احتیاط مستحب
احتیاط غیر الزام‌آور را احتیاط مستحب گویند.
احتیاط مستحب آن است که در غیر موارد گفته شده، هرگاه جزیی از اجزاء نماز کم یا زیاد شود، دو سجده سهو بجا آورد.
عنوان مسئله:
احتیاط مستحب آن است که در غیر موارد گفته شده، هرگاه جزیی از اجزاء نماز کم یا زیاد شود، دو سجده سهو بجا آورد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر موجبات سجده سهو در نماز مستحبی پیش بیاید تکلیف چیست؟
- اگر در یک نماز، هم سجده سهو و هم قضای سجده یا تشهد فراموش شده بر عهده نمازگزار باشد، کدام یک را مقدّم کند؟
- آیا خواندن دو خطبه پس از نماز جماعت عید فطر و قربان، جزء نماز عید است؟ و چنانچه امام جماعت خطبه را قبل از نماز عید بخواند، آیا نماز عید صحیح است؟
- آیا بالا بردن دستها در قنوت، جزء قنوت است یا امر مستحبّی جداگانه است که میتوان آن را ترک کرد؟ بالا بردن دستها به هنگام تکبیرة الاحرام و دیگر تکبیرهای نماز چه طور؟
- شهر شیراز جزء بلاد کبیره محسوب نشده؛ اما فاصله شمال تا جنوب و شرق تا غرب آن بسیار گسترده و طول مسافت آن بعضا مثل بلاد کبیره است. حکم نماز و روزه در این شهر چگونه است؟
- اگر پدری به فرزندش بگوید که بعد از من برایم از پول خودت اجیر بگیر تا برایم نماز استیجاری بخواند، آیا اجرت این نمازها جزء مؤونه محسوب می‌شود یا باید خمس اجرت نمازها محاسبه شود؟
- 1 خانه من تهران است ولی خواهرم ساکن شهریار است. از خانه ما تا آنجا بیشتر از 24 کیلومتر است ولی بعضیها میگویند چون شهریار جزء استان تهران است، نماز شکسته نیست. وظیفه من در شهریار چیست؟2 آیا رعایت مسافت برای دو شهر به هم چسبیده جهت شکسته شدن نماز و انجام فریضه روزه لازم است؟
- اگر هم نماز احتیاط و هم قضای سجده یا تشهد فراموش شده بر نمازگزار واجب شود، کدام یک از آنها را باید زودتر انجام دهد؟
- کسی از درآمد بین سال منزلی را رهن مینماید و سال به سال رهن همان خانه را تجدید میکند و یا این که به خانه دیگری منتقل می‌شود و این پول را دوباره به عنوان قرض الحسنه به صاحب خانه جدید میدهد. آیا این پول جزء مؤونه حساب می‌شود یا خیر؟ نماز و روزه و عبادت در این منزل چگونه است؟
- گاهی در نماز، برای انسان پیش میآید که به طور سهوی ذکرهای نماز را جا به جا میگوید، مثلاً به هنگام تشهد، شروع به خواندن تسبیحات اربعه میکند، ولی به محض شروع به تسبیحات، متوجه اشتباه خود می‌شود و پس از تلفّظ تنها دو حرف (سین) و (باء) از (سبحان اللّه)، تسبیحات را قطع میکند. آیا گفتن این دو حرف در این جا، کلام بی جا محسوب شده و سجده سهو لازم دارد یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] آیا اگر در سجده دعایی را سهواً به فارسی بگوییم و بعد از نماز دو سجده سهو بجا آوریم نماز صحیح است؟
- [سایر] شخصی در جزئی از مالش وصیت کرد، ولی مقدار آن را معین نکرده است. در برخی از روایات راه حل های متفاوتی بیان شده است؛ از جمله فرموده اند: منظور از جزء ده قسمت است؛ زیرا خداوند می فرماید: (فَخُذْ أَرْبَعَةً مِّنَ الطَّیْرِ…)، البقرة-260. در روایت دیگر می فرماید: جزء هفت قسمت است چرا که خداوند می فرماید: (لَهَا سَبْعَةُ أَبْوَابٍ لِّکُلِّ بَابٍ مِّنْهُمْ جُزْءٌ مَّقْسُومٌ )، الحجر-44. با توجه به این روایات چگونه می توان جزء وصیت شده را تعیین کرد؟
