احتیاط مستحب
احتیاط غیر الزام‌آور را احتیاط مستحب گویند.
اگر مالی را که فقیر بابت خمس و زکاْ گرفته از مخارج سالش زیاد بیاید، بنابر احتیاط مستحبّ باید خمس آن را بدهد امّا صدقه مستحبّه بنابر احتیاط واجب خمس دارد.
عنوان مسئله:
اگر مالی را که فقیر بابت خمس و زکاْ گرفته از مخارج سالش زیاد بیاید، بنابر احتیاط مستحبّ باید خمس آن را بدهد امّا صدقه مستحبّه بنابر احتیاط واجب خمس دارد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
سوال مرتبط یافت نشد
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] پولی که فقیر بابت زکات دریافت کرده اگر از مخارج سالش زیاد بیاید، آیا خمس دارد؟ پولی را که بابت ردّ مظالم گرفته چه طور؟
- [آیت الله خوئی] طلبهای که مجاز و مقلد است مالی را که از بابت سهم امام علیه السلام گرفته از مخارج سالش زیاد بیاید آیا خمس دارد یا نه؟ و هدیه و بذل خمس دارد یا نه؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی صدقه مستحبّی دریافت کند و از مخارج سالش زیاد بیاید، آیا حکم خمس آن، مانند حکم خمس هدیهای است که انسان دریافت می‌کند؟
- [آیت الله بهجت] با توجّه به این که مخارج تحصیل اولاد بر پدر واجب نیست، آیا اگر پدری مخارج تحصیل اولاد را بدهد، لازم است خمس آن مقدار از مخارج تحصیل را هم سر سال خمسی پرداخت نماید؟
- [سایر] سؤال من در مورد آیه ولایت یعنی آیه 55 سوره مائده است؛ آیه میگوید که امام علی(ع) در هنگام نماز صدقه دادند..... حال سؤال این جاست که حضرت علی(ع) در زمان پیامبر(ص) فقیر بودند پس بنابر این یک زره را به عنوان مهریه حضرت زهرا(س) دادند... زکات هم که بر انسان فقیر واجب نیست...و نباید زکات بدهد....پس چرا با اینکه زکات بر ایشان واجب و لازم نبود این کار را کردند؟
- [آیت الله خوئی] سید فقیر خانهاش کهنه و مرطوبی شده که باید چنین خانه را خراب کند و از بنیاد بسازد چون خرج بنّایی سنگین است ناچار باید پولی به مرور جمعآوری نماید، قهراً تا خانه درست نشده از مخارج سالش باید از خمس زیادتر بگیرد و قرض هم برایش میسّر نیست که از قرض خانه درست کند بعد ادا کند چون میفرمائید نمیتواند از مخارج سال زیادتر بگیرد لذا چه کند که هم خانه درست شود و خلاف هم نکرده باشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا از نظر آیت الله مکارم شیرازی، حرام بودن ازدواج موقت با زن فاحشه بنابر احتیاط مستحب است یا احتیاط واجب؟
- [آیت الله بهجت] سیدی است فقیر و معلول که برای حضانت و مراقبت از او مخارج زیادی لازم است. آیا برادر و خواهر او می توانند مخارجی را که صرف نگهداری و خوراک و پوشاک او می کنند، بابت بدهی خمس خود حساب کنند؟ پول هایی که قبلاً برای او خرج کرده اند چه طور؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] سیدی است فقیر و معلول که برای حضانت و مراقبت از او مخارج زیادی لازم است، آیا برادر و خواهر او می توانند مخارجی را که صرف نگهداری و خوراک و پوشاک او می کنند، بابت بدهی خمس خود حساب کنند؟
- [آیت الله بهجت] با توجه به این که خمس به هفت سبب بر انسان واجب می شود. در صورت اشتراک بعضی از این اسباب یک خمس دادن کافی است؟ مانند این که شخصی هم معدن ذغال سنگ دارد و هم مال حلالش با حرام مخلوط شده و هم بر منافع از معدن ذغال سنگ سال گذشته. آیا شخص مذکور از اموالش یک خمس بدهد کافی است یا یک مرتبه به عنوان استخراج از معدن و یک مرتبه به عنوان اختلاط حرام با حلال و یک مرتبه هم به عنوان این که از کسبش سود اضافه بر مخارج سالش آمده بدهد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- احتیاط مستحبّ آن است که فقیر ومسکین بیشتر از مخارج سال خود وعیالاتش را از زکاْ نگیرد و اگر مقداری پول یا جنس دارد، فقط به اندازه کسری مخارج یک سالش زکاْ بگیرد.
