سوره
سوره در اصطلاح قطعه ای از قرآن است که از انسجام محتوایی برخوردار بوده و دارای مطلع و مقطع است. قرآن کریم ۱۱۴ سوره دارد که اول آن فاتحه و آخر آن سوره ناس است.
اگر شک کند عملی را که رکن نیست بجا آورده یا نه، چنانچه مشغول عملی که بعد از آن است نشده باشد، باید آن را بجا آورد؛ مثلاً اگر پیش از خواندن سوره شک کند که حمد را خوانده یا نه، باید حمد را بخواند و اگر بعد از انجام آن به خاطر آورد که آن را بجا آورده بوده، چون رکن زیاد نشده، نماز صحیح است.
عنوان مسئله:
اگر شک کند عملی را که رکن نیست بجا آورده یا نه، چنانچه مشغول عملی که بعد از آن است نشده باشد، باید آن را بجا آورد؛ مثلاً اگر پیش از خواندن سوره شک کند که حمد را خوانده یا نه، باید حمد را بخواند و اگر بعد از انجام آن به خاطر آورد که آن را بجا آورده بوده، چون رکن زیاد نشده، نماز صحیح است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- گردانیدن صورت یا چشم به مقدار کمی به طرف راست و چپ، انداختن آب دهان در حال نماز و ساکت شدن در موقع خواندن حمد و سوره و ذکر به خاطر شنیدن سخن دیگران چه حکمی دارد؟
- شخصی در نماز بعد از تکبیرة الاحرام، بدون خواندن حمد و سوره سهوا به رکوع میرود. آیا نماز او درست است یا خیر؟
- آیا جایز است که مأموم، به همراه امام جماعت حمد و سوره خود را در رکعت اول و دوم نماز بخواند؟
- گاهی پس از خواندن حمد، شک میکنیم که سوره را هم خواندهایم یا نه و سوره را میخوانیم و بعد میفهمیم که سوره را خوانده بودیم و دوباره تکرار کردهایم یا در موقع سجده، شک میکنیم که یک سجده کردهایم یا دو سجده و بعد، یک سجده دیگر میکنیم و سپس میفهمیم که با این سجده، تعداد سجدهها سه تا شده است در این موارد و موارد مشابه آن که بر اثر شک، کار زیادی در نماز انجام میدهیم، آیا نماز اشکال پیدا میکند؟
- آیا میتوانیم در بین حمد یا سوره یا تسبیحات اربعه یا تشهد و یا سلام، به ذکر و دعا و قرائت قرآن مشغول شده، سپس بقیه حمد و... را بخوانیم؟ در صورت صحیح بودن، آیا میتوانیم به فارسی یا زبان دیگری غیر از عربی دعا نموده یا ذکر بگوییم؟
- کسی که اشتباها در نماز احتیاط، علاوه بر حمد، سوره بخواند یا سهوا رکنی را کم و زیاد کند، چه وظیفهای دارد؟ و حکم نماز اصلی و نماز احتیاط او چیست؟
- در هنگام ازدحام و یا تشکیل صفوف نماز صبح، مأمورین مسجدالحرام از خواندن نماز طواف در پشت مقام، به ویژه برای خانمها ممانعت میکنند. در چنین شرایطی، نماز خواندن در محدوده مقابل رکن حجر تا مقابل رکن عراقی کافی است یا خیر؟
- کسی که وارد نماز جماعت می‌شود و اقتدا میکند، ولی نمیفهمد که رکعت اول و دوم است یا رکعت سوم و چهارم، نسبت به خواندن حمد و سوره چه وظیفهای دارد؟
- برای امام و مأموم، در رکعت سوم و چهارم نماز، خواندن حمد بهتر است یا تسبیحات اربعه؟ در نماز انفرادی کدام یک بهتر است؟
- با توجه به این که بسیاری از نمازهای استیجاری، از باب احتیاط خوانده می‌شود، آیا کسی که برای خواندن نماز میّت اجیر شده، میتواند این نمازها را به جماعت و در حالی که مأموم است، بخواند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] در نماز احتیاط بعد از خواندن حمد، سوره نیز باید خوانده شود یانه؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر در هنگام خواندن حمد و سوره انسان کمی حرکت کند آیا نماز را باید دوباره بخواند؟
