وکیل
جریء آنکه کاری به وی واگذار شده باشد، و به عبارت دیگر چنانکه از متون فقهی استفاده می‌شود، وکیل نایب در تصرف را گویند.
اگر وکیل را عزل کند یعنی از کار برکنار نماید بعد از آن که خبر به او رسید نمی‌تواند آن کار را انجام دهد. ولی اگر پیش از رسیدن خبر آن کار را انجام داده باشد صحیح است.
عنوان مسئله:
اگر وکیل را عزل کند یعنی از کار برکنار نماید بعد از آن که خبر به او رسید نمی‌تواند آن کار را انجام دهد. ولی اگر پیش از رسیدن خبر آن کار را انجام داده باشد صحیح است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر شخصی کار او در سفر است، یا در جایی است که اخذ نموده برای خودش، زمانی که برگردد از کارش، یا جایی که در آنجا هست و قصد برگشت وطن نماید و قبل از رسیدن به حد ترخص در راه زوال شود حکم نماز و روزه او چیست؟
- در مواقع ازدحام گاهی یک نفر نماز می‌خواند و جمعی اطراف او حلقه می‌زنند و در نتیجه یک نفر جای چند نفر را برای نماز اشغال می‌کند. آیا این کار جایز و این نماز صحیح است؟
- اگر شخصی غیبتی را بشنود و غیبت کننده را از غیبت نمودن منع نکند آیا آن شخص حکم فاسق را دارد یا باید کار او را بر وجه صحیح حمل نمود؟
- زوجه در اوّل عقد شرط می‌کند از حالا تا 50 سال دیگر وکیل و صاحب اختیار باشد از جانب زوج که هر گاه بخواهد خود را طلاق دهد زوج هم قبول می‌کند، آیا چنین شرطی صحیح است یا خیر؟ و نیز زوجه شرط می‌کند چنانچه طلاق واقع شود و زوجه فرزندی داشته باشد برای همیشه حق حضانت با زوجه باشد؟ و نیز زن بتواند بی‌اذن مرد به روضه‌ها و مشاهد مشرفه و به خانه خویشان و دوستان برود، با تمام این شروط صیغه عقد جاری شده و زوج هم قبول کرده، آیا این شرایط صحیح است یا خیر؟ و آیا اگر مرد زوجه خود را منع کند چنانچه زن مخالفت کند به رفتن، آیا معصیت کار است یا خیر؟ آنچه حکم است بیان فرمائید البته این نوع مسائل را برای عوام تشریح نمی‌توان نمود ولی مورد حاجت است.
- اگر کسی وکیل شود در اجرای عقد نکاح لکن قید وکالت و ولایت را در لفظ نمی‌گوید و به صورت فضولی می‌خواند مثل اینکه می‌گوید: (زوجت زینب زیداً علی المهر المعلوم قبلت للرجل المعلوم، و یا زوجت المرأة المعلومة للمرء المعلوم فی المدّة المعلومة علی المهر المعلوم قبلت التمتیع للمرء المعلوم)، دو صورتی که بالا ذکر شد یکی دائمی و یکی منقطع، آیا این دو عقد مرقوم صحیح است یا نه، و دوباره احتیاج به اجازه است یا نه؟
- زیدی از عمرو طلبکار است و در عوض چک یا سفته یا سند ثبتی مثلاً در دست دارد چون که مدیون در پرداخت دین مسامحه می‌کند دائن ناچار می‌شود به مقامات مربوطه جهت دریافت طلب خود مراجعه و شکایت کند و معلوم است تا خاتمه دعوی متحمل مخارجی از قبیل تمبر و خرج ایاب و ذهاب و وکیل و غیره خواهد شد، چنانچه طلبکار از طلب خود بگذرد متضرر می‌شود و به علاوه امکان دارد بازار کلاه برداری رواج پیدا نماید. غرض این است که با این وصف وظیفه طلبکار چیست و مخارجی را که کرده علاوه بر طلب خود آیا می‌تواند از بدهکار بگیرد یا نه و چنانچه در ابتداء اقتراض و استقراض شرطی به بیان آید که در صورت مسامحه مدیون و شکایت دائن کلیه مخارج را علاوه بر اصل دین، بدهکار به طلبکار بپردازد آیا این شرط و قرارداد صحیح و لازم است یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] هرگاه موکل ادعا کند که خبر عزل وکیل را با نامه سفارشی فرستاده و رسیدن نامه دلیل بر اطلاع اوست ولی وکیل بگوید من اطلاع پیدا نکردم آیا تصرفات وکیل نافذ است؟
