حکم نماز جماعت: نماز جماعت از مهم ترین مستحبّات و از بزرگ ترین شعایر اسلامی است. و در روایات، فوق العاده روی آن تکیه شده است و مستحب است نمازهای واجب خصوصاً نمازهای یومیه را به جماعت بخوانند و در نماز صبح و مغرب و عشا، خصوصاً برای همسایه مسجد و کسی که صدای اذان مسجد را می‏شنود بیشتر سفارش شده است‏.[1] اقتداء به امام جماعت اهل سنت را اکثر مراجع معظم تقلید شیعه جایز دانسته اند. فتوای برخی از آنان به شرح زیر است: حضرات آیات: امام خمینی ره: شیعیان، می توانند به امام جماعت اهل تسنّن اقتدا نمایند.[2] خامنه ای: مشارکت با آنان در نماز جمعه و جماعتشان از جهت حفظ وحدت اشکال ندارد. و سجده بر فرش و مانند آن هم به جهت حفظ وحدت جایز است.[3] خوئی ره و تبریزی ره: جایز است شرکت کردن در مساجد اهل سنت و بجا آوردن نماز با اهل سنت صحیح است، به شرط این که قرائت نماز را خود اقتدا کننده بخواند.[4] تبریزی ره:اگر برای نماز در مکانی از مسجد اهل سنت بایستد که قسمتی از آن سنگی باشد که می توان بر آن سجده کرد، واجب است بر همان سنگ سجده کند.[5] [1] توضیح المسائل (المحشی للامام الخمینی)، ج 1، ص 767 – 768، م 1399. [2] استفتائات حضرت امام خینی (ره)، ج 1، ص 279، س 484، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ پنجم، 1380ش؛ امام خمینی، الرسائل العشر، ص 64، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ‏قم، چاپ اول، 1420ق. [3] . حسینی خامنه‌ای، سید علی، اجوبة الاستفتاءات، ص 120 – 121، س 599، 600 و 601، دفتر معظم له، قم، چاپ اول، 1424ق. [4] خوئی، سید أبو القاسم،‏صراط النجاة (مع حواشی التبریزی)، ج ‏3، ص‏ 74،مکتب نشر المنتخب‏، قم، چاپ اول، 1416ق. [5] همان.
حکم نماز جماعت چیست؟ بنده در منطقه سنی نشین زندگی می کنم. آیا می توانم با آنها در نماز جماعت شرکت کنم؟ چه طور این کار را انجام بدهم؟
حکم نماز جماعت:
نماز جماعت از مهم ترین مستحبّات و از بزرگ ترین شعایر اسلامی است. و در روایات، فوق العاده روی آن تکیه شده است و مستحب است نمازهای واجب خصوصاً نمازهای یومیه را به جماعت بخوانند و در نماز صبح و مغرب و عشا، خصوصاً برای همسایه مسجد و کسی که صدای اذان مسجد را میشنود بیشتر سفارش شده است.[1]
اقتداء به امام جماعت اهل سنت را اکثر مراجع معظم تقلید شیعه جایز دانسته اند. فتوای برخی از آنان به شرح زیر است:
حضرات آیات:
امام خمینی ره: شیعیان، می توانند به امام جماعت اهل تسنّن اقتدا نمایند.[2]
خامنه ای: مشارکت با آنان در نماز جمعه و جماعتشان از جهت حفظ وحدت اشکال ندارد. و سجده بر فرش و مانند آن هم به جهت حفظ وحدت جایز است.[3]
خوئی ره و تبریزی ره: جایز است شرکت کردن در مساجد اهل سنت و بجا آوردن نماز با اهل سنت صحیح است، به شرط این که قرائت نماز را خود اقتدا کننده بخواند.[4]
تبریزی ره:اگر برای نماز در مکانی از مسجد اهل سنت بایستد که قسمتی از آن سنگی باشد که می توان بر آن سجده کرد، واجب است بر همان سنگ سجده کند.[5] [1] توضیح المسائل (المحشی للامام الخمینی)، ج 1، ص 767 – 768، م 1399. [2] استفتائات حضرت امام خینی (ره)، ج 1، ص 279، س 484، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ پنجم، 1380ش؛ امام خمینی، الرسائل العشر، ص 64، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، قم، چاپ اول، 1420ق. [3] . حسینی خامنهای، سید علی، اجوبة الاستفتاءات، ص 120 – 121، س 599، 600 و 601، دفتر معظم له، قم، چاپ اول، 1424ق. [4] خوئی، سید أبو القاسم،صراط النجاة (مع حواشی التبریزی)، ج 3، ص 74،مکتب نشر المنتخب، قم، چاپ اول، 1416ق. [5] همان.
