قصد اقامت
تصميم مسافر به اقامت ده روز يا بيشتر در يك محل
افرادی که در مسأله قبل ذکر شدند، در مدتی که شک دارند در آن محل عرفا به آنها مسافر می‌گویند یا نه، چنانچه قصد اقامت ده روز در آن محل نداشته باشند و بین وطن خود و آن محل نیز رفت و آمد دائمی با شرایطی که در مسأله 1331 گفته شد نداشته باشند، باید بنابر احتیاط واجب نماز را هم شکسته و هم تمام بخوانند.
عنوان مسئله:
افرادی که در مسأله قبل ذکر شدند، در مدتی که شک دارند در آن محل عرفا به آنها مسافر می‌گویند یا نه، چنانچه قصد اقامت ده روز در آن محل نداشته باشند و بین وطن خود و آن محل نیز رفت و آمد دائمی با شرایطی که در مسأله 1331 گفته شد نداشته باشند، باید بنابر احتیاط واجب نماز را هم شکسته و هم تمام بخوانند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اینجانب ساکن تهران هستم لکن بیش از 40 سال است که در شمال ملک و باغ کشاورزی و ساختمان قابل سکونت مناسب و مرفهی داریم و در طول سال مستمراً در تابستان و زمستان برای استراحت و تفریح و رسیدگی به امور باغ و برداشت محصول و... طی سفرهای چند روزه، به این منطقه میآییم. با توجه به این که مدت اقامت ما 6 ماه تمام نمیشود که شامل حکم صریح وطن دوم شویم و در عین حال ملک و زمین و ویلای مسکونی و قدمت اقامت نیز ما را از حالت مسافر بودن خارج کرده است، حکم نماز و روزه اینجانب و همسر و فرزندان در حین سفر و در مدت اقامت در این محل چگونه خواهد بود؟
- اینجانب ساکن تهران هستم لکن بیش از 40 سال است که در شمال ملک و باغ کشاورزی و ساختمان قابل سکونت مناسب و مرفهی داریم و در طول سال مستمراً در تابستان و زمستان برای استراحت و تفریح و رسیدگی به امور باغ و برداشت محصول و... طی سفرهای 5-4 روزه و کمتر و بیشتر، به این منطقه میآییم. با توجه به این که مدت اقامت ما 6 ماه تمام نمیشود که شامل حکم صریح وطن دوم شویم و در عین حال ملک و زمین و ویلای مسکونی و قدمت اقامت نیز ما را از حالت مسافر بودن خارج کرده است، حکم نماز و روزه اینجانب و همسر و فرزندان در حین سفر و در مدت اقامت در این محل چگونه خواهد بود؟
- اینجانب ساکن تهران هستم لکن بیش از 40 سال است که در شمال ملک و باغ کشاورزی و ساختمان قابل سکونت مناسب و مرفهی داریم و در طول سال مستمراً در تابستان و زمستان برای استراحت و تفریح و رسیدگی به امور باغ و برداشت محصول و... طی سفرهای چند روزه، به این منطقه میآییم. با توجه به این که مدت اقامت ما 6 ماه تمام نمیشود که شامل حکم صریح وطن دوم شویم و در عین حال ملک و زمین و ویلای مسکونی و قدمت اقامت نیز ما را از حالت مسافر بودن خارج کرده است، حکم نماز و روزه اینجانب و همسر و فرزندان در حین سفر و در مدت اقامت در این محل چگونه خواهد بود؟
- اینجانب از کارمندان وزارت امور خارجه بوده و به دلیل ماهیت شغلی که دارم به صورت دورهای به مأموریتهای سه ساله به خارج از کشور اعزام میشوم. یعنی از 30 سال دوران خدمت حدود 15 سال مجبور به زندگی در کشورهای مختلف هستم. با توجه به شرایط زندگی در این کشورها معمولاً هفتهای یک بار برای انجام بعضی از امور به خارج از شهر محل اقامت مسافرت میکنم و از حد ترخّص خارج میشوم. با توجه به این شرایط، آیا شهر محل زندگی حکم وطن را پیدا میکند و نیازی به قصد ده روز نیست یا اینکه بنده حکم مسافر را پیدا میکنم و باید در این دورههای سه ساله نمازهایم را شکسته بخوانم؟
