احتیاط مستحب
احتیاط غیر الزام‌آور را احتیاط مستحب گویند.
برای آن که یقین کند هر سه قسمت، یعنی سر و گردن، طرف راست و طرف چپ را کاملاً غسل داده، باید هر قسمتی را که می‌شوید، مقداری از قسمت‌های دیگر را نیز با آن قسمت بشوید، بلکه احتیاط مستحب آن است که بعد از شستشوی سر و گردن، دوباره تمام طرف راست گردن را با طرف راست بدن و تمام طرف چپ گردن را با طرف چپ بدن بشوید.
عنوان مسئله:
برای آن که یقین کند هر سه قسمت، یعنی سر و گردن، طرف راست و طرف چپ را کاملاً غسل داده، باید هر قسمتی را که می‌شوید، مقداری از قسمت‌های دیگر را نیز با آن قسمت بشوید، بلکه احتیاط مستحب آن است که بعد از شستشوی سر و گردن، دوباره تمام طرف راست گردن را با طرف راست بدن و تمام طرف چپ گردن را با طرف چپ بدن بشوید.
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] وقتی غسل می کنیم بعد از شستن سروگردن وقتی سمت راست بدن را می شوریم سمت راست سرو گردن را هم باید با سمت راست بدن بشوریم با خیر و هنگام شستن سمت چپ بدن باید سمت چپ سر وگردن را با سمت چپ بشوریم یاخیر؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی به نیّت غسل مس میّت سر و گردن را شست بعد یادش آمد غسل واجب دیگری هم به ذمّه دارد آیا میتواند قبل از شستن طرف راست و چپ به نیّت غسل واجب دیگر سر و گردن را غسل دهد هم چنین طرف راست و چپ بعد غسل اوّل را تمام کند یا نه هم چنین اغسال مستحبّه دیگر؟
- [سایر] هنگام غسل و شستن طرف راست و چپ، سر و گردن را نیز میشستم، آیا این کار صحیح بوده است؟
- [آیت الله سیستانی] اگر پس از اتمام غسل بفهمد که قسمتی از طرف چپ بدن نشسته مانده ولی حدث اکبر یا اصغر هم از او سر زده آیا شستن همان قسمت کافی است یا باید دوباره غسل کند یا اصولا حکمی دیگر دارد؟
- [آیت الله مظاهری] اگرکسی پس از اتمام غسل بفهمد که قسمتی از طرف چپ بدن نشسته مانده ولی حدث اکبر یا اصغر هم از او سر زده، آیا شستن همان قسمت کافی است یا باید دوباره غسل کند یا اصولاً حکمی دیگر دارد؟
- [آیت الله سبحانی] بعضی از آقایان غسل ترتیبی را چنین مطرح می کنند که باید موقع شستن سر و گردن و یا طرف چپ و راست باید عضو را بطوری شست که عضو دیگر شسته نشود لازمه اش این می شود که باید مثلا موقع شستن سر و گردن بدن خود را از زیر افشان دور کند که آب به بدن ریخته نشود آیا این نظر صحیح است؟
- [آیت الله نوری همدانی] در موقع غسل ترتیبی باید نیت کند که اوّل سر و گردن و بعد سمت راست و بعد سمت چپ را یا لازم نیست که این نیّت را کند؟
- [آیت الله بهجت] کسی که غسل واجب دارد می تواند در وان حمام به نیّت غسل ترتیبی ابتدا سر و گردن را زیر آب ببرد و تکان دهد و سپس همان طور که در وان دراز کشیده نیمه طرف راست بدن را به نیّت طرف راست زیر آب ببرد و تکان دهد و سپس به همین نحو نیمه ی طرف چپ را غسل دهد؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا در غسل جنابت مراعات ترتیب بین سر و سایر اعضای بدن کافی است یا این که باید بین طرف راست و چپ بدن هم ترتیب رعایت شود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی در غسل جنابت، اول سمت راست بدن را از سر تا پا می شسته، پس از آن سمت چپ را، آیا غسلش صحیح است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر بعد از غسل بفهمد مقداری از بدن را نشسته، چنانچه آن مقدار از طرف چپ باشد، شستن همان مقدار کافی است و اگر از طرف راست باشد، احتیاطا باید بعد از شستن آن مقدار، دوباره طرف چپ را بشوید و اگر از سر و گردن باشد، باید بعد از شستن آن مقدار، دوباره طرف راست و بعد طرف چپ را بشوید.
- در غسل ترتیبی باید به نیّت غسل، اوّل سر و گردن را بشوید و سپس بنابر احتیاط، اوّل طرف راست و بعد طرف چپ بدن را بشوید و اگر عمدا یا از روی فراموشی یا به واسطه ندانستن مسأله، به این ترتیب عمل نکند، غسل او باطل است.
