در این‌باره از دو جهت به این بحث می‌پردازیم. 1. عواملی که موجب نماز آیات می‌شود؛ نماز آیات به جهت وقوع یکی از این حوادث واجب می‌شود: زلزله، گرفتن خورشید، گرفتن ماه (هر چند که قسمتی از خورشید و ماه باشد)، رعد و برق، بادهای سیاه و سرخ و مانند اینها، در صورتی که بیشتر مردم بترسند. پس اگر در رعد و برق و وزش بادهای شدید، ترس و وحشت فقط برای شخص اتفاق بیافتد، نماز آیات بر وی واجب نیست. 2. کیفیت نماز آیات؛ این نماز دو رکعت است و در هر رکعت پنج رکوع دارد که جمعا ده رکوع می‌شود که آن را می‌توان به یکی از این دو صورت بجا آورد: الف: بعد از نیت، تکبیرة الاحرام گفته و سپس حمد و سوره را می‌‌خواند و به رکوع می‌‌رود سپس سر از رکوع برداشته بار دیگر حمد و سوره را می‌‌خواند و به رکوع می‌رود و آن گاه سر از رکوع برداشته به خواندن حمد و سوره می‌‌پردازد و همچنین تا پنج رکوع آن گاه بعد از رکوع پنجم به سجده می‌رود و بعد از سجده دوم برخاسته و رکعت دوم را نیز مانند رکعت اول را انجام می‌دهد و پس از سر برداشتن از سجده دوم تشهد می‌خواند و سلام می‌دهد و در این نماز فرقی بین این نیست که در ده بار حمد و سوره خواندن یک سوره را تکرار کند و یا ده سوره متفاوت بخواند. ب: بعد از نیت، تکبیرة الاحرام گفته و سپس سوره حمد را خوانده و یک سوره کامل را پنج قسمت می کند، آن گاه بعد از حمد یک قسمت از آن سوره را می‌خواند و به رکوع می‌رود و سر از رکوع برداشته بدون این که حمد را تکرار کند قسمت دوم از همان سوره را می‌خواند و به رکوع می‌رود و مجدداً برخاسته قسمت سوم آن سوره را می‌خواند و به رکوع می رود و همچنین تا رکوع پنجم به طوری که قبل از رکوع پنجم همۀ سوره تمام شود و رکوع پنجم را به جای آورده و سر از رکوع برداشته و به سجده می‌رود و پس از سجده دوم برخاسته رکعت دوم را نیز به همین ترتیب به جا می آورد.[1] [1] . ر.ک: توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج ‏1، ص 813، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق.
آیا میتوان در نماز آیات یک سوره را به پنج قسمت تقسیم کرده و قبل از هر رکوع یک قسمت آنرا بخوانیم؟ آیا می توان در نماز آیات، بعد از هر رکوع یک حمد بخوانیم و بعد از حمد قطعات سوره دیگری را که به پنج قسمت تقسیم کردیم، بخوانیم؟
در اینباره از دو جهت به این بحث میپردازیم.
1. عواملی که موجب نماز آیات میشود؛
نماز آیات به جهت وقوع یکی از این حوادث واجب میشود: زلزله، گرفتن خورشید، گرفتن ماه (هر چند که قسمتی از خورشید و ماه باشد)، رعد و برق، بادهای سیاه و سرخ و مانند اینها، در صورتی که بیشتر مردم بترسند. پس اگر در رعد و برق و وزش بادهای شدید، ترس و وحشت فقط برای شخص اتفاق بیافتد، نماز آیات بر وی واجب نیست.
2. کیفیت نماز آیات؛
این نماز دو رکعت است و در هر رکعت پنج رکوع دارد که جمعا ده رکوع میشود که آن را میتوان به یکی از این دو صورت بجا آورد:
الف: بعد از نیت، تکبیرة الاحرام گفته و سپس حمد و سوره را میخواند و به رکوع میرود سپس سر از رکوع برداشته بار دیگر حمد و سوره را میخواند و به رکوع میرود و آن گاه سر از رکوع برداشته به خواندن حمد و سوره میپردازد و همچنین تا پنج رکوع آن گاه بعد از رکوع پنجم به سجده میرود و بعد از سجده دوم برخاسته و رکعت دوم را نیز مانند رکعت اول را انجام میدهد و پس از سر برداشتن از سجده دوم تشهد میخواند و سلام میدهد و در این نماز فرقی بین این نیست که در ده بار حمد و سوره خواندن یک سوره را تکرار کند و یا ده سوره متفاوت بخواند.