- اینجانب از کارمندان وزارت امور خارجه بوده و به دلیل ماهیت شغلی که دارم به صورت دورهای به مأموریتهای سه ساله به خارج از کشور اعزام میشوم. یعنی از 30 سال دوران خدمت حدود 15 سال مجبور به زندگی در کشورهای مختلف هستم. با توجه به شرایط زندگی در این کشورها معمولاً هفتهای یک بار برای انجام بعضی از امور به خارج از شهر محل اقامت مسافرت میکنم و از حد ترخّص خارج میشوم. با توجه به این شرایط، آیا شهر محل زندگی حکم وطن را پیدا میکند و نیازی به قصد ده روز نیست یا اینکه بنده حکم مسافر را پیدا میکنم و باید در این دورههای سه ساله نمازهایم را شکسته بخوانم؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خوئی] عدهء از دانشجویان یا کارمندان دولتی، مثل معلمین مقدار دو سال نه بیشتر از دو سال در شهری که از وطن آنان به مقدار مسافت شرعیه فاصله دارد، برای تحصیل یا تعلیم میمانند با توجه به این که ایّام تابستان که سه ماه می‌شود، به وطن خود برمیگردند بالنتیجه در این دو سال اقامت، هر سالی 9 ماه بیشتر در محل اقامت خود بیشتر نیستند، آیا این محل اقامت با وصف کذایی در حکم وطن است که در تمامیت صلاة و وجوب صوم عشره دخیل نیست یا آن که حکم اقامت مسافر را دارد؟ در پارهای از استفتائات اعتبار اقلاً بقاء دو سال را شرط کرده بودید.
- [آیت الله خامنه ای] اینجانب جهت ماموریت سه ساله به کشوری مسافرت کرده ام و بعد از سه سال به وطن اصلی خودم بر می گردم. در صورتی که من جهت تفریح از شهر محل اقامت خارج شوم به حدی که نمازم شکسته باشد و سپس به شهر بازگردم. با علم بر اینکه برای هفته دیگر برنامه ریزی کرده ایم که به مسافرت برویم و قصد اقامت ده روزه در شهر محل ماموریت خود را هم نداریم آیا نماز را باید شکسته خواند یا کامل؟ آیا اینجا وطن من محسوب می شود؟
- [آیت الله مظاهری] محل اقامت دائمی من اصفهان است. من اکنون دانشجوی دانشگاه تهران هستم. آیا اگر قصد کنم که کمتر از 10 روز در تهران بمانم باید نماز هایم را شکسته بخوانم. و من حدود 10 ماه است که رفت و آمد دارم که در این مدت قصد کمتر از 10 روز را نداشته ام. و تا یک سال دیگر هم تحصیلم ادامه خواهد داشت.
- [آیت الله بهجت] بنابر علتی (مثلاً شک در نماز چهار رکعتی در رکعت سه و چهار) نماز احتیاط بر نمازگزار واجب شده است، پس از خواندن نماز احتیاط فهمید که نمازش صحیح بوده؛ آیا نماز احتیاط اضافی باعث باطل شدن نماز می شود؟
- [آیت الله خوئی] شخصی شغلی دارد مانند روضه خوانی که هر شب جمعه به جایی برای منبر میرود بیش از مسافت شرعی و هفته یک روز یا دو روز به آن محل میرود و بقیه را در وطن است تکلیف او راجع به نماز و روزه چیست؟ جواب در سؤال دیگر مرقوم فرمودهاید که یک روز اگر در هفته، حکم مسافر را دارد و در فرض دو روز، احتیاط واجب جمع است مقصود جنابعالی را ندانستیم مشروحاً بیان فرمایید.
