علوم
منظور از علوم در این نوشته، دانش‌های بشری است که همواره مورد توجه اکید دین اسلام نیز بوده است.
شخصی زکاتی که به مالش تَعَلُّق می‌گیرد می‌تواند از مال زکات برای پسرش که تحصیل علوم دینیّه می‌کند کتاب بخرد یا خیر؟
از سهم سبیل اللَّه تعالی می‌تواند برای پسرش کتب دینی بخرد.
از سهم سبیل اللَّه تعالی می‌تواند برای پسرش کتب دینی بخرد.
عنوان سوال:
شخصی زکاتی که به مالش تَعَلُّق می‌گیرد می‌تواند از مال زکات برای پسرش که تحصیل علوم دینیّه می‌کند کتاب بخرد یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در کتاب زکات است که زکات در وقف واجب نیست، چه وقف عام باشد و چه وقف خاص، هم چنین نماء وقف عام و امّا نماء وقف خاص، پس زکات در آن با اجتماع شرایط لازم است علی الأحوط، بلکه علی الأقوی، بیان فرمایید آیا به نماء املاک مزروعی وقف خاص، زکات تَعَلُّق می‌گیرد یا خیر؟
- هر گاه شخصی حقوق واجبه خود را از قبیل: خمس و زکات و مظالم نمیدهد و ربا هم می‌گیرد، آیا کسی به عنوان امر به معروف می‌تواند از مال اوخفاءً بردارد به قدر حقوق واجبه اش و یا به قدری که ربا گرفته به اهل و صاحبش برساند یا خیر؟
- شخصی در پانزده سال قبل کتاب وقفی - که تولیت آن با خود آن شخص بوده - از روی جهالت و نادانی آثار وقف را از آن حک و معدوم ساخته و فروخته، حال پشیمان شده و میخواهد جبران این کار را بنماید هر چه فکر می‌کند آن کتاب را به کِه فروخته تا برود پول آن را بدهد پس بگیرد فراموش کرده یادش نمیآید و اسم آن کتاب را هم فراموش کرده که مثل آن را بخرد وقف نمایدبه جای او. همین [ فقط] اجمالاً میداند که فارسی بوده و از معجزات ائمّه عَلَیْهمُالسَّلَام بوده، تکلیف او چیست؟
- شخصی زوجه او وفات نموده وارث او منحصر است به زوج و یک طفل صغیر از همین زوج و زوجه متوفّیه مقدار وجهی امانت داشته نزد زیدی، حال زید این وجه امانتی را بدهد به زوج از جهت آن که رُبع آن ارثاً تَعَلُّق دارد به او و سه رُبع دیگرش که مال صغیر است از جهت ولایت بر صغیر و این زوج هم مدّعیست بر این که وجهی که زوجه من نزد زید امانت گذارده مال خودِ من است که از زیادی خرج خانه جمع نموده و زیدِ امین یقین دارد که اگر تمام وجه را بدهد به زوج - چون زوج معتقد است که مالِ خودِ من میباشد - تمام آن را تصرّف مینماید و چیزی به صغیر نمیدهد. آیا با این علم زیدِ امین می‌تواند وجه را به زوج بدهد از جهت آن که ولی است؟ و بر فرض نتوانستن، تکلیف زید در این وجه چیست با این که زوج مذکور از اهل علم و متدین و موثّق است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] شخصی مقداری کتاب خریده و هنوز همه کتابها را مطالعه نکرده و به مرور زمان مطالعه می‌کند، اگر سر سال رسید خمس به آن تعلق می‌گیرد یا خیر؟
- [آیت الله بهجت] کسی که خمس بر مالش تعلّق گرفته، آیا زکات فطره را می تواند از آن مال بدهد یا این که باید اوّل خمس را پرداخت کند و بعد زکات فطره بدهد؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا به وسیله نقلیه که هم کارهای شخصی خود را انجام میدهد و هم با آن کار می‌کند، خمس تعلّق می‌گیرد؟
