فراموشی
نسیان به معنای فراموشی است و در قرآن چندین بار به کار رفته است.
اگر نذر کند که تا وقت معیّنی عملی را ترک کند، بعد از گذشتن آن وقت می‌تواند آن عمل را بجا آورد و اگر پیش از گذشتن وقت از روی فراموشی یا ناچاری انجام دهد، چیزی بر او واجب نیست ولی بازهم لازم است که تا آن وقت آن عمل را بجا نیاورد و چنانچه دوباره پیش از رسیدن آن وقت بدون عذر آن عمل را انجام دهد، باید به مقداری که در دو مسأله پیش گفته شد کفّاره بدهد.
عنوان مسئله:
اگر نذر کند که تا وقت معیّنی عملی را ترک کند، بعد از گذشتن آن وقت می‌تواند آن عمل را بجا آورد و اگر پیش از گذشتن وقت از روی فراموشی یا ناچاری انجام دهد، چیزی بر او واجب نیست ولی بازهم لازم است که تا آن وقت آن عمل را بجا نیاورد و چنانچه دوباره پیش از رسیدن آن وقت بدون عذر آن عمل را انجام دهد، باید به مقداری که در دو مسأله پیش گفته شد کفّاره بدهد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
سوال مرتبط یافت نشد
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر شخصی در عمره مفرده تقصیر را از روی جهل یا فراموشی بجا نیاورد، و طواف نساء را نیز ترک کند، و سپس به مسجد شجره برود، و برای عمره تمتّع محرم شود، و پس از انجام عمره تمتّع متوجّه گردد، تکلیف این شخص در دو فرض داشتن وقت کافی برای انجام دوباره عمره تمتّع و عدم آن چیست؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] اگر در ماه رمضان، انسان عملی را که روزه را باطل می کند بجا نیاورد ولی نیّت روزه نکند ، یا ریاء کند و یا قصد کند که روزه نباشد ، یا قصد کند کاری که روزه را باطل می کند انجام دهد، آیا علاوه بر قضا کفّاره نیز واجب است یا فقط قضا واجب است؟
- [آیت الله بروجردی] هر گاه شخصی نذر کرده باشد که روز معیّنی روزه بگیرد و اتّفاقاً در آن روز مسافرت کند و خیال کند که روزه نذری در مسافرت صحیح است، بعد معلوم شود که صحیح نیست، بلکه باید برای گرفتن روزه قصد اقامه کند، آیا در این صورت روزه او چه صورت دارد؟ در (توضیح المسائل) در صفحه 250 مسأله 1579 نوشته شده: اگر در روزه واجب معیّنی مثل روزه رمضان مردّد شود که روزه خود را باطل کند یا نه، یا قصد کند که روزه را باطل کند، روزهاش باطل می‌شود. اگر از قصدی که کرده توبه نماید و کاری هم که روزه را باطل میکند انجام ندهد، آیا در این صورت قضای آن روز را باید بگیرد یا خیر؟ و در صورت وجوب قضا، کفّاره، یا عدم وجوب، باید کفّاره بدهد یا خیر؟
- [آیت الله وحید خراسانی] علامت گذاری حدود منی در سالهای قبل با علامت گذاری الان که به وسیله حکومت انجام گرفته فرق می کند و اینجانب که شغلم حمله داری است در سالهای قبل با حجاج در قطعه زمینی بیتوته کرده ایم که اگر تعیین فعلی حکومت صحیح باشد بیتوته ما در خارج از منی بوده و اگر تعیین قبلی صحیح باشد که ما یقین به ان داریم طبق علامت قبلی و نظر پیروان اهل مکه بیتوته ما صحیح است حال بنابر اینکه تعیین حکومت صحیح باشد ایا تکلیف ما نسبت به بیتوته سالهای قبل چیست و در صورت وجوب کفاره ایا ابلاغ به همه حجاج لازم است یا نه و ایا با توجه به اینکه در فرض مساله بیتوته ترک نشده بلکه اشتباه در مصداق بوده است نسبت به حجاج ضامن می باشم یا نه
