احتیاط مستحب
احتیاط غیر الزام‌آور را احتیاط مستحب گویند.
. احتیاط مستحب آن است که در سجده، سه مرتبه "سُبْحَانَ اللهِ"یا یک مرتبه "سُبْحَانَ رَبِّیَ الأْعْلی وَبِحَمْدِهِ" بگوید، هر چند ظاهر این است که اکتفا به گفتن هر ذکری که به این مقدار باشد، مثل سه مرتبه "الله اَکْبَر" جایز است، و باید این کلمات به عربی صحیح گفته شود، و مستحب است "سُبْحَانَ رَبِّیَ الأْعْلی وَبِحَمْدِهِ" را سه یا پنج یا هفت مرتبه بگوید.
عنوان مسئله:
. احتیاط مستحب آن است که در سجده، سه مرتبه "سُبْحَانَ اللهِ"یا یک مرتبه "سُبْحَانَ رَبِّیَ الأْعْلی وَبِحَمْدِهِ" بگوید، هر چند ظاهر این است که اکتفا به گفتن هر ذکری که به این مقدار باشد، مثل سه مرتبه "الله اَکْبَر" جایز است، و باید این کلمات به عربی صحیح گفته شود، و مستحب است "سُبْحَانَ رَبِّیَ الأْعْلی وَبِحَمْدِهِ" را سه یا پنج یا هفت مرتبه بگوید.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
سوال مرتبط یافت نشد
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خوئی] اگر بگوید نمازگزار در حال رکوع (سبحان ربی الاعلی و بحمده عوض سبحان ربی العظیم و بحمده) عمداً و در سجود هم ذکر رکوع را بگوید آیا نماز او صحیح است؟
- [آیت الله بهجت] در موارد تنگی وقت، آیا می شود در ذکر رکوع و سجده به یک مرتبه سبحان اللّه اکتفا کرد؟
- [آیت الله اردبیلی] کسی که مثلاً ذکر (سبحان ربی العظیم وبحمده) را در رکوع، سهوا غلط بخواند و یا اینکه سهوا در حال گفتن این ذکر، بدنش حرکت کند، آیا موقعی که میخواهد ذکر رکوع را دوباره به صورت صحیح تکرار کند، میتواند به جای آن ذکر، سه بار (سبحان اللّه) بگوید؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر مکلف شک کند با فراهم کردن همه مقدمات و انجام همه واجبات و مستحبات نماز (مثل قنوت، سوره، ذکر رکوع و سجده، تطهیر بدن، وضو یا غسل و یا هر امری که در صورت علم به تنگی وقت باید آن را رها کرد یا عوض آن را بهجا آورد) آیا میتواند همه نماز را در داخل وقت بهجا آورد یا نه، وظیفهاش چیست؟ اگر احتمال وسعت وقت بیشتر باشد چطور؟ آیا فرقی میکند که علت شک، ندانستن زمان اتمام وقت باشد یا ندانستن زمان انجام عمل؟ ج) در فرض مرقوم وظیفه تیمم است. س: اگر کسی به علت تنگی وقت موظف باشد از میان وضو (یا غسل)، طهارت ظاهری بدن، تیمم بر خاک (یا سنگ دارای گرد و خاک)، خواندن سوره، گفتن سه مرتبه سبحان الله در رکوع و سجده و.... برخی را ترک کند (یا عوض آن را بهجا آورد) چگونه باید اولویتبندی کند؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر کسی سهواً یا جهلاً ذکر رکوع یا سجده یا اذکار در حال قیام را در حال حرکت بدن بگوید و یا کسی میدانسته که نباید در حال حرکت بدن ذکر رکوع یا سجود و یا هر ذکر دیگری را بگوید ولی آن را فراموش کرده باشد و یا بر اثر بیتوجهی و غفلت و عادت، قسمتی از اذکار را در حال حرکت ادا کرده باشد؛ مثلاً قبل از اینکه سر بر سجده گذارده و بدنش آرام گیرد، ذکر سجده را شروع کرده یا قبل از اینکه ذکر سجدهاش را بهطور کامل تمام کند سر از سجده برداشته باشد، در موارد فوق چه حکمی دارد؟ ج) اگر از روی جهل یا سهو یا فراموشی اذکار نماز را در حال حرکت بگوید، نمازش صحیح است و در غیر این صورت نماز اشکال پیدا میکند. س: برخی بهطور عرفی یاد گرفتهاند که در حال برخاستن از رکوع یا سجده ذکر (الله اکبر) بگویند و چه بسا توجهی هم به این ندارند که از باب استحباب میگویند یا به قصد ذکر مطلق و یا تفاوت مستحب بودن ذکر و قصد ذکر مطلق را نمیدانند، در این موارد که در حال حرکت بدن ذکر (الله اکبر) را میگویند، نمازشان چه حکمی دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- . احتیاط مستحب آن است که در رکوع، سه مرتبه "سُبْحَانَ اللهِ" یا یک مرتبه "سُبْحَانَ رَبِّیَ الْعَظیمِ وَبِحَمْدِه" بگوید، هر چند ظاهر این است که گفتن هر ذکری که به این مقدار باشد مثل سه مرتبه "اللهُ اَکْبَر" کفایت می کند، ولی در تنگی وقت و در حال ناچاری گفتن یک "سُبْحَانَ اللهِ" کافی است.
- . مستحب است مسافر بعد از هر نماز سی مرتبه بگوید: سُبْحَانَ اللهِ وَالْحَمْدُ للهِ وَلاَ إِلَهَ اِلاَّ اللهُ واللهُ اَکْبَر، و در تعقیب نماز ظهر و عصر و عشا بیشتر سفارش شده است، بلکه بهتر است در تعقیب این سه نماز شصت مرتبه بگوید.
- . اگر مجتهد اعلم بعد از بیان فتوی در مسأله ای احتیاط کند مثلاً بفرماید یک مرتبه تسبیحات خواندن در رکعت سوم و چهارم کفایت می کند اگرچه احتیاط این است که سه مرتبه بخوانند، مقلد می تواند به خواندن یک مرتبه اکتفا کند و می تواند رعایت احتیاط نموده، سه مرتبه بخواند و این احتیاط را احتیاط مستحب گویند.
- . ذکر رکوع باید به عربی صحیح گفته شود، و مستحب است آن را سه یا پنج یا هفت مرتبه بلکه بیشتر بگویند.
- . در رکعت سوم و چهارم نماز می تواند فقط یک حمد بخواند، یا یک مرتبه تسبیحات اربعه بگوید یعنی بگوید، "سُبْحَانَ اللهِ وَالْحَمْدُ للهِ وَلاَ اِلهَ اِلاَّ اللهُ وَاللهُ أکْبَر"و بهتر آن است که این تسبیحات را سه مرتبه بگوید و می تواند در یک رکعت حمد و در رکعت دیگر تسبیحات بگوید و بهتر است در هر دو رکعت تسبیحات بخواند.
- . اگر سهواً تسبیحات اربعه را نگوید، یا بیشتر از سه مرتبه بگوید احتیاط مستحب آن است که بعد از نماز دو سجده سهو به جا آورد.
- . مستحب است انسان بعد از نماز مقداری مشغول تعقیب، یعنی خواندن ذکر و دعا و قرآن شود، و بهتر است پیش از آن که از جای خود حرکت کند و وضو و غسل و تیمم او باطل شود، رو به قبله تعقیب را بخواند، و لازم نیست تعقیب به عربی باشد، ولی بهتر است چیزهایی را که در کتاب های دعا دستور داده اند بخواند. و از تعقیب هایی که خیلی سفارش شده است تسبیح حضرت زهراء علیهاالسلام است، که باید به این ترتیب گفته شود: 34 مرتبه "اللهُ اَکْبَر"، 33 مرتبه "اَلْحَمْدُ للهِ" و 33 مرتبه "سُبْحَانَ اللهِ"، و می شود "سُبْحَانَ الله" را پیش از "اَلْحَمْدُ لله" گفت، ولی بهتر است بعد از "اَلْحَمْدُ لله" گفته شود.