- [آیت الله بهجت] مأمومی که در بین حمد و یا سوره قصد فرادا کرده و نمی داند امام تا کجای حمد یا سوره را خوانده، اگر برگردد و از اوّل حمد بخواند جایز است؟
- [آیت الله خامنه ای] بلند خواندن قرائت حمد و سوره نماز ظهر روز جمعه چه حکمی دارد؟
- [آیت الله بهجت] آیا در خواندن نماز آیات، پس از تمام شدن هر سوره، باید حمد را دوباره خواند؟
- [آیت الله بهجت] مأمومی که در رکعت سوم نماز مغرب و عشا به امام اقتدا می کند و تکلیفش خواندن حمد و سوره است، آیا باید بلند بخواند یا آهسته؟
- [آیت الله بهجت] اگر کسی قصد داشته باشد در نماز مغرب یا عشا به جای تسبیحات اربعه سوره ی حمد را بخواند، تکلیفش در بلند خواندن یا آهسته خواندن سوره حمد چیست؟
- [آیت الله بهجت] آیا در نماز ظهری که امام حمد را آهسته می خواند، گفتن "الحمد للّه ربّ العالمین" پس از تمام شدن حمد، توسط مأموم مستحب است؟ با توجه به این که مأموم زمانی متوجه پایان یافتن حمد می شود که امام مشغول خواندن سوره شده است؟
- [آیت الله خامنه ای] در نمازهایی که حمد و سوره در آنها باید بلند خوانده شود اگر در نماز جماعت در رکعت آخر به امام ملحق شویم آیا پس از ایستادن برای رکعت دوم باید حمد و سوره را بلند بخوانیم؟
- [آیت الله بهجت] اگر کسی در رکعت سوم نماز مشغول حمد و سوره شده و در وسط یا انتهای سوره متوجه شود، چه باید بکند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر شک کند عملی را که رکن نیست بجا آورده یا نه، چنانچه مشغول کاری که بعد از آن است شده باشد، نباید به شک خود اعتنا کند؛ مثلاً اگر هنگامی که مشغول خواندن سوره است، شک کند که حمد را خوانده یا نه، نباید به شک خود اعتنا کند و اگر بعد به خاطر آورد که آن را بجا نیاورده، در صورتی که مشغول رکن بعد نشده باشد، باید آن را بجا آورد و اگر مشغول رکن بعد شده باشد، نماز او صحیح است؛ بنابر این اگر مثلاً در قنوت به خاطر آورد که حمد را نخوانده، باید بخواند و اگر در رکوع به خاطر آورد، وظیفهای ندارد و نماز او صحیح است.
- اگر چیزی را که رکن نیست فراموش کند و چیزی را که بعد از آن است و آن نیز رکن نیست بجا آورد، مثلاً حمد را فراموش کند و سوره را بخواند، چنانچه مشغول رکن بعد شده باشد، مثلاً در رکوع به خاطر آورد که حمد را نخوانده، باید بگذرد و نماز او صحیح است و اگر مشغول رکن بعد نشده باشد، باید آنچه را فراموش کرده مثلاً حمد را بجا آورد و بعد از آن چیزی را که سهوا جلوتر خوانده مثلاً سوره را دوباره بخواند.
- اگر کسی که زیاد شک میکند، شک کند چیزی را که رکن نیست بجا آورده یا نه و اعتنا نکند و بعد به خاطر آورد که آن را بجا نیاورده، چنانچه وارد رکن بعدی نشده باشد، باید آن را بجا آورد و اگر وارد رکن بعدی شده باشد، نماز او صحیح است؛ مثلاً اگر شک کند که حمد خوانده یا نه و اعتنا نکند، چنانچه در قنوت به خاطر آورد که حمد نخوانده، باید بخواند و اگر در رکوع به خاطر آورد، نماز او صحیح است.
- کم شدن رکن، نماز مستحب را باطل میکند، ولی زیاد شدن رکن آن را باطل نمیکند؛ پس اگر یکی از اعمال نماز مستحب را فراموش کند و هنگامی به خاطر آورد که مشغول رکن بعد از آن شده، باید آن عمل را انجام دهد و دوباره آن رکن را بجا آورد، مثلاً اگر در بین رکوع به خاطر آورد که حمد را نخوانده، باید برگردد و حمد را بخواند و دوباره به رکوع رود.
