بازگشت
بازگشت، اصطلاحی در طریقه نقشبندی است.
منظور از سفر اول، سفری است که پس از ده روز اقامت در وطن و یا محلّی که قصد ماندن ده روز در آن را کرده، آغاز می‌شود و با بازگشت به وطن پایان می‌یابد. البته چنانچه سفر اول طولانی شود، باید در آن سفر نیز نماز را شکسته بخواند.
عنوان مسئله:
منظور از سفر اول، سفری است که پس از ده روز اقامت در وطن و یا محلّی که قصد ماندن ده روز در آن را کرده، آغاز می‌شود و با بازگشت به وطن پایان می‌یابد. البته چنانچه سفر اول طولانی شود، باید در آن سفر نیز نماز را شکسته بخواند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- طلبهای در ایّام ماه محرم و صفر جهت تبلیغ از شهر خود به شهر دیگر رفته و قصد ماندن ده روز را نکرده است. آیا می‌تواند با توجه به این که نمازش شکسته است، در امامت جماعت برای مردم آن منطقه، نمازش را تمام بخواند و نماز خودش را دوباره به صورت شکسته بخواند؟
- با توجه به این که بنده کارمند وزارت امور خارجه هستم و هر سه سال اقامت که در تهران دارم به مأموریت ثابت سه ساله به یکی از نمایندگیهای خارج از کشور اعزام میگردم، خواهشمند است بفرمایید: آیا بنده و خانوادهام میتوانیم محل مأموریت سه ساله خود را به عنوان وطن دوم اختیار نماییم؟ چه راهکاری برای ما میباشد تا نماز و روزه خود را کامل انجام دهیم به جز قصد اقامت ده روزه کردن؟ آیا بنده اگر بخواهم حداقل هر هفته یک بار به محلی که تا محل اقامت من به اندازة مسافت شرعی فاصله دارد بروم به قصد ده روزه من خللی وارد نمیشود؟ بنده چه بسا ناچار باشم برای رتق و فتق کردن امور بارها به آن محل سفر کنم. آیا قصد اقامت من به هم نمیخورد؟ آیا بنده در این حالت حکم کثیرالسفر را ندارم؟
- گفته شده: (کسی که از روی جهل به حکم شرعی، نمازش را در سفر تمام بخواند، نمازش صحیح است و دوباره خواندن نماز لازم نیست). آیا حکم صحیح بودن نماز، درباره کسی که وظیفهاش تمام خواندن است، ولی از روی جهل به حکم، نمازش را شکسته میخواند نیز صادق است یا خیر؟
- اینجانب ساکن تهران هستم لکن بیش از 40 سال است که در شمال ملک و باغ کشاورزی و ساختمان قابل سکونت مناسب و مرفهی داریم و در طول سال مستمراً در تابستان و زمستان برای استراحت و تفریح و رسیدگی به امور باغ و برداشت محصول و... طی سفرهای چند روزه، به این منطقه میآییم. با توجه به این که مدت اقامت ما 6 ماه تمام نمیشود که شامل حکم صریح وطن دوم شویم و در عین حال ملک و زمین و ویلای مسکونی و قدمت اقامت نیز ما را از حالت مسافر بودن خارج کرده است، حکم نماز و روزه اینجانب و همسر و فرزندان در حین سفر و در مدت اقامت در این محل چگونه خواهد بود؟
- اینجانب ساکن تهران هستم لکن بیش از 40 سال است که در شمال ملک و باغ کشاورزی و ساختمان قابل سکونت مناسب و مرفهی داریم و در طول سال مستمراً در تابستان و زمستان برای استراحت و تفریح و رسیدگی به امور باغ و برداشت محصول و... طی سفرهای چند روزه، به این منطقه میآییم. با توجه به این که مدت اقامت ما 6 ماه تمام نمیشود که شامل حکم صریح وطن دوم شویم و در عین حال ملک و زمین و ویلای مسکونی و قدمت اقامت نیز ما را از حالت مسافر بودن خارج کرده است، حکم نماز و روزه اینجانب و همسر و فرزندان در حین سفر و در مدت اقامت در این محل چگونه خواهد بود؟
- اینجانب ساکن تهران هستم لکن بیش از 40 سال است که در شمال ملک و باغ کشاورزی و ساختمان قابل سکونت مناسب و مرفهی داریم و در طول سال مستمراً در تابستان و زمستان برای استراحت و تفریح و رسیدگی به امور باغ و برداشت محصول و... طی سفرهای 5-4 روزه و کمتر و بیشتر، به این منطقه میآییم. با توجه به این که مدت اقامت ما 6 ماه تمام نمیشود که شامل حکم صریح وطن دوم شویم و در عین حال ملک و زمین و ویلای مسکونی و قدمت اقامت نیز ما را از حالت مسافر بودن خارج کرده است، حکم نماز و روزه اینجانب و همسر و فرزندان در حین سفر و در مدت اقامت در این محل چگونه خواهد بود؟