- تمام شرطهایی که برای صحیح بودن وضو گفته شد (مثل پاک بودن آب و غصبی نبودن آن) در صحیح بودن غسل نیز شرط میباشند، ولی در غسل لازم نیست بدن را از بالا به پایین بشوید و نیز در غسلِ ترتیبی، لازم نیست بعد از شستن هر قسمت فورا قسمت دیگر را بشوید، بلکه اگر بعد از شستن سر و گردن مقداری صبر کند و بعد طرف راست را بشوید و بعد از مدتی طرف چپ را بشوید اشکال ندارد، ولی کسی که نمیتواند از بیرون آمدن ادرار و مدفوع و باد خودداری کند، اگر به اندازهای که غسل کند و نماز بخواند، ادرار و مدفوع و باد از او بیرون نیاید، چنانچه وقت تنگ باشد، باید هر قسمت را فورا بعد از قسمت دیگر غسل دهد و بعد از غسل نیز فورا نماز بخواند؛ حکم زن مستحاضه نیز که بعدا گفته میشود به همین ترتیب است.
- اگر پیش از تمام شدن غسل، در شستن مقداری از طرف چپ شک کند، شستن همان مقدار کافی است و اگر بعد از آغاز به شستن طرف چپ، در شستن طرف راست یا مقداری از آن شک کند یا بعد از اشتغال به شستن طرف راست، در شستن سر و گردن یا مقداری از آن شک نماید، به شک خود اعتنا نکند.
- در غسل ترتیبی باید نصف راست ناف و نصف راست عورت را با طرف راست بدن و نصف دیگر را با طرف چپ بشوید، بلکه بهتر است تمام ناف و عورت با هر دو طرف شسته شود.
- اگر از بدن انسان زنده و یا مرده قسمتی که دارای استخوان است جدا شود و پیش از آن که قسمت جدا شده را غسل دهند انسان آن را مس نماید، باید غسل مسّ میّت کند، ولی اگر قسمتی که جدا شده استخوان نداشته باشد، چنانچه از بدن انسان زنده جدا شده باشد، برای مسّ آن غسل واجب نیست، ولی اگر از بدن مردهای که او را غسل ندادهاند جدا شده باشد، بنابر احتیاط واجب مسّ آن موجب غسل میشود.
- مستحب است در هنگام تخلّی (دفع ادرار و مدفوع) جایی بنشیند که کسی او را نبیند و هنگام وارد شدن به مکان تخلی، اوّل پای چپ و هنگام بیرون آمدن، اوّل پای راست را بگذارد. همچنین مستحب است در حال تخلی سر را بپوشاند و سنگینی بدن را بر روی پای چپ بیندازد.
- احتیاط واجب آن است که تا غسل ترتیبی ممکن است، میّت را غسل ارتماسی ندهند؛ ولی جایز است که در غسل ترتیبی هر یک از سه قسمت بدن را با مراعات ترتیب در آب فرو برند.
- یک قسمت از چهار قسمت سر که بالای پیشانی و روی سر است جای مسح می‌باشد و هر جای این قسمت را به هر اندازه مسح کند کافی است، اگرچه احتیاط مستحب آن است که از درازا به اندازه درازای یک انگشت و از پهنا به اندازه پهنای سه انگشت بسته، مسح نماید.
- چند چیز در غذا خوردن مستحب است: اوّل: هر دو دست را پیش از غذا بشوید.دوم: بعد از غذا دست خود را بشوید و با دستمال خشک کند.سوم: میزبان پیش از همه شروع به غذا خوردن کند و بعد از همه دست بکشد و پیش از غذا اوّل میزبان دست خود را بشوید، بعد کسی که طرف راست او نشسته و همین طور تا برسد به کسی که طرف چپ او نشسته و بعد از غذا اوّل کسی که طرف چپ میزبان نشسته دست خود را بشوید و همین طور تا به طرف راست میزبان برسد.چهارم: در اوّل غذا (بسم اللّه) بگوید، ولی اگر سر یک سفره چند جور غذا باشد، در وقت خوردن هر کدام آنها، گفتن (بسم اللّه) مستحب است.پنجم: با دست راست غذا بخورد.ششم: اگر با دست غذا میخورد، با سه انگشت یا بیشتر غذا بخورد و با دو انگشت نخورد.هفتم:اگر چند نفر سر یک سفره نشسته باشند، هر کسی از غذای جلوی خودش بخورد. هشتم:لقمه را کوچک بردارد.نهم:سر سفره زیاد بنشیند و غذا خوردن را طول بدهد.دهم:غذا را خوب بجود.یازدهم:بعد از غذا، خداوند متعال را حمد کند. دوازدهم: انگشتان را بلیسد.سیزدهم: بعد از غذا خلال نماید، ولی با چوب انار و چوب 0ریحان و نِی و برگ درخت خرما خلال نکند.چهاردهم:آنچه بیرون سفره میریزد جمع کند و بخورد، ولی اگر در بیابان غذا میخورد، مستحب است آنچه میریزد، برای پرندگان و حیوانات بگذارد.پانزدهم: در اوّل روز و اوّل شب غذا بخورد و در بین روز و در بین شب غذا نخورد.شانزدهم:بعد از خوردن غذا مقداری به پشت بخوابد و پای راست را روی پای چپ بیندازد.هفدهم:در اوّل غذا و آخر آن نمک بخورد. هیجدهم: میوه را پیش از خوردن با آب بشوید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] برای آنکه یقین کند هر سه قسمت یعنی سر و گردن و طرف راست و طرف چپ را کاملاً غسل داده باید هر قسمتی را که می‌شوید مقداری از قسمت‌های دیگر را هم با آن قسمت بشوید.
