امام جماعت
امام جماعت به معنی پیش نمازاست واز آن در باب صلاة، سخن رفته است. ومهم‌ترین مباحث آن عبارت است از:
کسی که نماز را به جماعت خوانده، چه در آن نماز امام بوده باشد و چه مأموم، مستحبّ است همان نماز را دوباره به عنوان امام جماعت بخواند، ولی اگر بخواهد به عنوان مأموم دوباره در جماعت شرکت کند، باید به قصد رجاء نماز را بخواند.
عنوان مسئله:
کسی که نماز را به جماعت خوانده، چه در آن نماز امام بوده باشد و چه مأموم، مستحبّ است همان نماز را دوباره به عنوان امام جماعت بخواند، ولی اگر بخواهد به عنوان مأموم دوباره در جماعت شرکت کند، باید به قصد رجاء نماز را بخواند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا زودتر گفتن اذکار و اقوال توسط مأموم نسبت به امام جماعت، خللی در نماز مأموم ایجاد میکند یا نه؟
- اگر امام جماعت در بعضی از افعال نماز اشتباه کند (مثل این که در رکعت اول نماز، قنوت بخواند یا در نماز چهار رکعتی، بعد از رکعت سوم تشهد بخواند یا سلام بدهد)، مأموم در این موقعیت، چه وظیفهای دارد؟
- مأموم موقعی به نماز جماعت میرسد که امام جماعت در حال خواندن تشهد آخر نماز است. در این حال، اقتدا میکند و مینشیند تا ثواب جماعت را درک کند. سؤال این است که آیا به صورت معمولی بنشیند یا به حالت تجافی؟ و تشهد را با امام بخواند یا ساکت باشد؟ و موقع سلام دادن امام چه کند؟
- اگر مأموم در بین نماز جماعت، سهوا (ولو با برخورد شخص دیگری با او) از امام جماعت جلوتر قرار بگیرد، ولی بلافاصله به جای خود که عقبتر از امام است برگردد، نماز جماعتش صحیح است یا نه؟
- جایی نماز جماعت برقرار شده و شخصی وارد می‌شود که امام جماعت را نمیشناسد. این شخص نسبت به یکی از مأمومین از جهت دارا بودن شرایط امام جماعت آشنایی دارد و به جای امام جماعت، به این مأموم اقتدا میکند. آیا این گونه نماز جماعت، از نظر شرع مقدّس اسلام صحیح است یا خیر؟
- با توجه به این که بسیاری از نمازهای استیجاری، از باب احتیاط خوانده می‌شود، آیا کسی که برای خواندن نماز میّت اجیر شده، میتواند این نمازها را به جماعت و در حالی که مأموم است، بخواند؟
- اگر فتوای مرجع تقلید مأموم این باشد که چنانچه مأموم یک نفر باشد، میتواند مساوی با امام بایستد؛ ولی مرجع تقلید امام جماعت، مساوی ایستادن را اجازه ندهد، آیا مأموم میتواند مساوی با امام بایستد؟
- شخصی از دنیا رفته و نماز قضا برعهده او باقی مانده است، آیا شخص دیگری که نماز قضای او را تبرّعا میخواند، میتواند آن را به صورت جماعت (به عنوان امام یا مأموم) به جا آورد یا این که در نماز جماعت، باید نمازی را که بر خود انسان واجب شده است، بخواند؟
- اگر امام جماعت، مخارج حروف را رعایت نکند، وظیفه مأموم چیست و نمازش چگونه است؟
- اگر مأموم اشتباها زودتر از امام جماعت تکبیرة الاحرام بگوید، نمازش چه صورتی پیدا میکند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] آیا امام یا ماًموم می تواند نمازی را که به جماعت خوانده است دو مرتبه با جماعت بخواند؟
- [آیت الله خوئی] اگر مأموم همهمه امام جماعت را در نمازی که واجب است آهسته خوانده شود بشنود آیا گوش دادن مستحب است یا اینکه ذکر و تسبیح بگوید؟
- [آیت الله جوادی آملی] امام جماعت مشغول خواندن نماز مغرب بود و در رکعت سوم مأمومی به او اقتدا کرد. امام به اشتباه چهار رکعت خواند و پس از اتمام نماز فهمید که چهار رکعت خوانده است، حکم نماز امام و مأموم چیست؟
