اگر زکات را به کسی بدهد و بعد بفهمد فقیر نبوده، می‌تواند چیزی را که به او داده پس بگیرد و باید دوباره زکات مالش را به مستحق بدهد. - رساله آیت الله مظاهری

رساله عملیه آیت الله مظاهری
آدرس: http://www.almazaheri.org

اگر زکات را به کسی بدهد و بعد بفهمد فقیر نبوده، می‌تواند چیزی را که به او داده پس بگیرد و باید دوباره زکات مالش را به مستحق بدهد.

عنوان مسئله:

پرسش‌های مرتبط از این مرجع

کسی که در بحرین زندگی می‌کند و خویشان او در ایران فقیر هستند، می‌تواند زکات فطره خود و برخی از دوستانش را که نسبتی با خویشان او ندارند، برای خویشاوندان در ایران بفرستد؟
اگر روزه‌دار کاری انجام دهد و فکر کند روزه‌اش باطل شده و سپس مبطل دیگری انجام دهد، در صورتی که بعداً بفهمد در ابتدا روزه‌اش باطل نبوده است، آیا باید قضای روزه را بگیرد یا بایدکفاره هم بدهد؟
آیا لازم است در مورد اینکه فقیر، شخص صالحی است یا نه تحقیق کرد تا بتوان زکات فطره را به او داد یا صرف فقیر بودن برای پرداخت فطریه به او کافی است؟
آیا کسی می‌تواند زکات فطره دیگری را به وکالت از او پرداخت کند؟ در حقیقت می‌تواند او را برای پرداخت زکات فطره میهمان کند؟
مؤسسه خیریه‌ای که تعدادی از خانواده‌های فقیر و مستضعف را تحت پوشش خود دارد و از کمک‌های مردمی، آنها را تأمین می‌کند، آیا می‌تواند در مواقعی که زکات فطره را دریافت می‌کند و مبلغ زیادی هم می‌شود، با آن کارهای اقتصادی مفید مثل تأسیس داروخانه، شرکت‌های تولیدی، کارگاه و ... راه بیندازد و از سود آن هزینه‌های خانواده‌های تحت تکفل خود را بپردازد؟
شخصی مقداری کفّاره روزه بدهکار است، آیا می‌تواند مبلغ کفاره را بر اساس پول گندم محاسبه کند و با آن پول، مرغ، گوشت و یا خوراکی دیگری که فقیر به آن نیاز دارد بخرد و به فقیر بپردازد؟
آیا غذایی را که قوت غالب مردم نباشد و غیر از موارد مذکور در رساله است، می‌توان به عنوان زکات فطره به فقیر داد و آیا کفایت می‌کند؟
کسی‌ که‌ نماز و روزه قضا دارد آیا می‌تواند بجای‌ آنها کفاره‌ بدهد؟
آیا مصرف زکات فطره باید از طریق مرجع تقلید یا با اجازه ایشان باشد یا هرکسی خودش می‌تواند به مصرف برساند؟
اگر زنی‌ پولی‌ به‌ دست‌ آورد در اثر کار کردن‌، آیا خمس‌ آن‌ را همان‌ موقع‌ باید بدهد یا این‌ که‌ می‌تواند تا پایان‌ سال‌ خمسی‌ صبر کند؟

پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع

[آیت الله علوی گرگانی] اگر کسی اهل دادن زکات نیست، آیا فرزند می‌تواند بدون آن که پدر بفهمد، زکات را جدا کند و به مستحقّ برساند؟
[آیت الله نوری همدانی] اگر شخصی نذر کند به فقیر معینی صدقه بدهد، آیا می‌تواند به فقیر دیگری بدهد؟
[آیت الله نوری همدانی] با سلام آیا پدر می تواند به فرزند فقیر یا فرزند به پدر فقیر زکات فطره بدهد؟ آیا فقیر می تواند فطریه را خرج درمان نماید؟
[آیت الله خامنه ای] لطفاً بفرمایید کسی که شغلش نقره فروشی باشد و خمس مالش (نقره ها) را بدهد آیا زکات هم باید بدهد یا خیر؟
[آیت الله بروجردی] شخصی چیزی را از باب زکات با فقیری دستگر دان نموده و فقیر دو باره به قرض، رد به او نموده و قرار گذاشته بعد از سه ماه بدهد، پس از گذشتن مدّت مذکوره فقیر غنی شده، آیا می‌تواند آن زکات را که به قرض داده پس بگیرد، یا باید به فقیر دیگر داد؟
[آیت الله بهجت] اگر در شهری هم فقیر مستحقّ و هم مسجد نیمه کاره باشد، در مصرف زکات اولویت با کدام یک می باشد؟
[آیت الله بروجردی] شخصی زکاتی که به مالش تَعَلُّق می‌گیرد می‌تواند از مال زکات برای پسرش که تحصیل علوم دینیّه می‌کند کتاب بخرد یا خیر؟
[آیت الله بهجت] کسی که خمس بر مالش تعلّق گرفته، آیا زکات فطره را می تواند از آن مال بدهد یا این که باید اوّل خمس را پرداخت کند و بعد زکات فطره بدهد؟
[آیت الله اردبیلی] اگر کسی زکات مالش را بدون قصد قربت بپردازد، آیا واجب است دوباره زکات را با قصد قربت بدهد یا تنها معصیت کرده و دوباره دادن زکات واجب نیست؟
[آیت الله خوئی] فطره را به قصد فقیر معینی کنار گذاشت، آیا موقع دادن فطره می‌تواند به فقیر دیگری بدهد؟

مسائل مرتبط از این مرجع

انسان می‌تواند زکات را از مال خود جدا کند و لازم نیست آن را فوراً به مستحق بدهد، پس اگر منتظر فقیر معیّنی باشد یا بخواهد به فقیری بدهد که از جهتی برتری دارد می‌تواند زکات را نگاه دارد، و اگر از بین برود ضامن نیست مگر اینکه در نگهداری آن کوتاهی کرده باشد.
زن می‌تواند به شوهر فقیر خود زکات بدهد، گرچه شوهر زکات را صرف مخارج خود آن زن نماید.
فقیر نمی‌تواند زکات را به کمتر از مقدار آن صلح کند یا چیزی را گرانتر از قیمت آن بابت زکات قبول نماید، یا زکات را از مالک بگیرد و به او ببخشد، ولی کسی که زکات زیادی بدهکار است و فقیر شده و نمی‌تواند زکات را بدهد فقیر می‌تواند زکات را به او ببخشد.
اگر پیش از آنکه زکات بر او واجب شود، چیزی بابت زکات به فقیر بدهد، زکات حساب نمی‌شود مگر اینکه به عنوان قرض بدهد.
کسی که دسترسی به طلبکار خود ندارد، چنانچه امید نداشته باشد که او را پیدا کند، باید با اجازه حاکم شرع طلب او را به فقیر بدهد، و می‌تواند به سیّد فقیر بدهد، چنانکه می‌تواند اگر فقیر باشد خودش بردارد.
چیزی را که انسان بابت زکات به فقیر می‌دهد لازم نیست به او بگوید که زکات است، بلکه اگر فقیر خجالت بکشد مستحب است به اسم هدیه بدهد ولی باید قصد زکات نماید.
کسی که باید برای هر روز 750 گرم طعام به فقیر بدهد می‌تواند کفّاره چند روز را به یک فقیر بدهد.
اگر کسی را وکیل کند که زکات مال او را بدهد، وکیل وقتی که زکات را به فقیر می‌دهد، باید از طرف مالک نیّت زکات کند.
کسی که قبل از غروب شب عید فطر بالغ و عاقل و هشیار است و فقیر نیست و می‌تواند در مال خود تصرّف کند باید برای خودش و کسانی که تحت تکفّل او هستند، هر نفری تقریباً سه کیلو گندم یا جو یا خرما یا برنج و مانند اینها به مستحق بدهد و اگر پول یکی از اینها را هم بدهد کافی است.
مستحب است فقیر زکات فطره خود را بدهد و چنانچه عیالاتی داشته باشد و بخواهد زکات فطره آنها را هم بدهد، می‌تواند به قصد فطره، فطره خود را به یکی از عیالاتش بدهد، و او هم به همین قصد به دیگری بدهد و همچنین تا به نفر آخر برسد، و بهتر است نفر آخر چیزی را که می‌گیرد به کسی بدهد که از خودشان نباشد.

