اموال
اَمْوال، اصطلاحی در فقه اسلامی که به مباحثی درباره جمع و خرج دارایی‌های عمومی می‌پردازد.
اگر مردی که فرزند ندارد بمیرد و فرزند نداشته باشد 41 اموال او به زن او و بقیه اموال او به ورثه دیگر می رسد که طبق مسائل سابق بین آنان تقسیم می شود و اگر میت فرزند داشته باشد سهم زن 81 اموال او می شود.
عنوان مسئله:
اگر مردی که فرزند ندارد بمیرد و فرزند نداشته باشد 41 اموال او به زن او و بقیه اموال او به ورثه دیگر می رسد که طبق مسائل سابق بین آنان تقسیم می شود و اگر میت فرزند داشته باشد سهم زن 81 اموال او می شود.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- ورثه مردی عبارتند از یک زن و چند فرزند صغیر و کبیر و ترکه میت یک منزل مسکونی است و چون زوجه حقی نسبت به عین ساختمان منزل نداشته و فقط در قیمت آن سهم دارد، آیا قبل و بعد از پرداخت حق زوجه نامبرده می تواند به سکونت در آن منزل ادامه دهد یا موقوف به اذن سایر ورثه است؟
- میت دارای چند فرزند صغیر و مادر می باشد، آیا می شود سهم الارث مادر را با تقسیم، از سهم الارث کودکان صغیر جدا کرد؟
- مرسوم است که شخص در زمان حیات اموال خود را به صورت سهم الارث بین ورثه خود تقسیم می کند و بعد از فوت بین ورثه اختلاف حاصل می شود، آیا این مسأله وجاهت شرعی دارد؟ همچنین آیا می تواند در زمان حیات مقدار زیادی از دارایی خود را به یکی از ورثه مصالحه یا هبه کند به نحوی که ضرر به حقوق سایر ورثه داشته باشد؟
- شخصی وصیت به ثلث کرده ولی معلوم نکرده ثلث را از پول نقد او بدهند، آیا ورثه و وصی می توانند ثلث را از اموال منقول میت بپردازند و در نتیجه سهم الارث همسر کمتر می شود یا باید از مجموع اموال بپردازند؟
- مردی فوت کرده است و اموالی مثل باغ، ساختمان، زمین مزروعی و پول نقد از او باقی مانده است. ورثه او هنگام فوت چند پسر و دختر است با یک زن دائم که از این زن فرزندی ندارد. لطفاً بفرمایید سهم الارث هرکدام چه مقدار می باشد؟ و همسر وی از چه چیزهایی ارث می برد؟
- شخصی یک ساختمان و دو زن و ده فرزند پسر و دختر در شهری داشته است، بعد از فوت او یکی از پسرها و یکی از زنها و یکی از نوه پسرهایش از آن زمان در آن خانه نشسته اند و یک اطاق هم خالی بوده که یکی از دخترهایش این اطاق را به تصرف درآورده و به یک زن بی شوهر و بی بچه داده، آن پسری که از زمان پدر تا حالا در آن خانه نشسته به آن دختر می گوید این زن را از خانه بیرون کن یا او باید ماهانه مبلغ 5000 تومان کرایه بدهد، آیا اولا از نظر شرعی در این مدت که پدر آن شخص فوت کرده و خودش در خانه می نشسته و وارث های دیگر راضی نبوده اند، چه حکمی دارد؟ و ثانیاً این کرایه ای که می خواهد از آن زن بی سرپرست بگیرد، به او می رسد یا نه؟ و از طرف دیگر نماز و روزه آن زن صحیح است یا خیر؟ و ضمناً حاضر نیستند اموال این مرحوم را تقسیم بکنند و هرکدام از این بچه ها مقداری از ملک و باغ را تصرف کرده و حاصلش را می برند. از نظر شرعی این مسأله چه حکمی دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر ورثه کافر،همگی کافر باشند اموال بین آن ها تقسیم می شود یا به حاکم شرع می رسد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر چندین سال از فوت مردی گذشته باشد و اموال او را تقسیم نکرده باشند آیا زن از درآمد اموال مذکور ارث می برد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] زن و شوهری چند فرزند دارند. یکی از فرزندان آنها، که مجرّد است، فوت می کند و از او اموالی باقی می ماند، پدر این متوفّی نیز قبل از تقسیم ارث فرزند فوت می کند. اگر پدر این فرزند دارای والدین باشد، آیا سهم الارثی که از فرزند خود دارد به والدینش می رسد؟
- [آیت الله سبحانی] در صورتی که ورثه میت، اولاد دو دایی امی وی باشند و از یکی از دایی ها یک فرزند پسر و از دیگری یک فرزند دختر و یک فرزند پسر باشد ارث چگونه تقسیم می شود؟