- [سایر] من چند تا سؤال دارم راجع به تعیین اول وقت ماه مبارک رمضان و ماه شوال. چرا یوم الشک باید باشد تا ماه شعبان به سی روز منجر شود؟ آیا یوم شک دلالت بر عدم اطمینان که ماه چند روز دور زمین می چرخد است؟ چرا؟ چون هلال باید رؤیت شود؟ یا به علت عدم کشف وسایل جدید در عصر پیامبر بود؟ آیا دلیل آن که باید هلال رؤیت شود بر اساس برداشت از آیه قرآن " فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ" است؟پس چرا آیه نمی گوید فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الهلال فَلْیَصُمْهُ ؟ اگر در این آیه از کلمه "شهر" استفاده شود (به این معنی تعداد روزها 29 یا 30 روز) وجود ماه هست پس آیا آن به معنی چرخه ماه یعنی ورود اول ماه که می توان با رؤیت حاصل می شود یا با کشف دانش(حساب)؟ در مورد روزه ما باید طبق رؤیت هلال عمل کنیم ولی در ماهای دیگر بر اساس تاریخ رسمی بدون رؤیت هلال عمل می کنیم؟ در حالی که در ماهای دیگر وقتهای وجود دارد ما عملی را باید انجام بدهیم؟ در مورد ماه حج، مسلمانان که در مراسم حج شرکت می کنند فقط از تاریخ معینی را که مملکت عربیه تعیین می کنند تبعیت می کنند مانند وقوف در عرفه؟ یا مثل ماهای دیگر مثلا نیمه رجب¸ نیمه شعبان¸روزهای ولادت و شهادت؟ آیا خدا وند مهربان بین عبادت مستحب و واجب فرق قایل است؟ منظور این که عبادت واجب باید حجتش صحیح و تمام باشد در حالی که اعمال مستحبی لازم نیست این چنین شود؟ زیرا آنچه که مهم است در اعمال مستحبی ماهیت و حقیقت آن است که به دست بیاوریم؟ با تشکر
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که نذر کرده عملی را ترک کند ووقتی برای آن معیّن نکرده است، اگر از روی فراموشی یا ناچاری یا ندانستن، آن عمل را انجام دهد کفّاره بر او واجب نیست ولی بعداً هروقت از روی اختیار آن را بجا آورد، باید به احتیاط واجب به مقداری که در سه مسأله پیش گفته شد کفّاره بدهد.
- اگر انسان از روی اختیار به نذر خود عمل نکند، باید به مقداری که در مسأله پیش گفته شد کفّاره بدهد.
- اگر نذر کند روز معیّنی را روزه بگیرد، باید همان روز را روزه بگیرد ولی می‌تواند در آن روز مسافرت کند و لازم نیست قصد اقامه کند و بعد باید آن روز را قضا کند و اگر بدون عذر عمداً روزه نگیرد، باید گذشته از قضای آنروزه کفّاره هم بدهد یعنی یک بنده آزاد کند یا به شصت فقیر طعام دهد یا دو ماه پی در پی روزه بگیرد ولی اگر عذر دیگری مثل مرض یا مصادف شدن با یکیاز دو عید یا نفاس یا حیض برای او پیش آید، قضای تنها کافی است اگر چه قضای روزه عید و حیض و نفاس لازم نیست.
- اگر بعد از وضو وغسل، خون در ظاهر قطع شود ومستحاضه بداند که اگر نماز را تأخیر بیندازد، به مقداری که وضو وغسل ونماز را بجا آورد بکلّی پاک می‌شود، باید نماز را تأخیر بیندازد وموقعی که بکلّی پاک شد دوباره وضو وغسل را بجا آورد ونماز را بخواند و اگر وقت تنگ شد لازم نیست وضو و غسل را دوباره بجا آورد بلکه با وضو و غسلی که دارد می‌تواند نماز بخواند.
- کسی که کفّاره روزه رمضان بر او واجب است، باید یک بنده آزاد کند یا به دستوری که در مسأله بعد گفته می‌شود دو ماه روزه بگیرد یا شصت فقیر را سیر کند یا به هرکدام یک مدّ که تقریباً ده سیر است طعام یعنی گندم یا جو و مانند اینها بدهد و چنانچه اینها برایش ممکن نباشد، مخیّر است یا هیجده روز پی در پی روزه بگیرد و یا هر چند مد که می‌تواند به فقیر اطعام بدهد واحوط مستحبّ آن است که اختیار نماید تصدّق بر فقرأ را و اگر نتواند روزه بگیرد وطعام بدهد، باید استغفار کند اگرچه مثلاً یک مرتبه بگوید )أسْتَغْفِرُ ا&( و واجب آن است که هر وقت بتواند، کفّاره را بدهد.