- [آیت الله سیستانی] اینجانب طلبه ای هستم که حدود 22 سال در تهران سکونت داشتم و آنجا را وطن دائمی خود قرار داده بودم 4 ماه قبل برای مراقبت از والدینم که هر دو مریض هستند به اصفهان محل سکونت و تحصیل علوم دینی خود را تغییر دادم و به خیال اینکه به تهران باز نخواهم گشت از تهران نیت اعراض کردم و در طی این 4 ماه نماز را در تهران که میرفتم شکسته میخواندم حال بعد از 4 ماه معلوم شد که نیت اعراض اشتباه بوده و احتمال بازگشت به تهران بسیار زیاد است به سبب اصرار مأمومین که در مسجد بازار در خدمت آنها بودیم و نیز احتمال انتقال والدینم به تهران همراه خودم سؤال من این است آیا میتوانم از این نیت اعراض رجوع کنم و تهران به عنوان وطن قبلی (وطن دوم) من باقی بماند؟
- [سایر] با عرض سلام و خسته نباشید. از شما خواهش میکنم مرا در حل مشکلم یاری کنید. پیشاپیش بخاطر این رک گویی مرا ببخشید. البته بعضی از این سوالات را از مراکز دیگر پرسیده ام ولی فکر میکنم سوالات زیر کاملتر است البته برای اطمینان آیا باید از جای دیگری هم میپرسم؟ اگر پرسیدم راضی باشید. من از سن تکلیف تا کنون که حدود 24 سالم است گناه زیاد انجام داده ام و نماز نخوانده ام و روزه نگرفته ام و گناه استمنا وغیره را خیلی انجام داده ام و فکر میکنم شاید بخاطر همین سختیها و مصیبتهای زیادی کشیده ام از این قبیل که در دوران دبیرستان حدود سال سوم در مورد مسائل خداشناسی شبهاتی دامنگیر من شد که واقعا مرا عذاب میداد و آن شبهات حل نشده در ذهن من باقی مانده و بر اثر گناهان و لذت آنها کم کم ذهنم از آن شبهات تا حدودی فاصله گرفت. چندی پیش بخاطر روابط نامشروعی که داشتم به این فکر افتادم که نکند به بیماریهای لا علاجی دچار شده باشم. این فکر نیز مدتی مرا اذار داد که البته هنوز ازمایش خون نداده ام. اخیرا نیز مشکل زیر برایم پیش امده: متاسفانه من سالهاست از سایت های غیر اخلاقی دیدن میکنم چند سا ل است که از یک نرم افزار فیلتر شکن استفاده میکنم البته آن نرم افزار را خودم نساخته ام و در اینترنت موجود است و اولین بار نیز فکر کنم دوستم با بلوتوث به من داد. سایتهایی که آن نرم افزار را می‌شود از آنها دانلود کرد فکر میکنم اکثراً فیلتر شده باشند البته بعضی فیلتر نشده اند چون چند وقت پیش من ان را دانلود کردم. کسی که آن نرم افزار را دارد می‌تواند از فیلتر عبور کند. آن نرم افزار را در کافینت ها نیز استفاده کردم. چون آدرس سایتهایی که می روی در حافظه کامپیوتر میماند من به این فکر افتادم که نکند کسی بر اثر استفاده از آن سایتها و وبلاگها و سایتها و وبلاگهای فیلتر شکن به گناه آلوده شود و نیز ممکن است من آن نرم افزار فیلتر شکن و آدرس آن سایتها و وبلاگهای فیلتر شکن و پروکسی ها را در روی کا مپیوترها جا گذاشته باشم که سبب آشنایی افراد دیگر از این راه عبور از فیلتر شود و براحتی از فیلتر عبور کند و بعضی ها هم نا خواسته از اینترنت بدون فیلتر استفاده کنند یا هر کار دیگری که باعث دسترسی افراد دیگر به این سایتها شو د. البته شاید هم همین نیت را داشته ام که دیگران را گمراه کنم . حال شما فرض کنید همین نیت را داشته ام اکنون از این کارم به ترس افتاده ام. به یک کافینت که ایمیلش را داشتم موضوع را گفتم تا در حد امکان آدرسها و نر م افزار را پاک کند نمیدانم متوجه شد و ایمیلم را دریافت کرد یا نه و لی بخاطر گناه کردن دوباره به ان کافینت و کافینت های دیگر و به سایتهای مذکور رفتم. به علاوه در شهر دیگری که دانشجو بوده ام هم به کافینت هم در کامپیوترهای دانشگاه این کارها را کرده ام. تکلیف آنها چه می‌شود آیا باید به ان شهری که دانشجو بودهام برگردم .