- [آیت الله علوی گرگانی] برای آن که یقین کند هر سه قسمت یعنی سر وگردن وطرف راست وطرف چپ را کاملاً غسل داده، باید هر قسمتی را که می‌شوید مقداری از قسمت‌های دیگر را هم با آن قسمت بشوید بلکه احتیاط مستحب آن است که تمام طرف راست گردن را باطرف راست بدن وتمام طرف چپ گردن را با طرف چپ بدن بشوید.
- [آیت الله بهجت] برای آنکه یقین کند هر سه قسمت یعنی سر و گردن و طرف راست و طرف چپ را کاملاً شسته، باید هر قسمتی را که می‌شوید مقداری از قسمت‌های دیگر را هم با آن قسمت بشوید.
- [امام خمینی] برای آنکه یقین کند هر سه قسمت، یعنی سر و گردن و طرف راست و طرف چپ را کاملا غسل داده، باید هر قسمتی را که می شوید مقداری از قسمت‌های دیگر را هم با آن قسمت بشوید. بلکه احتیاط مستحب آن است که تمام طرف راست گردن را با طرف راست بدن، و تمام طرف چپ گردن را با طرف چپ بدن بشوید.
- [آیت الله وحید خراسانی] برای ان که یقین کند هر سه قسمت یعنی سر و گردن و طرف راست و طرف چپ را کاملا غسل داده باید هر قسمتی را که می شوید مقداری از قسمت دیگر را هم با ان قسمت بشوید بلکه احتیاط مستحب ان است که تمام طرف راست گردن را با طرف راست بدن و تمام طرف چپ گردن را با طرف چپ بدن بشوید
- [آیت الله وحید خراسانی] برای ان که یقین کند هر سه قسمت یعنی سر و گردن و طرف راست و طرف چپ را کاملا غسل داده باید هر قسمتی را که می شوید مقداری از قسمت دیگر را هم با ان قسمت بشوید بلکه احتیاط مستحب ان است که تمام طرف راست گردن را با طرف راست بدن و تمام طرف چپ گردن را با طرف چپ بدن بشوید
- [آیت الله فاضل لنکرانی] برای آن که یقین کند هر سه قسمت، یعنی سر و گردن و طرف راست و طرف چپ را کاملاً غسل داده، باید هر قسمتی را که می شوید مقداری از قسمت‌های دیگر را هم با آن قسمت بشوید. بلکه احتیاط مستحب آن است که تمام طرف راست گردن را با طرف راست بدن و تمام طرف چپ گردن را با طرف چپ بدن بشوید.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . برای آن که یقین کند هر سه قسمت یعنی: سر و گردن و طرف راست و طرف چپ را کاملا غسل داده، باید هر قسمتی را که می شوید مقداری از قسمت های دیگر را هم با آن قسمت بشوید، بلکه احتیاط آن است که تمام طرف راست گردن را با طرف راست بدن و تمام طرف چپ گردن را با طرف چپ بدن، بشوید.
- [آیت الله سیستانی] اگر یقین نکند که هر دو قسمت یعنی سر و گردن و بدن را کاملاً غسل داده ، باید برای آنکه یقین کند ، هر قسمتی را که می‌شوید مقداری از قسمت دیگر را هم با آن قسمت بشوید .
- [آیت الله نوری همدانی] برای آنکه یقین کند هر سه قسمت یعنی سر و گردن و طرف راست و طرف چپ را کاملا غسل داده ، باید هر قسمتی را که می شوید مقداری از قسمت‌های دیگر را هم با آن قسمت بشوید .