اختیار
اختیار در چند معنا به کار رفته است:۱. مقابل جبر، ۲. در برابر اکراه، ۳. مقابل ضرورت و اضطرار، ۴. برگزیدن یکی یا بیشتر، از چند چیز. از اختیار به معنای چهارم در باب نکاح سخن رفته است.
ولیّ مقتول که حقّ قصاص دارد کسی است که از او ارث می‌برد، جز زن و شوهر که در این حقّ شرکت ندارند هرچند از دیه ارث می‌برند. و اگر بعضی از آن‌ها به قصاص راضی نشوند، دیگران نمی‌توانند قصاص کنند مگر آنکه تفاوت دیه را بپردازند، و اگر بعضی از آن‌ها صغیر باشند، اختیار با ولیّ آن‌هاست.
عنوان مسئله:
ولیّ مقتول که حقّ قصاص دارد کسی است که از او ارث می‌برد، جز زن و شوهر که در این حقّ شرکت ندارند هرچند از دیه ارث می‌برند. و اگر بعضی از آن‌ها به قصاص راضی نشوند، دیگران نمی‌توانند قصاص کنند مگر آنکه تفاوت دیه را بپردازند، و اگر بعضی از آن‌ها صغیر باشند، اختیار با ولیّ آن‌هاست.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
سوال مرتبط یافت نشد
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] در نزاع دسته جمعی که حدود 25 نفر از دو طرف شرکت داشته اند. یک نفر بر اثر دو ضربه کشنده کشته می شود که تقدّم و تأخّر ضربات مشخص نیست و ضارب یا ضاربین این دو ضربه از گروه مقابل بوده، لیکن مشخص نیست کدام یک می باشند. آیا حکم قضیه باید با قرعه و پرداخت دیه تمام شود و یا قصاص امکان پذیر است؟ و اگر حکم، قرعه باشد، چون دو ضربه بوده یک نفر با قرعه محکوم شود یا دو نفر؟ چنان چه گروه قاتل با رضایت خود حاضر باشند که جمعا دیه مقتول را بپردازند آیا باز هم قرعه لازم است؟
- [سایر] با اینکه احکام پروردگار ابدی است و تا روز قیامت جاری است و تغییر نمی یابد، چگونه است که در برخی موارد این مطلب صحت ندارد؟ مثلا: 1 – اگر حق طلاق از نظر قرآن در اختیار مرد است، چگونه می¬توان این حق را در شرایط ضمن عقد ازدواج به زنان تفویض کرد؟ 2 – در مورد دیه اهل کتابی که در جامعه اسلامی زندگی می¬کنند که قرآن آن را نصف قرار داده است، چگونه مجمع تشخیص مصلحت نظام (زیر نظر ولایت فقیه) آن را برابر با مسلمانان تصویب کرده است و اجرا می¬شود؟ 3- در مورد ارث که نسبت دو به یک برای پسر و دختر حکم شده است، چگونه می¬توان آن را به وسیله وصیت نامه ولی یا بذل از جانب پسر تغییر داد؟ 4 – اگر اختلاط زن و مرد در اسلام حرام است، چطور در طواف کعبه در حالی که در حال احرام، زن و شوهر نسبت به هم حرام می¬شوند، این اختلاط میلیونی اشکال ندارد؟و ... بر اساس آنچه گفته شد؛ اولا: در مورد موضوع اول همین الآن مجامع حقوق بشری غرب و ضد انقلاب فشار می¬آورند و تبلیغ می¬کنند که این حق ناعادلانه است و باید در نظام حقوقی ایران تغییر کند. فکر نمی¬کنید با تفویض حق طلاق به زن در شرایط ضمن عقد، عملا نظر آن‌ها پیاده می¬شود. اگر ما برای آن‌ها استدلال می¬کنیم که این حکم خداست و غیر قابل تغییر، پس این کار چگونه انجام می¬شود و قانونی و شرعی است؟ یعنی با توافق مرد و زن آیا می¬توان حکم خدا را تغییر داد؟ ثانیا: در مورد موضوع دوم، مجمع تشخیص، علت تصویب آن را پاره¬ای از ملاحظات برای زندگی اهل کتاب در ایران اعلام کرده است، آیا خدا این ملاحظات را نمی¬دانست؟ و اگر این ملاحظات واقعا عینی و حقیقی هستند وضع این حکم از جانب خدا نقض غرض است!! و با حکمت او در تقابل.
مسائل مرتبط از این مرجع
مسئله مرتبط یافت نشد
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] اگر کسی یکی از خویشان خود را عمداً و به ناحق بکشد ، از او ارث نمیبرد ، ولی اگر قتل به حق باشد مانند قصاص یا اجرای حد یا دفاع ، ارث می‌برد ، و همچنین اگر از روی خطا باشد ، مثل آنکه سنگ را به هوا بیندازد و اتفاقاً به یکی از خویشان او بخورد و او را بکشد ، از او ارث می‌برد ، ولی از دیه قتل که عاقله میپردازد ارث نمیبرد و همچنین قتل شبه عمد یعنی : اینکه کاری کند که معمولاً موجب قتل نیست و قصد قتل هم نداشته ، ولی قصد انجام آن نسبت به مقتول داشته است مانع ارث نمیشود .
- [آیت الله خوئی] اگر مردی بمیرد و اولاد نداشته باشد چهار یک مال او را زن و بقیه را ورثة دیگر می‌برند. و اگر از آن زن یا از زن دیگر اولاد داشته باشد هشت یک مال را زن و بقیه را ورثة دیگر می‌برند، و زن از زمین خانه و باغ و زراعت و زمینهای دیگر ارث نمیبرد نه از خود زمین و نه از قیمت آن و نیز از خود هوائی خانه مانند بنا و درخت ارث نمیبرد، ولی از قیمت آن‌ها ارث می‌برد و همچنین است درخت و زراعت و ساختمانی که در زمین باغ و زراعت و زمینهای دیگر است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی از دو راه با میّت خویشاوندی داشته باشد، در صورتی که مانعی برای ارث بردن از هر دو طریق وجود نداشته باشد یا یکی مانع از طریق دیگری نگردد، از هر دو راه از او ارث می‌برد، بنابر این اگر زن و شوهر با یکدیگر خویشاوند باشند، علاوه بر ارث زن و شوهری، از جهت خویشاوندی نیز ارث می‌برند، از باب مثال اگر مردی بمیرد و زن او دختر عموی او باشد و وارث او فرزندان عمو باشند، زن از دو جهت ارث می‌برد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر شوهر در حال بیماری زن خود را طلاق دهد و پیش از تمام شدن دوازده ماه قمری بمیرد، زن با سه شرط از او ارث می‌برد: اوّل: آن که زن در این مدّت شوهر دیگری نکرده باشد.دوم: زن به واسطه بیمیلی به شوهر، مالی به او نداده باشد که به طلاق دادن راضی شود، بلکه اگر چیزی هم به شوهر ندهد، ولی طلاق به تقاضای زن باشد، باز هم ارث بردن او اشکال دارد.سوم: شوهر در همان مرضی که زن را طلاق داده، به واسطه آن بیماری یا به جهت دیگری بمیرد؛ پس اگر از آن بیماری خوب شود و به جهت دیگری از دنیا برود، زن از او ارث نمیبرد.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر وارث میّت فقط برادر وخواهر و زن او باشد، زن ارث خود را به تفصیلی که بعد از این گفته میشود می‌برد وخواهر وبرادر به طوری که در مسائل گذشته گفته شد ارث خود رامیبرند و نیز اگر زنی بمیرد ووارث او فقط خواهر وبرادر وشوهر او باشد، شوهر نصف مال را می‌برد وخواهر وبرادر به طوری که در مسائل پیش گفته شد ارث خود را می‌برند، ولی برای آن که زن یا شوهر ارث می‌برد از سهم برادر وخواهر مادری چیزی کم نمیشود و از سهم برادر وخواهر پدر ومادری یا پدری کم میشود مثلاً اگر وارث میّت شوهر وبرادر وخواهر مادریوبرادر وخواهر پدر ومادری او باشد، نصف مال به شوهر میرسد ویک قسمت از سه قسمت اصل مال را به برادر وخواهر مادری میدهند و آنچه میماند مال برادر وخواهر وخواهر پدر ومادری است، پس اگر همه مال او شش تومان باشد، سه تومان به شوهر ودو تومان به برادر وخواهر مادری ویک تومان به برادر وخواهر پدر ومادری میدهند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر وارث میّت فقط (زن و جدّ و جدّه پدری) و (جدّ و جدّه مادری) او باشد، زن ارث خود را به تفصیلی که در مسأله 3391 به بعد گفته میشود می‌برد و یک قسمت از سه قسمت اصل مال را به جدّ و جدّه مادری میدهند که به طور مساوی بین خودشان قسمت کنند و بقیّه را به جدّ و جدّه پدری میدهند و جدّ دو برابر جدّه می‌برد و اگر وارث میّت (شوهر و جدّ و جدّه) باشد، شوهر نصف مال را می‌برد و جدّ و جدّه به دستوری که در مسائل گذشته گفته شد، ارث خود را می‌برند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر وارث میّت فقط زن وجدّ وجدّه پدری وجدّ وجدّه مادری او باشد زن ارث خود را به تفصیلی که بعد از این گفته میشود می‌برد ویک قسمت از سه قسمت اصل مال را به جدّ و جدّه مادری میدهند که بطور مساوی بین خودشان قسمت میکنند وبقیه را به جدّ وجدّه پدری میدهند وجدّ دو برابر جدّه می‌برد، و اگر وارث میّت شوهر و جد و جدّه باشد، شوهر نصف مال را می‌برد و جدّ و جدّه به دستوری که در مسائل گذشته گفته شد، ارث خود را می‌برند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر وارث میت، فقط زن، جد و جده پدری و جده و جده مادری او باشد زن ارث خود را به تفصیلی که گفته میشود می‌برد و یک قسمت از سه قسمت اصل مال را به جد و جده مادری میدهند که به طور مساوی بین خودشان قسمت میکنند، و بقیه را به جد و جده پدری میدهند، و جد دو برابر جده می‌برد، و اگر وارث میت شوهر و جد و جده باشند، شوهر نصف مال را می‌برد، و جد و جده به دستوری که در مسائل گذشته گفته شد ارث خود را می‌برند.
- [آیت الله سیستانی] اگر وارث میّت فقط زن و جدّ و جدّه پدری و جد و جدّه مادری او باشد ، زن ارث خود را به تفصیلی که بعداً گفته میشود می‌برد ، و یک قسمت از سه قسمت اصل مال را به جد و جدّه مادری میدهند که بطور مساوی بین خودشان قسمت میکنند و بقیه را به جد و جدّه پدری میدهند ، و جد دو برابر جدّه می‌برد . و اگر وارث میّت شوهر و جد و جدّه باشد ، شوهر نصف مال را می‌برد و جد و جدّه به دستوری که در مسائل گذشته گفته شد ارث خود را می‌برند .
- [آیت الله بروجردی] اگر وارث میت فقط زن و جد و جدهی پدری و جد و جدهی مادری او باشد، زن ارث خود را به تفصیلی که گفته میشود می‌برد و یک قسمت از سه قسمت اصل مال را به جد و جدهی مادری میدهند که به طور مساوی بین خودشان قسمت میکنند و بقیه را به جد و جدهی پدری میدهند و جد دو برابر جده می‌برد و اگر وارث میت شوهر و جد و جده باشد، شوهر نصف مال را می‌برد و جد و جده به دستوری که در مسائل گذشته گفته شد ارث خود را می‌برند.