اعلان
آشکار کردن را اعلان گویند. اعلان در باب‌های طهارت، زکات، نکاح و شهادات مطرح شده است.
اگر مالی را که نشانه دارد و قیمت آن به یک درهم می‌رسد در جایی پیدا کند که معلوم است به واسط اعلان صاحب آن پیدا نمی‌شود، می‌تواند در روز اوّل آن را از طرف صاحبش به فقراء صدقه بدهد و لازم نیست صبر نماید تا سال تمام شود.
عنوان مسئله:
اگر مالی را که نشانه دارد و قیمت آن به یک درهم می‌رسد در جایی پیدا کند که معلوم است به واسط اعلان صاحب آن پیدا نمی‌شود، می‌تواند در روز اوّل آن را از طرف صاحبش به فقراء صدقه بدهد و لازم نیست صبر نماید تا سال تمام شود.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- زیدی وضع کسبی او این است که زمین میخرد و میسازد و بعد میفروشد، گاهی سر سال که باید به حسابش رسیدگی کند زمین را خانه ساخته لکن تمام نیست که قابل فروش باشد که قیمتش معلوم باشد، آیا می‌تواند آنچه پول زمین داده و خرج ساختمان نموده حال به حساب بیاورد، و یا می‌تواند سر سالش حساب نکند تا تمام شود ساختمان و به فروش برسد بعد حساب کند، و اگر ساختمان این زمین تمام است لکن به فروش نرسیده باید به قیمت نقدی که از او ممکن است بخرد حساب کند، یا می‌تواند حسابش را عقب بیاندازد تا بفروشد یا قیمت زمین و خرج ساختمان که کرده به حساب بیاورد، مرقوم فرمائید که مورد ابتلا است.
- معمولاً در این محل جهیزیه را سال به سال تدریجاً تهیه میکنند بعداً به دخترشان می‌دهند به اندازه شؤونات خودشان از منافع بین سال و این خمس ندارد معلوم، و لکن آن دختر در منزل شوهر بعضی از آنها را در ایام سال همیشه لازم دارد و کارش میزند و بعضی از آنها را در سالهای بعد و موقع احتیاج کارش میزند و بسا می‌شود که لباسی است که بعد از دو سال یا بیشتر لازم می‌شود، یا بسا می‌شود که یک مرتبه میپوشد و کنار میگذارد که مورد احتیاجش بپوشد یا از قبیل لباس بچهگانه که هر موقع بچهدار شد به او بپوشاند در این صورت خمس تعلّق میگیرد و این دختر باید بدهد یا خیر؟ و دیگر اینکه چنانچه پدر و مادر جنس خمس داده را اگر به اولادشان بدهند به عنوان جهیزیه یا غیر جهیزیه آیا در ید آنها هم دو مرتبه خمس تعلق میگیرد یا خیر؟
- راجع به معامله سلف به عرض رسیده بود که میفرمائید: (چنانچه بائع نتوانست تحویل مشتری دهد، مشتری حق فسخ دارد یا صبر کند تا بائع فراهم کند) اینکه نتوانست تحویل دهد، آیا از جهت فقر یا آنکه چون جنس در بلد یا غیر بلد نیست، صبر کند تا فراهم نماید و چنانچه بائع به غیر از مستثنیات دین دارد و در بازار هم جنسی که فروخته موجود است اما گران است، آیا واجب است که جنس را از بازار خریده و به مشتری تحویل دهد؟ و چنانچه تحویل ندهد بائع به وسیله حکومت، از او جنس یا قیمت فعلی جنس را بالاجبار بگیرد، به مشتری حلال است یا خیر؟ جواب مرقوم فرموده بودید میزان نتوانستن تسلیم است، خواه از جهت فقر یا از جهت نبودن جنس و اگر موجود است ولی قیمت بازارش گران است لازم است خریدن و تسلیم کند، و اگر نکند می‌تواند قیمت آن را از او بگیرد، این بود جواب اما جناب شما نفرموده بودید قیمت فعلی یا قیمت خرید اول، امید که بیان فرمائید.