- اینجانب ساکن تهران هستم لکن بیش از 40 سال است که در شمال ملک و باغ کشاورزی و ساختمان قابل سکونت مناسب و مرفهی داریم و در طول سال مستمراً در تابستان و زمستان برای استراحت و تفریح و رسیدگی به امور باغ و برداشت محصول و... طی سفرهای چند روزه، به این منطقه میآییم. با توجه به این که مدت اقامت ما 6 ماه تمام نمیشود که شامل حکم صریح وطن دوم شویم و در عین حال ملک و زمین و ویلای مسکونی و قدمت اقامت نیز ما را از حالت مسافر بودن خارج کرده است، حکم نماز و روزه اینجانب و همسر و فرزندان در حین سفر و در مدت اقامت در این محل چگونه خواهد بود؟
- 1 بنده ساکن تهران هستم ولی محلی را در دماوند خریده و معمولاً هر هفته یکی دو روز به آنجا رفته و اقامت مینمایم. آیا محل جدید را میتوانم بعنوان وطن جدید خود محسوب نموده و نماز را تمام بخوانم و روزه بگیرم؟ وضعیت خانوادهام را به تبع نیز بیان فرمایید؟2 اگر کاینجانب محل زندگی و کار خودم در تهران است و از یکی از توابع استان همدان ازدواج نمودهام و ماهی حداقل دو بار به آنجا میروم، وضعیت نماز و روزه بنده چه حکمی پیدا میکند؟3 اینجانب کارمند شرکت گاز هستم. محل کارم شهر تبریز میباشد ولی به صورت موردی جهت انجام وظایف به سایر شهرهای منطقه از قبیل سراب، اردبیل، آستارا به مأموریت میروم. با توجه به این که مأموریت اینجانب به صورت موردی بوده و در اختیار خودم نیست، لطفاً در خصوص کثیرالسفر بودن اینجانب و روزه آن اظهار نظر فرمائید.
- فردی به عنوان نیروی رسمی، در سپاه پاسداران مشغول به کار است. تکلیف وی در موارد ذیل چیست؟ الف. سفر، مقدمه شغل اوست؛ یعنی فاصله بین محلّ کار و شهری که در آن زندگی میکند، به اندازه مسافت شرعی است. اگر او بخواهد هفتهای یک بار بین شهر خود و محلّ کار رفت و آمد نماید، چه باید بکند؟ ب. اگر ساعت یازده از محلّ کار خارج شود و در بین راه، اذان گفته شود و بخواهد نماز بخواند، قصر بخواند یا کامل؟ ج. اگر ساعت یازده از محلّ کار خارج و به منظور کار شخصی، به مقصد شهر دیگری که فاصلهاش بیشتر از مسافت شرعی است، حرکت کند، تکلیفش چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] کسانی که به عنوان مهاجر به مدت طولانی، بیش از ده سال در ایران اقامت دارند و زمان بازگشت آنها به وطنشان مشخص نیست، آیا می توانند محل زندگی فعلی خود را وطن اختیار نمایند؟
- [آیت الله خامنه ای] نماز و روزه دختری که بمدت شش ماه آغاز تولد در محل تولد اقامت داشت سپس به مدت هفده سال در شهری دیگر زندگی نمود سپس بعد از ازدواج به محل تولد بازگشت در دو محل اقامت چه حکمی دارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مسافری در بازگشت از سفر، نماز ظهر و عصر را در راه نخوانده و یک ساعت به روز به وطنش رسیده، ولی فراموش کرده نماز ظهر و عصر را بخواند اکنون قضای آنها را شکسته بخواند یا تمام؟