- [آیت الله سبحانی] آیا اقتداء به اهل سنت در مناطق سنّی نشین، صوری است و یا جدی و واقعی؟
- [سایر] با توجه به این که بنده در محل سنی نشین(شافعی مسلک) زندگی می کنم و از طرف آنها درخواست شده که بنده به عنوان امام جماعت نماز تراویح این نماز را بر پا کنم. آیا بنده که شیعه هستم می توانم چنین کاری را انجام دهم هر چند در حالت تقیه باشیم؟
- [سایر] من در یک منطقه سنی نشین تدریس میکنم که محصلی از من پرسید چرا میگوییم در سر نماز تیر از بدن حضرت علی(ع) در آوردند و در جای دیگر میگوییم ایشان در نماز انگشتر خود را هدیه دادند آیا تناقض نیست؟ خواهشمندم پاسخ برای اهل سنت باشد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] آیا شرکت در نماز جماعت اهل سنّت و خواندن نمازهای یومیه با آنها، کافی است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شرکت در نماز جماعت اهل سنّت، آیا اختصاص به مسجدالحرام و مسجدالنبی دارد، یا در مساجد دیگر هم کافی است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شرکت در نماز جماعت اهل سنّت و خواندن نمازهای یومیّه با آنها، آیا کفایت از نماز واجب می کند؟
- [سایر] چرا اهل تسنن به صحیح بخاری معتقدند، او کیست و از کدام منطقه است؟
- [آیت الله بهجت] گاهی در نماز جماعت اهل سُنّت پس از رکوع، قنوت می خوانند. تکلیف شیعیانی که در نماز جماعت آن ها شرکت کرده اند چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] گاهی در نماز جماعت اهل سنت پس از رکوع قنوت می خوانند، تکلیف شیعیانی که در نماز جماعت آنها شرکت کردهاند چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] هنگام شرکت در نماز جماعت برادران اهل سنت، بعد از قرائت سوره حمد توسط امام جماعت، کلمه (آمین) با صدای بلند و به صورت دسته جمعی گفته می شود، این کار چه حکمی دارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] چنانچه یکی از اولاد از نظر سنّی بزرگتر و دیگری از جهت بلوغ بزرگتر باشد قضاء نماز بر اولّی واجب است.
- [آیت الله سیستانی] از نظر اهل سنّت، زن از همه تَرَکه شوهر اعمّ از منقول و غیرمنقول مانند زمین و غیره، ارث میبرد. حال آنکه از نظر مذهب امامیه، زن از اصل زمین یا قیمت آن ارث نمیبرد و تنها از قیمت بنا و درختان ارث میبرد، نه اصل آنها. بنابراین اگر مذهب اهل سنّت بر شیعه نافذ باشد به گونهای که زن سنّی مذهب از زمین و اصل بنا و درختان ارث ببرد، در صورتی که دیگر ورثه امامی مذهب باشند، زن امامی مذهب نیز میتواند میراثی را که از زمین و اصل بنا و درختان به او میرسد، بگیرد که سایر ورثه اهل سنت باشند.
