فراموشی
نسیان به معنای فراموشی است و در قرآن چندین بار به کار رفته است.
کسی که نذر کرده عملی را ترک کند ووقتی برای آن معیّن نکرده است، اگر از روی فراموشی یا ناچاری یا ندانستن، آن عمل را انجام دهد کفّاره بر او واجب نیست ولی بعداً هروقت از روی اختیار آن را بجا آورد، باید به احتیاط واجب به مقداری که در سه مسأله پیش گفته شد کفّاره بدهد.
عنوان مسئله:
کسی که نذر کرده عملی را ترک کند ووقتی برای آن معیّن نکرده است، اگر از روی فراموشی یا ناچاری یا ندانستن، آن عمل را انجام دهد کفّاره بر او واجب نیست ولی بعداً هروقت از روی اختیار آن را بجا آورد، باید به احتیاط واجب به مقداری که در سه مسأله پیش گفته شد کفّاره بدهد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
سوال مرتبط یافت نشد
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] هر گاه شخصی نذر کرده باشد که روز معیّنی روزه بگیرد و اتّفاقاً در آن روز مسافرت کند و خیال کند که روزه نذری در مسافرت صحیح است، بعد معلوم شود که صحیح نیست، بلکه باید برای گرفتن روزه قصد اقامه کند، آیا در این صورت روزه او چه صورت دارد؟ در (توضیح المسائل) در صفحه 250 مسأله 1579 نوشته شده: اگر در روزه واجب معیّنی مثل روزه رمضان مردّد شود که روزه خود را باطل کند یا نه، یا قصد کند که روزه را باطل کند، روزهاش باطل می‌شود. اگر از قصدی که کرده توبه نماید و کاری هم که روزه را باطل میکند انجام ندهد، آیا در این صورت قضای آن روز را باید بگیرد یا خیر؟ و در صورت وجوب قضا، کفّاره، یا عدم وجوب، باید کفّاره بدهد یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اینجانب در حج عمره بعد از محرم شدن در حین حرکت اتوبوس به مکه معظمه به دلیل تکان مداوم اتوبوس بی اختیار و با کراهت در بیداری از من منی خارج شد که این دوبار در طول مسیر رخ داد . لذا به محض ورود به هتل در مکه غسل جنابت بجا آوردم ولی فراموش کردم که نباید سر پوشانده شود و لذا با حوله سر خود را خشک نمودم که در حین خشک کردن سرم با حوله پوشانده شد و به دلیل ریزش زیاد موی سرم که بطور معمول ریزش دارد مقداری موی سرم نیز کنده شد. بفرمایید آیا حج من اشکالی داشته است؟ و آیا بر من کفاره ای واجب شده است؟ همچنین آیا می توانم برای جلوگیری از تکرار این رخداد در حج تمتع آینده (یا عمره) آلت تناسلی ام را با پارچه ای که از جلو و پشتم عبور می دهم مهار کنم و از تکان خوردنش جلوگیری کنم البته بدون گره؟ لطفا راهنمایی بفرمایید با این مشکل چه کنم؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اینجانب در حج عمره بعد از محرم شدن در حین حرکت اتوبوس به مکه معظمه به دلیل تکان مداوم اتوبوس بی اختیار و با کراهت در بیداری از من منی خارج شد که این دوبار در طول مسیر رخ داد . لذا به محض ورود به هتل در مکه غسل جنابت بجا آوردم ولی فراموش کردم که نباید سر پوشانده شود و لذا با حوله سر خود را خشک نمودم که در حین خشک کردن سرم با حوله پوشانده شد و به دلیل ریزش زیاد موی سرم که بطور معمول ریزش دارد مقداری موی سرم نیز کنده شد. بفرمایید آیا حج من اشکالی داشته است؟ و آیا بر من کفاره ای واجب شده است؟ همچنین آیا می توانم برای جلوگیری از تکرار این رخداد در حج تمتع آینده (یا عمره) آلت تناسلی ام را با پارچه ای که از جلو و پشتم عبور می دهم مهار کنم و از تکان خوردنش جلوگیری کنم البته بدون گره؟ لطفا راهنمایی بفرمایید با این مشکل چه کنم؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر نذر کند که تا وقت معیّنی عملی را ترک کند، بعد از گذشتن آن وقت میتواند آن عمل را بجا آورد و اگر پیش از گذشتن وقت از روی فراموشی یا ناچاری انجام دهد، چیزی بر او واجب نیست ولی بازهم لازم است که تا آن وقت آن عمل را بجا نیاورد و چنانچه دوباره پیش از رسیدن آن وقت بدون عذر آن عمل را انجام دهد، باید به مقداری که در دو مسأله پیش گفته شد کفّاره بدهد.