- . اگر پیشانی بی اختیار به جای سجده بخورد و بلند شود، سجده به عمل نیامده است، و باید سجده را بطور صحیح به جا آورد و بعد از تمام شدن، احتیاط مستحب آن است که دو مرتبه نماز را بخواند.
- . اگر مجتهد اعلم در مسأله ای فتوی دهد، کسی که از او تقلید می کند، بنابر احتیاط نمی تواند در آن مسأله به فتوای مجتهد دیگر عمل کند ولی اگر فتوی ندهد و بفرماید احتیاط آن است که فلانطور عمل شود، مثلاً بفرماید احتیاط آن است که در رکعت سوم و چهارم نماز، سه مرتبه تسبیحات اربعه یعنی "سُبْحانَ اللهِ وَالْحَمْدُ للهِ ولا إِلهَ إلاَّ اللهُ وَاللهُ اَکْبَرُ" بگویند، مقلد باید یا به این احتیاط، که احتیاط واجبش می گویند عمل کند و سه مرتبه بگوید، یا به فتوای مجتهدی که علم او از مجتهد اعلم کمتر و از مجتهدهای دیگر بیشتر است عمل نماید، پس اگر او یک مرتبه گفتن را کافی بداند، می تواند یک مرتبه بگوید. و هم چنین است اگر مجتهد اعلم بفرماید مسأله محل تأمل یا محل اشکال است.
- . اگر در مسأله ای به فتوای مجتهدی عمل کند، و بعد از مردن او در همان مسأله به فتوای مجتهد زنده رفتار نماید، دوباره نمی تواند آن را مطابق فتوای مجتهدی که از دنیا رفته است انجام دهد. ولی اگر مجتهد زنده در مسأله ای فتوی ندهد، واحتیاط نماید و مقلد مدتی به آن احتیاط عمل کند، دوباره می تواند به فتوای مجتهدی که از دنیا رفته عمل نماید، مثلاً اگرمجتهدی گفتن یک مرتبه "سُبْحانَ اللهِ وَالْحَمْدُ للهِ ولا إِلهَ إلاَّ اللهُ وَاللهُ اَکْبَرُ "را در رکعت سوم و چهارم نماز کافی بداند، و مقلد مدتی به این دستور عمل نماید و یک مرتبه بگوید، چنان چه آن مجتهد زنده احتیاط واجب را در سه مرتبه گفتن بداند و مقلد مدتی به این احتیاط عمل کند و سه مرتبه بگوید دوباره می تواند به فتوای مجتهدی که از دنیا رفته برگردد و یک مرتبه بگوید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] باید در سجده سه مرتبه )سُبْحانَ اللّهِ( یا یک مرتبه )سُبْحانَ رَبِّیَ الأعْلی وَبِحَمْدِهِ( بگوید و احتیاطاً مطلق ذکر کافی نیست. چنانچه در رکوع گذشت و باید این کلمات دنبال هم و به عربی صحیح گفته شود ومستحبّ است )سُبْحانَ رَبِّیَ الأعْلَی وَبِحَمْدِهِ( را سه یا پنج یا هفت مرتبه بگوید.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در سجده هر ذکری بگوید کافی است به شرط آنکه مقدار ذکر از سه مرتبه (سُبْحانَ الله) یا یک مرتبه (سُبْحانَ ربیّ الاَعلی وَبِحَمْدِهْ) کمتر نباشد و مستحب است (سُبْحانَ ربیّ الاَعلی وَبِحَمْدِهْ) را سه یا پنج یا هفت مرتبه بگوید.