- [آیت الله سیستانی] نظر اهل سنّت آن است که مازاد سهمالارث میراث بر آن، به عَصَبه میت مانند برادر او داده میشود. لکن نظر مذهب امامیه خلاف آن است، مثلاً اگر مردی بمیرد و تنها دختری و برادری داشته باشد، از نظر امامیه باید نیمی از ارث را به دختر به عنوان سهمالارث و نیم دیگر را به عنوان ردّ به او بپردازند و به برادر میت سهمی تعلّق نمیگیرد. لکن نظر اهل سنّت آن است که در این فرض نیمی از ارث میت به برادر پرداخت میشود، چون که از عصبه میت به شمار میرود. حال اگر مذهب اهل سنّت بر وارث امامی مذهب نافذ باشد و مازاد سهمالارث به او پرداخت نشود، عصبه میت اگر امامی مذهب باشند، میتوانند از باب قاعده مقاصّه نوعی، مازاد سهمالارث وارثِ سنّی مذهب را بگیرند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] در جماعتی که مردان و زنان شرکت دارند اذان و اقامه نماز جماعت را باید مرد بگوید، ولی در جماعت زنان اذان و اقامه زنان کافی است.
- [آیت الله مظاهری] کسی که در نماز جمعه شرکت نمیکند میتواند در اوّل وقت و در حین نماز جمعه نماز ظهر را به جماعت یا فرادی بخواند.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که نماز را به جماعت خوانده، چه در آن نماز امام بوده باشد و چه مأموم، مستحبّ است همان نماز را دوباره به عنوان امام جماعت بخواند، ولی اگر بخواهد به عنوان مأموم دوباره در جماعت شرکت کند، باید به قصد رجاء نماز را بخواند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] زنان می توانند در نماز جمعه شرکت کنند و نمازشان صحیح است و مجزی از نماز ظهر است اما به تنهایی (بدون شرکت مردان) نمی توانند نماز جمعه تشکیل دهند چنانکه نمی توانند مکمل عدد لازم 5 نفر هم باشند، زیرا نماز جمعه با شرکت مردان منعقد می شود. _______ 1 پیرامون شرائط، موانع، مبطلات، خلل، شک، سهو و غیره به فصل مربوط به نماز جماعت مراجعه شود. _______
- [آیت الله جوادی آملی] .اذان و اقامه در چند مورد ساقط می شوند: یکم: کسی که وارد نماز جماعتی شده و می خواهد با آن جماعت نماز بخواند, در صورتی که برای آن نماز جماعت , اذان و اقامه گفته شده باشد , اذان و اقا مه از او ساقط است , هر چند او هنگام اذان و اقامه حاضر نبوده و بعضی از رکعت ها را ادراک نکرده باشد، اگر این نماز جماعت در مسجد برگزار شد , نباید برای نماز خود اذان و اقامه بگوید. دوم: کسی که برای اقامه نماز مستقل وارد مسجدی شد که در آن، نماز جماعت صحیح با اذ ان و اقامه برگزار شد و او در آن نماز شرکت نکرده یا بعد از تمام شدن نماز جماعت وارد شد , به شرط آنکه تمام صف ها پراکنده نشده باشند; حتی یک صف هم باقی باشد اذان و اقامه از او ساقط است; چه بخواهد نماز را به تنهایی بخواند یا به جماعت و در صورت جماعت , چه امام با شد و چه مأموم.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر امام و مأموم بخواهند پس از نماز جمعه، نماز ظهر را احتیاطاً بجا آوردند می توانند آنرا به جماعت برگزار کنند ولی مأمومی که در نماز جمعه شرکت نکرده نمی تواند به این نماز اقتدا کند و اگر به این نماز اقتدا کند از نماز ظهر او مجزی نیست و باید آن را اعاده نماید.
- [آیت الله شبیری زنجانی] امام جماعت باید بالغ و عاقل و شیعه دوازده امامی و عادل و حلالزاده باشد و نماز را به طور صحیح بخواند و نیز اگر مأموم مرد است، امام او هم باید مرد باشد و اقتدا کردن به بچه ممیّز که خوب و بد را میفهمد، بنا بر احتیاط واجب صحیح نیست؛ ولی بچه ممیّز، میتواند در نماز جماعت شرکت کند و اقتدا نماید و احکام جماعت هم بر آن بار میشود.