- [آیت الله جوادی آملی] امام جماعت مشغول خواندن نماز مغرب بود و در رکعت سوم مأمومی به او اقتدا کرد. امام به اشتباه چهار رکعت خواند و پس از اتمام نماز، فهمید که چهار رکعت خوانده است. حکم نماز امام و مأموم چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر امام جماعت آیه ای از سوره را نخواند و مأموم در حین قرائت متوجه بشود، وظیفه ی مأموم و حکم نماز امام جماعت چیست؟
- [آیت الله بهجت] مسجدی، متولّی شرعی دارد که تمام اختیارات مسجد حتی تعیین امام جماعت، به عهده او است اگر کسی بدون اجازه ی متولی، نماز جماعت بخواند، حکم نماز امام و مأموم چگونه است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر امام و مأموم نماز واجب یومیه را منفرداً خوانده باشند، آیا می توانند دوباره با جماعت اعاده کنند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در نماز جماعت، مستحب است بعد از تمام شدن حمد امام، مأموم بگوید (الحمدلله رب العالمین) سؤال این است که آیا در نماز ظهر و عصر که امام حمد را آهسته می خواند، این استحباب وجود دارد؟ و حال این که مأموم وقتی متوجه تمام شدن حمد امام می شود که مشغول سوره شده است؟
- [آیت الله خامنه ای] امام جماعت در رکعت سوم و مأموم رکعت دوم نماز است. در صورتیکه مأموم بخواهد سوره حمد را تا آخر بخواند امام سر از رکوع برمیدارد و وارد سجده می‌شود. در این حال آیا مأموم میتواند سوره حمد را رها نموده و همراه امام رکوع را بهجا آورد؟ یا اینکه باید سوره حمد را تا آخر بخواند و اگر به رکوع امام نرسید، بعد از حمد سوره را نیز بخواند و نمازش را فرادا نماید؟
- [سایر] در نماز جماعت، حداکثر ارتفاع مأموم از امام چقدر میتواند باشد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر مأموم بعد از نماز بفهمد که امام عادل نبوده یا کافر بوده یا بدون وضو نماز خوانده، نماز جماعت او صحیح است.
- هنگامی که امام جماعت، نماز واجب شبانهروزی را میخواند، هر یک از نمازهای واجب شبانهروزی را میتوان به او اقتدا کرد، ولی اگر امام جماعت نماز خود را احتیاطا دوباره بخواند، فقط در صورتی که احتیاط مأموم با احتیاط امام از یک جهت باشد به نحوی که اگر نماز امام درست بوده، نماز مأموم نیز صحیح بوده است و اگر نماز امام اشکال داشته، نماز مأموم نیز دارای اشکال بوده است میتواند به او اقتدا کند.
- مستحب است نمازگزار قنوت را بلند بخواند، ولی برای کسی که نماز را به جماعت میخواند، اگر امام جماعت صدای او را بشنود، بلند خواندن قنوت مستحب نیست.
- اگر امام جماعت در شماره رکعتهای نماز شک کند، مثلاً شک کند که سه رکعت خوانده یا چهار رکعت، چنانچه مأموم یقین یا گمان داشته باشد که چهار رکعت خوانده و به امام بفهماند که چهار رکعت خوانده است، امام باید نماز را تمام کند و خواندن نماز احتیاط لازم نیست و نیز اگر امام یقین یا گمان داشته باشد که چند رکعت خوانده است و مأموم در شماره رکعتهای نماز شک کند، نباید به شک خود اعتنا نماید و این حکم در افعال نماز، مثل تعداد سجدهها نیز جاری است.
- نماز عید فطر و قربان در زمان حضور امام علیهالسلام واجب است و باید به جماعت خوانده شود و در زمان ما که امام علیهالسلام غایب است، مستحب است و میتوان آن را به جماعت یا فرادی خواند.
- وقتی که جماعت بر پا می‌شود، مستحب است کسی که نماز خود را فرادی خوانده، دوباره با جماعت بخواند و اگر بفهمد که نماز اوّل او باطل بوده، نماز دوم او کافی است.