- زیدی مبلغی به عنوان سرقفلی به صاحب اصلی و مالک دکانی داده که بعداً در آن دکان کسب کند ولی بیشتر از یک سال درب دکان قفل بوده و این مستأجر به اختیار خود درب دکان را باز نکرده و تعطیل گذاشته است، بفرمائید تکلیف این مستأجر با این سرقفلی در صورتی که فعلاً بیشتر از آن مقداری که داده ارزش پیدا کرده از لحاظ خمس چیست؟ خمس پولی که داده بدهد یا به قیمت و حساب روز پرداخت خمس نماید در صورتی که این مستأجر در محل یا شهر دیگری دکانی داشته و دارد و کاسبی مینماید.
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در توضیح المسائل مسأله 2631 فرموده اید: (مال گمشده که انسان پیدا کند اگر نشانه نداشته باشد که به واسطه آن صاحبش معلوم شود و قیمت آن کمتر از یک درهم (6/12 نخود نقره سکه دار) نباشد، احتیاط واجب آن است که از طرف صاحبش صدقه دهد.) الف) اگر چنانچه پیدا شده، مثلاً یک عدد صد تومانی باشد، آیا این نشانی محسوب می شود؟ ب) قیمت یک درهم نقره به پول در زمان فعلی چه مقدار است؟
- [آیت الله جوادی آملی] اگر کسی مالی را پیدا کند که: الف) قیمت آن کمتر از یک درهم است؛ ب) قیمت یک درهم یا بیش از یک درهم است؛ آیا می‌تواند آنها را تصاحب کند؟
- [آیت الله بروجردی] فرمودهاید: لقطه به قدر درهم و زیادتر را بعد از تعریف سنه و یأس ازصاحب به فقیری صدقه بدهند، بفرمایید این حکم اختصاص به لقطه دارد، یاتعمیم دارد که شامل مالی هم که به عنوان ودیعه، یا عاریه، یا غیر آنها نزد کسی مانده و صاحبش معلوم نیست و مأیوس از صاحبش هست هم می‌شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] مالی را پیدا کرده ام در صورتی که بخواهم آن را از طرف صاحبش صدقه بدهد باید به چه کسی صدقه دهم؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر قیمت پیدا شده، کمتر از یک درهم باشد و نشان نداشته باشد حکم آن چیست؟ و اگر نشان داشته باشد ولی صاحب آن معلوم نباشد و قیمت آن کمتر از یک درهم باشد، وظیفه چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه بعد از یک سال اعلان کردن، صاحب مال پیدا نشود و مال را به عنوان امانت برای صاحبش نگهداری کند و مال از بین برود تکلیف چیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مالی که از پیدا شدن صاحب آن مأیوس شده و باید صدقه داده شود آیا عین آن را باید صدقه داد؟ یا می شود قیمت آن را بعنوان صدقه پرداخت کرد؟
- [آیت الله سبحانی] آیا پس از انجام اعلان و پیدا نشدن صاحب مال می توان به جای صدقه دادن اصل مال، قیمت آن را به فقیر داد و جنس را برای خود برداشت؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] آیا واجب است خمس مالی را که معلوم است تا پایان سال جزء مؤونه نمی شود، فوراً پرداخت کرد یا می توان تا سر سال خمسی صبر نمود؟
- [آیت الله نوری همدانی] اگر کسی اشیاء قیمتی را از بیرون شهر مثل اینکه از بین آشعال ریز یا مثلا ترمینال و چنین جاهایی یافته که صاحبش احتمالا پیدا نمی شود ، آیا آن شیء را از جانب صاحبش صدقه بدهد یا اینکه به فروش برساند و مبلغ آی را به چند فقیر صدقه دهد ؟ یا به دفتر مراجع تحویل دهد یا صبر کند از صاحبش سراغ بگیرد ؟ کدام بهتر است ؟ و تا چه مدّت برای پیدا شدن صاحبش صبر کند ؟ البته احتمالا آن شیء چهل هزار تومان یا زیادتر و یا کمتر ارزش دارد .
مسائل مرتبط از این مرجع
- مال گم شده که از قسم حیوان نیست چنانچه انسان پیدا کند و نشانهای نداشته باشد که به واسط آن صاحبش معلوم شود، و قیمت آن کمتر از یک درهم (6/ 12 نخود نقره سکهدار) نباشد احتیاط مستحب آن است که آن را از طرف صاحبش به فقراء صدقه بدهد و تملک نکند.