- در چند صورت فقط قضای روزه بر انسان واجب است وکفّاره واجب نیست: اوّل خروج منی به ملاعبه و امثال آن در صورتی که قصد نکرده باشد منی از او خارج شود و عادت او هم خروج منی نباشد احتیاط واجب قضأ روزه است و کفاره ندارد، دوم آن که در شب ماه رمضان جنب باشد و به تفصیلی که در )مسأله 1646) گفته شد، سوم عملی که روزه را باطل میکند بجا نیاورد ولی نیّت روزه نکند یا ریا کند یا قصد کند که روزه نباشد یا قصد کند کاری که روزه را باطل میکند انجام دهد بنابر احتیاط در اخیر، چهارم آن که در ماه رمضان غسل جنابت را فراموش کند و با حال جنابت یک روز یا چند روز روزه بگیرد، پنجم آن که در ماه رمضان بدون این که تحقیق کند صبح شده یا نه، کاری که روزه را باطل میکند انجام دهد بعد معلوم شود صبح بوده و نیز اگر بعد از تحقیق با این که گمان دارد صبح شده کاری که روزه را باطل میکند انجام دهد بعد معلوم شود صبح بوده، بنابر احتیاط واجب قضای آن روزه بر او واجب است بلکه اگر بعد از تحقیق شک کند که صبح شده یا نه وکاری که روزه را باطل میکند انجام دهد بعد معلوم شود صبح بوده احتیاط واجب آن است که قضای روزه آنروز را بجا آورد، ششم آن که کسی بگوید صبح نشده وانسان به گفته او کاری که روزه را باطل میکند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح بوده است، هفتم آن که کسی بگوید صبح شده وانسان به گفته او یقین نکند یا خیال کند شوخی میکند وکاری که روزه را باطل میکند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح بوده است، هشتم آن که کور ومانند آن به گفته کس دیگر افطار کنند بعد معلوم شود مغرب نبوده است، نهم آن که در هوای صاف به واسطه تاریکی یقین کند که مغرب شده وافطار کند، بعد معلوم شود مغرب نبوده است که بنابر احتیاط واجب قضا باید بنماید ولی اگر در هوای ابری به گمان این که مغرب شده افطار کند بعد معلوم شود مغرب نبوده قضا لازم نیست، دهم آن که برای خنک شدن، یا بیجهت مضمضه کند یعنی آب در دهان بگرداند و بیاختیار فرو رود ولی اگر فراموش کند که روزه است وآب را فرو دهد یا برای نماز واجب مضمضه کند وبیاختیار فرو رود قضا بر او واجب نیست و همچنین است مضمضه در وضوی نماز نافله.
- کسی که میخواهد نماز بخواند، اگر برای پوشاندن خود حتّی برگ درخت وعلف نداشته باشد یا چالهای هم که در آن بایستد پیدانکند، واحتمال هم ندهد که تا آخر وقت چیزی پیدا کند که خود را با آن بپوشاند، در صورتی که احتمال بدهد که نامحرم او را میبیند، باید نشسته نماز بخواند ورکوع وسجود را با اشاره بجا آورد وبرای رکوع وسجود به قدری خم شود که عورتش پیدا نباشد واشاره سجود پایینتر از اشاره رکوع باشد و در صورت تمکّن لازم آن است که مهر را بالا بیاورد و پیشانی را بر آن بگذارد و اگر اطمینان دارد که نامحرم او رانمیبیند، احتیاط واجب آن است که دو نماز ایستاده بخواند وموقعی که ایستاده است احوط آن است که قُبُل خود را با دست بپوشاند و در یکی از آن دو نماز رکوع وسجود را بجا آورد و در دیگری به جای رکوع وسجود با سر اشاره نماید.
