کیفیت وقف
کیفیت وقف به انواع روش‌های مکث بر آخر کلمات قرآن اطلاق می‌شود.
فرشی را که برای حسینیّه وقف کرده‌اند، نمی‌شود برای نماز به مسجد ببرند، اگرچه آن مسجد نزدیک حسینیّه باشد مگر آن که کیفیّت وقف بگونه‌ای باشد که شامل آن بشود.
عنوان مسئله:
فرشی را که برای حسینیّه وقف کرده‌اند، نمی‌شود برای نماز به مسجد ببرند، اگرچه آن مسجد نزدیک حسینیّه باشد مگر آن که کیفیّت وقف بگونه‌ای باشد که شامل آن بشود.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- حیاطی را که وقف مسجد کرده‌اند، آیا با گسترش مسجد میتوان حیاط را داخل مسجد کرد و آیا ثواب موعود خواندن نماز در مسجد را دارد؟
- زمینی وقف برای دفن اموات است آیا می‌شود در آن مسجد یا حسینیه یا غسّالخانه ساخت؟ اگر وقف نباشد چه صورتی دارد؟
- کتابخانهای با هدیه کتابهای مردم خیّر در یکی از مساجد دهات تشکیل دادهایم در این صورت آیا می‌شود مقداری از کتابهائی که برای کتابخانه خریداری شده به کتابخانه دیگری در ده که لازمتر است ببریم البته صیغه وقف هم خوانده نشده و هدیه کنندگان هم نوعابه عنوان محیط لازم اهداء کرده‌اند؟
- دو قطعه تابلو که مشتمل بر شمائل حضرت ابوالفضل العباس و حضرت سیدالشهداء 7 است وقف مسجدی کرده‌اند ولی شنیدهایم مراجع تقلید حکم به کراهت دادهاند حال اجازه میفرمائید که صاحبش یعنی واقف عکس آن را بفروشد و وجه آن را به مصرف مسجد برساند یا خیر؟
- شخصی وارد یکی از مساجد شده وضو گرفته وقتی وضوی او تمام شد خادم درب مسجد را بست در این صورت آیا می‌شود با این وضو برود به جای دیگر نماز بخواند در صورتی که آب و وضوخانه هم برای مسجد و نمازگزاران همان مسجد وقف گردیده است؟
- شخصی مسجدی را بنا کرده و حدود اربعه آن را هم مشخّص نموده است، پشت این مسجد زمین دیگری داشت، به فکر افتاد در آن زمین، ساختمانی مثل رستوران یا حمّام درست کند و مسئولیّت آن بعهده خودش باشد و درآمد آن را صرف مسجد نماید، شروع به ساختن کرد و چند ستون آهنی بر پا کرده و دیگران هم در این بنا کمک کرده‌اند، قبل از تکمیل آن، این شخص مرد و حال آن که درباره این زمین و ساختمان نوشتهای مبنی بر وقف بودن نیست و شهود هم وجود ندارد، اکنون ورثه برای تصرّف آن اقدام نمودهاند، تکلیف این زمین چیست؟
- شخصی چند سال است فوت نموده و دارای اولاد نبوده و برادرش وارث او بوده و تمام ماترک او را ارث برده و یک باب خانه او را بعد از فوت او وقف حسینیه کرده که در آن عزاداری حضرت سیدالشهداء 7 بشود لکن هوائی خانه مال شخص متوفی است و مالک زمین کسی دیگر است و واقف از مالک زمین اجازه نگرفته و هنوز هم رضایت ندارد و چون خانه مزبور کوچک و ظرفیت برای اجتماع مردم را ندارد لذا کمتر اجتماع می‌شود و فعلاهم در معرض خرابی است و در جوار آن خانه زمینی قرار دارد در این صورت می‌شود خانه مزبور را که وقف شده با زمین مذکور که در جنب خانه است معاوضه کرد یا نه چون زمین مزبور خیلی بیشتر از آن خانه موقوفه است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] کیفیت وقف لوازم حسینیه
- [آیت الله خامنه ای] کیفیت وقف مسجد
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر زمینی برای حسینیّه وقف شده باشد، آیا می شود بالای آن حسینیّه، مسجد ساخت؟
