند و از آن چیزی بدست آورند و از مخارج سال آنان زیاد بیاید ، باید خمس آن را بدهند . و نیز اگر به نحو دیگری از آن ملک منفعت می برند مثلاً اجارة آن را می گیرند باید خمس مقداری را که از مخارج سالشان زیاد می آید بدهند .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [امام خمینی] اگر ملکی را برای تعمیر مسجدی وقف نمایند، چنانچه آن مسجد احتیاج به تعمیر ندارد و احتمال هم نمیرود که تا مدتی احتیاج به تعمیر پیدا کند، در صورتی که غیر از تعمیر احتیاج دیگری نداشته باشد و عایداتش در معرض تلف و نگهداری آن لغو و بیهوده باشد میتوانند عایدات آن ملک را به مصرف مسجدی که احتیاج به تعمیر دارد برسانند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر ملکی را برای تعمیر مسجدی وقف نمایند؛ چنانچه آن مسجد احتیاج به تعمیر ندارد و انتظار هم نمی رود که تا مدتی احتیاج به تعمیر پیدا کند؛ می توانند عایدات آن ملک را به مصرف مسجدی که احتیاج به تعمیر دارد برسانند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر ملکی را برای تعمیر مسجدی وقف نمایند، چنان چه آن مسجد احتیاج به تعمیر ندارد، و انتظار هم نمی رود که تا مدتی احتیاج به تعمیر پیدا کند، می توانند عایدات آن ملک را به مصرف مسجدی که احتیاج به تعمیرات دارد برسانند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر ملکی را برای تعمیر مسجدی وقف نمایند، چنانچه آن مسجد احتیاج به تعمیر ندارد و احتمال هم نمی رود که تا مدتی احتیاج به تعمیر پیدا کند، در صورتی که غیر از تعمیر احتیاج دیگری نداشته باشد و عایداتش در معرض تلف و نگهداری آن لغو و بیهوده باشد می توانند عایدات آن ملک را به مصرف مسجدی که احتیاج به تعمیر دارد برسانند.
- [آیت الله سبحانی] اگر ملکی را برای تعمیر مسجدی وقف نمایند، چنانچه آن مسجد احتیاج به تعمیر ندارد و احتمال هم نمی رود که تا مدتی احتیاج به تعمیر پیدا کند، در صورتی که غیر از تعمیر احتیاج دیگری نداشته باشد و عایداتش در معرض تلف و نگهداری آن لغو و بیهوده باشد می توانند عایدات آن ملک را به مصرف مسجدی که احتیاج به تعمیر دارد برسانند.
- [آیت الله سبحانی] اگر ملکی را برای تعمیر مسجدی وقف نمایند، چنانچه آن مسجد احتیاج به تعمیر ندارد و احتمال هم نمی رود که تا مدتی احتیاج به تعمیر پیدا کند، در صورتی که غیر از تعمیر احتیاج دیگری نداشته باشد و عایداتش در معرض تلف و نگهداری آن لغو و بیهوده باشد می توانند عایدات آن ملک را به مصرف مسجدی که احتیاج به تعمیر دارد برسانند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر ملکی را برای تعمیر مسجدی وقف نمایند، چنانچه آن مسجد احتیاج به تعمیر نداشته باشد و احتمال هم نرود که تا مدّتی احتیاج به تعمیر پیدا کند، در صورتی که غیر از تعمیر احتیاج دیگری نداشته باشد و عایدات آن در معرض تلف و نگهداری آن لغو و بیهوده باشد، میتوانند عایدات آن ملک را به مصرف مسجدی که احتیاج به تعمیر دارد برسانند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر ملکی را برای تعمیر مسجدی وقف نمایند، در صورتی که این مسجد به هیچ وجه به تعمیر احتیاج نداشته باشد و احتمال احتیاج در آینده را هم ندهند، به طوری که نگهداری عایدات لغو و بیهوده باشد، میتوان در دیگر احتیاجات این مسجد صرف کرد و اگر مسجد هیچ گونه احتیاجی نداشته باشد و احتمال احتیاج هم ندهند میتوانند عایدات وقف را به مصرف مسجد دیگری که احتیاج به تعمیر دارد برسانند.
- [آیت الله بروجردی] اگر ملکی را برای تعمیر مسجدی وقف نمایند، چنانچه آن مسجد احتیاج به تعمیر ندارد و انتظار هم نمیرود که تا مدتی احتیاج به تعمیر پیدا کند، میتوانند عایدات آن ملک را به مصرف مسجدی که احتیاج به تعمیر دارد برسانند.
- [آیت الله خوئی] اگر ملکی را برای تعمیر مسجدی وقف نمایند، چنانچه آن مسجد احتیاج به تعمیر ندارد و انتظار هم نمیرود که تا مدتی احتیاج به تعمیر پیدا کند میتوانند عایدات آن ملک را به مصرف مسجدی که احتیاج به تعمیر دارد برسانند.