این مسئله در رساله های عملیه چنین آمده است: کسی که چند نماز از او قضا شده و شماره آنها را نمیداند،[1] مثلًا نمیداند چهار تا بوده یا پنج تا، چنانچه مقدار کمتر را بخواند کافی است،[2] و همچنین اگر شماره آنها را میدانسته و فراموش کرده اگر مقدار کمتر را بخواند کفایت میکند.[3] ،[4] [1] (مکارم:) مثلًا نمیداند دو نماز بوده یا سه نماز، کافی است مقدار کمتر را بخواند، امّا اگر قبلًا شماره آنها را میدانسته، ولی به واسطه سهل انگاری فراموش کرده، احتیاط واجب آن است که مقدار بیشتر را بخواند. [2] (فاضل:) لکن احتیاط واجب آن است، چنانچه شماره آنها را قبلًا میدانسته و بعد فراموش نموده مقدار زیادتر را بخواند. [3] (بهجت:) چنانچه برای او مشکل نیست و عسر و حرج در کار نباشد، لازم است آن قدر نماز بخواند تا علم پیدا کند به مقدار نمازهای قضا شده یا این که بیشتر نماز قضا خوانده است، و اگر تحصیل علم ممکن نیست، به مقداری که اطمینان پیدا کند، نماز بخواند؛ و اگر آن هم نشد، به قدری که گمان پیدا کند؛ و این احتیاطات، در صورتی است که میداند یا احتمال میدهد که سابقاً مقدار آنها را میدانسته و الّا فقط به قدری که یقین دارد نماز بخواند و در مورد مقدار بیشتر، احتیاط کردن خوب است، ولی ظاهر این است که لازم نیست. (گلپایگانی، خوئی، تبریزی، سیستانی، زنجانی، صافی:) مسأله کسی که مثلًا چند نماز صبح یا چند نماز ظهر از او قضا شده و شماره آنها را نمیداند مثلًا نمیداند که سه یا چهار یا پنج نماز بوده، چنانچه مقدار کمتر را بخواند کافی است. ولی بهتر آن است که به قدری نماز بخواند که یقین کند تمام آنها را خوانده است؛ مثلًا اگر فراموش کرده که چند نماز صبح از او قضا شده است و یقین دارد که بیشتر از ده نماز نبوده (خوئی، تبریزی، سیستانی: احتیاطاً) ده نماز صبح بخواند. (خوئی، تبریزی، سیستانی:) یا فراموش کرده، .. (زنجانی:) و احتیاط مستحب آن است که مقدار بیشتر را بخواند؛ بخصوص اگر شماره آنها را میدانسته و فراموش کرده، مثلًا اگر فراموش کرده که چند نماز صبح از او قضا شده و یقین دارد که بیشتر از ده نبوده، به احتیاط مستحب ده نماز صبح بخواند. (گلپایگانی، صافی:) ولی اگر شماره آنها را میدانسته و فراموش کرده ... . [4] توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج1، ص 754، مسئله 1383.
این مسئله در رساله های عملیه چنین آمده است: کسی که چند نماز از او قضا شده و شماره آنها را نمیداند،[1] مثلًا نمیداند چهار تا بوده یا پنج تا، چنانچه مقدار کمتر را بخواند کافی است،[2] و همچنین اگر شماره آنها را میدانسته و فراموش کرده اگر مقدار کمتر را بخواند کفایت میکند.[3] ،[4]
[1] (مکارم:) مثلًا نمیداند دو نماز بوده یا سه نماز، کافی است مقدار کمتر را بخواند، امّا اگر قبلًا شماره آنها را میدانسته، ولی به واسطه سهل انگاری فراموش کرده، احتیاط واجب آن است که مقدار بیشتر را بخواند. [2] (فاضل:) لکن احتیاط واجب آن است، چنانچه شماره آنها را قبلًا میدانسته و بعد فراموش نموده مقدار زیادتر را بخواند. [3] (بهجت:) چنانچه برای او مشکل نیست و عسر و حرج در کار نباشد، لازم است آن قدر نماز بخواند تا علم پیدا کند به مقدار نمازهای قضا شده یا این که بیشتر نماز قضا خوانده است، و اگر تحصیل علم ممکن نیست، به مقداری که اطمینان پیدا کند، نماز بخواند؛ و اگر آن هم نشد، به قدری که گمان پیدا کند؛ و این احتیاطات، در صورتی است که میداند یا احتمال میدهد که سابقاً مقدار آنها را میدانسته و الّا فقط به قدری که یقین دارد نماز بخواند و در مورد مقدار بیشتر، احتیاط کردن خوب است، ولی ظاهر این است که لازم نیست. (گلپایگانی، خوئی، تبریزی، سیستانی، زنجانی، صافی:) مسأله کسی که مثلًا چند نماز صبح یا چند نماز ظهر از او قضا شده و شماره آنها را نمیداند مثلًا نمیداند که سه یا چهار یا پنج نماز بوده، چنانچه مقدار کمتر را بخواند کافی است. ولی بهتر آن است که به قدری نماز بخواند که یقین کند تمام آنها را خوانده است؛ مثلًا اگر فراموش کرده که چند نماز صبح از او قضا شده است و یقین دارد که بیشتر از ده نماز نبوده (خوئی، تبریزی، سیستانی: احتیاطاً) ده نماز صبح بخواند. (خوئی، تبریزی، سیستانی:) یا فراموش کرده، .. (زنجانی:) و احتیاط مستحب آن است که مقدار بیشتر را بخواند؛ بخصوص اگر شماره آنها را میدانسته و فراموش کرده، مثلًا اگر فراموش کرده که چند نماز صبح از او قضا شده و یقین دارد که بیشتر از ده نبوده، به احتیاط مستحب ده نماز صبح بخواند. (گلپایگانی، صافی:) ولی اگر شماره آنها را میدانسته و فراموش کرده ... . [4] توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج1، ص 754، مسئله 1383.