- [آیت الله بهجت] بر روی برخی از زیلوها اسم مساجد یا عنوان حسینیّه نقش شده، مانند: وقف حسینیّه حضرت ابوالفضل، یا وقف مسجد فاطمیّه، و.... نماز خواندن بر روی چنین نوشته هایی چه حکمی دارد؟ آیا محو آن ها تصرّف غیر جایز در اموال حسینیه و مسجد نیست؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] آیا اثاثیه مسجد و حسینیه از قبیل رحل قرآن، بلندگو، سماور، ظروف و ... را که وقف مسجد و حسینیه نموده اند و یا نذر و هدیه به مسجد و حسینیه شده است، می توان در روضه های خانگی یا مجالس دیگر خارج از مسجد و حسینیه استفاده کرد؟
- [آیت الله سبحانی] مکانی به عنوان حسینیه وقف شده است و لکن پس از چند سال به قصد ایجاد مسجد، تخریب و نیز مبالغی جهت ساخت مسجد از مردم دریافت شده است آیا می توان حسینیه را به مسجد تبدیل نماییم؟
- [آیت الله خامنه ای] شخصی قطعه ای از زمین های خود را برای ساخت حسینیه وقف کرده و ساخت حسینیه مذکور در آنها به پایان رسیده است، ولی بعضی از اهالی قسمتی از حسینیه را تبدیل به مسجد کرده اند و درحال حاضر در آن به عنوان مسجد، نماز جماعت می خوانند، آیا تبدیل حسینیه به مسجد توسط آنان صحیح است؟ و آیا احکام مسجد بر آن قسمت مترتّب می شود؟
- [سایر] کیفیت نماز مسجد مقدس جمکران چگونه است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] زمینی به مساحت 500 متر با مساعدت افراد خیّر خریداری شده و جهت مسجد وقف گردیده است ولی تا به حال وقف محقق نشده و کسی در آن به عنوان مسجد نماز نخوانده است. اکنون متولیان وقف می خواهند در زیرزمین حسینیه و در طبقه همکف مسجد و در طبقه بالای بنای تجاری بسازند، آیا جایز است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا فرش مسجد یا حسینیه را که وقف خاصّ است، می توان در مجالس شخصی، خارج از آنها استفاده کرد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- معامله چیزی که وقف شده باشد باطل است ولی اگر به طوری خراب شود که نتوانند استفادهای را که مال برای آن وقف شده از آن ببرند، مثلاً حصیر مسجدی به طوری پاره شود که نتوانند روی آن نماز بخوانند، فروش آن اشکال ندارد و بنابر احوط وجوبی مراجعه به حاکم شرع در فروش آن بنمایند در صورتی که ممکن باشد، و احوط هم آن است که پول آن را در همان مسجد به مصرفی برسانند که به مقصود وقف کننده نزدیکتر باشد.
- لازم نیست صیغه وقف را به عربی بخوانند بلکه اگر مثلاً بگوید خانه خود را وقف کردم وخودش یا کسی که خانه را برای او وقف کرده یا وکیل یا ولیّ آن کس بگوید قبول کردم وقف صحیح است ولی اگر برای افراد مخصوصی وقف نکند بلکه مثل مسجد ومدرسه برای عموم وقف کند، یا مثلاً بر فقرا یا سادات وقف نماید، قبول کردن کسی لازم نیست بلکه در صورت اوّلی هم قبول لازم نیست اگرچه بنابر احتیاط مستحبّ قبول بهتر است.
- اگر مسجد را برای روضه خوانی چادر بزنند وفرش کنند وسیاهیبکوبند واسباب چای در آن ببرند در صورتی که این کارها به مسجد ضرر نرساند ومانع نماز خواندن نشود، اشکال ندارد.
- اگر بطور غیر معمول سجده کند، مثلاً سینه وشکم را به زمین بچسباند، یا پاها را دراز کند اگرچه هفت عضوی که گفته شد به زمین برسد وصدق سجود فی الجمله بشود، بنابر احتیاط واجب نماز را اعاده کند.
- کسی که نمیخواهد در مسجدی نماز بخواند اگر نداند حوض آن را برای مردم وقف کرده‌اند یا برای کسانی که در آنجا نماز میخوانند، نمیتواند از حوض آن وضو بگیرد، ولی اگر معمولاً کسانی هم که نمیخواهند در آنجا نماز بخوانند از حوض آن وضو میگیرند، میتواند از حوض آن وضو بگیرد.