- [آیت الله سبحانی] پدرم وصیت می کند یک سوم مالش را به مدت پنج سال در امر کشاورزی سرمایه گذاری کنند و درآمد آن را به مصرف فقرا برسانند. حال اگر قبل از به پایان رسیدن پنج سال، فرزند بزرگتر این میت بمیرد، آیا به وارث این فرزند پس از گذشت پنج سال سهمی از آن اموال می رسد؟
- [آیت الله سبحانی] استفاده یکی از ورثه ها از میوه درخت یا وسائلی که متعلق به میّت است قبل از تقسیم چه حکمی دارد یعنی لازم است از تمامی ورثه ها اجازه بگیرد یا نه می تواند نسبت به سهم خود استفاده کند؟
- [آیت الله سبحانی] در صورتی که ورثه میّت، اولاد دو عموی أبوینی یا أبی باشند یکی از آنها یک فرزند دختر و دیگری دو فرزند پسر باشد، ارث چگونه تقسیم می شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] حدود چهارده سال پیش پدرم در جبهه جنگ تحمیلی مفقودالاثر گردید. علی رغم اقدامات به عمل آمده، مدرکی دالّ بر شهادت ایشان از ارگانهای مربوطه به دستمان نرسیده است; بلکه مدارکی شبهه اسیر شدن ایشان را ایجاد نموده است، به هر حال پدر بزرگ این جانب نیز تا چهار سال پیش در قید حیات بودند; مستحضرید مفقود شدن پدرم حدود ده سال جلوتر از درگذشت پدربزرگم بوده است، آیا از اموال منقول و غیر منقول پدربزرگم به پدرم و به ما چیزی تعلّق می گیرد؟ آیا بقیّه ورثه می توانند اموال به جای مانده از پدربزرگم را تقسیم کنند و سهم الارث ما را ندهند؟ وظیفه ما و بقیّه ورثه چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا زیورآلات طلا که شوهر برای همسرش می خرد، از اموال شوهر محسوب شده و بعداز وفاتش جزء ترکه اش محسوب می شود، به طوری که بین ورثه تقسیم شده و همسر او سهم خود را می برد یا آنکه ملک زوجه است؟
- [آیت الله نوری همدانی] مردی که با زنی ازدواج نموده همسر دیگری دارد که دارای چندین فرزند دختر و پسر میباشد آیا اولاد از همسر دوم از اموال ایشان نیز سهم دارند (البته همسر دوم زندگی و اموالش جداگانه است) این مرد میگوید اینها (همسر دوّمِ مرد همراهِ دو دخترش) از اموالم که قبل از ازدواج با همسر دوّم داشتم حقّی ندارند، شرعاً حکم چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر میت بیش از یک زن داشته باشد: الف: چنانچه میت فرزند نداشته باشد 41 اموال میت بین آنها بالسویه تقسیم میشود. ب: اگر میت فرزند داشته باشد 81 اموال او بین زنها بالسویه تقسیم میشود.
- اگر وارث همسر میت و یک نفر از طبقه اول باشند: الف: پدر یامادر و شوهر: سهم شوهر 21 و بقیه سهم پدر یا مادر می شود. ب: پدر یا مادر و زن: سهم زن 41 و بقیه سهم پدر یا مادر می شود. ج: یک پسر یا یک دختر و شوهر: سهم شوهر 41 وبقیه به پسر یا دختر می رسد. د یک پسر یا یک دختر وزن سهم زن 81 وبقیه به پسر یا دختر می رسد.
- اگر وارث زن و پدر و مادر و فرزندان میت باشند. سهم زن 81 و سهم پدر و مادر هر یک 61 می شود و بقیه مال بین بچه های میت طبق مسائل گذشته تقسیم می شود.
- اگر زنی که فرزند داشته باشد بمیرد سهم شوهر او 41 تمام مال میت می شود بقیه اموال او به ورثه دیگر وفرقی نمی کند که فرزندان زن از این مرد باشد یا شوهر دیگر و فرقی نمی کند که شوهر فرزند داشته باشد یا خیر.
- اگر همسر میت با چند دایی و خاله وارث باشند: همسر اگر شوهر باشد 21 و اگر زن باشد 41 مال به او می رسد و بقیه مال طبق مسائل گذشته بین دایی و خاله تقسیم می شود.
- اگر وارث شوهر و پدر و مادر و فرزندان میت باشند. سهم شوهر 41 می شود و به هر یک از پدر و مادر 61 می رسد وبقیه مال بین بچه های میت طبق مسائل گذشته تقسیم می شود.
- اگروارث میت علاوه برچند عمو وعمه ودایی وخاله همسرمیت نیز باشد: همسر میت اگر شوهر باشد 21 و اگر زن باشد 41 ارث میبرد و 31 اصل مال میت به دایی و خاله می رسد که طبق مسائل 2919 تا 2923 بین آنان تقسیم می شود و بقیه مال بین عمو و عمه طبق مسائل 2913 تا 2917 تقسیم می شود. توجه به این نکته لازم است که سهم همسر از سهم دایی وخاله کسر نمی شود و تنها از سهم عمو و عمه کسر می شود.
- اگر علاوه بر اجداد وبرادر همسر میت هم باشد همسر سهم خود را می برد یعنی اگر زن باشد 41 واگر شوهر باشد 21 و بقیه بین اجداد و خواهر و برادر میت طبق مسأله سابق تقسیم می شود.
