تنگی وقت
عدم گنجایش زمان برای بهجا آوردن عبادت دارای وقت مشخص با اجزاء و شرایط آن راتنگی وقت گویند و از آن در بابهایی نظیر طهارت، صلات و حج سخن رفته است.
در موارد تنگی وقت، آیا می شود در ذکر رکوع و سجده به یک مرتبه سبحان اللّه اکتفا کرد؟
بله.
بله.
پاسخ:
بله.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر کسی عمدا در رکوع و سجده ها یک "سبحان اللّه " بگوید، آیا نمازش صحیح است؟
- اگر در رکوع، ذکر "سبحان ربی العظیم و بحمده" را دو بار یا چهار بار بگوید، چه حکمی دارد؟ آیا حتما این ذکر را باید یک مرتبه یا به مقدار معیّنی بگوید؟
- اگر شخصی در حال رکوع و یا سجود به جای "سبحان ربی الاعلی و بحمده" و یا "سبحان ربی العظیم و بحمده" بگوید "سبحان ربّنا الاعلی" و یا "سبحان ربنا العظیم"، آیا صحیح است؟
- آیا رعایت تجوید در ذکر رکوع و سجده واجب است؟
- حداقل مقدار ضروری ذکر رکوع و سجود چه مقدار است؟
- آیا در رکوع یا سجود پس از ذکر واجب، می توان به فارسی دعا کرد؟
- اگر کسی عمدا یا سهوا ذکر رکوع و سجده را به جای یکدیگر به کار برد، اشکال دارد؟
- اگر در رکوع و سجود پس از ذکر واجب، دعا و ذکری به غلط خوانده شود، به نماز صدمه می زند؟
- اگر در رکوع، بعد از گفتن ذکر رکوع، اذکار دیگری را بگوییم، چه حکمی دارد؟
- اگر نمازگزار قبل از تمام شدنِ ذکر رکوع، سهوا، سر از رکوع بر دارد، نمازش چه حکمی دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] آیا در ذکر رکوع و سجود اگر فقط یک سبحان الله بگوییم کافی است یا خیر؟
- [آیت الله خامنه ای] در نماز جماعت برای اینکه مأموم به سجده امام برسد، آیا میتواند در ذکر رکوع یک بار (سبحان الله) بگوید و به سجده برود یا خیر؟
- [آیت الله خوئی] آیا مجزی است صلوات بر محمد صلی الله علیه و آله از ذکر رکوع و سجود اگر تکرار کند آن صلوات را سه مرتبه در سجود و رکوعش؟
- [آیت الله سیستانی] آیا گفتن یک (سبحان الله) در رکوع و سجود در نماز واجب کفایت می کند ؟
- [آیت الله سیستانی] آیا گفتن یک (سبحان الله) در رکوع و سجود در نماز واجب کفایت می کند ؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر مکلف شک کند با فراهم کردن همه مقدمات و انجام همه واجبات و مستحبات نماز (مثل قنوت، سوره، ذکر رکوع و سجده، تطهیر بدن، وضو یا غسل و یا هر امری که در صورت علم به تنگی وقت باید آن را رها کرد یا عوض آن را بهجا آورد) آیا میتواند همه نماز را در داخل وقت بهجا آورد یا نه، وظیفهاش چیست؟ اگر احتمال وسعت وقت بیشتر باشد چطور؟ آیا فرقی میکند که علت شک، ندانستن زمان اتمام وقت باشد یا ندانستن زمان انجام عمل؟ ج) در فرض مرقوم وظیفه تیمم است. س: اگر کسی به علت تنگی وقت موظف باشد از میان وضو (یا غسل)، طهارت ظاهری بدن، تیمم بر خاک (یا سنگ دارای گرد و خاک)، خواندن سوره، گفتن سه مرتبه سبحان الله در رکوع و سجده و.... برخی را ترک کند (یا عوض آن را بهجا آورد) چگونه باید اولویتبندی کند؟
- [آیت الله خوئی] اگر بگوید نمازگزار در حال رکوع (سبحان ربی الاعلی و بحمده عوض سبحان ربی العظیم و بحمده) عمداً و در سجود هم ذکر رکوع را بگوید آیا نماز او صحیح است؟
- [آیت الله سبحانی] اگر کسی عمداً در سجده سبحان ربی العظیم و در رکوع سبحان ربی الاعلی بگوید چه طور است؟
- [سایر] «رب صل علی محمد و آل محمد» بعد از ذکر سجده یا رکوع نماز، به چه معنا است؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی از مقلّدین حضرت عالی زمانی متمادی در رکوع و سجود نمازهای واجب فقط یکبار سبحان الله گفته است نماز ایشان به لحاظ صحّت چه صورت دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کفایت هر ذکری که در سجده بگوید، خالی از وجه نیست، ولی احتیاط مستحب آن است که سه مرتبه (سُبحانَ اللّه) یا یک مرتبه (سُبحانَ رَبِّی الأعْلی وَ بِحَمْدِه) بگوید و مستحب است (سبحان ربّی الأعلی و بحمده) را سه یا پنج یا هفت مرتبه بگوید.