- حجّ: زیارت کردن خانه خدا وانجام اعمالی است که دستور دادهاند در آنجا بجا آورده شود و در تمام عمر بر کسی که این شرائط را دارا باشد، یک مرتبه واجب می‌شود: اوّل - آن که بالغ باشد; دوم - آن که عاقل وآزاد باشد; سوم - به واسطه رفتن به حجّ مجبور نشود که کار حرامی را که مهمتر از حجّ است انجام دهد، یا عمل واجبی را که اهمیّت بیشتر از حجّ دارد ترک نماید، پس اگر مثلاً مجبور باشد از راه غصبی برود وراه دیگری هم نباشد در صورتی که اهمیّت بیشتر دارد، نباید حجّ برود; چهارم آن که مستطیع باشد، ومستطیع بودن به چند چیز است: اوّل - آن که توشه راه ومرکب سواری یا مالی که بتواند آنها را تهیّه کند داشته باشد; دوم - سلامت مزاج وتوانایی آن را داشته باشد که بتواند مکّه رود وحجّ را بجا آورد; سوم - در راه مانعی از رفتن نباشد و اگر راه بسته باشد یا انسان بترسد که در راه، جان یا عرض او از بین برود یا مال او را ببرند، حجّ بر او واجب نیست ولی اگر از راه دیگریبتواند برود، اگرچه دورتر باشد، باید از آن راه برود; چهارم - بقدر بجا آوردن اعمال حجّ وقت داشته باشد; پنجم - مخارج کسانی را که خرجی آنان بر او واجب است مثل زن وبچه ومخارج کسانی را که مردم خرجی دادن به آنها را لازم میدانند داشته باشد; ششم بعد از برگشتن، کسب یا زراعت یا عایدی ملک یا راه دیگریبرای معاش خود داشته باشد که مجبور نشود بزحمت زندگی کند.
- معامله سلف شش شرط دارد: اوّل خصوصیّاتی را که قیمت جنس به واسطه آنها فرق میکند معیّن نمایند ولی دقّت زیاد هم لازم نیست، همین قدر که مردم بگویند خصوصیّات آن معلوم شده کافی است، پس معامله سلف در نان وگوشت وپوست حیوان ومانند اینها که نمیشود خصوصیّاتشان را کاملاً معیّن کرد باطل است; دوم پیش از آن که خریدار و فروشنده از هم جدا شوند، خریدار تمام قیمت را به فروشنده بدهد یا به مقدار پول آن از فروشنده طلبکار باشد وطلب خود را بابت قیمت جنس حساب کند و او قبول نماید بشرط آن که وقت ادأ دین رسیده باشد و چنانچه مقداری از قیمت آن را بدهد، اگرچه معامله به آن مقدار صحیح است، ولی فروشنده می‌تواند معامله همان مقدار را به هم بزند; سوم مدّت را کاملاً معیّن کنند، و اگر مثلاً بگوید تا اوّل خرمن جنس را تحویل میدهم چون مدّت کاملاً معلوم نشده، معامله باطل است; چهارم وقتی را برای تحویل جنس معیّن کنند که در آنوقت، جنس به قدری کمیاب نباشد که فروشنده نتواند آن را تحویل دهد; پنجم جای تحویل جنس را معیّن نماید در صورتی که اختلاف جاها موجب خسارت بشود یا رساندن آن زحمت داشته باشد که موجب غرر بشود ولی اگر از حرفهای آنان جای آن معلوم باشد، لازم نیست اسم آنجا را ببرند; ششم وزن یا پیمانه یا عدد آن را معیّن کنند، ولی باید مثل بعضی از اقسام گردو وتخم مرغ تفاوت افراد آن به قدری کم باشد که مردم به آن اهمیّت ندهند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] اگر نذر کند که تا وقت معینی عملی را ترک کند، بعد از گذشتن آن وقت می‌تواند آن عمل را به جا آورد و اگر پیش از گذشتن وقت از روی فراموشی یا ناچاری انجام دهد، چیزی بر او واجب نیست، ولی باز هم لازم است که تا آن وقت آن عمل را به جا نیاورد و چنانچه دوباره پیش از رسیدن آن وقت بدون عذر آن عمل را انجام دهد، باید به مقداری که در دو مسألة پیش گفته شد، کفاره بدهد.
- [آیت الله سیستانی] اگر نذر کند که تا وقت معیّنی عملی را ترک کند ، بعد از گذشتن آن می‌تواند آن عمل را بجا آورد ، و اگر پیش از گذشتن آن وقت از روی فراموشی ، یا ناچاری انجام دهد ، چیزی بر او واجب نیست ، ولی باز هم لازم است که تا آن وقت آن عمل را بجا نیاورد ، و چنانچه دوباره پیش از رسیدن آن وقت بدون عذر آن عمل را انجام دهد باید کفاره بدهد .