چه طور مسئول آن را مطلع کنم. در یک سایت یا وبلاگ یا گروه با ایمیل عضو شده بودم که آدرس سایتهای فیلتر شکن را به ایمیلم میفرستاد ممکن است آن ایمیلم باز مانده باشد و کسی به گناه آلوده شود و دیگران را نیز آلوده کند یا این کارهای من باعث تداوم کار آن سایتها و وبلاگها شود و ودیگران نیز استفاده کنند. یا هر چیزی که شاید من از آن اطلاعی نداشته باشم. چند بار رمز ایمیلم را عوض کردم ولی میترسم باز هم در دسترس افراد قرار گیرد. آیا واجب است آن را به جایی که وظیفه فیلتر را دارد اطلاع دهم شما جایی را میشناسید؟ آیا واجب است به دوستم که چند ماه پیش آن نرم افزار را به من داد تماس بگیرم و به او بگویم که آن نرم افزار را به کسی ندهد؟ آیا حتما باید جلوی کار او را بگیرم یا فقط تذکر دهم؟ آیا باید فورا او را مطلع کنم حتی قبل از فرستادن این سوالات برای شما تا نشانه توبه من باشد و توبه ام قبول شود و گناهی باز هم برایم ثبت نشود.. ایمیلی داشتم که افرادی به ان فیلم و عکس غیر اخلاقی میفرستادند از ترس اینکه نکند آن را در کافینت باز گذاشته باشم چند بار رمز آن را عوض کردم ولی نام ایمیل را عوض نکردم تا ببینم آیا دوباره برایم فیلم و عکس میفرستند یا نه و آیا کسی رمز آن را پیدا میکند یا نه. چون آخرین زمان استفاده از آن ایمیل در تنظیمات آن باقی میماند و میتوان متوجه شد کسی رمز آن را دارد یا نه. این عوض نکردن نام ایمیل شاید باعث شود آن افراد فکر کنند من باز هم مشتاق دریافت آن عکسها و فیلمها و... باشم و این باعث تداوم کار آنها شود و افراد زیادتری را گمراه کنند. شاید نیتم هم از این عوض نکردن نام ایمیل این بوده که باز هم ان عکسها و فیلمها و... را دریافت کنم و یا افراد را گمراه کنم. نمیدانم دیشب میخواستم آن ایمیلم را چک کنم ولی رمز ان را چند بار دادم اشتباه بود فکر کنم از یاد برده ام ایا باید باز هم امتحان کنم تا رمز را بیابم تا ببینم کسی از ان ایمیل استفاده کرده تا باز هم رمزش را یا نام خود ایمیل را عوض کنم؟ چند بار باید امتحان کنم تا وجدانم راضی شود که قصد بدی ندارم؟ از این هم میترسم که شاید کار دیگری نیز کرده باشم مثلا تغییر در تنظیمات کامپیوتر ها یا کاری که نمیدانسته ام باعث دسترسی افراد می‌شود که سبب گناه افراد دیگر شود. ولی چندبن بار با وجود این احتمالات باز هم به کافینت رفته از ان سایتها و نرم افزار و ویلاگها و ایمیلها و... استفاده کردهام. و این شاید نشانه این است که عمدی در کار من است . میترسم در موقع نوشتن این سوالات قصد مظلوم نمایی کنم.یا واقعیت را ننویسم.یا علتش وسواس باشد. شک دارم که توبه میکنم یا نه.شک دارم که پشیمانم یا نه. شک دارم که همه چیز را گفته ام یانه .شاید به خاطر اینکه دیر در فرستادن این سوال به شما اقدام کرده ام ونیز دوباره به آ ن کافینت برای پاک کردن ادرسها نرفته ام و یا چیزهای دیگر. ایا همین که این نامه را برایتان نوشته ام نشانه توبه من است؟ حال اگر توبه کنم تکلیف موضوعی که به ان اشاره کرده ام چه می‌شود ایا روز به روز به گناه من افزوده می‌شود؟ همین فکر باعث شده که در عذاب باشم . ایا باید صاحبان کافینت را مطلع کنم ؟اگر این کار را نکنم و فقط از کارهایم پشیمان باشم کافیست تا خدا مرا ببخشد و گناهان دیگران برای من نیز ثبت نشودیا حتما باید برای قبولی توبه کارهای دیگری از قبیل رفتن به ان کافینتها و پاک کردن ادرسها بکنم؟ کلا چه کار باید بکنم تا از این عذاب رها شوم متاسفم که این را میگویم من با فردی که بالغ نبود زنا کرده ام البته بدون دخول.. شاید هم او راضی نبود چون به پدر و مادرش گفت و نزدیک بود ابرو ریزی بزرگی شکل بگیرد ولی هر جور بود شاید خدا رحم کرد و موضوع تقریبا تمام شد.با چند نفر دیگر هم لواط کرده ام که بعضی نابالغ بوده اند.البته اینطور نبوده که به زور باشد . شاید هم بوده و فرد مقابل به من نگفته که دوست ندارد. نمیدانم اگر میگفت این کار را ادامه میدادم یانه. در هر دوصورت ( به اجبار یا به خواست طرف مقابل)تکلیف چیست؟ از کجا بفهمم به زور بوده یا نه. از این میترسم که این کار من باعث گمراهی ان افراد در اینده (چه کم چه زیاد) شود و حق الناس یا حق ا... به گردن من باشد وان افراد نیزا فراد دیگری را گمراه کنند و همینطور ادامه یابد و روز به روز به گناه من افزوده شود. چاره چیست؟ ایا اینها حق الناس است یا حق الله. موضوع دیگری نیزوجود دارد همانطور که گفتم من از سن بلوغ تا کنون نه نماز خوانده ام ونه روزه گرفته ام وممکن است خمس هم به من واجب شده باشد و من نداده باشم و یا کفاره یا چبزهای دیگر حال که میخواهم نماز بخوانم 2 چیز اذیتم میکند اینکه ممکن است پول حرام در دست من باشد و من مقدار ان را ندانم با ان لباس خریده باشم و نماز با ان لباس باطل است. در اداره ای که کار میکنم با کوچکترین کم کاری مثلا در حد یک چرت زدن کوتاه در اداره باعث می‌شود حقوقی در یافت میکنم به حرام الوده شود ونمز دیگر قبول نشود وهمچنین ان شبهاتی که در مورد مسائل اعتقادی گفتم باعث می‌شود در نمازبه افکار عذاب اوری دچار شوم و در انتخاب درست معبود شک کنم. زندگیم خیلی پیچیده شده و در عذابم .نمیدانم مسلمانم یا نه در نوشتن این سوالات فکر میکنم که نکند مظلوم نمایی میکنم و حقیقت را نمیگویم از کجا بفهمم نیتم برگشت و توبه است؟. چند روزی است که نگاهم رابه نامحرم کنترل میکنم و از اینجا شروع کرده ام.. تا کم کم شاید نماز هم بخوانم ایا این کار من درست است یا باید حتما تمام واجبات را انجام دهم تا توبه ام قبول شود؟ شاید این کارم به علت خسته شدن یا دلزدگی باشد ونه بخاطر توبه. کمکم کنید از کجا شروع کنم. تا از این عذاب رهاشوم . مخصوصا در مورد مساله کافینت. سوال دیگری هم داشتم ایا برای توبه واجب است ادرس وبلاگ هایی که فیلتر نشده اند را یه مرکزی که کارش فیلتر کردن است بگویم.
مسائل مرتبط از این مرجع
- محلّی که انسان آن را برای اقامت و زندگی خود اختیار کرده، وطن اوست، چه در آنجا به دنیا آمده و وطن پدر و مادر او باشد و چه خود آنجا را برای زندگی اختیار کرده باشد، چه در آنجا ملک شخصی داشته یا نداشته باشد و لازم نیست قصد اقامت دائمی در محل را داشته باشد، بلکه چنانچه عرفا محلی را مقر و محل زندگی او بدانند و در آنجا مسافر محسوب نشود، آن محل برای او حکم وطن را دارد.