- [سایر] شخصی در جزئی از مالش وصیت کرده، ولی مقدار آن را معین نکرده است. چگونه می توان جزء وصیت شده را تعیین کرد؟
- [آیت الله بهجت] خانمی پس از اتمام نمازش حیض شده در حالی که باید نماز احتیاط و سجده سهو به جا آورد، در این صورت می تواند حال نماز احتیاط و سجده سهو را انجام دهد؟
- [آیت الله سیستانی] آیا بین نماز احتیاط یا سجده سهو و نمازی که برایش احتیاط یا سجده را میخوانیم میتوان کاری که نماز را باطل میکند انجام داد؟
- [آیت الله بهجت] آیا نمازهای مستحبی سجده سهو دارند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر در رکعت اوّل، اشتباهاً قنوت بجا آورد، آیا سجده سهو لازم می شود؟
- [آیت الله سیستانی] اگر تشهد را در نماز فراموش کنم آیا اول باید قضای آن را بجا بیاورم یا اینکه دو سجده سهو یا اینکه قضا اصلا واجب نیست؟
- [آیت الله جوادی آملی] بعد از نمازی که سجده سهو در آن واجب شده است به جا آوردن سجده سهو، برای آن نماز مقدم است یا سجده به خاطر سهو نمازهای گذشته؟
- [آیت الله سبحانی] اگر نماز احتیاط یا سجده سهو فراموش و پس از مدتی طولانی بیاد بیاید آیا قضا دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر در نماز عید یک سجده یا تشهّد را فراموش کند، احتیاط مستحب آن است که بعد از نماز آن را به قصد رجاء و امید ثواب بجا آورد و اگر عملی انجام دهد که برای انجام آن، سجده سهو در نمازهای شبانهروزی لازم می‌شود، احتیاط مستحب آن است که بعد از نماز به قصد رجاء و امید ثواب، دو سجده سهو برای آن بجا آورد.
- نماز احتیاط و سجده و تشهّد فراموش شده را باید رو به قبله بجا آورد و سجده سهو نیز بنا بر احتیاط واجب باید رو به قبله بجا آورده شود.
- اگر فراموش کند که قضای سجده یا تشهد بر عهده اوست و بین سلام نماز و قضای سجده یا تشهّد عملی مانند پشت به قبله کردن انجام دهد که اگر عمدا یا سهوا در نماز اتّفاق بیفتد، نماز باطل می‌شود، باید قضای سجده و تشهّد را بجا آورد و پس از بجا آوردن سجده سهو، بنابر احتیاط مستحب نماز را اعاده کند؛ ولی اگر در حالی که به خاطر دارد قضای سجده یا تشهّد بر عهده اوست، عمدا عمل فوق را انجام دهد، بنابر احتیاط واجب باید پس از قضای سجده یا تشهّد و انجام سجده سهو برای آن، نماز را اعاده کند.
- اگر در جایی که نباید سلام نماز را بگوید، سهوا بگوید: (اَلسَّلامُ عَلَیْنا وَ عَلی عِبادِ اللّهِ الصّالِحینَ) یا بگوید: (اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَةُ اللّهِ وَبَرَکاتُه)، بنابر احتیاط باید دو سجده سهو بجا آورد؛ ولی اگر سهوا مقداری از این دو سلام را بگوید یا بگوید: (اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّها النَّبیُّ وَرَحْمَةُ اللّهِ وَبَرَکاتُه)، احتیاط مستحب آن است که دو سجده سهو بجا آورد.
- بنابر احتیاط واجب باید سجده سهو را پس از نماز فورا بجا آورد و اگر سجده سهو را بعد از سلام نماز عمدا بجا نیاورد، واجب است هر چه زودتر آن را انجام دهد و چنانچه سهوا بجا نیاورد، هر گاه به خاطر آورد باید فورا انجام دهد و لازم نیست نماز را دوباره بخواند.
- اگر بداند یکی از دو سجده سهو را بجا نیاورده، باید دو سجده سهو بجا آورد و اگر بداند سهوا سه سجده کرده، باید دوباره دو سجده سهو بنماید.
- زن مستحاضه برای خواندن نماز احتیاط و سجده و تشهّد فراموش شده و سجده سهو، اگر آنها را بعد از نماز فورا بجا آورد، لازم نیست کارهای استحاضه را انجام دهد.