- [آیت الله نوری همدانی] اگر نذر کند که تا وقت معیّنی عملی را ترک کند ، بعد از گذشتن آن وقت می تواند آن عمل را بجا آورد و اگر پیش از گذشتن وقت از روی فراموشی یا ناچاری انجام دهد ، چیزی بر او واجب نیست ولی باز هم لازم است که تا آن وقت آن عمل را بجا نیاورد چنانچه دوباره پیش از رسیدن آن وقت بدون عذرآن عمل را انجام دهد ، باید به مقداری که در مسألة پیش گفته شد ،کفّاره بدهد .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر نذر کند که تا وقت معینی عملی را ترک کند، بعد از گذشتن آن وقت می تواند آن عمل را به جا آورد و اگر پیش از گذشتن وقت از روی فراموشی یا ناچاری انجام دهد، چیزی بر او واجب نیست ولی باز هم لازم است که تا آن وقت آن عمل را به جا نیاورد و چنانچه دوباره پیش از رسیدن آن وقت بدون عذر آن عمل را انجام دهد، باید به مقداری که در مسأله پیش گفته شد کفاره بدهد.
- [امام خمینی] اگر نذر کند که تا وقت معینی عملی را ترک کند، بعد از گذشتن آن وقت می‌تواند آن عمل را به جا آورد و اگر پیش از گذشتن وقت از روی فراموشی یا ناچاری انجام دهد، چیزی بر او واجب نیست ولی باز هم لازم است که تا آن وقت آن عمل را به جا نیاورد و چنانچه دوباره پیش از رسیدن آن وقت بدون عذر آن عمل را انجام دهد، باید به مقداری که در مسأله پیش گفته شد کفاره بدهد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر نذر کند که تا وقت معینی عملی را ترک کند بعد از گذشتن ان وقت می تواند ان عمل را به جا اورد و اگر پیش از گذشتن ان وقت از روی فراموشی یا ناچاری انجام دهد چیزی بر او واجب نیست ولی بازهم لازم است که تا ان وقت ان عمل را به جا نیاورد و چنانچه دوباره پیش از رسیدن ان وقت بدون عذر ان عمل را انجام دهد باید کفاره بدهد
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر نذر کند که تا وقت معینی عملی را ترک کند؛ بعد از گذشتن آن وقت می تواند آن عمل را به جا آورد و اگر پیش از گذشتن آن وقت از روی فراموشی یا ناچاری انجام دهد؛ چیزی بر او واجب نیست ولی باز هم لازم است که تا آن وقت آن را به جا نیاورد و چنانچه دوباره پیش از رسیدن آن وقت بدون عذر آن عمل را انجام دهد باید کفاره بدهد.
- [آیت الله خوئی] اگر نذر کند که تا وقت معینی عمل را ترک کند، بعد از گذشتن آن وقت می‌تواند آن عمل را بهجا آورد و اگر پیش از گذشتن آن وقت از روی فراموشی، یا ناچاری انجام دهد، چیزی بر او واجب نیست، ولی باز هم لازم است که تا آن وقت آن عمل را بهجا نیاورد، و چنانچه دوباره پیش از رسیدن آن وقت بدون عذر آن عمل را انجام دهد، باید کفاره بدهد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر نذر کند که تا وقت معینی عملی را ترک کند، بعد از گذشتن آن وقت می تواند آن عمل را به جا آورد، و اگر پیش از گذشتن آن وقت از روی فراموشی یا ناچاری انجام دهد، چیزی بر او واجب نیست، ولی باز هم لازم است که تا آن وقت آن عمل را به جا نیاورد. و چنان چه دوباره پیش از رسیدن آن وقت بدون عذر آن عمل را انجام دهد، باید به مقداری که در
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر نذر کند تا وقت معینی عملی را ترک نماید بعد از گذشتن آن وقت می تواند آن کار را به جا آورد و اگر پیش از گذشتن وقت از روی فراموشی یا اجبار انجام دهد چیزی بر او نیست، ولی لازم است تا آخر وقت نذر، آن عمل را به جا نیاورد و اگر بدون عذر آن را به جا آورد باید مطابق آنچه در مسأله پیش گفته شد کفاره بدهد.