- [سایر] چرا رهبری با فساد اداری برخورد نمی‌کند؟ چراافراد مفسد یا مسئولین ناکارآمد بلافاصله پس از شناسایی، عزل و برکنار نمی‌شوند؟
- [آیت الله سبحانی] اگر زوج، زوجه را از وکالت عزل کند، و مدعی شود شرط عدم عزل وکیل، ضمن عقد خارج لازم نبوده ولکن محضر ازدواج مدعی است عقد خارج لازم وجود داشته است آیا عزل او صحیح است؟
- [آیت الله سبحانی] هرگاه موکل وکیل را عزل کند و وکیل از عزل اطلاع نداشته باشد و معامله ای انجام دهد ولی خریدار از عزل وکیل مطلع باشد آیا معامله نافذ است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در چه صورتی که وکیل اول می تواند وکیل دوم را عزل کند؟
- [آیت الله سبحانی] متهّم برای دفاع از خود به شخصی وکالت می دهد و استحقاق وکیل به دریافت حق الوکالة مشروط به صدور حکم قطعی بر برائت موکل می شود، موکل نیز ملتزم می شود در هر مرحله اگر وکیل را عزل کند تمام حق الوکالة را بپردازد پس از دفاعیات، دادگاه حکم غیرقطعی مبنی بر محکومیت موکل صادر می کند و موکل نیز بلافاصله وکیل را عزل می کند و مانع اقدام وی برای ادامه کار در مرحله تجدید نظر می گردد البته وکیل معزول کار را ادامه داده ولی به نتیجه نمی رسد و حکم قطعی می شود آیا وکیل بنابر شرطی که شده مستحق حق الوکالة می باشد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در عقد وکالت موکل شرط بلا عزل کرده است ولی بعد از مدتی وکیل را عزل می کند آیا شرعا جایز است؟
- [آیت الله بهجت] آیا وکیل می تواند بدون اطلاع موکل، خودش را عزل کند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر فردی که وکیل شده، با اجازه موکّل فرد دومی را از طرف او وکیل نماید آیا می تواند او را عزل کند؟
- [آیت الله جوادی آملی] شخصی جهت فروش اتومبیل خود به کسی وکالت با حق توکیل غیر می‌دهد و وکیل نیز وکالت را به استناد حق توکیل، به دیگری تفویض و واگذار می‌کند و در وکالت دوم تصریح می‌نماید (اقدام و امضای وکیل، به منزله اقدام و امضای موکل و موکلِ موکل نافذ و معتبر و دارای اشرات قانونی است). حال موکل مبادرت به عزل وکیل اول نموده آیا وکیل دوم نیست معزول است و یا اینکه باید مراتب عزل توسط موکل به وکیل دوم مستقلاً اعلام شود؟ و چنانچه وکیل دوم به استناد وکالت دوم، مبادرت به انجام معامله نماید آیا معامله صحیح است یا خیر؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر وکیل با اجاز موکل کسی را از طرف او وکیل کند نمی‌تواند آن وکیل را عزل نماید و اگر وکیل اول بمیرد یا موکل، او را عزل کند وکالت دومی باطل نمی‌شود.
- اگر وکیل با اجازه موکل، کسی را از طرف خودش وکیل کند موکل و وکیل اول می‌توانند آن وکیل را عزل کنند و اگر وکیل اول بمیرد یا عزل شود وکالت دومی باطل می‌شود.
- اگر انسان کسی را برای انجام تمام کارهای خودش وکیل کند صحیح است ولی اگر برای یکی از کارهای خود وکیل نماید و آن کار را معین نکند وکالت صحیح نیست.
- وکیل نمی‌تواند برای انجام کاری که به او واگذار شده دیگری را وکیل نماید ولی اگر موکل به او اجازه داده باشد که وکیل بگیرد به هر طوری که به او دستور داده، می‌تواند رفتار نماید، پس اگر گفته باشد برای من وکیل بگیر باید از طرف او وکیل بگیرد و نمی‌تواند کسی را از طرف خودش وکیل کند.
- اگر کسی که وصیت کرده بمیرد، وصی نمی‌تواند دیگری را برای انجام کارهای میت معین کند و خود از کار کناره نماید، ولی اگر بداند مقصود میت این نبوده که خود وصی آن کار را انجام دهد، بلکه مقصودش فقط انجام کار بوده، می‌تواند دیگری را از طرف خود وکیل نماید.