- مساجدی که در مسیر خیابانها قرار میگیرد و جزو خیابان می‌شود، ظاهر این است که بعد از خیابان شدن از عنوان مسجد بودن خارج می‌شود بنابراین باید در اینگونه موارد ما بین احکام مربوط به عنوان مسجدیّت واحکامی که تابع صدق عنوان مسجد بودن وصدق نکردن آن است وبین احکام وقف تفصیل قائل شد از جمله احکام مسجد این است که حرام است نجس کردن مسجد وواجب است برطرف کردن نجس از مسجد و جائز نیست شخص جنب و یا زن حائض مکث در مسجد کند و دیگر احکامی که تابع عنوان مسجد بودن است، این قبیل احکام با برطرف شدن عنوان مسجدیّت برداشته می‌شود، گرچه احتیاط مستحبّ آن است که با رفتن عنوان مسجدی، آن احکام باز رعایت شود. و از احکام وقف بودن این است که جائز نیست تصرّف کردن در مواد موجود در محل وقف از سنگ وچوب وخود زمین وغیره وجائز نیست خرید وفروش آنها مگر این که با اجازه حاکم شرع یا وکیل او که آنچه پس از خراب شدن قابل فروش بوده باشد، بفروشند ومبلغ آن را در نزدیکترین مسجد دیگری مصرف نمایند و یا خود مواد باقیمانده بنا را در مسجد دیگر نزدیک آن مصرف نمایند و از این بیان حکم مدارس وحسینیههایی که در مسیر خیابانها قرار میگیرند وخراب میشوند، معلوم گردید در صورتی که وقف بوده باشند با خراب کردن آنها زمین ومواد بنا از وقفیّت خارج نمی‌شود وتصرّف در آنها وخرید وفروش آنها جائز نیست مگر با اجازه حاکم شرع یا وکیل اوکه پس از فروش پول آنها را در نزدیکترین مدرسه یا حسینیّه دیگریمصرف کنند و یا خود مواد باقیمانده را در اینگونه محلها با رعایت نزدیکترین آنها بکار ببرند.
- اگر ملکی را وقف کنند که عایدی آن را خرج تعمیر مسجد نمایند و به امام جماعت و به کسی که در آن مسجد اذان میگوید بدهند، در صورتی که بدانند یا گمان داشته باشند که برای هریک چه مقدار معیّن کرده، باید همانطور مصرف کنند و اگر یقین یا گمان نداشته باشند، باید اوّل مسجد را تعمیر کنند و اگر چیزی زیاد آمد، بین امام جماعت و کسی که اذان میگوید بطور مساوی قسمت نمایند، و بهتر آن است که این دو نفر در تقسیم با یکدیگر صلح کنند اگرچه اظهر آن است که به نظر متولی مسجد باید عمل شود.
- مسافر میتواند در مسجد الحرام ومسجد پیغمبر نماز را تمام یا شکسته بخواند اگرچه تمام افضل وشکسته احوط است و همچنین این حکم جاریاست در تمام شهرستان مکه ومدینه و نیز مسافر مخیّر میباشد در مسجد کوفه نمازش را تمام یا شکسته بخواند ولی اگر بخواهد در جایی که او جز مسجد کوفه نبوده و بعد به این مسجد اضافه شده نماز بخواند بهتر آن است که شکسته بخواند و نیز مسافر میتواند در حائر حضرت سید الشهدأ7 نماز را تمام بخواند. ولی احتیاط واجب آن است که اگر دورتر از اطراف ضریح مقدس نماز بخواند، شکسته بجا آورد.
- در جایی که عدّهای مشغول نماز جماعتند، یا نماز آنان تازه تمام شده و صفها به هم نخورده است، اگر انسان بخواهد فرادی یا با جماعت دیگری که بر پا می‌شود، نماز بخواند با شش شرط اذان واقامه از او ساقط می‌شود: اوّل آن که نماز جماعت در مسجد باشد، و اگرچه در مسجد هم نباشد ساقط است گرچه بهتر است برجأ مطلوبیّت اذان واقامه را بگوید، دوم آن که برای آن نماز، اذان واقامه گفته باشند، سوم آن که نماز جماعت باطل نباشد، چهارم آن که نماز او ونماز جماعت در یک مکان باشد، پس اگر نماز جماعت، داخل مسجد باشد و او بخواهد در بام مسجد نماز بخواند، برجأ مطلوبیّت اذان و اقامه بگوید، پنجم آن که نماز او و نماز جماعت اگر ادا نباشد به رجأ مطلوبیّت اذان و اقامه بگوید، ششم آن که وقت نماز او و نماز جماعت مشترک باشد، مثلاً هر دو نماز ظهر یا هر دو نماز عصر بخوانند، یا نمازی که به جماعت خوانده می‌شود، نماز ظهر باشد و او نماز عصر بخواند، یا او نماز ظهر بخواند و نماز جماعت نماز عصر باشد و اگر وقت متّحد نباشد برجأ مطلوبیّت اذان و اقامه بگوید.