- [سایر] آیا به طلا و زیورآلات زنانه - که زن از درآمد شخصی تهیه کرده و خود را با آن زینت می‌کند - بعد از فروختن، خمس تعلق می‌گیرد؟
- [آیت الله جوادی آملی] شخصی مقلد حضرتعالی است و 23/10 (بیست و سوم دی ماه) حساب سال خمسی او میباشد و مبلغ 000/500/3 تومان موجودی در حساب دارد و قصد دارد برای خود ماشین بخرد آیا خمس تعلق می‌گیرد یا نه؟
- [آیت الله جوادی آملی] شخصی مقلد حضرتعالی است و 23/10 (بیست و سوم دی ماه) حساب سال خمسی او میباشد و مبلغ 000/500/3 تومان موجودی در حساب دارد و قصد دارد برای خود ماشین بخرد آیا خمس تعلق می‌گیرد یا نه؟
- [آیت الله جوادی آملی] شخصی مقلد حضرتعالیست و 23 / 10 (بیست و سوم دی ماه) حساب سال خمسی او میباشد و مبلغ 000 / 500 / 3 تومان موجودی در حساب دارد و قصد دارد برای خود ماشین بخرد آیا خمس تعلق می‌گیرد یا نه؟
- [آیت الله جوادی آملی] شخصی مقلد حضرتعالیست و 23 / 10 (بیست و سوم دی ماه) حساب سال خمسی او میباشد و مبلغ 000 / 500 / 3 تومان موجودی در حساب دارد و قصد دارد برای خود ماشین بخرد آیا خمس تعلق می‌گیرد یا نه؟
- [آیت الله جوادی آملی] شخصی مقلد حضرتعالیست و 23 / 10 (بیست و سوم دی ماه) حساب سال خمسی او میباشد و مبلغ 000 / 500 / 3 تومان موجودی در حساب دارد و قصد دارد برای خود ماشین بخرد آیا خمس تعلق می‌گیرد یا نه؟
- [آیت الله جوادی آملی] شخصی مقلد حضرتعالیست و 23 / 10 (بیست و سوم دی ماه) حساب سال خمسی او میباشد و مبلغ 000 / 500 / 3 تومان موجودی در حساب دارد و قصد دارد برای خود ماشین بخرد آیا خمس تعلق می‌گیرد یا نه؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- موقعی که گندم و جو را از کاه جدا می‌کند و موقع خشک شدن خرما و انگور، انسان باید زکات را به فقیر بدهد، یا از مال خود جدا کند و زکات طلا و نقره و گاو و گوسفند و شتر را بعد از تمام شدن ماه یازدهم باید به فقیر بدهد، یا از مال خود جدا نماید؛ ولی اگر منتظر فقیر معینی باشد، یا بخواهد به فقیری بدهد که از جهتی برتری دارد، می‌تواند زکات را جدا نکند.
- انسان می‌تواند زکات را در هشت مورد مصرف کند:اوّل:فقیر و آن کسیست که مخارج سال خود و عیالاتش را ندارد و کسی که صنعت یا ملک یا سرمایهای دارد که می‌تواند مخارج سال خود را بگذراند، فقیر نیست.دوم:مسکین و آن کسیست که از فقیر سختتر میگذراند.سوم:کسی که از طرف امام عَلَیْهِ السَّلَام یا نائب امام مأمور است که زکات را جمع و نگهداری نماید و به حساب آن رسیدگی کند و آن را به امام یا نائب امام یا فقرا برساند.چهارم:کافرهایی که اگر زکات به آنان بدهند به دین اسلام مایل میشوند، یا در جنگ به مسلمانان کمک میکنند.پنجم:خریداری بندهها و آزاد کردن آنان.ششم:بدهکاری که نمیتواند قرض خود را بدهد.هفتم:سبیل الله، یعنی کاری که منفعت عمومی دینی دارد، مثل ساختن مسجد و مدرسهای که علوم دینیه در آن خوانده میشود.هشتم:ابن السبیل، یعنی مسافری که در سفر درمانده شده و احکام اینها در مسائل آینده گفته خواهد شد.