- [آیت الله بهجت] من می دانم نماز قضا دارم. اما نمی دانم نماز صبح است یا ظهر یا عصر. وظیفه ی من چیست؟
- [آیت الله بهجت] تعداد نمازهایی که نخوانده ام زیاد است و نمی دانم چه قدر است، آیا غیر از قضا برای جبران آن ها می توان کار دیگری کرد؟
- [آیت الله بهجت] کسی که ترتیب را در نمازهای قضا رعایت نکرده، وظیفه اش چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر پدری اصلاً نماز نخوانده باشد، آیا همه نمازهای او قضا دارد و انجام آنها بر پسر بزرگ او واجب است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اینجانب دختر بزرگ خانواده می باشم. پدرم از دنیا رفته است و می دانم که نماز قضا دارد. لطفاً وظیفه من رابیان کنید.
- [آیت الله بهجت] شخصی در بیمارستانی که تا محلّ خودش بیش از ده فرسخ فاصله دارد، بیش از یک ماه بستری بوده و نمازهای یومیّه ی خود را نخوانده است، اکنون نمازها را چگونه قضا کند؟
- [آیت الله خامنه ای] در دوران جوانی نمازهای ظهر و عصر من بیشتر از نمازهای مغرب و عشا و صبح قضا شده اند که پشت سر هم بودن و تعداد و ترتیب آنها را نمی دانم. آیا در این مورد باید نماز دوره ای خوانده شود؟ و نماز دوره ای چیست؟ امیدواریم توضیح فرمایید.
- [آیت الله بهجت] آیا نمازهای مستحبی قضا دارند؟
- [آیت الله سیستانی] نمازهایی که قضا شده می خواستم بخوانم ولی تعدادش را نمی دانم، چکنم؟
- [آیت الله بهجت] اینجانب نمی دانم نماز قضا دارم یا نه، و اصلاً به یاد نمی آورم. تکلیف چیست؟
- [آیت الله مظاهری] نمازهای یومیهای که زن در حال حیض نخوانده، قضا ندارد ولی روزههای واجب را باید قضا کند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . نمازهای یومیه ای که در حال حیض نخوانده، قضا ندارد ولی روزه های واجب را باید قضا نماید.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] نمازهای یومیه ای که زن در حال حیض نخوانده قضا ندارد. ولی روزه های واجب را باید قضا نماید.
- [آیت الله بروجردی] نمازهای یومیهای که زن در حال حیض نخوانده قضا ندارد؛ ولی روزههای واجب را باید قضا نماید.
- [امام خمینی] نمازهای یومیه ای که زن در حال حیض نخوانده، قضا ندارد، ولی روزه های واجب را باید قضا نماید.
- [آیت الله مکارم شیرازی] نمازهای روزانه که زن در حال حیض نخوانده قضا ندارد، ولی روزه واجب را باید قضا کند.
- [آیت الله نوری همدانی] نمازهای یومیه که زن در حای حیض نخوانده ، قضا ندارد ، ولی روزه های واجب را باید قضا نماید .
- [آیت الله سبحانی] نمازهای یومیه ای که زن در حال حیض نخوانده، قضا ندارد ولی روزه های واجب را باید قضا نماید.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که نماز واجب خود را در وقت آن نخوانده، باید قضای آن را به جا آورد، اگر چه در تمام وقت نماز خواب مانده یا به واسطه مستی نماز نخوانده باشد، ولی نمازهای یومیه ای را که زن در حال حیض یا نفاس نخوانده قضا ندارد. و هم چنین کسی که در تمام وقت بدون عمد بیهوش بوده قضا بر او واجب نیست.
- [آیت الله بهجت] نمازهای یومیهای که زن در حال حیض نخوانده، قضا ندارد، ولی روزههای واجب را باید قضا نماید. مسائل متفرقه حیض