- مهمانداران هواپیما، قطار یا کشتی که نوعا در مسافرتند و نیز سایر کسانی که شغل آنان مسافرت است، چنانچه ده روز را در یک مکان با قصد اقامت بمانند و پس از آن دوباره مسافرت کنند، در سفر اوّلِ پس از ده روز، باید نماز خود را شکسته بخوانند، ولی در بقیّه سفرها نماز آنان تمام است و اگر بدون قصد اقامت ده روز بمانند، چنانچه در وطن خود بمانند، حکم همین است و اگر در محل دیگری مانده باشند، بنابر احتیاط واجب در سفر اول نماز را هم شکسته و هم تمام بخوانند.
- دانشجویانی که برای تحصیل در شهری غیر از وطن خود قصد دارند مدت زیادی بمانند و همچنین اساتید دانشگاهها، معلمان، طلاب، کارکنان دولت و مانند آنها که قصد دارند جهت کار خود مدت زیادی در محلّی غیر از وطن خود اقامت کنند، اگر مدتی از اقامت آنها در آن محل بگذرد که دیگر عرفا در آنجا مسافر محسوب نشوند، آن محل برای آنها حکم وطن را پیدا میکند. بنابر این پس از گذشت مدت مذکور، چنانچه از آنجا به سفر بروند، پس از بازگشت لازم نیست برای تمام خواندن نماز و روزه گرفتن، قصد اقامت ده روز کنند.
- اگر شخصی در یک محل ملکی داشته باشد، چنانچه آن جا را محلّ زندگی خود قرار نداده باشد و عرفا در آن محل مسافر محسوب شود، باید نماز خود را در آن جا شکسته بخواند.
- حکم حدّ ترخّص مخصوص وطن است و در مورد محلّی که با قصد ده روز در آنجا اقامت کرده و یا بدون قصد، سی روز در حال تردید در آنجا مانده است، حکم حد ترخّص جاری نیست؛ بنابر این کسی که به قصد مسافرت از محل اقامت خود و یا محلی که سی روز بدون قصد اقامت در آنجا مانده است خارج شود، به محض خارج شدن باید نماز را شکسته بخواند و در حال رفتن به محلی که قصد اقامت ده روز در آنجا را دارد، تا قبل از رسیدن به آن محل، باید نماز را شکسته بخواند.
- بنابر احتیاط باید شروع نماز جمعه را از وقتی که عرفا آن را اول ظهر می‌گویند، تأخیر نیندازد و باید احتیاطا مقداری از خطبهها در وقت خوانده شود و شروع خواندن خطبه پیش از ظهر، خلاف احتیاط مستحب است.
- اگر در یکی از محلهایی که مسافر می‌تواند نماز را شکسته یا تمام بخواند (و تفصیل آن در مسأله 1390 آمده است) قصد کند که نماز را شکسته بخواند و پس از سربرداشتن از سجده دوم بین رکعت دوم و سوم شک کند، می‌تواند بنا را بر رکعت سوم بگذارد و نماز را چهار رکعتی تمام کرده و سپس به دستور شک عمل کند.
- احتیاط واجب آن است که نماز جمعه را از هنگامی که عرفا آن را اوّل ظهر می‌گویند تأخیر نیندازد و اگر از اوائل ظهر تأخیر افتاد، به جای نماز جمعه نماز ظهر بخواند.
- کسی که باید نماز را تمام بخواند اگر آن را شکسته بجا آورد، در هر صورت نمازش باطل است و باید آن را اعاده و یا قضا نماید؛ ولی این حکم در مورد کسی که ده روز در جایی اقامت کرده و به علت ندانستن مسأله نماز را شکسته خوانده است، مبنی بر احتیاط است.
- اگر در یکی از چهار مکانی که مسافر می‌تواند نماز خود را در آن جا تمام یا شکسته بخواند و در مسأله 1390 بیان شد، نماز ظهر، عصر یا عشای او قضا شود، چنانچه بخواهد در مکان دیگری آن را قضا نماید، باید به صورت شکسته آن را به جا آورد؛ ولی اگر بخواهد در همان چهار محل قضای آن نماز را به جا آورد، می‌تواند آن را به صورت شکسته یا تمام بخواند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه کسی اول وقت مسافر بوده و نماز را نخوانده و بعد به وطن یا جایی که قصد دارد ده روز بماند وارد شود باید نماز را تمام بخواند و بعکس، اگر کسی اول وقت در وطن یا محل اقامت بوده و نماز را نخوانده، مسافرت کرد، باید نمازش را در سفر شکسته بخواند.