- اگر چیزی را که رکن نیست فراموش کند و رکن بعد از آن را بجا آورد، مثلاً حمد را فراموش کند و مشغول رکوع شود، نماز او صحیح است.
- اگر شک کند که یکی از رکنهای نماز را بجا آورده یا نه، چنانچه مشغول عملی که بعد از آن است نشده باشد، باید آن را بجا آورد؛ مثلاً اگر پیش از خواندن تشهّد شک کند که دو سجده را بجا آورده یا نه، باید آنها را بجا آورد و چنانچه بعد به خاطر آورد که آن رکن را بجا آورده بوده، چون رکن زیاد شده، نماز او باطل است.
- اگر عمدا سوره را پیش از حمد بخواند، نماز او باطل است و اگر سهوا سوره را پیش از حمد بخواند، چنانچه در بین آن به خاطر آورد، باید سوره را رها کند و بعد از خواندن حمد، سوره را از اوّل بخواند و اگر بعد از اتمام سوره و قبل از خواندن حمد یا در بین حمد یا پس از تمام کردن حمد و پیش از رفتن به رکوع به خاطر آورد، پس از حمد همان سوره یا سوره دیگری را به قصد رجا بخواند.
- اگر بین نماز شک کند که یکی از اعمال واجب آن را انجام داده یا نه، مثلاً شک کند که حمد خوانده یا نه، چنانچه مشغول عملی که باید بعد از آن انجام دهد نشده باشد، باید آنچه را که در انجام آن شک کرده بجا آورد و اگر مشغول عملی که باید بعد از آن انجام دهد، شده باشد، نباید به شک خود اعتنا کند.
- اگر شک کند که رکنی را بجا آورده یا نه، چنانچه مشغول عمل پس از آن شده باشد مثل این که مشغول تشهّد باشد و شک کند که دو سجده را بجا آورده یا نه نباید به شک خود اعتنا کند و اگر به خاطر آورد که آن رکن را بجا نیاورده، در صورتی که مشغول رکن بعد نشده باشد، باید آن را بجا آورد و اعمالی را که پس از آن است نیز انجام دهد و اگر مشغول رکن بعد شده باشد، نماز او باطل است؛ مثلاً اگر پس از گفتن تسبیحات اربعه و پیش از رکوع رکعت سوم به خاطر آورد که دو سجده رکعت دوم را بجا نیاورده، باید آنها را بجا آورد و سپس تشهد و تسبیحات اربعه را تکرار نماید و اگر در رکوع یا بعد از آن به خاطر آورد که آن را بجا نیاورده، نمازش باطل است.
- قیام در هنگام گفتن تَکبیرةُالاِحرام و قیام متّصل به رکوع به این معنا که از حالت قیام به رکوع برود رکن است، ولی قیام در هنگام خواندن حمد و سوره و قیام بعد از رکوع رکن نیست و اگر کسی آن را از روی فراموشی ترک کند، نماز او صحیح است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] اگر شک کند عملی را که رکن نیست بجا آورده یانه، چنانچه مشغول کاری که بعد از آن است نشده، باید آن را بجا آورد، مثلاً اگر پیش از خواندن سوره شک کند که حمد را خوانده یا نه، باید حمد را بخواند و اگر بعد از انجام آن یادش بیاید که آن را بجا آورده بوده چون رکن زیاد نشده نماز صحیح است.
- [آیت الله سیستانی] اگر شک کند عملی را که رکن نیست بجا آورده یا نه ، چنانچه مشغول کاری که بعد از آن است نشده ، باید آن رابجا آورد ، مثلاً اگر پیش از خواندن سوره شک کند که حمد را خوانده یا نه ، باید حمد رابخواند ، و اگر بعد از انجام آن یادش بیاید که آن را بجا آورده بود ، چون رکن زیاد نشده ، نمازش صحیح است .