- اگر انسان از روی اختیار به نذر خود عمل نکند، باید به مقداری که در مسأله پیش گفته شد کفّاره بدهد.
- اگر به واسطه ندانستن مسأله کاری انجام دهد که روزه را باطل میکند، وعقیده هم داشته که این کار حلال است بنابر احتیاط کفّاره بر او واجب می‌شود اگر میتوانسته مسأله را یاد بگیرد.
- مبتدئه ومضطربه وناسیه و زنی که عادت عددیه دارد، اگر خونی ببینند که نشانههای حیض داشته باشد، یا یقین کنند که سه روز طول میکشد، باید عبادت را ترک کنند و چنانچه بعد بفهمند حیض نبوده باید عبادتهایی را که بجا نیاوردهاند قضا نمایند، ولی اگر یقین نکنند که تا سه روز طول میکشد ونشانههای حیض را هم نداشته باشد، بنابر احتیاط واجب باید تا سه روز کارهای استحاضه را بجا آورند وکارهائی را که بر حائض حرام است ترک نمایند و چنانچه پیش از سه روز پاک نشدند باید آن را حیض قراردهند.
- اگر در روزه رمضان عمداً قی کند باید روزه را قضا کند و بنابر احتیاط واجب کفّاره هم بدهد و اگر در شب جنب شود و به تفصیلی که در )مسأله 1646) گفته شد بیدار شود ودوباره بخوابد وتا اذان صبح بیدار نشود، باید قضایآن روزه را بگیرد و بنابر احتیاط مستحبّ کفّاره هم بدهد ولی اگر کار دیگریکه روزه را باطل میکند، عمداً انجام دهد در صورتی که میدانسته آن کار روزه را باطل میکند، قضا وکفّاره بر او واجب می‌شود ولی کفّاره در اماله و دروغ به خدا و رسول بنابر احتیاط است.
- کسی که کفّاره روزه رمضان بر او واجب است، باید یک بنده آزاد کند یا به دستوری که در مسأله بعد گفته می‌شود دو ماه روزه بگیرد یا شصت فقیر را سیر کند یا به هرکدام یک مدّ که تقریباً ده سیر است طعام یعنی گندم یا جو و مانند اینها بدهد و چنانچه اینها برایش ممکن نباشد، مخیّر است یا هیجده روز پی در پی روزه بگیرد و یا هر چند مد که میتواند به فقیر اطعام بدهد واحوط مستحبّ آن است که اختیار نماید تصدّق بر فقرأ را و اگر نتواند روزه بگیرد وطعام بدهد، باید استغفار کند اگرچه مثلاً یک مرتبه بگوید )أسْتَغْفِرُ ا&( و واجب آن است که هر وقت بتواند، کفّاره را بدهد.