- در تنگی وقت باید تسبیحات اربعه را یک مرتبه بگوید.
- اگر موقعی که امام در رکعت دوم نماز چهار رکعتی است اقتدا کند، باید در رکعت دوم نمازش که رکعت سوم امام است بعد از دو سجده بنشیند و تشهد را به مقدار واجب بخواند و برخیزد و چنانچه برای گفتن سه مرتبه تسبیحات وقت ندارد، یک مرتبه بگوید و در رکوع یا سجده خود را به امام برساند، و اگر یک مرتبه تسبیحات را هم وقت ندارد کمتر از آن بگوید و به رکوع امام برسد و اگر اصلاً وقت ندارد، قریب است که هیچ ذکر نگوید و با امام رکوع کند، اگر چه احتیاط در قصد انفراد و اتمام است.
- مستحب است مسافر بعد از هر نمازی که شکسته میخواند، سی مرتبه بگوید: (سُبْحانَ اللّه وَ الْحَمْدُ لِلّهِ وَ لا اِلهَ اِلاّ اللّه وَ اللّه اَکبَرْ).
- در رکعت سوم و چهارم نماز میتواند فقط یک حمد بخواند، یا سه مرتبه تسبیحات اربعه بگوید؛ یعنی سه مرتبه بگوید: (سُبحانَ اللّه وَ الْحَمدُ للّه وَ لا اِلهَ اِلاَّ اللّه وَ اللّه اَکبَر). و اگر یک مرتبه هم تسبیحات اربعه را بگوید بنابر اقوی کافی است، ولی سه مرتبه فضیلت بیشتر دارد و موافق احتیاط است؛ و میتواند در یک رکعت حمد و در رکعت دیگر تسبیحات بگوید و بهتر است در هر دو رکعت تسبیحات بخواند.
- مستحب است انسان بعد از نماز مشغول تعقیب، یعنی خواندن ذکر و دعا و قرآن شود. و بهتر است پیش از آنکه از جای خود حرکت کند و وضو و غسل و تیمم او باطل شود، رو به قبله تعقیب را بخواند، و لازم نیست تعقیب به عربی باشد، ولی بهتر است چیزهایی را که در کتابهای دعا دستور دادهاند بخواند و از تعقیبهایی که خیلی سفارش شده است، تسبیح حضرت زهرا علیهاالسلام است که باید به این ترتیب گفته شود: 3? مرتبه (اللّه اَکبر)، سپس 33 مرتبه (اَلحَمدُ للّه) و بعد از آن 33 مرتبه (سُبحان اللّه)، و بنابر اظهر می‌شود (سبحان اللّه) را پیش از (اَلحَمد للّه) گفت، ولی بهتر است بعد از (الحمد للّه) گفته شود.
- بعد از تمام شدن ذکر رکوع، باید راست بایستد و بعد از آنکه بدن آرام گرفت به سجده رود و اگر عمداً پیش از ایستادن، یا پیش از آرام گرفتن بدن به سجده رود، نمازش باطل است.
- مستحب است بعد از نماز سجده شکر نماید و همینقدر که پیشانی را به قصد شکر بر زمین بگذارد کافی است، ولی بهتر است صد مرتبه یا سه مرتبه یا یک مرتبه، (شُکراً للّه) یا (شکراً) یا (عَفْواً) بگوید و نیز مستحب است هر وقت نعمتی به انسان میرسد یا بلایی از او دور می‌شود، سجده شکر بهجا آورد.
- اگر پیش از تمام شدن ذکر سجده سهواً پیشانی را از زمین بردارد، نمیتواند دوباره به زمین بگذارد و باید آن را یک سجده حساب کند. ولی اگر جاهای دیگر را سهواً از زمین بردارد، باید دو مرتبه به زمین بگذارد و ذکر را بگوید.
- اگر رکوع را فراموش کند و پیش از آنکه به سجده برسد، یادش بیاید، اگر به قصد رکوع خم شده بود و مختصر مکثی در رکوع کرد؛ فقط قیام بعد از رکوع را انجام نداده، بنابراین برمیگردد و آن قیام را بهجا آورده و به سجده میرود، والاّ باید ایستاده و بعد به رکوع رود؛ و احتیاط مستحب است اگر فراموش کردن رکوع قبل از خم شدن باشد، نماز را دو مرتبه بخواند؛ و چنانچه به حالت خمیدگی به رکوع برگردد، نمازش باطل است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] در رکوع واجب است ذکر بگوید، ذکر رکوع بنابر احتیاط واجب سه مرتبه (سبْحان الله) یا یک مرتبه (سبْحان ربی الْعظیم و بحمْده) است. ذکر سجده نیز واجب است و احتیاط آن است که حداقل سه مرتبه (سبْحان الله) یا یک مرتبه (سبْحان ربی الْأعْلی و بحمْده) بگوید و هرچه بیشتر بگوید بهتر است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] لازم است در حال اختیار سه مرتبه (سُبحان اللَّهِ) یا یک مرتبه (سُبحانَ ربِّیَ العظیمِ وبِحَمْدِهِ) یا ذکر دیگری به این مقدار بگوید؛ ولی به احتیاط واجب در رکوع (سُبحانَ ربِّیَ الأعْلی وبِحَمْدِهِ) نگوید و در تنگی وقت و در حال ناچاری گفتن یک (سُبحان اللَّهِ) کافی است.