- چیزی را که انسان بابت زکاْ به فقیر میدهد لازم نیست به او بگوید که زکاْ است، بشرط این که بداند فقیر قبول تملّک این مال را ولو از زکاْ باشد مینماید، بلکه اگر فقیر خجالت بکشد، مستحبّ است باسم پیشکش بدهد، ولی باید قصد زکاْ نماید در صورتی که بداند آن فقیر قبول مطلق مال را می‌کند ولو این که زکاْ باشد، والاّض اگر بداند زکاْ را قبول نمیکند بنابر احتیاط واجب آن است که زکاْ را به او ندهد.
- اگر پیش از آن که زکاْ بر او واجب شود، چیزی بابت زکاْ به فقیر بدهد، زکاْ حساب نمیشود و بعد از آن که زکاْ بر او واجب شد، اگر چیزی را که به فقیر داده از بین نرفته باشد و آن فقیر هم به فقر خود باقی باشد، میتواند چیزی را که به او داده بابت زکاْ حساب کند.
- اگر به کسی که بدهکار است ونمیتواند بدهی خود را بدهد زکاْ بدهد، بعد بفهمد قرض را در معصیت مصرف کرده، چنانچه آن بدهکار فقیر باشد، میتواند آنچه را به او داده بابت زکاْ حساب کند، ولی احتیاط واجب آن است که اگر از آن معصیت توبه نکرده، چیزی را که به او داده بابت زکاْ حساب نکند.
- اگر از غیر کسب مالی به دست آورد مثلاً چیزی به او ببخشند، واجب است خمس آن را بدهد، اگر از مخارج سالش زیاد بیاید.
- کسی که 2 مثقال و15 نخود نقره یا بیشتر از بابت زکاْ بدهکار است، بنابر احتیاط مستحبّ باید کمتر از 2 مثفال و15 نخود نقره به یک فقیر ندهد و نیز اگر غیر نقره چیز دیگری مثل گندم وجو بدهکار باشد وقیمت آن به 2 مثقال و15 نخود نقره برسد، بنابر احتیاط مستحبّ باید به یک فقیر کمتر از آن ندهد.
- زن میتواند به شوهر فقیر خود زکاْ بدهد، اگرچه شوهر زکاْ را صرف مخارج خود آن زن نماید.
- اگر فقیر، شتر وگاو وگوسفند وطلا ونقره را بابت زکاْ بگیرد، چنانچه شرطهایی که برای واجب شدن زکاْ گفته شد در آنها جمع شود، باید زکاْ آنها را بدهد.
- کسی که خمس یا زکاْ بدهکار است وکفّاره ونذر ومانند اینها هم بر او واجب است وقرض هم دارد، چنانچه نتواند همه آنها را بدهد، اگر مالی که خمس یا زکاْ آن واجب شده از بین نرفته باشد، باید خمس وزکاْ بدهد و اگر از بین رفته باشد، میتواند خمس یا زکاْ را بدهد یا کفّاره ونذر وقرض ومانند اینها را ادا نماید.