- [آیت الله بهجت] کثیرالسّفری که در سفر اوّلش نماز را شکسته می خواند. آیا در بازگشت هم همین حکم را دارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] فرموده اید: کسی که شغلش مسافرت است اگر ده روز یا بیشتر در وطن خود بماند چه قصد ماندن ده روز را داشته باشد و چه بدون قصد بماند، باید در سفر اول که می رود نماز را شکسته بخواند. حال اگر کسی در غیر وطن خود ده روز بماند وظیفه اش در سفر اول چیست و آیا فرقی بین قصد ده روز و عدم قصد وجود دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر فردی در سفر باشد و نماز خود را سر وقت شکسته بخواند و قبل از وقت قضا شدن همان نماز به وطن خود بازگردد آیا دوباره باید نمازش را اعاده کند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مسافری قصد کرده ده روز در محلّی بماند، بعد از آنکه ده روز در آنجا اقامت کرد روز یازدهم به قریه ای رفته که فاصله آن تا محل اقامت 2 فرسخ است و روز یا شب را در آنجا ماند، آیا در آن یک روز یا شب که آنجا مانده، نمازش شکسته است یا نه؟ و همچنین پس از بازگشت به محل اقامت، آیا لازم است دوباره قصد ده روز بکند؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] شخصی پس از بازگشت از مسافرت متوجه می شود غسل یا وضویی که با آن در مسافرت نماز خوانده باطل بوده است. آیا باید اکنون نمازش را در وطن به صورت شکسته قضا کند یا تمام؟
- [آیت الله خامنه ای] گاهاً ما نظامیان برای مدت طولانی بنا به دستورات نظامی می بایست در محلی خارج از وطن خود اقامت کنیم که این مدّت در برخی موارد به کل سی سال خدمت موظفی نیز منتهی می گردد و در ابتدای امر نیز تشخیص اینکه چندین سال در آن مکان به جهت شغل خود، حضور خواهیم داشت نامعین و نامشخص است حال آیا این گروه نظامیان با شرح فوق در محل اشتغال به کارشان نیازمند قصد اقامت هستند؟
- [سایر] کسانی که در تعطیلات بیش از ده روز در وطن خود اقامت دارند و دوباره رفت و آمد در سفر را شروع می کنند، حکم نماز و روزه آنها چگونه است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- حکم حدّ ترخّص مخصوص وطن است و در مورد محلّی که با قصد ده روز در آنجا اقامت کرده و یا بدون قصد، سی روز در حال تردید در آنجا مانده است، حکم حد ترخّص جاری نیست؛ بنابر این کسی که به قصد مسافرت از محل اقامت خود و یا محلی که سی روز بدون قصد اقامت در آنجا مانده است خارج شود، به محض خارج شدن باید نماز را شکسته بخواند و در حال رفتن به محلی که قصد اقامت ده روز در آنجا را دارد، تا قبل از رسیدن به آن محل، باید نماز را شکسته بخواند.
- دانشجویانی که برای تحصیل در شهری غیر از وطن خود قصد دارند مدت زیادی بمانند و همچنین اساتید دانشگاهها، معلمان، طلاب، کارکنان دولت و مانند آنها که قصد دارند جهت کار خود مدت زیادی در محلّی غیر از وطن خود اقامت کنند، اگر مدتی از اقامت آنها در آن محل بگذرد که دیگر عرفا در آنجا مسافر محسوب نشوند، آن محل برای آنها حکم وطن را پیدا میکند. بنابر این پس از گذشت مدت مذکور، چنانچه از آنجا به سفر بروند، پس از بازگشت لازم نیست برای تمام خواندن نماز و روزه گرفتن، قصد اقامت ده روز کنند.
- کسی که میخواهد پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطن خود بگذرد یا ده روز در محلّی بماند و نیز کسی که مردّد است که از وطن خود بگذرد یا ده روز در محلّی بماند، اگر از ماندن ده روز یا گذشتن از وطن منصرف شود، باز هم باید نماز را تمام بخواند، مگر این که بقیّه راه هشت فرسخ باشد یا بخواهد از آن محل حداقل چهار فرسخ برود و چهار فرسخ برگردد که در این صورت باید نماز را شکسته بخواند. * شرط پنجم: آن که برای کار حرامی سفر نکند، پس اگر برای کار حرامی مانند دزدی سفر کند، باید نماز را تمام بخواند و همچنین اگر خودِ سفر حرام باشد، مثل آن که سفر برای او ضرر داشته باشد یا زن بدون اجازه شوهر به سفری برود که بر او واجب نباشد و منافات با وظایف همسری او داشته باشد، باید نماز را تمام بخواند، ولی اگر مثل سفر حجّ واجب باشد، باید نماز را شکسته بخواند، هرچند بدون اجازه شوهر رفته باشد.