- [امام خمینی] کسی که می داند مسافر است و باید نماز را شکسته بخواند، اگر در غیر چهار مکانی که در مساله پیش گفته شد عمدا تمام بخواند نمازش باطل است. و نیز اگر فراموش کند که نماز مسافر شکسته است و تمام بخواند باید نماز را دوباره بخواند، و اگر بعد از وقت یادش بیاید، بنابر احتیاط واجب باید قضا نماید.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که می داند مسافر است و باید نماز را شکسته بخواند اگر در غیر چهار مکانی که در مسأله پیش گفته شد عمداً نمازش را تمام بخواند، نمازش باطل است. و نیز اگر فراموش کند که نماز مسافر شکسته است و تمام بخواند بنابر احتیاط واجب باید اگر وقت هم گذشته قضا نماید.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] کسی که از وطنش صرف نظر کرده و می خواهد وطن دیگری برای خود اختیار کند؛ اگر شغلش مسافرت نباشد؛ باید در مسافرت خود نماز را شکسته بخواند. شرط هشتم - آنکه به حد ترخص برسد و معنی حد ترخص در مسأله (1292) گذشت و اما در غیر وطن؛ اعتباری به حد ترخص نیست و همین که از محل اقامت خارج شود؛ نمازش قصر است.
- [آیت الله بهجت] مسافری که به وطن خود برمیگردد، برای اینکه نماز را تمام بخواند بنابر احتیاط باید هم دیوار وطن را ببیند و هم اذان آنجا را بشنود، اگرچه اظهر کفایت شنیدن اذان است. ولی مسافری که میخواهد ده روز در محلی بماند، اگر به جایی برسد که دیوار آن محل را ببیند و صدای اذانش را بشنود، چنانچه بخواهد در آنجا نماز بخواند، بنابر احتیاط واجب باید هم شکسته و هم تمام بخواند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر موقعی که سفر میرود شک کند که به حدّ ترخّص رسیده یا نه و بخواهد نماز بخواند، بنا بر احتیاط واجب نماز را هم تمام و هم شکسته بخواند؛ مگر برگشت به آن جا در وقت نماز چهار رکعتی عرفاً امکان نداشته باشد که باید نماز را تمام بخواند و کفایت میکند و در برگشت از سفر نیز اگر شک کند که به حد ترخص رسیده یا نه و بخواهد نماز بخواند، بنا بر احتیاط واجب نماز را هم تمام و هم شکسته بخواند. چیزهایی که سفر را قطع میکند اول: رسیدن به وطن
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که در دو محل زندگی می کند; مثلاً شش ماه در شهری و شش ماه در شهر دیگر می ماند هردو وطن او است اما اگر بیشتر از دو محل را برای زندگی خود اختیار کرده باشد بنابر احتیاط واجب باید نماز را هم شکسته بخواند و هم تمام.
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخص مسافر (با شرایطی که در مسأله نماز مسافر گفته شد) نباید روزه بگیرد، و بطور کلی در هر موردی نماز شکسته است روزه را باید ترک کرد و در جایی که نماز را باید تمام بخواند (مانند کسی که شغلش مسافرت است و یا در محلی قصد ماندن ده روز کرده) باید روزه را بگیرد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شوهر نمی تواند بیش از چهار ماه، نزدیکی با عیال دائمی خود را ترک کند مگر با رضایت وی، و بنابر احتیاط واجب این حکم در مسافر در سفر غیر ضروری هم ثابت است.
- [آیت الله بهجت] مسافر می‌تواند در مسجدالحرام و مسجد النّبی صلیاللهعلیهوآله و مسجد کوفه نمازش را تمام بخواند، و احتیاط در این است که نماز را شکسته بخواند. ولی اگر بخواهد در جایی که اول جزء این مساجد نبوده و بعد به آنها اضافه شده نماز بخواند، احتیاط واجب آن است که شکسته بخواند، و نیز مسافر می‌تواند در حرم اصلی حضرت سید الشهداء علیه السلام نماز را تمام بخواند، ولی اگر در این چهار مکان نماز او قضا شد، بنابر احتیاط واجب بهطور شکسته قضا نماید، اگرچه در همان مکان باشد.