- اگر نذر کند که به فقیر معیّنی صدقه بدهد، نمیتواند آن را به فقیر دیگر بدهد و اگر آن فقیر مرده باشد بنابر احتیاط باید به ورثه او بدهد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . در مالی که فقیر بابت خمس و زکات گرفته خمس واجب نیست، اما احتیاط واجب آن است که خمس مالی را که بابت صدقه مستحبی به او دادهاند اگر از مخارج سالش زیاد بیاید بدهد، ولی اگر از مالی که به او بابت خمس و زکات و صدقه دادهاند منفعتی ببرد، مثلاً از درختی که بابت خمس به او دادهاند میوهای به دست آورد، و از مخارج سالش زیاد بیاید، باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] مالی را که فقیر بابت خمس میگیرد، خمس ندارد هر چند از مخارج سالش زیاد بیاید؛ ولی مالی را که فقیر بابت زکات یا صدقه مستحبّی میگیرد اگر از مخارج سالش زیاد بیاید، باید خمس آن را بدهد؛ و اگر از مالی که بابت خمس به او دادهاند منفعتی ببرد، مثلاً از درخت میوهای به دست آورد و از مخارج سالش زیاد بیاید، باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله بروجردی] اگر مالی را که فقیر بابت خمس و زکات و صدقة مستحبی گرفته از مخارج سالش زیاد بیاید، واجب نیست خمس آن را بدهد، ولی اگر از مالی که به او دادهاند منفعتی ببرد مثلاً از درختی که بابت خمس به او دادهاند میوهای به دست آورد و از مخارج سالش زیاد بیاید، باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله بهجت] اگر مالی را که فقیر بابت خمس و زکات و صدقه مستحبی گرفته، از مخارج سالش زیاد بیاید و شخص با گرفتن این مال، دیگر فقیر نباشد، واجب است خمس آن را بدهد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر مالی را که فقیر به عنوان خمس و زکات گرفته از مخارج سالش زیاد بیاید واجب نیست خمس آن را بدهد ولی اگر از مالی که به او داده اند منفعتی ببرد مثلا از درختی که بابت خمس به او داده اند میوه ای بدست آورد و از مخارج سالش زیاد بیاید، حکم نماء ارث را دارد که قبلا گفته شد، و در مالی که فقیر به عنوان صدقه مستحبی گرفته احتیاط واجب آن است که خمس آن را بدهد.
- [آیت الله خوئی] اگر مالی را که فقیر بابت خمس و زکات و صدقه مستحبی گرفته، از مخارج سالش زیاد بیاید، یا از مالی که به او دادهاند منفعتی ببرد، مثلًا از درختی که بابت خمس به او دادهاند میوهای بهدست آورد، از مخارج سالش زیاد بیاید باید خمس را بدهد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر مالی را که فقیر بابت خمس و زکاه و صدقه مستحبی گرفته از مخارج سالش زیاد بیاید یا از مالی که به او داده اند منفعتی ببرد؛ مثلا از درختی که بابت خمس به او داده اند میوه ای به دست آورد و از مخارج سالش زیاد بیاید؛ باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله سیستانی] اگر مالی را که فقیر بابت صدقه واجب ، مانند کفارات ورد مظالم یا مستحبی گرفته از مخارج سالش زیاد بیاید ، یا از مالی که به او دادهاند منفعتی ببرد ، مثلاً از درختی که به او دادهاند میوهای بدست آورد و از مخارج سالش زیاد بیاید بنابر احتیاط واجب باید خمس آن را بدهد . ولی اگر مالی را از بابت خمس یا زکات از روی استحقاق به او داده باشند لازم نیست خمس خود آن را بدهد ، ولی منافع آن اگر از مخارج سال زیاد بیاید خمس دارد .
- [آیت الله نوری همدانی] اگر مالی را که فقیر بابت خمس و زکات و صدقة مستحّبی گرفته از مخارج سالش زیاد بیاید ، واجب نیست خمس آن را بدهد . ولی اگر از مالی که به او داده اند منفعتی ببرد مثلاً از درختی که بابت خمس به او داده اند میوه ای بدست آورد چنانچه درخت را برای منفعت بردن و کسب نگهداشته باشد ، باید خمس مقداری که از مخارج سالش زیاد می آید بدهد .
- [امام خمینی] اگر مالی را که فقیر بابت خمس و زکات و صدقه مستحبی گرفته، از مخارج سالش زیاد بیاید، واجب نیست خمس آن را بدهد. ولی اگر از مالی که به او داده اند منفعتی ببرد، مثلا از درختی که بابت خمس به او داده اند میوه ای به دست آورد، چنانچه درخت را برای منفعت بردن و کسب نگه داشته باشد، باید خمس مقداری که از مخارج سالش زیاد می آید بدهد.