- [آیت الله وحید خراسانی] در حال اختیار واجب است در رکوع سه مرتبه سبحان الله یا یک مرتبه سبحان ربی العظیم و بحمده یا هر ذکری که به این مقدار باشد بگوید و احتیاط مستحب ان است که تسبیح را به صورتی که بیان شد بر ذکر دیگر مقدم بدارد و در تنگی وقت و در حال ناچاری گفتن یک سبحان الله کافیست
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . احتیاط مستحب آن است که در رکوع، سه مرتبه "سُبْحَانَ اللهِ" یا یک مرتبه "سُبْحَانَ رَبِّیَ الْعَظیمِ وَبِحَمْدِه" بگوید، هر چند ظاهر این است که گفتن هر ذکری که به این مقدار باشد مثل سه مرتبه "اللهُ اَکْبَر" کفایت می کند، ولی در تنگی وقت و در حال ناچاری گفتن یک "سُبْحَانَ اللهِ" کافی است.
- [آیت الله مظاهری] هر ذکری در سجده گفته شود کافی است ولی مستحب است سه مرتبه (سُبْحانَ اللَّهِ) یا یک مرتبه (سُبْحانَ رَبِّیَ الْاَعْلی وَ بِحَمْدِهِ) گفته شود و اگر ذکر دیگر گفته شود، باید از سه مرتبه (سُبْحانَ اللَّهِ) یا یک مرتبه (سُبْحانَ رَبِّیَ الْاَعْلی و بِحَمْدِهِ) کمتر نباشد و مستحب است ذکر سجده سه یا پنج یا هفت مرتبه گفته شود.
- [آیت الله سبحانی] ذکر رکوع، بنابر احتیاط واجب آن است که سه مرتبه سبحان الله یا یک مرتبه سُبْحانَ رَبِّیَ العَظِیمِ و بِحَمْدِهِ بگوید.
- [آیت الله اردبیلی] در حال رکوع، گفتن ذکر واجب است و ذکر رکوع (سُبْحانَ اللّهِ) و یا (سُبْحانَ رَبّیَِ الْعَظیمِ وَبِحَمْدِهِ) می‌باشد و چنانچه در رکوع ذکر (سُبْحانَ اللّهِ) بگوید، بنابر احتیاط واجب باید آن را سه مرتبه تکرار کند؛ ولی در صورت ضرورت و تنگی وقت، گفتن یک (سُبْحانَ اللّهِ) نیز کافی است و چنانچه ذکر (سُبْحانَ رَبّیَِ الْعَظیمِ وَبِحَمْدِهِ) را بگوید، یک بار کافی است. گفتن ذکرهای دیگر، مثل (اَلْحَمْدُ للّهِ) یا (اللّهُ اَکْبَرُ) به جای دو ذکر فوق نیز در رکوع جایز است، به شرط آن که به اندازه سه بار (سُبْحانَ اللّهِ) باشد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] بهتر آن است که در حال اختیار در رکوع؛ سه مرتبه سبحان اللّه یا یک مرتبه سبحان ربی العظیم و بحمده بگوید و ظاهر این است که گفتن هر ذکری که به این مقدار باشد کفایت می کند؛ ولی در تنگی وقت و در حال ناچاری گفتن یک سبحان اللّه کافی است.
- [آیت الله خوئی] بهتر آن است که در حال اختیار در رکوع، سه مرتبه (سبحان الله) یا یک مرتبه (سبحان ربی العظیم و بحمده) بگوید و ظاهر این است که گفتن هر ذکری به این مقدار باشد کفایت میکند. ولی در تنگی وقت و در حال ناچاری گفتن یک (سبحان الله) کافی است.
- [آیت الله علوی گرگانی] باید در سجده سه مرتبه )سُبْحانَ اللّهِ( یا یک مرتبه )سُبْحانَ رَبِّیَ الأعْلی وَبِحَمْدِهِ( بگوید و احتیاطاً مطلق ذکر کافی نیست. چنانچه در رکوع گذشت و باید این کلمات دنبال هم و به عربی صحیح گفته شود ومستحبّ است )سُبْحانَ رَبِّیَ الأعْلَی وَبِحَمْدِهِ( را سه یا پنج یا هفت مرتبه بگوید.