- [آیت الله سیستانی] اگر شک کند عملی را که رکن نیست بجا آورده یا نه ، چنانچه مشغول کاری که بعد از آن است شده ، باید به شک خود اعتنا نکند ، مثلاً موقعی که مشغول خواندن سوره است ، اگر شک کند که حمد را خوانده یا نه ، باید به شک خود اعتنا نکند ، واگر بعد یادش بیاید که آن را بجا نیاورده ، در صورتی که مشغول رکن بعد نشده ، باید آن را و آن چه بعد از آن است بجا آورد ، و اگر مشغول رکن بعد شده نمازش صحیح است ، بنابراین اگر مثلاً در قنوت یادش بیاید که حمد را نخوانده ، باید حمد وسوره را بخواند ، و اگر در رکوع یادش بیاید ، نمازش صحیح است .
- [آیت الله نوری همدانی] اگر شک کند عملی را که رکن نیست بجا آورد ه یا نه ، چنانچه مشغول کاری که بعد از آن است شده ، باید به شک خود اعتنا نکند ، مثلاً موقعی که مشغول خواندن سوره است ، اگر شک کند که حمد را خوانده یا نه ، باید به شک خود اعتنا نکند و اگر بعد یادش بیاید که آن را بجا نیاورده ، در صورتی که مشغول رکن بعد نشده ، باید بجا آورد و اگر مشغول رکن بعد شده ، نمازش صحیح است ، بنابر این اگر مثلاً در قنوت یادبیاید که حمد را نخوانده باید بخواند و اگر در رکوع یادش بیاید نماز او صحیح است .
- [آیت الله بهجت] اگر شک کند عملی را که رکن نیست بجا آورده یا نه، چنانچه مشغول کاری که بعد از آن است شده، باید به شک خود اعتنا نکند؛ مثلاً موقعی که مشغول خواندن سوره است، اگر شک کند که حمد را خوانده یا نه، باید به شک خود اعتنا نکند و اگر بعد یادش بیاید که آن را بجا نیاورده، در صورتی که مشغول رکن بعد شده، باید بجا آورد و اگر مشغول رکن بعد شده نمازش صحیح است؛ بنابر این اگر مثلاً در قنوت یادش بیاید که حمد را نخوانده، باید بخواند و اگر در رکوع یادش بیاید نماز او صحیح است.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر شک کند عملی را که رکن نیست بجا آورده یا نه، چنانچه مشغول کاری که بعد از آن است نشده، باید آن را بجا آورد، مثلاً اگر پیش از خواندن سوره شک کند که حمد را خوانده یا نه، باید حمد را بخواند و اگر بعد از انجام آن یادش بیاید که آن را بجا آورده بوده، چون رکن زیاد نشده، نماز صحیح است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر شک کند عملی را که رکن نیست بجا آورده یا نه چنانچه مشغول کاری که بعد از آن است نشده باید آن را بجا آورد، مثلاً اگر پیش از خواندن سوره شک کند که حمد را خوانده یا نه باید حمد را بخواند و اگر بعد از انجام آن یادش بیاید که آن را بجا آورده بوده چون رکن زیاد نشده نماز صحیح است.
- [امام خمینی] اگر شک کند عملی را که رکن نیست بجا آورده یا نه، چنانچه مشغول کاری که بعد از آن است نشده باید آن را بجا آورد، مثلا اگر پیش از خواندن سوره شک کند که حمد را خوانده یا نه باید حمد را بخواند و اگر بعد از انجام آن یادش بیاید که آن را بجا آورده بوده چون رکن زیاد نشده نماز صحیح است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر شک کند عملی را که رکن نیست به جا آورده یا نه و از آنجا که مشغول کار بعد از آن نشده آن را بجا بیاورد؛ مثلاً پیش از خواندن سوره شک کند که حمد را خوانده یا نه و حمد را بخواند، اگر چه بعد از انجام آن یادش بیاید که آن را به جا آورده بوده، نمازش صحیح است.
- [آیت الله خوئی] اگر شک کند عملی را که رکن نیست بهجا آورده یا نه، چنانچه مشغول کاری که بعد از آن است نشده، باید آن را بهجا آورد، مثلًا اگر پیش از خواندن سوره شک کند که حمد را خوانده یا نه، باید حمد را بخواند و اگر بعد از انجام آن یادش بیاید که آن را بهجا آورده، چون رکن زیاد نشده نمازش صحیح است.