- معامله سلف شش شرط دارد: اوّل خصوصیّاتی را که قیمت جنس به واسطه آنها فرق میکند معیّن نمایند ولی دقّت زیاد هم لازم نیست، همین قدر که مردم بگویند خصوصیّات آن معلوم شده کافی است، پس معامله سلف در نان وگوشت وپوست حیوان ومانند اینها که نمی‌شود خصوصیّاتشان را کاملاً معیّن کرد باطل است; دوم پیش از آن که خریدار و فروشنده از هم جدا شوند، خریدار تمام قیمت را به فروشنده بدهد یا به مقدار پول آن از فروشنده طلبکار باشد وطلب خود را بابت قیمت جنس حساب کند و او قبول نماید بشرط آن که وقت ادأ دین رسیده باشد و چنانچه مقداری از قیمت آن را بدهد، اگرچه معامله به آن مقدار صحیح است، ولی فروشنده میتواند معامله همان مقدار را به هم بزند; سوم مدّت را کاملاً معیّن کنند، و اگر مثلاً بگوید تا اوّل خرمن جنس را تحویل میدهم چون مدّت کاملاً معلوم نشده، معامله باطل است; چهارم وقتی را برای تحویل جنس معیّن کنند که در آنوقت، جنس به قدری کمیاب نباشد که فروشنده نتواند آن را تحویل دهد; پنجم جای تحویل جنس را معیّن نماید در صورتی که اختلاف جاها موجب خسارت بشود یا رساندن آن زحمت داشته باشد که موجب غرر بشود ولی اگر از حرفهای آنان جای آن معلوم باشد، لازم نیست اسم آنجا را ببرند; ششم وزن یا پیمانه یا عدد آن را معیّن کنند، ولی باید مثل بعضی از اقسام گردو وتخم مرغ تفاوت افراد آن به قدری کم باشد که مردم به آن اهمیّت ندهند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] فرشی را که برای حسینیه وقف کرده‌اند، نمیتوان برای استفادههای دیگر، حتی برای نماز به مسجد یا غیر مسجد ببرند، اگرچه آن مسجد نزدیک حسینیه باشد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] فرشی را که برای حسینیه وقف کرده‌اند نمی‌شود برای نماز به مسجد ببرند، اگر چه آن مسجد نزدیک حسینیه باشد.
- [آیت الله بروجردی] فرشی را که برای حسینیه وقف کرده‌اند، نمی‌شود برای نماز به مسجد ببرند، اگر چه آن مسجد نزدیک حسینیه باشد.
- [آیت الله سیستانی] فرشی را که برای حسینیه وقف کرده‌اند، نمی‌شود برای نماز به مسجد ببرند، اگرچه آن مسجد نزدیک حسینیه باشد، ولی اگر ملک حسینیه باشد، با اجازه متولّی می‌شود بهجای دیگر منتقل نمود.
- [آیت الله وحید خراسانی] فرشی را که برای حسینیه وقف کرده اند نمی شود برای نماز به مسجد ببرند اگرچه ان مسجد نزدیک حسینیه باشد
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] فرشی را که برای حسینیه وقف کرده اند؛ نمی شود برای نماز به مسجد ببرند؛ اگرچه آن مسجد نزدیک حسینیه باشد.
- [امام خمینی] فرشی را که برای حسینیه وقف کرده‌اند، نمی‌شود برای نماز به مسجد ببرند، اگر چه آن مسجد نزدیک حسینیه باشد.
- [آیت الله اردبیلی] فرشی را که برای حسینیه وقف کرده‌اند، نمی‌شود برای نماز به مسجد ببرند، اگرچه آن مسجد نزدیک حسینیه باشد و به طور کلی هر چه را که برای مکان یا جهت خاصی وقف شده باشد، نباید به محلّ دیگری انتقال دهند یا استفاده دیگری از آن بنمایند.
- [آیت الله نوری همدانی] فرشی را که برای حسینیه وقف کرده اند ، نمی شود برای نماز به مسجد ببرند ، اگر چه آن مسجد نزدیک حسینیه باشد .
- [آیت الله سبحانی] فرشی را که برای حسینیه وقف کرده اند، نمی شود برای نماز به مسجد ببرند، اگر چه آن مسجد نزدیک حسینیه باشد.