- در چند صورت فقط قضای روزه بر انسان واجب است وکفّاره واجب نیست: اوّل خروج منی به ملاعبه و امثال آن در صورتی که قصد نکرده باشد منی از او خارج شود و عادت او هم خروج منی نباشد احتیاط واجب قضأ روزه است و کفاره ندارد، دوم آن که در شب ماه رمضان جنب باشد و به تفصیلی که در )مسأله 1646) گفته شد، سوم عملی که روزه را باطل میکند بجا نیاورد ولی نیّت روزه نکند یا ریا کند یا قصد کند که روزه نباشد یا قصد کند کاری که روزه را باطل میکند انجام دهد بنابر احتیاط در اخیر، چهارم آن که در ماه رمضان غسل جنابت را فراموش کند و با حال جنابت یک روز یا چند روز روزه بگیرد، پنجم آن که در ماه رمضان بدون این که تحقیق کند صبح شده یا نه، کاری که روزه را باطل میکند انجام دهد بعد معلوم شود صبح بوده و نیز اگر بعد از تحقیق با این که گمان دارد صبح شده کاری که روزه را باطل میکند انجام دهد بعد معلوم شود صبح بوده، بنابر احتیاط واجب قضای آن روزه بر او واجب است بلکه اگر بعد از تحقیق شک کند که صبح شده یا نه وکاری که روزه را باطل میکند انجام دهد بعد معلوم شود صبح بوده احتیاط واجب آن است که قضای روزه آنروز را بجا آورد، ششم آن که کسی بگوید صبح نشده وانسان به گفته او کاری که روزه را باطل میکند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح بوده است، هفتم آن که کسی بگوید صبح شده وانسان به گفته او یقین نکند یا خیال کند شوخی میکند وکاری که روزه را باطل میکند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح بوده است، هشتم آن که کور ومانند آن به گفته کس دیگر افطار کنند بعد معلوم شود مغرب نبوده است، نهم آن که در هوای صاف به واسطه تاریکی یقین کند که مغرب شده وافطار کند، بعد معلوم شود مغرب نبوده است که بنابر احتیاط واجب قضا باید بنماید ولی اگر در هوای ابری به گمان این که مغرب شده افطار کند بعد معلوم شود مغرب نبوده قضا لازم نیست، دهم آن که برای خنک شدن، یا بیجهت مضمضه کند یعنی آب در دهان بگرداند و بیاختیار فرو رود ولی اگر فراموش کند که روزه است وآب را فرو دهد یا برای نماز واجب مضمضه کند وبیاختیار فرو رود قضا بر او واجب نیست و همچنین است مضمضه در وضوی نماز نافله.
- زنی که عادت دارد، اگر بعد از آن که سه روز یا بیشتر خون دید پاک شود ودوباره خون ببیند وفاصله بین دو خون کمتر از ده روز باشد وهمه روزهایی که خون دیده با روزهایی که در وسط پاک بوده از ده روز بیشتر باشد، مثل آن که پنج روز خون ببیند وپنج روز پاک شود و دوباره پنج روز خون ببیند، چند صورت دارد: 1 - آن که تمام خونی که دفعه اوّل دیده، یا مقداری از آن در روزهای عادت باشد وخون دوم که بعد از پاک شدن میبیند در روزهای عادت نباشد، که باید همه خون اوّل را حیض، وخون دوم را استحاضه قرار دهد. 2 - آن که خون اوّل در روزهای عادت نباشد، وتمام خون یا مقداری از آن در روزهای عادت باشد که باید همه خون دوم را حیض، وخون اوّل را استحاضه قرار دهد. 3 - آن که مقداری از خون اوّل ودوم در روزهای عادت باشد وخون اوّلی که در روزهای عادت بوده از سه روز کمتر نباشد و با پاکی وسط ومقداری از خون دوم که آنهم در روزهای عادت بوده از ده روز بیشتر نباشد، که در این صورت همه آنها حیض است ومقداری از خون اوّل که پیش از روزهای عادت بوده ومقداری ازخون دوم که بعد از روزهای عادت بوده استحاضه است، مثلاً اگر عادتش از سوم ماه تا دهم بوده، در صورتی که یک ماه از اوّل تا ششم خون ببیند ودو روز پاک شود و بعد تا پانزدهم خون ببیند، از سوم تا دهم حیض است و از اوّل تا سوم احوط این است که جمع کند بین تروک حائض واعمال استحاضه چون که از اوّل دیدن خون تا آخر عادت بیش از ده روز نیست و از دهم تا پانزدهم نیز عمل به احتیاط مذکور نماید. 4 - آن که مقداری از خون اوّل ودوم در روزهای عادت باشد ولی خون اوّلی که در روزهای عادت بوده، از سه روز کمتر باشد، که باید در تمام دو خون وپاکی وسط کارهائی را که بر حائض حرام است وسابقاً گفته شد ترک کند و کارهای استحاضه را بجا آورد، یعنی به دستوری که برای زن مستحاضه گفته شد عمل نماید و این مسأله مانند مسأله سابق است اگر مجموع خون دو طرف وپاکی در بین کمتر از ده روز باشد احتیاط کند به جمع بین کارهای استحاضه وتروک حائض.
- قسم چند شرط دارد: اوّل - کسی که قسم میخورد باید بالغ وعاقل باشد و از روی قصد واختیار قسم بخورد پس قسم خوردن بچه ودیوانه ومست و کسی که مجبورش کردهاند، درست نیست و همچنین است اگر در حال عصبانیبودن بیاختیار قسم بخورد. دوم - کاری را که قسم میخورد انجام دهد، باید حرام ومکروه نباشد وکاری را که قسم میخورد ترک کند، باید واجب ومستحبّ نباشد و اگر قسم بخورد که کار مباحی را بجا آورد، باید ترک آن در نظر مردم بهتر از انجامش نباشد، و نیز اگر قسم بخورد که کار مباحی را ترک کند، باید انجام آن در نظر مردم بهتر از ترکش نباشد. سوم - به یکی از اسمهای خداوند عالم قسم بخورد که بغیر ذات مقدّس او گفته نمیشود مانند خداوند وا& و نیز اگر باسمی قسم بخورد که بغیر خدا هم میگویند ولی به قدری بخدا گفته می‌شود که هروقت کسی آن اسم را بگوید، ذات مقدّس حقّ در نظر میآید، مثل آن که بخالق ورازق قسم بخورد صحیح است بلکه قسم باسمی که انصراف بذات حقّ نداشته باشد ولی نیّت خدا را بکند مثل بصیر و سمیع به احتیاط واجب هم صحیح است. چهارم - قسم را به زبان بیاورد و اگر بنویسد یا در قلبش آن را قصد کند صحیح نیست ولی آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد، صحیح است. پنجم - عمل کردن به قسم برای او ممکن باشد و اگرموقعی که قسم میخورد ممکن باشد و بعداً از عمل به آن عاجز شود، از وقتی که عاجز می‌شود قسم او به هم میخورد و همچنین است اگر عمل کردن به قسم به قدری مشقّت پیدا میکند که نشود آن را تحمّل کرد.
- شیر دادنی که علّت محرم شدن است هشت شرط دارد: اوّل بچه شیر زن زنده را بخورد پس اگر از پستان زنی که مرده است شیر بخورد فائده ندارد; دوم شیر آن زن از حرام نباشد، پس اگر شیر بچهای را که از زنا به دنیا آمده به بچه دیگر بدهند به واسطه آن شیر بچه به کسی محرم نمیشود; سوم بچه شیر از پستان بمکد، پس اگر شیر را در گلوی او بریزند نتیجه ندارد; چهارم شیر، خالص و با چیز دیگر مخلوط نباشد; پنجم شیر از یک شوهر باشد پس اگر زن شیردهی را طلاق دهند بعد شوهر دیگری کند و از او آبستن شود وتا موقع زاییدن، شیری که از شوهر اوّل داشته باقی باشد ومثلاً هشت دفعه پیش از زاییدن از شیر شوهر اوّل وهفت دفعه بعد از زاییدن از شیر شوهر دوم به بچهای بدهد، آنچه به کسی محرم نمیشود; ششم بچه به واسطه مرض شیر را قی نکند و اگر قی کند بنابر احتیاط واجب کسانی که به واسطه شیر خوردن با آن بچه محرم میشوند، باید با او ازدواج نکنند ونگاه محرمانه هم به او ننمایند; هفتم پانزده مرتبه یا یک شبانه روز به طوریکه در مسأله بعد گفته می‌شود، شیر سیر بخورد یا مقداری شیر به او بدهند که بگویند از آن شیر استخوانش محکم شده وگوشت در بدنش روییده است بلکه اگر ده مرتبه هم به او شیر دهند، احتیاط مستحبّ آن است کسانی که به واسطه شیر خوردن او با او محرم میشوند، ازدواج نکنند ونگاه محرمانه به او ننمایند; هشتم دو سالبچه تمام نشده باشد و اگر بعد از تمام شدن دو سال، او را شیر دهند به کسیمحرم نمیشود، بلکه اگر مثلاً پیش از تمام شدن دو سال، چهارده مرتبه و بعد از آن ، یک مرتبه شیر بخورد به کسی محرم نمیشود، ولی چنانچه از موقع زاییدن زن شیرده بیشتر از دو سال گذشته باشد وشیر اوباقی باشد و بچهای را شیر دهد آن بچه به کسانی که گفته شد، محرممیشود.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که نذر کرده عملی را ترک کند ووقتی را برای آن معیّن نکرده است ؛ اگر از روی فراموشی ، یا ناچاری ، یا ندانستن ، آن عمل را انجام دهد کفّاره بر او واجب نیست . ولی چنانچه از روی اختیارآن را بجا آورد برای دفعة اوّل باید کفّاره بدهد.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که نذر کرده عملی را ترک کند و وقتی برای آن معیّن نکرده است، اگر از روی فراموشی یا ناچاری یا ندانستن، آن عمل را انجام دهد، کفّاره بر او واجب نیست؛ ولی چنانچه از روی اختیار آن را بجا آورد، برای دفعه اوّل باید کفّاره بدهد.