- کاری را که انسان نمی‌تواند انجام دهد، یا شرعاً نباید انجام دهد نمی‌تواند برای انجام آن از طرف دیگری وکیل شود، مثلًا کسی که در احرام حج است چون نباید، صیغ عقد زناشویی را بخواند، نمی‌تواند برای خواندن صیغه از طرف دیگری وکیل شود.
- اگر کسی را وکیل کند که زکات مال او را بدهد، موقعی که زکات را به آن وکیل می‌دهد، باید نیت کند که آنچه را وکیل او بعداً به فقیر می‌دهد زکات باشد، و احوط این است که نیت او تازمان رسیدن زکات به فقیر مستمر باشد.
- اگر انسان از نگهداری امانت منصرف شود و ودیعه را به هم بزند، باید هر چه زودتر مال را به صاحب آن یا وکیل یا ولیّ صاحبش برساند یا به آنان خبر دهد که به نگهداری حاضر نیست و اگر بدون عذر، مال را به آنان نرساند و خبر هم ندهد، چنانچه مال تلف شود باید عوض آن را بدهد.
- اگر انسان کسی را برای کاری وکیل کند و چیزی برای او قرار بگذارد بعد از انجام آن کار، چیزی را که قرار گذاشته باید به او بدهد.
- کسی که نمی‌تواند حرف بزند، اگر با اشاره بفهماند که ملک را اجاره داده یا اجاره کرده، صحیح است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] اگر وکیل را عزل کند، یعنی از کار برکنار نماید، بعد از آنکه خبر به او رسید نمی‌تواند آن کار را انجام دهد، ولی اگر پیش از رسیدن خبر آن کار را انجام داده باشد صحیح است.
- [آیت الله بروجردی] اگر وکیل را عزل کند یعنی از کار برکنار نماید، بعد از آن که خبر به او رسید نمی‌تواند آن کار را انجام دهد، ولی اگر پیش از رسیدن خبر آن کار را انجام داده باشد، صحیح است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] عقد وکالت از طرفین غیر لازم است و در نفوذ عزل موکل رسیدن خبر شرط است پس اگر موکّل وکیل را عزل کند، (یعنی از کار برکنار کند)، بعد از آن که خبر به وکیل رسید نمی‌تواند آن کار را انجام دهد، ولی اگر پیش از رسیدن خبر آن کار را انجام داده باشد صحیح است.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر وکیل را عزل کند یعنی از کار برکنار نماید، بعد از آن که خبر به او رسید نمی‌تواند آن کار را انجام دهد، ولی اگر پیش از رسیدن خبر، آن کار را انجام داده باشد، صحیح است.
- [آیت الله بهجت] اگر وکیل را عزل کند، یعنی از وکالت برکنار نماید، بعد از آنکه خبر به او رسید، نمی‌تواند آن کار را انجام دهد، ولی اگر قبل از رسیدن خبر، آن کار را انجام داده باشد، صحیح است.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر وکیل را عزل کند یعنی از کار برکنار نماید بعد از ان که خبر به او رسید نمی تواند ان کار را انجام دهد ولی اگر پیش از رسیدن خبر ان کار را انجام داده باشد صحیح است
- [آیت الله نوری همدانی] اگر وکیل را عزل کند یعنی از کار برکنار نماید ، بعد از آنکه خبر به او رسید نمی تواند آن کار را انجام دهد ، ولی اگر پیش از رسیدن خبر آن کار را انجام داده باشد ، صحیح است .
- [آیت الله سبحانی] اگر وکیل را عزل کند یعنی از کار برکنار نماید، بعد از آنکه خبر به او رسید نمی تواند آن کار را انجام دهد، ولی اگر پیش از رسیدن خبر آن کار را انجام داده باشد صحیح است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر موکل وکیل را عزل کند یعنی از کار برکنار نماید بعد از آن که خبر به او رسید نمی تواند آن کار را انجام دهد، ولی اگر پیش از رسیدن خبر آن کار را انجام داده باشد صحیح است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر وکیل را عزل کند یعنی از کار برکنار نماید، بعد از آن که خبر به او رسید نمی تواند آن کار را انجام دهد، ولی اگر پیش از رسیدن خبر آن کار را انجام داده باشد صحیح است.