- اگر کسی که تربیت درختها به او واگذار شده بمیرد، چنانچه در عقد شرط نکرده باشند که خودش آنها را تربیت کند، ورثهاش به جای او هستند و چنانچه خودشان عمل را انجام ندهند و اجیر هم نگیرند، حاکم شرع از مال میت اجیر می‌گیرد و حاصل را بین ورثه میت و مالک قسمت می‌کند و اگر شرط کرده باشند که خود او درختها را تربیت نماید، پس اگر قرار گذاشتهاند که به دیگری واگذار نکند، با مردن او معامله به هم میخورد و اگر قرار نگذاشتهاند، مالک می‌تواند عقد را به هم بزند، یا راضی شود که ورثهی او، یا کسی که آنها اجیرش میکنند درختها را تربیت نماید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] کسی که زکات یا خمس یا واجبات مالیه دیگری که به عین مال تعلق می‌گیرد و هم کفّاره یا قرض و مانند آنکه به عین مال تعلق نمیگیرد بدهکار است، اگر بمیرد و اموالش برای ادای همه آنها کافی نباشد، ادای زکات و خمس و واجبات مالی که به عین مال تعلق می‌گیرد، مقدم است.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر شک کند زکاتی را که بر او واجب بوده داده یا نه و مالی که زکات به ان تعلق گرفته موجود باشد باید زکات را بدهد هر چند شک او برای زکات سالهای پیش بوده باشد و اگر ان مال تلف شده زکاتی بر او نیست هر چند از سال حاضر باشد
- [آیت الله اردبیلی] انسان می‌تواند از مال زکات، قرآن، کتاب دینی یا کتاب دعا بخرد و وقف نماید، اگرچه بر اولاد خود و بر کسانی وقف کند که خرج آنان بر او واجب است، مشروط بر آن که مصلحت دینی برای عموم مردم داشته باشد و نیز می‌تواند تولیت وقف را برای خود یا اولاد خود قرار دهد.
- [آیت الله بهجت] اگر در بین سال، مالی که زکات به آن تعلق می‌گیرد، مثل گاو، گوسفند، شتر، طلا و نقره بهعلت انتقال یا صدقه یا نذر به عین مال، از حد نصاب خارج شود، زکات واجب نمیشود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] یکی از شرایط وجوب زکات در غیر غلّات آن است که مالک بتواند در آن مال تصرّف کند، بنابراین در مالی که از مالک غصب شده یا به سرقت بردهاند و یا گم شده و مالک مکان آن را نمیداند زکات واجب نیست، ولی این شرط در زکات غلاّت نیست. بنابراین اگر در هنگام تعلّق زکات به غلاّت، مالک نتواند در آن تصرّف کند، زکات به غلاّت وی تعلّق می‌گیرد و هر موقع که به مال دسترسی پیدا کند، باید زکات را بپردازد.
- [آیت الله خوئی] انسان می‌تواند از زکات قرآن یا کتاب دینی یا کتاب دعا بخرد و وقف نماید، اگرچه بر اولاد خود و بر کسانی وقف کند که خرج آنان بر او واجب است. و نیز می‌تواند تولیت وقف را برای خود یا اولاد خود قرار دهد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که زکات چند مال بر او واجب شده، اگر مقداری زکات بدهد و نیّت هیچ کدام آنها را نکند، چنانچه مالی را که میپردازد تنها زکات یکی از آنها می‌تواند به حساب آید، زکات همان مال پرداخت شده است، ولی اگر بتواند زکات دو یا چند مال محسوب گردد، به آن دو یا چند مال قسمت میشود، بنابراین کسی که زکات پنج شتر و زکات بیست دینار طلا بر او واجب است، اگر یک گوسفند از بابت زکات بدهد، زکات پنج شتر به حساب میآید، ولی اگر مقداری پول بدهد، به زکاتی که برای شتر و طلا بدهکار است تقسیم میشود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] انسان می‌تواند از زکات، قرآن یا کتب دینی یا کتاب دعا بخرد و وقف نماید، اگر چه بر اولاد خود و بر کسانی وقف کند که خرج آنان بر او واجب است و نیز می‌تواند تولیت وقف را برای خود یا اولاد خود قرار دهد.
- [آیت الله خوئی] اگر با عین پول خمس نداده جنسی را بخرد، یعنی به فروشنده بگوید این جنس را به این پول میخرم ظاهر این است که معامله نسبت به جمیع مال صحیح است، و به جنسی که با این پول خریده است خمس تعلق می‌گیرد و احتیاجی به اجازه و امضاء حاکم شرع نیست.
- [آیت الله سیستانی] اگر با عین پولِ خمس نداده جنسی را بخرد ، یعنی به فروشنده بگوید این جنس را به این پول میخرم ، چنانچه فروشنده مسلمان اثنا عشری باشد معامله نسبت به جمیع مال صحیح است ، و به جنسی که به این پول خریده است خمس تعلق می‌گیرد ، واحتیاجی به اجازه و امضاء حاکم شرع نیست .