- اگر مسافری که قصد کرده ده روز در محلّی بماند، از ماندن منصرف شود و شک کند پیش از آن که از قصد ماندن منصرف شود، یک نماز چهار رکعتی خوانده یا نه، باید نمازهای خود را شکسته بخواند.
- اگر در سفری که وظیفه او در آن سفر جمع بین نماز تمام و شکسته است، نماز ظهر، عصر یا عشای او قضا شود، قضای آن را باید هم به صورت شکسته و هم به صورت تمام به جا آورد.
- اگر مسافری در بین سفر به وطن خود برسد، باید تا وقتی که در آنجاست نماز را تمام بخواند؛ ولی اگر بخواهد از آنجا هشت فرسخ برود یا چهار فرسخ برود و چهار فرسخ برگردد، وقتی به جایی برسد که دیوار وطن را نبیند و صدای اذان آن را نشنود، باید نماز را شکسته بخواند.
- مهمانداران هواپیما، قطار یا کشتی که نوعا در مسافرتند و نیز سایر کسانی که شغل آنان مسافرت است، چنانچه ده روز را در یک مکان با قصد اقامت بمانند و پس از آن دوباره مسافرت کنند، در سفر اوّلِ پس از ده روز، باید نماز خود را شکسته بخوانند، ولی در بقیّه سفرها نماز آنان تمام است و اگر بدون قصد اقامت ده روز بمانند، چنانچه در وطن خود بمانند، حکم همین است و اگر در محل دیگری مانده باشند، بنابر احتیاط واجب در سفر اول نماز را هم شکسته و هم تمام بخوانند.
- سفری که واجب نباشد و موجب اذیّت پدر و مادر باشد، حرام است و انسان باید در آن سفر، نماز را تمام بخواند و روزهاش نیز صحیح است.
- اگر کسی که برای معصیت سفر کرده، هنگامی که از سفر برمیگردد توبه کرده باشد، باید نماز را شکسته بخواند و اگر توبه نکرده باشد، باید تمام بخواند و احتیاط مستحب آن است که هم شکسته و هم تمام بخواند.
- اگر مسافر قصد کند ده روز در محلّی بماند، چنانچه پیش از خواندن یک نماز چهار رکعتی از ماندن منصرف شود یا مردّد شود که در آنجا بماند یا به جای دیگری برود، باید نماز را شکسته بخواند و اگر بعد از خواندن یک نماز چهار رکعتی از ماندن منصرف یا مردّد شود، تا وقتی در آنجاست باید نماز را تمام بخواند و روزه نیز بگیرد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] کسی که شغلش مسافرت است، اگر در غیر وطن خود ده روز بماند، چنانچه از اوّل قصد ماندن ده روز را داشته، در سفر اولی که بعد از ده روز میرود، باید نماز را شکسته بخواند و اگر از اوّل قصد ماندن ده روز را نداشته، باید در سفر اوّل تمام بخواند و احتیاط مستحب آن است که هم شکسته و هم تمام بخواند.
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که برای معصیت سفر کرده ، موقعی که از سفر بر می گردد اگر توبه کرده ، باید نماز را شکسته بخواند . و اگر توبه نکرده ، و در بازگشت فقط قصد عودَ به وطن را دارد نماز را باید تمام بخواند ، و احتیاط مستحب آن است که هم شکسته و هم تمام بخواند .