- اگر در نماز نافله کاری کند که برای آن در نماز واجب سجده سهو واجب می‌شود یا یک سجده یا تشهّد را فراموش نماید، لازم نیست بعد از نماز سجده سهو یا قضای سجده و تشهّد را بجا آورد.
- اگر نماز احتیاط و دو سجده سهو بر او واجب شود، ابتدا باید نماز احتیاط و سپس دو سجده سهو را انجام دهد و چنانچه نماز احتیاط و قضای یک سجده یا قضای تشهد بر او واجب شود، باید اوّل نماز احتیاط را بجا آورد، مگر این که سجده رکعت آخر و یا تشهد آخر نماز را فراموش کرده باشد که در این صورت بنابر احتیاط واجب باید سجده یا تشهد فراموش شده را به جا آورد و سپس اعمال نماز را که بعد از آنها واقع می‌شود انجام دهد و پس از آن نماز احتیاط را بخواند.
- اگر بعد از سلام نماز احتیاط شک کند که یکی از اجزاء یا شرایط آن را بجا آورده یا نه، به شک خود اعتنا نکند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر یکی از واجبات غیر رکنی فراموش شود چنانچه آن واجب، واجب مستقل است مثل حمد و سوره در این صورت اگر بعد از توجه بخواهد برگردد مستلزم زیادی رکن شود مثلاً سوره را فراموش کرده و در رکوع یا بعد از آن یادش بیاید نمازش صحیح است و احتیاط مستحب آن است که دو سجده سهو بجا آورد و اگر بازگشت مستلزم زیادی رکن نشود باید برگردد و جزء فراموش شده را بجا آورد و اعمال بعدی را بجا آورد و به احتیاط مستحب برای هر جزئی که اضافه کرده دو سجده سهو بجا آورد. اما اگر واجبی که ترک شده مستقل نباشد بلکه در ضمن واجب دیگری باشد مثل ذکر سجده در این فرض اگر بعد از انجام واجب اصلی (سر برداشتن از سجده) یادش بیاید نمازش صحیح است و مستحب است دو سجده سهو بجا آورد.
- [آیت الله سیستانی] اگر سهواً تسبیحات اربعه را نگوید ، احتیاط مستحب آن است که بعد از نماز دو سجده سهو بجا آورد .
- [امام خمینی] نماز احتیاط و سجده و تشهد فراموش شده را باید رو به قبله بجا آورد. و در سجده سهو هم احتیاط مستحب همین است.
- [آیت الله بهجت] اگر بعد از سلام نماز احتیاط شک کند که یکی از اجزاء یا شرایط آن را بجا آورده یا نه ، به شک خود اعتنا نکند . و اگر سهوا در نماز احتیاط کلام بی جا گفت ، بنا بر اظهر سجده سهو واجب نیست ، اگر چه احتیاط در بجا آوردن است .
- [امام خمینی] اگر در نماز عید یک سجده یا تشهد را فراموش کند احتیاط مستحب آن است که بعد از نماز آن را رجاءا بجا آورد، و اگر کاری کند که برای آن،سجده سهو در نمازهای یومیه لازم است، احتیاط مستحب آن است که بعد از نماز رجاءا دو سجده سهو برای آن نماز بنماید.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر در نماز عید یک سجده یا تشهد را فراموش کند احتیاط مستحب آن است که بعد از نماز آنرا رجاءً بجا آورد. و اگر کاری کند که برای آن سجده سهو در نمازهای یومیه لازم است، احتیاط مستحب آن است که بعد از نماز رجاءً دو سجده سهو برای آن بنماید.
- [آیت الله سیستانی] نماز احتیاط و سجده و تشهّد فراموش شده را باید رو به قبله بجا آورد و بنابر احتیاط استحبابی سجده سهو را نیز رو به قبله بجا آورد .
- [آیت الله نوری همدانی] اگر سهواً تسبیحات اربعه را نگوید یا بیشتر یا کمتر از سه مرتبه بگوید ، احتیاط مستحب آن است که بعد از نماز دو سجدة سهو بجا آورد .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر سهواً تسبیحات اربعه را نگوید یا بیشتر و یا کمتر از سه مرتبه بگوید احتیاط مستحب آن است که بعد از نماز دو سجده سهو بجا آورد.
- [امام خمینی] اگر سهوا تسبیحات اربعه را نگوید یا بیشتر یا کمتر از سه مرتبه بگوید احتیاط مستحب آن است که بعد از نماز دو سجده سهو بجا آورد.