- [آیت الله سیستانی] کسی که نذر کرده عملی را ترک کند ، و وقتی برای آن معیّن نکرده است ، اگر از روی فراموشی یا ناچاری یا غفلت یا اشتباه ، آن عمل را انجام دهد ، یا کسی او را مجبور کند ، یا جاهل قاصر باشد ، کفاره بر او واجب نیست ولی نذر باقی است ، پس اگر بعد از آن از روی اختیار آن را بجا آورد ، باید کفاره بدهد .
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] کسی که نذر کرده عملی را ترک کند و وقتی برای آن معین نکرده است؛ اگر از روی فراموشی یا ناچاری یا ندانستن؛ آن عمل را انجام دهد؛ کفاره بر او واجب نیست ولی بعدا هر وقت از روی اختیار آن را به جا آورد؛ باید کفاره بدهد.
- [امام خمینی] کسی که نذر کرده عملی را ترک کند و وقتی برای آن معین نکرده است. اگر از روی فراموشی، یا ناچاری، یا ندانستن، آن عمل را انجام دهد کفاره بر او واجب نیست. ولی چنانچه از روی اختیار آن را به جا آورد برای دفعه اول باید کفاره بدهد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که نذر کرده عملی را ترک کند و وقتی برای آن معین نکرده است، اگر از روی فراموشی، یا ناچاری، یا ندانستن، آن عمل را انجام دهد کفاره بر او واجب نیست. ولی بعداً هر وقت از روی اختیار آن را به جا آورد، باید به مقداری که در
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که نذر کرده عملی را ترک کند و وقتی برای ان معین نکرده است اگر از روی فراموشی یا ناچاری یا غفلت ان عمل را انجام دهد کفاره بر او واجب نیست ولی بعد هر وقت از روی اختیار ان را به جا اورد باید کفاره بدهد
- [آیت الله خوئی] کسی که نذر کرده عملی را ترک کند و وقتی برای آن معین نکرده است اگر از روی فراموشی یا ناچاری، یا غفلت، آن عمل را انجام دهد کفاره بر او واجب نیست، ولی چنانچه از روی اختیار آن را بهجا آورد باید کفاره بدهد.
- [آیت الله مظاهری] کسی که نذر کرده عملی را ترک کند، اگر از روی فراموشی یا ناچاری یا اشتباه آن عمل را انجام دهد کفّاره بر او واجب نیست.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر نذر کند که تا وقت معیّنی عملی را ترک کند ، بعد از گذشتن آن وقت می تواند آن عمل را بجا آورد و اگر پیش از گذشتن وقت از روی فراموشی یا ناچاری انجام دهد ، چیزی بر او واجب نیست ولی باز هم لازم است که تا آن وقت آن عمل را بجا نیاورد چنانچه دوباره پیش از رسیدن آن وقت بدون عذرآن عمل را انجام دهد ، باید به مقداری که در مسألة پیش گفته شد ،کفّاره بدهد .