- هرگاه چیزی که پیدا کرده نشانهای دارد که به واسط آن می‌تواند صاحبش را پیدا کند، اگرچه بداند صاحب آن سنی یا کافری است که اموالش محترم است، در صورتی که قیمت آن چیز به یک درهم برسد باید از روزی که آن را پیدا کرده تا یک سال در محل اجتماع مردم اعلان کند.
- اگر تا یک سال اعلان کند و صاحب مال پیدا نشود درصورتی که آن مال را در غیر حرم مکه پیدا کرده باشد می‌تواند آن را برای خود بردارد یا برای صاحبش نگهداری کند که هر وقت پیدا شد به او بدهد یا از طرف صاحبش به فقراء صدقه بدهد. و اگر آن مال را در حرم پیدا کرده باشد احتیاط واجب آن است که تصدیق کند.
- اگر مالی پیدا کند که قیمت آن از یک درهم کمتر است، چنانچه صاحب آن معلوم باشد و انسان نداند راضی است یا نه، نمیتواند بدون اجازه او بردارد، و اگر صاحب آن معلوم نباشد، می‌تواند به قصد این که ملک خودش است بردارد، و واجب است که هر وقت صاحبش پیدا شد، درصورتی که تلف نشده خود مال را و درصورتی که تلف شده عوض آن را به او بدهد.
- اگر خمس مال حلال مخلوط به حرام را بدهد، یا مالی که صاحبش را نمیشناسد به نیت او صدقه بدهد، بعد از آن که صاحبش پیدا شد، لازم نیست چیزی به او بدهد.
- اگر بعد از آن که یک سال اعلان کرد و صاحب مال پیدا نشد، مال را برای صاحبش نگهداری کند و از بین برود، چنانچه در نگهداری آن کوتاهی نکرده و تعدی یعنی زیادهروی هم ننموده، ضامن نیست، ولی اگر برای خود برداشته باشد ضامن است. و اگر از طرف صاحبش صدقه داده باشد صاحبش مخیر است بین آنکه به صدقه راضی شده یا عوض مالش را مطالبه کند و ثواب صدقه برای تصدق کننده باشد.
- اگر انسان در بین سالی که اعلان می‌کند از پیدا شدن صاحب مال ناامید شود، و بخواهد آن را صدقه بدهد یا تملک نماید اشکال دارد.
- اگر انسان سگ شکاری کسی را یا سگی که نگهداری خانه می‌کند، یا سک گلة کسی را یا سگی که پاسبانی زراعت را می‌کند بکشد باید قیمت او را بدهد و اگر قیمت سگ شکاری کمتر از چهل درهم باشد لازم است چهل درهم بدهد.
- اگر چیزی را غصب کرده به طوری تغییر دهد که از اولش بهتر شود و صاحب مال بگوید باید آن را به صورت اول درآوری، واجب است آن را به صورت اولش درآورد، و چنانچه قیمت آن به واسط تغییر دادن از اولش کمتر شود، باید تفاوت آن را به صاحبش بدهد، پس طلایی را که غصب کرده، اگر گوشواره بسازد و صاحب آن بگوید باید به صورت اولش درآوری، در صورتی که بعد از آب کردن، قیمت آن از پیش از گوشواره ساختن کمتر شود، باید تفاوت آن را بدهد.