- اگر وارث پدر و مادر و یک دختر باشند: الف اگر مادر حاجب داشته باشد سهم او 61 میشود وسهم پدر هم 61 و سهم دختر21 می شود و 61 باقیمانده بین پدر و دختر تقسیم می شود و از چهار قسمت یک قسمت به پدر وبقیه به دختر می رسد بنابر این مال میت به 24 قسمت تقسیم می شود و 4 سهم آن به مادر و 5 سهم به پدر و 15 سهم به دختر متوفی می رسد. ب اگر مادر حاجب نداشته باشد مال میت به 5 قسمت تقسیم میشود و یک سهم به پدر و یک سهم به مادر و سه سهم بقیه به دختر میت می رسد.
- اگر وارث همسر و چند عمو و عمه باشند همسر اگر شوهر باشد 21 و اگر زن باشد 41 ارث می برد و بقیه مال به ترتیبی که در مسائل قبل گفته شد بین عمو و عمه تقسیم می شود.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه مردی از دنیا برود و فرزند نداشته باشد، یک چهارم مال او را همسر دائمی او می برد و بقیه را ورثه دیگر و هرگاه از آن زن یا از زن دیگر فرزند داشته باشد، یک هشتم مال به زن او می رسد و بقیه به وارثان دیگر.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه مردی از دنیا برود و فرزند نداشته باشد، یک چهارم مال او را همسر دائمی او می برد و بقیه را ورثه دیگر و هرگاه از آن زن یا از زن دیگر فرزند داشته باشد، یک هشتم مال به زن او می رسد و بقیه به وارثان دیگر.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر مردی بمیرد و فرزند نداشته باشد، 14 مال او را زن و بقیّه را ورثه دیگر میبرند و اگر از آن زن یا از زن دیگر فرزند داشته باشد، 18 مال را زن و بقیّه را ورثه دیگر میبرند و زن از زمین خانه و باغ و زراعت و زمینهای دیگر ارث نمیبرد، نه از خود زمین و نه از قیمت آن و از ساختمان و زراعت و درختان و چیزهای دیگر که بر روی زمین استقرار دارد ارث میبرد ولی ورثه دیگر میتوانند این چیزها را قیمت کرده و سهم زن را از قیمت آنها بپردازند و زن باید آن را بپذیرد.
- [آیت الله بهجت] اگر مردی بمیرد و اولاد نداشته باشد، چهار یک ( 41 ) مال او را زن، و بقیه را ورثه دیگر می برند، و اگر از آن زن یا از زن دیگر اولاد داشته باشد، هشت یک ( 81 ) مال را زن، و بقیه را ورثه دیگر می برند. و زن از همه اموال منقول ارث می برد ولی از زمین و قیمت آن ارث نمی برد، چه زمین خانه مسکونی باشد یا زمین باغ و زراعت و غیر آن، و از قیمت هوایی مثل بنا و درخت ارث می برد، و بنابر اظهر با رضایت وارثان از خود هوائی هم می تواند ارث ببرد، و بنابر اظهر در آنچه که گفته شد فرق ندارد، زن از این شوهر اولاد داشته باشد یا نه، اگرچه احتیاط در مورد زن بچه دار در ارث بردن از زمین، خوب است.
- [امام خمینی] اگر مردی بمیرد و اولاد نداشته باشد، چهار یک مال او را زن و بقیه را ورثه دیگر میبرند و اگر از آن زن یا از زن دیگر اولاد داشته باشد، هشت یک مال را زن و بقیه را ورثه دیگر میبرند، و زن از همه اموال منقول ارث میبرد ولی از زمین و قیمت آن ارث نمیبرد و نیز از خود هوایی ارث نمیبرد مثل بنا و درخت و فقط از قیمت هوایی ارث میبرد.
- [آیت الله بهجت] اگر میت بیش از یک زن داشته باشد، چنانچه اولاد نداشته باشد چهار یک ( 41 ) مال، و اگر اولاد داشته باشد هشت یک ( 81 ) مال به شرحی که گفته شد، به طور مساوی بین زنهای دائمی او تقسیم می شود، اگرچه شوهر با هیچ یک از آنان یا بعض آنان نزدیکی نکرده باشد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر زن دائمی بمیرد و فرزند نداشته باشد، نصف همه مال را شوهر او و بقیّه را ورثه دیگر میبرند و اگر از آن شوهر یا از شوهر سابق فرزند داشته باشد، یک چهارم همه مال را شوهر و بقیّه را ورثه دیگر میبرند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر کسی بمیرد، ورثه بالغ او میتوانند از سهم خودشان خرج عزاداری میّت نمایند ولی از سهم صغیر نمیشود چیزی برداشت.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر کسی بمیرد، ورثه بالغ او می توانند از سهم خودشان خرج عزاداری میت نمایند، ولی از سهم صغیر نمی شود چیزی برداشت.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر کسی بمیرد؛ ورثه بالغ او می توانند از سهم خودشان خرج عزاداری میت نمایند؛ ولی از سهم صغیر نمی شود چیزی برداشت.