- در نماز جماعت نباید بین مأموم و امام و هم‌چنین بین انسان و مأموم دیگری که انسان به واسطه او به امام متّصل شده است، مانعی که پشت آن دیده نمیشود فاصله باشد؛ بلکه چنانچه مانعی مثل شیشه که پشت آن دیده می‌شود نیز وجود داشته باشد، نماز جماعت صحیح نیست؛ ولی اگر امام مرد و مأموم زن باشد، چنانچه بین آن زن و امام یا بین آن زن و مأموم دیگری که مرد است و زن به واسطه او به امام متّصل شده است، پرده و مانند آن باشد، اشکال ندارد.
- اگر مأموم امام جماعت را در رکوع نماز عید درک کند، میتواند اقتدا نماید و به رکوع برود و اگر در رکعت دوم برسد، میتواند اقتدا نماید و پس از چهار قنوت امام، قنوت پنجم و تکبیر آن را خودش بخواند و در رکوع به امام برسد و پس از سلام امام، برخیزد و رکعت دوم را خودش بجا آورد.
- اگر مأموم غیر از تکبیرةالاحرام، ذکرهای دیگر نماز را پیش از امام بگوید، اشکال ندارد؛ ولی اگر آنها را بشنود یا بداند امام چه هنگام ذکرهای نماز را میگوید، احتیاط مستحب آن است که پیش از امام نگوید.
- مستحب است نماز آیات به جماعت بجا آورده شود و کیفیّت جماعت آن مانند نمازهای واجب شبانهروزی است که به جماعت خوانده میشوند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر امام یا مأموم بخواهد نمازی را که به جماعت خوانده دوباره با جماعت بخواند، اشکال دارد.
- [آیت الله بروجردی] اگر امام یا مأموم بخواهد نمازی را که به جماعت خوانده دوباره با جماعت بخواند، اشکال دارد.
- [آیت الله مظاهری] مستحب است کسی که نمازش را فرادی خوانده دوباره به جماعت بخواند، خواه امام شود یا مأموم، و اگر بعد بفهمد که نماز اوّلش باطل بوده نماز دوّم او کافی است.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر امام یا ماموم بخواهد نمازی را که به جماعت خوانده دوباره با جماعت بخواند؛ چنانچه احتمال فساد آن نماز را ندهد اشکال دارد مگر به طور امامت و در مامومین کسانی باشند که نماز واجب را نخوانده باشند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر مأموم بعد از نماز بفهمد که امام عادل نبوده یا کافر بوده یا به جهتی نمازش باطل بوده مثلاً بیوضو نماز خوانده نماز جماعت مأموم صحیح است.
- [آیت الله سبحانی] اگر امام جماعت در شماره رکعت های نماز شک کند; مثلاً شک کند که سه رکعت خوانده یا چهار رکعت، چنانچه مأموم یقین داشته باشد که چهار رکعت خوانده و به امام بفهماند که چهار رکعت خوانده است، امام باید نماز را تمام کند و خواندن نماز احتیاط لازم نیست. و نیز اگر امام یقین داشته باشد که چند رکعت خوانده است و مأموم در شماره رکعت های نماز شک کند، باید به شک خود اعتنا ننماید. 6. شک در نماز مستحبی
- [آیت الله جوادی آملی] .مستحب است قنوت نماز, بلند خوانده شود, هرچند نماز مانند ظهر و عصر, اخفاتی و آهسته باشد؛ خواه نمازگزار امام جماعت باشد یا منفرد؛ ولی اگر مأموم بود, سعی شود که صدای او را امام نشنود.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر امام یا ماموم بخواهد نمازی را که با جماعت خوانده دوباره با جماعت بخواند چنانچه احتمال فساد ان نماز را ندهد جایز نیست مگر این که در نماز دوم امام باشد و در مامومین کسی باشد که نماز واجب را نخوانده باشد که در این صورت اعاده مستحب است
- [آیت الله سیستانی] اگر امام یا مأموم بخواهد نمازی را که با جماعت خوانده دوباره با جماعت بخواند ، هر چند استحبابش ثابت نیست ، ولی رجأً آوردن آن مانعی ندارد .
- [آیت الله مظاهری] اگر امام یا مأموم بخواهد نمازی را که به جماعت خوانده دوباره به جماعت بخواند، در صورتی که جماعت دوّم غیر از اوّل باشد اشکال ندارد، و لازم نیست همه اشخاص جماعت دوّم غیر از جماعت اوّل باشند. بنابراین یک امام جماعت میتواند در دو مسجد نماز جماعت بخواند.