- [آیت الله شبیری زنجانی] یکی از واجبات سجده ذکر است و آن گفتن (سُبْحانَ رَبِّیَ الأَعْلی وَ بِحَمْدِهِ) یا (سُبْحانَ اللَّهِ سُبْحانَ اللَّهِ سُبْحانَ اللَّهِ) است و ظاهر آن است که گفتن هر ذکری که به مقدار اینها باشد کفایت میکند، لکن بنا بر احتیاط واجب در سجده (سُبحانَ ربِّیَ العَظِیمِ وَ بِحَمْدِهِ) نگوید؛ و باید ذکر سجده به دنبال هم و به عربی صحیح گفته شود و مستحب است (سُبْحانَ رَبِّیَ الأَعلی وَ بِحَمْدِهِ) را سه یا پنج یا هفت مرتبه یا بیشتر بگوید.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] بهتر آن است که در حال اختیار در سجده سه مرتبه سبحان اللّه یا یک مرتبه سبحان ربی الاعلی و بحمده بگوید و باید این کلمات دنبال هم و به عربی صحیح گفته شود و ظاهر این است که گفتن هر ذکری که به این مقدار باشد کفایت می کند و مستحب است سبحان ربی الاعلی و بحمده را سه یا پنج یا هفت مرتبه یا بیشتر بگوید.
- [آیت الله وحید خراسانی] در حال اختیار واجب است در سجده سه مرتبه سبحان الله یا یک مرتبه سبحان ربی الاعلی و بحمده یا هر ذکری که به این مقدار باشد بگوید و احتیاط مستحب ان است که تسبیح را بر مطلق ذکر مقدم بدارد و باید این کلمات دنبال هم و به عربی صحیح گفته شود و مستحب است سبحان ربی الاعلی و بحمده را سه یا پنج یا هفت مرتبه یا بیشتر بگوید
- [آیت الله بروجردی] احتیاط واجب آن است که در سجده سه مرتبه (سُبْحانَ اَللهِ) یا یک مرتبه (سُبْحانَ رَبِّی الاَعْلی وَ بِحَمْدِه) بگوید و باید این کلمات دنبال هم و به عربی صحیح گفته شودو مستحب است (سُبْحانَ رَبِّی الاَعلی وَ بِحَمْدِهِ) را سه یا پنج یا هفت مرتبه بگوید.
- [آیت الله مظاهری] هر ذکری در سجده گفته شود کافی است ولی مستحب است سه مرتبه (سُبْحانَ اللَّهِ) یا یک مرتبه (سُبْحانَ رَبِّیَ الْاَعْلی وَ بِحَمْدِهِ) گفته شود و اگر ذکر دیگر گفته شود، باید از سه مرتبه (سُبْحانَ اللَّهِ) یا یک مرتبه (سُبْحانَ رَبِّیَ الْاَعْلی و بِحَمْدِهِ) کمتر نباشد و مستحب است ذکر سجده سه یا پنج یا هفت مرتبه گفته شود.
- [آیت الله نوری همدانی] در سجده هر ذکری بگوید کافی است ، ولی احتیاط واجب آن است که مقدار ذکر از سه مرتبه سبحان الله یا یک مرتبه سبحان ربی الاعلی و بحمده کمتر نباشد و مستحب است سبحان ربی الاعلی و بحمده را سه یا پنج یا هفت مرتبه بگوید .
- [امام خمینی] در سجده هر ذکری بگوید کافی است ولی احتیاط واجب آن است که مقدار ذکر از سه مرتبه (سبحان الله ) یا یک مرتبه (سبحان ربی الاعلی و بحمده ) کمتر نباشد و مستحب است (سبحان ربی الاعلی و بحمده ) را سه یا پنچ یا هفت مرتبه بگوید.
- [آیت الله سبحانی] احتیاط واجب آن است که مقدار ذکر از سه مرتبه سبحان الله یا یک مرتبه سُبْحانَ رَبِّیَ الأَعْلی وَ بِحَمْدِهِ کمتر نباشد و مستحب است سبحان ربی الأعلی و بحمده را سه یا پنج یا هفت مرتبه بگوید.