ب: بعد از نیت، تکبیرة الاحرام گفته و سپس سوره حمد را خوانده و یک سوره کامل را پنج قسمت می کند، آن گاه بعد از حمد یک قسمت از آن سوره را میخواند و به رکوع میرود و سر از رکوع برداشته بدون این که حمد را تکرار کند قسمت دوم از همان سوره را میخواند و به رکوع میرود و مجدداً برخاسته قسمت سوم آن سوره را میخواند و به رکوع می رود و همچنین تا رکوع پنجم به طوری که قبل از رکوع پنجم همۀ سوره تمام شود و رکوع پنجم را به جای آورده و سر از رکوع برداشته و به سجده میرود و پس از سجده دوم برخاسته رکعت دوم را نیز به همین ترتیب به جا می آورد.[1] [1] . ر.ک: توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنیهاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج 1، ص 813، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق.
- [آیت الله خوئی] آیا به جای سوره بعد از حمد در صلوات یومیه و در نماز آیات بطور تقطیع میتوان سوره حمد را خواند؟
- [سایر] سلام، 1. جا بجایی عمدی ذکر رکوع و سجود چه حکمی دارد؟ 2. آیا میتوان بعد از سورهی حمد در نماز، به جای سوره، یک بار دیگر حمد را خواند؟ یعنی در هر رکعت دو مرتبه سوره حمد را خواند؟
- [آیت الله خامنه ای] این که در رابطه با نماز آیات فرمودهاید، سوره را میتوان به پنج قسمت تقسیم کرد، آیا منظور از هر قسمت، یک آیه است یا میتوان آیهای را به دو قسمت تقسیم کرد؛ مثل این که (لم یلد) یک قسمت و (ولم یولد) یک قسمت باشد؟
- [آیت الله خامنه ای] در نمازهایی که حمد و سوره در آنها باید بلند خوانده شود اگر در نماز جماعت در رکعت آخر به امام ملحق شویم آیا پس از ایستادن برای رکعت دوم باید حمد و سوره را بلند بخوانیم؟
- [آیت الله بهجت] آیا در خواندن نماز آیات، پس از تمام شدن هر سوره، باید حمد را دوباره خواند؟
- [آیت الله بهجت] اگر سهوا سوره را قبل از حمد بخوانیم، آیا سجده سهو واجب می شود؟
- [آیت الله بهجت] آیا در نمازهای واجب، می توان بعد از حمد به جای سوره، بار دیگر سوره ی حمد را تکرار نمود؟
- [آیت الله خامنه ای] می خواستم بدانم اگر در نماز ذکری را بجای ذکر دیگر بگوییم مثلاً ذکر سجده را بجای رکوع یا بجای تسبیحات اربعه حمد را بخوانیم حکم چیست؟
- [آیت الله سبحانی] در حمد و سوره نمازها کدام یک از قرائات متداوّل است؟ اگر چنانچه طبق قرائت عاصم و غیر آن که غیر معروف است نماز بخوانیم، آیا اشکال دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا میتوانیم نافلههای شبانه روز را چه با بودن وقت یا نبودن وقت، با حمد تنها و بدون سوره بخوانیم؟
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر در یک رکعت از نماز ایات پنج مرتبه حمد و سوره بخواند و در رکعت دیگر یک حمد بخواند و سوره را پنج قسمت کند مانعی ندارد
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر در یک رکعت از نماز آیات؛ پنج مرتبه حمد و سوره بخواند و در رکعت دیگر یک حمد بخواند و سوره را پنج قسمت کند مانعی ندارد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر در یک رکعت از نماز آیات، پنج مرتبه حمد و سوره بخواند و در رکعت دیگر یک حمد بخواند و سوره را پنج قسمت کند، مانعی ندارد.
- [آیت الله بهجت] اگر در یک رکعت از نماز آیات، پنج مرتبه حمد و سوره بخواند و در رکعت دیگر یک حمد بخواند و سوره را پنج قسمت کند، مانعی ندارد.
- [آیت الله مظاهری] اگر در یک رکعت از نماز آیات، پنج مرتبه حمد و سوره بخواند و در رکعت دیگر یک حمد بخواند و سوره را پنج قسمت کند مانعی ندارد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر در یک رکعت از نماز آیات ، پنج مرتبه حمد و سوره بخواند و در رکعت دیگر یک حمد بخواند و سوره را پنج قسمت کند مانعی ندارد .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر در یک رکعت از نماز آیات، پنج مرتبه حمد و سوره بخواند و در رکعت دیگر یک حمد بخواند و سوره را پنج قسمت کند اشکال ندارد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر در یک رکعت از نماز آیات، پنج مرتبه حمد و سوره بخواند و در رکعت دیگر یک حمد بخواند و سوره را پنج قسمت کند مانعی ندارد.
- [آیت الله بروجردی] اگر در یک رکعت از نماز آیات پنج مرتبه حمد و سوره بخواند و در رکعت دیگر یک حمد بخواند و سوره را پنج قسمت کند، مانعی ندارد.
- [آیت الله خوئی] اگر در یک رکعت از نماز آیات، پنج مرتبه حمد و سوره بخواند و در رکعت دیگر یک حمد بخواند و سوره را پنج قسمت کند، مانعی ندارد.