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که شغلش مسافرت است اگر در غیر وطن خود ده روز بماند چنانچه از اوّل قصد ماندن ده روز را داشته، در سفراوّلی که بعد از ده روز میرود، باید نماز را شکسته بخواند و اگر از اوّل قصد ماندن ده روز را نداشته باید در سفر اوّل و سفر دوم به احتیاط واجب هم شکسته و هم تمام بخواند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که زیاد مسافرت میکند، اگر در غیر وطن خود ده روز بماند، چنانچه از اول قصد ماندن ده روز را داشته باشد، در سفر اولی که بعد از ده روز میرود باید نماز را شکسته بخواند و اگر از اول قصد ماندن ده روز را نداشته باشد، بنا بر احتیاط در سفر اول هم شکسته و هم تمام بخواند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر به جایی برسد که وطن او بوده و از آن جا صرفِ نظر کرده و قصد ماندن ده روز را در آن جا ندارد، باید نماز را شکسته بخواند. دوم: قصد اقامت ده روز
- [آیت الله سیستانی] کسی که میخواهد پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطنش بگذرد و در آن توقف کند ، یا ده روز در محلی بماند ، و نیز کسی که مردّد است که از وطنش بگذرد ، یا ده روز در محلی بماند ، اگر از ماندن ده روز یا گذشتن از وطن منصرف شود ، باز هم باید نماز را تمام بخواند ، ولی اگر باقیمانده راه هر چند با برگشتن هشت فرسخ باشد ، باید نماز را شکسته بخواند . شرط پنجم : آنکه برای کار حرام سفر نکند ، و اگر برای کار حرامی مانند دزدی سفر کند ، باید نماز را تمام بخواند . و همچنین است اگر خود سفر حرام باشد ، مثل آنکه برای او ضرری که موجب مرگ یا نقص عضو است داشته باشد ، یا زن بدون اجازه شوهر سفری برود که بر او واجب نباشد ، ولی اگر مثل سفر حج واجب باشد ، باید نماز را شکسته بخواند .
- [امام خمینی] کسی که می خواهد پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطنش بگذرد یا ده روز در محلی بماند و نیز کسی که مردد است که از وطنش بگذرد یا ده روز در محلی بماند اگر از ماندن ده روز یا گذشتن از وطن منصرف شود، باز هم باید نماز را تمام بخواند ولی اگر باقیمانده راه هشت فرسخ باشد یا چهار فرسخ باشد و بخواهد برود و برگردد باید نماز را شکسته بخواند. شرط پنجم: آن که برای کار حرام سفر نکند، و اگر برای کار حرامی مانند دزدی سفر کند، باید نماز را تمام بخواند. و همچنین است اگر خود سفر حرام باشد،مثل آن که برای او ضرر داشته باشد، یا زن بدون اجازه شوهر سفری برود که بر او واجب نباشد، ولی اگر مثل سفر حج واجب باشد، باید نماز را شکسته بخواند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسی که از سفر معصیت بر می گردد اگر توبه کرده و تا محلی که می خواهد بر گردد هشت فرسخ یا بیشتر باشد، باید نماز را شکسته بخواند، همچنین اگر توبه نکرده ولی در بازگشت آلوده به معصیت نیست.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] کسی که می خواهد پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطنش بگذرد؛ یا ده روز در محلی بماند و نیز کسی که مردد است که از وطنش بگذرد؛ یا ده روز در محلی بماند؛ اگر از ماندن ده روز یا گذشتن از وطن منصرف شود؛ باز هم باید نماز را تمام بخواند. ولی اگر باقیمانده راه هشت فرسخ باشد یا چهار فرسخ باشد و بخواهد برود و برگردد و برگشتن نیز چهار فرسخ باشد؛ باید نماز را شکسته بخواند. شرط پنجم - آنکه برای کار حرام سفر نکند و اگر برای کار حرامی مانند دزدی سفر کند؛ باید نماز را تمام بخواند. و همچنین است اگر خود سفر حرام باشد مثل آنکه برای او ضرری که اقدام بر آن شرعا حرام است داشته باشد؛ یا زن بدون اجازه شوهر و فرزند با نهی پدر و مادر که موجب عقوقش باشد سفری بروند که بر آنان واجب نباشد؛ ولی اگر مثل سفر حج واجب باشد؛ باید نماز را شکسته بخوانند.
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که می خواهد پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطنش بگذرد ، یا ده روز در محلی بماند ، و نیز کسی که مردد است که از وطنش بگذرد ، یا ده روز در محلی بماند،اگر از ماندن ده روز یا گذشتن از وطن منصرف شود ، باز هم باید نماز را تمام بخواند ولی اگر باقی ماندة راه هشت فرسخ باشد ، یا چهار فرسخ باشد و بخواهد برود و برگردد ، باید نماز را شکسته بخواند . شرط پنجم : آنکه برای کار حرام سفر نکند و اگر برای کار حرامی مانند دزدی سفر کند ، باید نماز را تمام بخواند . و همچنین است اگر خود سفر حرام باشد ، مثل آنکه برای او ضرر داشته باشد ، یا زن بدون اجازة شوهر و فرزند با نهی پدر و مادر سفری بروند که بر آنان واجب نباشد ، ولی اگر مثل سفر حج واجب باشد ، باید نماز را شکسته بخوانند .