مسائل مرتبط از دیگر مراجع

[آیت الله خوئی] اگر به خیال این که کسی فقیر است به‌او زکات بدهد، بعد بفهمد فقیر نبوده یا از روی ندانستن مسأله به کسی که می‌داند فقیر نیست زکات بدهد، کافی نیست، چنان‌چه چیزی را که به او داده باقی باشد بایستی از او بگیرد و به مستحق بدهد و اگر از بین رفته باشد پس اگر کسی که آن چیز را گرفته می‌دانسته زکات است، انسان می‌تواند عوض آن را از او بگیرد و به مستحق بدهد و اگر نمی‌دانسته زکات است، نمی‌تواند چیزی از او بگیرد و باید از مال خودش زکات را به مستحق بدهد.
[آیت الله وحید خراسانی] اگر به خیال این که کسی فقیر است به او زکات بدهد بعد بفهمد فقیر نبوده یا از روی ندانستن مساله به کسی که می داند فقیر نیست زکات بدهد چنانچه مالی که به او داده باقی باشد باید از او بگیرد و به مستحق بدهد و اگر نتواند بگیرد باید عوض زکات را از مال خودش بدهد و اگر از بین رفته باشد پس اگر کسی که ان چیز را گرفته می دانسته زکات است انسان می تواند عوض ان را از او بگیرد و به مستحق بدهد و اگر نمی دانسته زکات است نمی تواند چیزی از او بگیرد و باید از مال خودش عوض زکات را به مستحق بدهد
[آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر به خیال این که کسی فقیر است به او زکات بدهد و بعد بفهمد فقیر نبوده، یا از روی ندانستن مسأله به کسی که می‌داند فقیر نیست زکات بدهد؛ چنان‌چه چیزی را که به او داده باقی باشد، باید از او بگیرد و به مستحق بدهد؛ و اگر از بین رفته باشد، پس اگر کسی که آن چیز را گرفته می‌دانسته زکات است، انسان باید عوض آن را از او بگیرد و به مستحق بدهد، و اگر نمی‌دانسته زکات است، نمی‌تواند چیزی از او بگیرد، و باید از مال خودش زکات را به مستحق بدهد.
[آیت الله بروجردی] اگر به خیال این که کسی فقیر است به او زکات بدهد، بعد بفهمد فقیر نبوده، یا از روی ندانستن مسأله به کسی که می‌داند فقیر نیست زکات بدهد، چنانچه چیزی را که به او داده باقی باشد، باید از او پس بگیرد و به مستحق بدهد و اگر از بین رفته باشد، پس اگر کسی که آن چیز را گرفته می‌دانسته زکات است، انسان باید عوض آن را از او بگیرد و به مستحق بدهد و اگر نمی‌دانسته زکات است، نمی‌تواند چیزی از او بگیرد و باید از مال خودش زکات را به مستحق بدهد.
[آیت الله بهجت] اگر به خیال اینکه شخصی فقیر است به او زکات بدهد، بعد بفهمد فقیر نبوده، یا از روی ندانستن مسئله به کسی که می‌داند فقیر نیست زکات بدهد، چنانچه چیزی را که به او داده باقی باشد، می‌تواند از او بگیرد و به مستحق بدهد و اگر از بین رفته باشد اظهر این است که گیرنده در صورت جهل ضامن نیست، امّا اگر کسی که آن چیز را گرفته می‌دانسته یا احتمال می‌داده که زکات است و می‌دانسته که خودش فقیر نیست و ممکن است آن چیز یا عوضش را از او بگیرند، اگر می‌تواند باید عوض آن را از او بگیرد و به مستحق بدهد و اگر گیرنده ادعا کند نمی‌دانسته آن مال زکات است، همین که دهنده زکات می‌گوید، به‌عنوان زکات دادم، پذیرفته می‌شود، و در صورت بقای عین آن مال، حق پس گرفتن آن را دارد، ولی می‌تواند پس نگیرد و از مال خود دوباره بدهد.