- هرگاه چیزی را پیدا کند که اگر بماند فاسد می‌شود، باید با اجاز حاکم شرع، یا وکیل او قیمت آن را معین کند و بفروشد و پولش را نگهدارد، و اگر صاحب آن پیدا نشد از طرف او صدقه بدهد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر مالی پیدا کند که قیمت ان به یک درهم می رسد و تعریفش ممکن نیست مثل اینکه مال نشانه دارد ولی در جایی پیدا کند که معلوم است به واسطه اعلان صاحب ان پیدا نمی شود یا نشانه دار نباشد می تواند از روز اول ان را از طرف صاحبش به فقراء صدقه بدهد و بنابر احتیاط واجب به اذن حاکم شرع باشد
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر مالی را که نشانه دارد و قیمت آن به یک درهم می رسد در جائی پیدا کند که معلوم است به واسطه اعلان؛ صاحب آن پیدا نمی شود؛ می تواند در روز اول آن را از طرف صاحبش صدقه بدهد و لازم نیست صبر نماید تا سال تمام شود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر مالی را که نشانه دارد و قیمت آن به یک درهم می‌رسد در جایی پیدا کند که معلوم است به واسطه اعلان، صاحب آن پیدا نمی‌شود، باید آن را صدقه بدهد و لازم نیست صبر نماید تا سال تمام شود و به احتیاط واجب برای صدقه دادن از حاکم شرع اجازه بگیرد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر مالی را که نشانه دارد و قیمت آن به 6 / 12 نخود نقره سکه دار می رسد در جایی پیدا کند که معلوم است بواسطه اعلان صاحب آن پیدا نمی شود می تواند در روز اول آن را از طرف صاحبش صدقه بدهد و لازم نیست صبر کند تا سال تمام شود و چنانچه صاحبش پیدا شود و به صدقه دادن راضی نشود باید عوض آن را به او بدهد و ثواب صدقه ای که داده مالِ خود او است.
- [آیت الله بروجردی] اگر مالی را که نشانه دارد و قیمت آن به 6 / 12 نخود نقرهی سکهدار می‌رسد، در جایی پیدا کند که معلوم است به واسطهی اعلان صاحب آن پیدا نمی‌شود، می‌تواند در روز اوّل آن را از طرف صاحبش صدقه بدهد و چنانچه صاحبش پیدا شود و به صدقه دادن راضی نشود، باید عوض آن را به او بدهد و ثواب صدقهای که داده مالِ خود او است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر مالی را که نشانه دارد و قیمت آن به 6 / 12 نخود نقره سکه دار می رسد، در جایی پیدا کند که معلوم است به واسطه اعلان، صاحب آن پیدا نمی شود، می تواند در روز اول آن را از طرف صاحبش صدقه بدهد. و چنان چه صاحبش پیدا شود، و به صدقه دادن راضی نشود، باید عوض آن را به او بدهد، و ثواب صدقه ای که داده مال خود اوست.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر مالی را که نشانه دارد و قیمت آن به 6/12 نخود نقرة سکّه دار می رسد در جائی پیدا کند که معلوم است به واسطة اعلان ، صاحب آن پیدا نمی شود می توان در روز اوّل آن را از طرف صاحبش صدقه بدهد و چنانچه صاحبش پیدا شود و به صدقه دادن راضی نشود باید عوض آن را به او بدهد و ثواب صدقه ای که داده مال خود او است .
- [آیت الله سبحانی] اگر مالی را که نشانه دارد و قیمت آن به 6/12 نخود نقره سکه دار می رسد در جائی پیدا کند که معلوم است به واسطه اعلان، صاحب آن پیدا نمی شود می تواند در روز اول آن را از طرف صاحبش صدقه بدهد یا تملک نماید و چنانچه صاحبش پیدا شود و به صدقه دادن راضی نشود باید عوض آن را به او بدهد و ثواب صدقه ای که داده مال خود او است.
- [امام خمینی] اگر مالی را که نشانه دارد و قیمت آن به 6/ 12 نخود نقره سکهدار می‌رسد در جایی پیدا کند که معلوم است به واسطه اعلان صاحب آن پیدا نمی‌شود می‌تواند در روز اول آن را از طرف صاحبش صدقه بدهد و چنانچه صاحبش پیدا شود و به صدقه دادن راضی نشود باید عوض آن را به او بدهد و ثواب صدقهای که داده مالِ خود او است.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر مالی را که نشانه دارد وقیمت آن به 12/6 نخود نقره سکّهدار می‌رسد در جایی پیدا کند که معلوم است به واسطه اعلان، صاحب آن پیدا نمی‌شود، می‌تواند در روز اوّل آن را از طرف صاحبش صدقه بدهد یا به حاکم شرع برساند یا تملّک نماید با ضمان او و چنانچه صاحبش پیدا شود و به صدقه دادن راضی نشود، باید عوض آن را به او بدهد وثواب صدقهای که داده مال خود او است.