[آیت الله شبیری زنجانی] اگر به کسی که وی را مورد یکی از مصارف زکات می‌دانسته زکات بدهد، بعد بفهمد که وی آن مورد نبوده، ولی از موارد دیگر زکات بوده است، مثلاً به کسی به جهت فقیر بودن زکات بدهد، بعد بفهمد که آن شخص فقیر نبوده ولی به خاطر بدهکاری می‌تواند زکات دریافت کند، چنانچه پرداخت زکات وی مقیّد به همان مصرفی باشد که در نظر گرفته است، مثلاً می‌خواسته زکات را حتماً به مصرف فقیر برساند، در این صورت می‌تواند زکات را پس بگیرد و در مورد دیگر زکات به مصرف برساند و می‌تواند زکات را پس نگیرد و آنچه را داده از بابت زکات حساب کند. ولی اگر پرداخت زکات وی مقیّد به همان مصرف نباشد، مثلاً می‌خواسته زکات خود را به این شخص بدهد و مقیّد نبوده که حتماً از مصرف فقرا به وی بدهد، در این صورت زکات وی پرداخت شده و نمی‌تواند آن را پس بگیرد.
[آیت الله مکارم شیرازی] اگر به گمان این که کسی فقیر است زکات به او دهد بعد بفهمد فقیر نبوده، یا از روی ندانستن مسأله به کسی که فقیر نیست زکات بدهد، چنانچه چیزی را که به او داده باقی باشد می تواند پس بگیرد و به مستحق بدهد و اگر از بین رفته هرگاه کسی که آن چیز را گرفته می دانسته یا احتمال می داده که زکات است باید عوض آن را بدهد و او نیز به مستحق برساند، ولی اگر به غیر عنوان زکات داده نمی تواند چیزی از او بگیرد و در هر حال چنانچه در تشخیص مستحق کوتاهی نکرده باشد لازم نیست دوباره از مال خود بپردازد.
[آیت الله شبیری زنجانی] اگر انسان به خیال این که کسی از مصارف زکات فطره مثلاً فقیر است به او فطره بدهد و بعد بفهمد که از مصارف زکات فطره نبوده، مثلاً فقیر نبوده، حکم مسأله همانند حکمیست که در مسأله 1944 درباره زکات اموال گفته شد.
[آیت الله فاضل لنکرانی] اگر به اعتقاد این که کسی فقیر است زکات به او بدهد بعد بفهمد فقیر نبوده، یا از روی ندانستن مسأله به کسی که فقیر نیست زکات بدهد، چنانچه چیزی را که به او داده باقی باشد می تواند پس بگیرد و به مستحق بدهد و اگر از بین رفته هر گاه کسی که آن چیز را گرفته می دانسته یا احتمال می داده که زکات است باید عوض آن را بدهد و او به مستحق برساند، ولی اگر به غیر عنوان زکات داده نمی تواند چیزی از او بگیرد و چنانچه در تشخیص مستحق کوتاهی نکرده باشد مثلا بیّنه شرعیّه گواهی بر فقر او داده باشد لازم نیست دوباره از مال خود زکات بپردازد.
[امام خمینی] اگر به خیال این که کسی فقیر است به او زکات بدهد، بعد بفهمد فقیر نبوده یا از روی ندانستن مساله به کسی که می داند فقیر نیست زکات بدهد، چنانچه چیزی را که به او داده باقی باشد باید از او بگیرد و به مستحق بدهد و اگر از بین رفته باشد پس اگر کسی که آن چیز را گرفته می دانسته یا احتمال می داده که زکات است انسان باید عوض آن را از او بگیرد و به مستحق بدهد ولی اگر به غیر عنوان زکات داده نمی تواند چیزی از او بگیرد و باید از مال خودش زکات را به متسحق بدهد و در همه صور می تواند از مال خودش زکات را بدهد و از کسی که گرفته مطالبه نکند

1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین